장음표시 사용
301쪽
sensum indicasse. Sed nempe o. idem faciunt, reprehendi ergo nullo jure possunt.' De cetero IO. citasse videtur Apostolus, cum teste Hieronymo comment. in C. VI. Isa. etiam quando ad Hebraeos scribit, Hebraico textu seposito, IO. versioni adhaereat, nam Pauli idcirco ad Hebroeos epytoloe contradicitur, quod ad Hebroeos scribens utatur tesimoniis, quoe in Hebroeis voluminibus non habentur. pag. I O.)Comment. in C. a. Habac. docet Hieronymus
Ρaulum Hebraeum ex Hebraeis, dum scribit ad Rom. . non Hebraico sed Io. virali textu fuisse usum se Porro quod Apostolus . magis testimonio abusus est ad Romanos scribens: Dysus autem ex fide mea vivet; & non eo, quod habetur in Hebraico, caussa perspicua est. Scribebat enim Romanis, qui scripturas Hebraicas nesciebant: nec erat ei cura de verbis, cum sensus esset in tuto, & damnum ex eo pretesens disputatio non haberet. ,, Ex his perspicuuua est, quod omnes
constentur, argumentum Hieronymi ex allatis quinque textibus adversus . viralem versionem
nullius esse ponderis, & aliis ipsiusmet dictis suf
Dixit vir S. talia apte quidem ad propositum scopum ut Hebraeum fontem & suam ex illo
versionem illo tempore Omnibus invisam commendaret, nec tamen solide ad convincendum, quando ex adverso constanter docuit, aut ' non
esse in sensu, sed in sono tantum verborum. dbstrepantiam, aut aberrantes a fonte lectiones, S errores non . Viris, sed describentium oscitantiae attribui oportere. - Νec hoc O. interpretibus, qui Spiritu Sancto pleni, ea, quae Vera fuerunt, transtulerunt, sed scriptorum culpae ad-
302쪽
scribendum. &e. pag. I95. y 2 . 2 I. NS iritu Sancto pleni, ut non dicam plus, commendabili fidelitate hoc labore niusti sunt: cur igitur arguendi ., Datur mihi suspicio, non eos errasse a principio, sed paullatim striptorum vi
hoc dicimus ab illis factum, quibus vetustaS auctoritatem dedit: sed per multa secula scriptorum , atque lectorum vitio depravatum. ,, In C.
V. EZech. In iis, quae a 7o. addita sunt, non verba consideranda, sed sensus, ad quem N. de suo nihil addiderunt, licet verba quaedam, quae
in Hebraeo non sunt, adjunxerint. ,, L. de Opi. gen. interp. 7O. Interpretes quaedam ob Spiritus S. auctoritatem addidissi , licet in Hebraeis voluminibus non legantur. ,, Praef. Paral. ad DomΠ.si Spiritus S. austoritate regebantur, ut quid Cul-pRntur. Audiant quapropter canes mei idcirco me in volumine laborasse, non ut interpretationem antiquam reprehenderem, sed ut quae ibi obscura sunt, aut omissa, aut certe scriptorum Vitio depravata, manifestiora nostra interpretatione fierent. Audi igitur aemule obtrectator, auscultat non damno, nee reprehendo . sed confidenter eunetli illis Apostolos praesero ,, Ρraef. in Pentat. Liceat milii quoque reciprocaret non damno hodiernum fontem Hebraeum, quem Masore-tharum Oag. 8. mihi labor suppeditat, sed confidenter toti illi Rabbiniete rapsodiar, ubi N. versioni adhaerent cadhaerent autem valde frequeu teo Apostolos praesero. Et vero: Si γ. tam iu- fidi sunt versores, & Apostolidae lectioni discordant, illud deinde, quod Hieronymus ipse nobis inculcat, quomodo verum erit Most 7o. nihiI
303쪽
in sacris literis potes immutari, vel perverti, tuin eorum translatione Omnis fraus, do-us patefiat. Ρraef. in IV. Evang. Instat tamen Hieronymus, & majori quadam parrhesia libertate dicendi urget: ., aemuli nostri doceant, assumpta aliqua de Io. testimonia, quae non sint in Hebraeorum literis, & finita contentio est. QVerum In Hieronymum sibi opponimus, qui Lucam Actuum Apostolorum scriptorem non Hebraeo, sed Graeco textu usum fuisse dicit, &Ωures. in Genes hanc regulam proponit: generaliter obseruandum, quod ubicunque Sancti
Osoli, Apostolici viri loquuntur ad populos, iis plerumque tesimoniis abutuntur, quae jam fuerant in gentibus divulgata. h. e. testimoniis Io. versionis. IIo Ecclesiam totam, quae multa in Divino officio tamquam ex scripturis sanctis desumpta, usu non interrupto frequentat, quae non sunt in Hebraeorum codicibus pag. I76. & seqq. IIIo Si innuere velit, in N. Tto in allegandis locis potiorem haberi sentis, quam . versiossis rationem, & e converso nequaquam fieri, solertissimum hune veritatis' indagatorem humano more isthic falli, ex claris scripturaetextibus, qui non juxta Hebraeum, sed juxta Io. assumuntur, ostendi potest. Juvat aliquos in medium proferre. Ouem enim diligit Dominus, casteae: Iagellat autem Omnem filium, quem recipit, ait Ρaulus ad Hebr. Ia. 6. ex Prov. 3. Ia. juXtavo. Hebraeus enim habet: tamquam patervolet Ilium.
304쪽
Otii credit in eum non confundetur. Ad Rom. IX. 33. ex Isa. 28. I 6. Hebraeus loco: non conjundetur , habet non me sinet , ex inversa figura litera beth in chheth male conversa. Et adorent eum omnes Angeli ejus , ad Hebr. I. EX Deut. 32. nec potest dici, ut jam S. Justinus adveniente Salmerone contra Tryphotrem observavit, ex Ρs. 96. adduci. Videbit omnis caro salutare Dei h. e. Salvatorem a Deo olim decretum Luc. ΙΙΙ. 6. ex
Ιsa. 4o. 5. Hebraice: Videbit omnis caro pariter, quod os Domini locutum est. m. Non DcM-dau pariter, sed jechhido aliis punctis, h. e. unicum. seu unigenitum, qui ore Domini prae' nunciatus est, legerunt. Christus dicit in verbo Dei scriptum esse Matth: 4. Io. Dominum Deum tuum adorabis, re illi soli servies. Ex Deut. 6. I 3. vis responsionis, qua maligni veteratoris impudentia reprimitur, in addito soli, quod Hebraeus non habet, sed soli ponunt o. consistit; ibidem V. 4. non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei. Hebraeus fert, - - sed in omni egresione oris Dei.
In vanum colunt me, docentes doctrinas,
ου mandata hominum, Matth. I 5. 9. Mar. 7. to: in vanum tantum 7O. ferunt. Λὶ 7. 27. Jacobum descendisse in AEgyptum cum animabus LXXV. ex Gen. 46 27. Alexandrina ponit
versio, Hebraeus autem textus cum, animabus LXX.
Inter sale, & Arphaxad Cainan intemserunt, quae res tantis di sputationibus praebuit
argumentum, Gen. IO. 22. Hebraeo textu de
305쪽
Videte contemptores. Act. IS. I. Hebr. tantum: videte in gentibus. Non autem solum verba O. viralis versionis
sed & ipsam Theologieam expositionem Apostoli
saepius neglecta lectioiae fontis sequuntur, ut, plando Hebraeus Ρrov. 3. 34. Osfert: Deus deridet derisores: Jacobus cum 7O. C. 4. 6. transponit: Deus superb/s robiit, humilibuS autem dat gratiam: & Ρaulus ad Hebr. IO. 5. corPuS autem cait Filius ad Ρatrem adavisti mihi: nempe per incarnationem. ΕX Ρs. 39. 7. Hebraeus: res autem perfortisti mihi, h. e. famulum, &obedientem me tibi fecisti, ut jussa tua exple-
Nobilis, & erudita Virgo Eustochium Hie
ronymo Objecerat, ad Rom. 3. ab Apostolo ex Ρs. XIII. octo versus laudari, qui tantum in . neutiquam in Hebraeo legantur; coepit vir sanctus ad hanc objectionem tacitus aestuare, &stutorem mentis vultus pallore signare, atque diei unius spatium ad selutionem postulavit, quo exacto hancce dedit: Apostolum odio illos versus, vel si aliter distribuantur tantum tres, nempe ΡL XIIIi versum Uxim VIRin VIIum se ulcrum Patenae est guttur eorum , h. e. Omni faeditate,& turpiloquio plenus est sermo eorum ad innocentes corrumpendos, linguis fui dolose agebant &c. nod ex γ. desumpsisse, cum multa hujus editionis exemplaria iis omnino careant, neque, dum eos scriberet, Psalmum XIIIuni in mente habuisse, sed contexuisse centonem ex variis scripturae locis, in quibus textus Hebraeus harum sententiarum aliquam exhibet. Plerique hodie post Corn. a Lap. Calmet. Bellam. Toletum, Hieronymi responsioni acquiescunt. Hos
306쪽
tamen VIII. versus . editioni jam primitus
adhaesiise, tamquam nativos, pluribus antiquitatis monumentis adstruit Natalis Alexander. &subdit si caullae studio abreptum S. Hieronymum haec scripsisse, ut quoquomodo se a. dimeti tale sibi proposita extricaret, nec fateri cogeretur, Apostolum additionem textui Hebraico Psumi 13i a 7O. interpretibus factam comprobasse. Et ego censeo, versus istos ex serie Ρsulini XΙΙΙi moveri non debere: Io ob reverentiam Antiquitatis , quia jam aevo Hierouymi in hoc Ρs il-mo legebantur, ut ex praefatione ejus in librum 16. super Isaiam patet, & in multis TO. exemplaribus olim jam eundem tenebant locum, Aactu tenent in editione Syxtina, agnoscit eos Justinus M. Psalterium Romanum, Arabicum, AEthiopicum, ex Graecis Diodorus, Theodorus,
Cyrillus, Didymus, ex Latinis Augustinus &alii. uuae Omnia non tantum suadent retinen-d0s, sed etiam verosimiliter arguunt ollim de Hebraico transumptos. Sed his, velut quae ad praesens institutum minus pertinent, praetermittis,p0steaquam multa Ioca adduximus, quibus adhuc plura accumulare non aegre, possemus, quae in N. Tto adducta, in Hebraeo ita non leguntur, pari nos alacritate, jure autem longe potiori instamus: aemuli nostri doceant, assumpta aliqua
de Hebraeo testimonia, quae non sint in Vulgata Latina, aut . virali versione, quod si praestare nequeunt, victoria ad nos inclinavit, &caussa finita est. Illud porro, quod Hieronymus in verfionis
suae commendationem inculcat, & ad vivum re- seeat, . si non male, Obscure tamen, & impersectius vertiise, quae incaruati Dei oecono
307쪽
miam complectuntur; nec Omnino verum est;& me parum moratur, nec enim in eorum vituperationem cedere debet, quod nobis, impletis Vatum oraculis, visa jam re explicatius licet enarrare; data opera, certove consilio quaedam silentio praeteritise, ne Regi arcanum panderent , Hieronymi est opinio, firma ratione destituta. pag. 27o. Quodsi quaepiam minus
elare transtulerunt, nonne commune hoc fatum cunetos Veteres, & novitios, ne ipso quidem Hieronymo excepto premit accusantur, quoniam ubi ex Hebraeo legimus Isa. IX. 6. Ρaria vultis natus est nobis, filius datus est nobis - -& Vocabitur nomen ejus admirabilis, consiliarius, Deus sortis pater futuri seculi, Ρrinceps pacis. LXX. editio Romana insignibus his praedicatis, quae in originali Melliae tribuuntur, omis, sis solum fert: Maeni comitii Angelus: adducam enim Pacem, fanitatem ei super Prin- cmes. ΡOsterius comma norunt Hebraice docti ex lectione Hebraea similium literarum permutatione, & trajectione, qua abi at scarim schalom, ve, aut: te marPhe legebatur, enatum Sed ad priora: nominum Mais,tate perterritOS7o. non esse ausos de puero dicere . quod verte Deus anellandus esset, censet Hieronymus,
Haec statim corruit ratio, si in vetustissimis codicibus haec omnia legebantur, quemadmodum apud vetustos ΡΡ. habentur; unde Irenaei L. 4. contra haer. C. 33. Euseb. Demonst. L. 7. aliorumque auctoritate statuitur, e manibus 7O. Uersorum integre fluxisse, breviorem autem lectionem imper eliori transcriptioni natales suos de
308쪽
bere. Codex Alexandrinus notante etiam Rei- neccio edit. Lips. I757. Omnia haec attributa, nisi quod to: Deus fortis: per sortis potens eX- primat: Complutentis editio prorsus ut Uulgata habet, Deus sortis, seu Theos ischros &c. Itaque demum varians est lectio, & vera in codicibus pluribus, ae editionibus hodiedum conservatur, licet brevior, & deminuta altera pariter circumseratur. Secundo.
Si γ. hic castigandi, tum reprehendenda magis Hebraeo codici puncta apponentium vel inscitia, vel temeritas, qua lectionem ciabitur
in vocabit transformarunt, fidem eorum cum
Luthero, & Calvino desideramus, quorum prior Tom. 8. Jenen. Germ. de schem hammephoraschh. e. de exposito Dei nomine pag. 135. dicit apparere hinc Judaeorum pertinaciam: passive enim, non active , kare, non D ra legi oportere; omnia enim nomina sunt in nominativo. Appellamus omnes antiquos Hebraeos, ipsos quoque minus fideles triumviros Aquilam, Symmachum, Theodotionem, qui, licet to El: Deus studiosa praVitate occuluerunt. passivam tamen eXprenserunt lectionem, Chaldaeum paraphrasten, Syrum, Arabem, veteres Rabbinos, qui omnes, Prout O. vocabitur transposuerunt. Ρorro interutramque lectionem hoc interest, quod si pallive legatur, non jam aliorsum, sed ad parvulum referenda Veniant omnia, atque illud praeprimis: El gibbor: Deus fortis. Si adtive: Es vocabile jam cerei instar nasi in omnem partem flexibilis erit sensus; hinc Grotius magnus phraseon Biblicarum, & solertissimus literae scrutator, sed in oraculis Prophetarum, & in iis, quae tangunt Di
309쪽
vinitatem Jesu Christi merito suspectus, vertit:
ου vocabit eum unusquisque) admirabilem, . consultorem Dei fortis. Alii: vocabit nomen ejus Deus fortis admirabilem, consiliarium, patrem futuri seculi, principem pacis. Qui accentuatiOnis Hebraicae, quam velut e caelo delapsam amplexantur, rationem habent, cum Henr. Bened. . Starekio in notis selectis Criticis Lips. 1723. pag. 26. sic interpungunt: Et vocabit nomen ejus Deus Pater, qui est mirabilis, consiliarius, Deus tortis Patrem oeternitatis, PrinciPem Facis r ut solum duo posteriores tituli ad Messiam, priores εd Ρatrem referantur: sunt. qui cum Rabbinis nonnullis, & Socinianis epitheta omnia Deo adjungentes nonnisi ultimum Princeps pacis parvulo reliquum faciunt in hunc modum: Et vocabit nomen ejus mirabilis, consiliarius, Deus fortis, Pater oeternitatis nam Iud & seculum, & proprie aeterstitatem valet, illud autem euri abest ab Hebraeoo Princi em pacis. Verum contra mentem Ρrophetae, qui non Ρatrem, sed parvulum his attributis illustrem reddere vult, ad quem solum glorificandum toto conteXtu tendit. Non absimili vafritie, aut saltem inscitia Jer. 23. 6. Hoc ejt nomen, quod vocabunt eum: Iehova juytus noster. Vel abstracte: justitia nostra: quod in ventre esse debere omnis Hebraeorum Vetustas credidit, capiti imponentes, accentu ρωι addito, ut sic vox Iehουa a Voce justitia separata, Verbo vocabit copuletur. Rab-hini posteriores effecerunt, jamque singulari numero prolatum vertitur: Hoc est nomen, quo vocabit eum Jehova, justitia nostra: est nimirum dehova, seu prout veteres efferebant Jah-
310쪽
VO, vel Jao nomen anehphoneton ineffabile θcreaturis incommunicabile, quo Christum a Prophetis condecorari molestissime ferunt. Lego Symmachum vertisse loco Jehova iussus noser: Domine justifica nos: puncta subjecerit tradde nu, adeo incerta Omnia, si a veterum tradit one discedas, adeo, ut devient certius, sponte labyrintho se inferunt, quibus quod vetustum est, placet nihil. Ultro concedunt etiam magni sontium Patroni, Judaeos damnabili calliditate ex odio Ch istianorum e duabus lectionibus eam alteri praeposuisse, & in ipsum textum retulisse, quae nobis minus faveret, quod ubs in consesso fuerit. quo minus textum quoque vitiasse dicantur, quid obstet, non video. I os ipsos textus, prout hodie in Hebraeo leguntur, bellarminus, & Salmeron pag. 46. laudati in corruptis numerant. Quod vero in scholis communi traditur explanatione, tertiam personam verbi activae formae significatione Iassiva quandoque usurpari, aut kam h. e.
vocavit, notione Occurrit, obvenit sumi, futilius est, quam ut consulari mereatur; nimis quam manifesto ostendunt allatae sensus deprava tiones, quantum pro aetiva fignificatione praestet subsidii novitia punctatio, nec quaeritur, an Asie aliqua supersit excusandae lectionis ratio, quae textui notio determinate tribui debeat, quaeritur; quis erit, qui active legentem, si vertat udaeis ad placitum, redarguat communissima,& propria haec est verbi potestas, quam extraordinaria aliqua usurpatio nequit convellere. Tertio Versio recentiorum, nominatim illa Lutheri nec hilo melior est: vocatur' mirabilis, cons-T tium