Vindiciae vulgatae latinae editionis bibliorum qua ecclesia romanocatholica utitur contra assertam hebraei et graeci textus hodierni absolutam authentiam authore Georgio Czuppon ... tomus 1 2 Tomus 1

311쪽

hunn, potentia, Heros, reternus Pater , Prin

quod praecipuam attentionem merebatur, in tor Potentia conVers ; quamobrem dicam ei scri-hunt Socienni Calovius, & Ρseifferus. Nec probanda illa nomine Valabii To: Deus fortis in Heros fortis commutantis. Et isti pro adjedtivo habent, sed perperam. IO Quia et in singulari positum non usurpatur adiective, aut certe usurpatio talis rarissima est, & praeter ordinem, dum ex adverso vulgo constat et substantive unum esse ex decem nominibus Dei. ao Eadem duo vocabula et gibbor sibi conjuncta eidem Prophetae Isa. IO. a I. ac aer. 32. I 8. Deum fortem sine controversia significant, ergo & hic. 30 Quia gibbor postponitur in signum, pro ad-jestivo haberi, quo constituto et substantivum est, alioquin ut quid duo adjectiva idem significantia copularet Q Si accentuationi Rabbinicae adhaerendum, et per Μunach continuativum voci gibbor jungitur, quae indubie fortem significat, et itaque Deum. 5' Cetera praedicata admirabilis &c. etiam alibi Deo tribuuntur, ex quo hic quoque vovi et in significatu Dei aptissime cohaerent.

Restat, ut jam exemplis doceamus, nonnullos scripturae locos ad incarnati Dei oecononiam pertinentes, in quibus fontis Hebraei obscurior est enunciatio, Io. Viros clarioribus commutasse, ut, unde Hieronymo eos accusandinata est occasio, inde laudandi materia desummatur. Mariana apud Menoch. pag. 77. Observat, ab Origene dici, o. sepe non verba, sed sensum paraphrastice reddere, ut Christi myste-

312쪽

ria apertius explicarent, id quod & Chaldaeus

Ρaraphrastes facere solet. Nos brevitatis studio, qui prae manibus est, Prophetam potissimum perscrutemur. Isa. XI. I o. radicem Jelse stare tu vexillum populorum Hebraeus fert, quod π. manifestius pro Christo eloquuntur: eum dominaritu nationibus, in quem illae sunt speraturae, quod

Ρaulus ad Rom. I 5. I 2. 1equitur. Idem C. 42. . legem ejus insulae expectabunt: in loco, quem Matthaeus totum in Christo impletum esse C. I a. asseverat, seniores reddunt: Et in nsmiue ejus gentes 'erabunt, totidem verbis promente Matthaeo, qui tamen vulgo existi1natur Hebraei textus ceteris curatius vestigia premere. C. 5O. 6. Hebraeus : corpus meum dedi percutientibus, & genas meas vellentibus. N. dorsum meum dedi ad flagella, & genas meas ad alapas. Matth. 26. 67. faciem meam non averti a confusione sputorum: tunc exspuerunt in faciem ejus, & colaphis eum ceciderunt, alii autem palmas in faciem ejus dederunt. Rursus Ita. C. 65. s. expandi manus meas tota die ad populum incredulum. γ. addunt: & contradicentem: quam additionem, ut inspiratae Divinitus veritati consentaneam Doctor gentium sequitur Rom. IO. 2I. ibidem versu praec. inventus sum a non quaerentibus me &e. .

prout Paulus citat, tantum habent, pariter I. Cor. I s. 55. ubi est mors victoria tua ubi est mors stimulus tuus in locum Hodierni Hebraei: ero mors tua, ero exitium tuum. Ose. IS. I . Corn. a Lap. I. Cor. I 5. 55. iLiceat mihi duos adhue textus adducere, quibus suaderi videatur, Io. Μestiam usque adeo non Oecultare, ut quaerant magis, prodantque , otiam ubi nou sacile fuerit in sente eum. mani-

313쪽

festare. Amos IV. 13. ut in occursum Dei Israelis semet praeparet, populus admonetur, quia Mecce Venit f Ormans montes, & creans Ventum, & annuncians homini eloquium suum: Dominus Deus exercituum nomen ejUS. ,, SU-spicio cuipiam posset suboriri, an non eloquium hoc ipse Logos, seu Christus sito Hieronymus quidem ita interpretatur apud Calmetum: Proe-sara, ut venias in Occursum Mes . IO. inocum maschechiro Meschichio legentes, & voces, quae hodie sunt separatae, pro unica Voce junctim accipientes ponunt: annuncians in ho

mines, seu hominibus Chriytum suum, Perinde

etiam Habac. 3. in me dio annorum vivifica illud: videlicet opus tuum; quassi dicat: audiVi Domine Deust quam mira olim opera feceris cum Ρatribus nostris, fac illa redire, vivifica. instaura, iterum mirabilibus ejusmodi operibus in medio. annorum h. e. intra hos annos, hisce adhuc labentibus annis, expedi nos ab aerumnis' captivitatis, abbreviato tempus ejus i & quamvis antea iratus fueris, ostende te intra hocce tempus nostri recordari. Respici isthic etiam tempus Meilue, cujus typus fuerit illa ex captivitate liberatio, ab interpretibus insinuatur. TO.

transferunt: in medio duorum animalium cognosceris. Legerunt : be seroebh sthenasem ha itho, vel chhaioth, quod redditur, ut mox dictum: nee posteriorum Grammaticorum praeceptiunculis, quin sic redderent, passi sunt sibi legem poni. ' Est, qui vertendum cogitet , chh jehu, quod est, vivificar indica , quasi chhavvehu, indica illud: ex SyriSmo. .

Aquila in appropinquando be kerob punctandum censuit. o. he loco simillimam literam chlaetb

314쪽

videntes chliajoth, vel chaitho tam bene an malia transponere potuerunt, quam apte Gen. I. 2 . idem chhajtho communiter Syrismum putant, alii vero metathesi vitiatum pro citha-joth stare contendunt. Accentus vero minus

accurate positus est in quibusdam Io. editionis exemplaribus in medio dyo ZOOn duarum vitarum loco dyo goon duorum animalium, ubi etiam Hebranis sermo animal, & vita EO-dem effert vocabulo. Addit Mariana 6. versionem Ecclesiam in precibus quotidianis amplexam esse, vocum Hebraicarum aliquantula mutatione id quod 6. habent, posse constare, ut suspicari pollimus Hebraica esse variata, quae tamen varietas etiam in editionem Vulgatam sit illata. pag. 84. apuKMenoch. Ceterum de duo bus animalibus, bove, & asino ad praesepe Christi, quod pietas fidelium pro vero assumit, Cal- meto castigatius Honoratus a S. Maria Carmelita discalceatus egregius Criticorum criticus, subacti vir judicii Animadv. in Reg. & usum Cri

sputat. γ T a S. III.

γ) Ad lidei obsequium sussicienter expressa veritas est, Christum natiun in Bethlehem oppido Tribus Iuda, pag. 6. & 27.) in quantum non in alia civitate, sed secundum clara Prophetiae, & Evangelii. verba in hac est in lucem editus; distat duabus horis, aut sesqui milliari Germani eo ab Jerusalem, & jam civitas Davidis, quod ei natalis ellet, jam vicus

Graece kome dicitur. quod secundum se nec amplitudine, nec magniscentia commendaretur. Stetit in monte ficis, oleis, & vineis, agris item frugum valde feracibus circumsitμ, unde Ephratae h. e. Urbis fructifera, vel Bethleteham, h. e. domus pauis , quia

315쪽

Disquiritur, an hodiedum superste uera LXXIT.' Interpretum verso, seu quod idem es: an

quae hodie circumfertur, ea ipsa dicenda, quam a Patribus novimus tam excellenti studio commendatam ἐ

Ρrimis AErae Christianae seculis, ut ex Hieronymo

pag. 269. vidimus, N. viralis versionis ma

quia Beth domum, Iactham vulgo panem denotat, si non aptior est alia tu laechhaem h. e. carnis signi-ncatio, ut domus incarnationis audiat.) nomen jam temporibus Josue loco est inditum , rupibus praeruptus est, inter quas incolae elloderunt domos, & stas via usibus suis, & commodo pecorum suorum. Nec tamen seq'itur Salvatorem intus in urbe natum esse, cum et1am ille, qui in exteriori, ut vulgo dicimus, civitate, vel adjacentibus villis nascitur, in urbe tali natus dicatur, praepositione in praeprimis apud Hebraeos juria, penes, proxime pro eX3gentia adjunctorum significante. Nempe Augustus Caesar Octavius, seu Octavianus, Iulii Caesaris ex sorore ne POS, juXta multorum calculum anno Imperii sui M. ab Actiaca victoria 29. Ur. C. so. Olympiadis I94. I. Herodis Μ. 3 . Periodi Iul. juxta Calmetum 4 --Μundi 4 O. ante Atram vulg. 1U. orbem universum

intellige Romano Imperio labjectum ) conscribi jubet: omnibus in civitatem, cui tamquam Ioco familiae suae principi adscripti erant, ut Romanis Dominis suis nomen, ct subjectionem suam profiterentur, di scedentibus, dum Iosephus, ct B. Virgo e Nazareth vico Gali ae itinere tridui in Bethlehem venirent, Divinae prolis as. inrtii conceptae, eXactis in. mensibus 25. Decembris adveniente nativitatis tempore, constituto Bethlehemi pro advenis hospitio caravan- sera stylo Orientis, ubi Iraeter tectum citra mercedem patens os sertur nihil) ab iis, qui prius vene-

316쪽

- a9ς Origeniana. quae in varia exemplaria tralata, quia in Regionibus Palestinae, eique finitimis erat in

usu, & ab Eusebio, & Pamphilo est evulgata, Palesina, vel Eusebii, vel Pamphili dieta fuit,

rant, Oeeupato, quia non erat eis Iocus in diversorio in antrum urbi vicinum, quod pecoribus stabuli loco fuit, se receperunt, ubi ex adjunctis hyemis, quamvis in regionibus illis minus asperae, & praesentia pastorum vetosimile redditur, pecora saltem nocte reipsa fuisse stabulata, ubi, si Mystice loqui liceat, nam litera sonat de exterminio primogenitorum AEgypti iub Pharaone, eum quietum medium in ossi Div. Blentium contineret omnia, G nsae in suo curata me ditim iter haberet, omnipotens sermo tuus ho pan-lodynamos logos su o aeterne Pateri de caelo a Regalibus sedistis venit. Sap. I 8. I 4. Ecce in hoc parvo foramine caelorum concilior natus em hic involutus Fannis, hic visus a pastoribus, hic demonstratias ab stella, hic adoratus a Magis. Uerba sunt Hieronymi in epi. ad Eustochium S. Paulae Matronae Romanae hic de iunctae filiam. Pro nativitate in urbe articulum Graecum adducit Casaubonus, sed notante Calmeto neque praepositus est ille voci phatne h. e. praesepe in omnibus eXemplaribus, neque solida conficitur ex fictilia articuli potestate argumentatio, reclinavit igitur eum mater in praesepio Luc. a. r. non ejusdem diversorii in urbe, sed alterius extra pomaeria urbis existentis ad extremam oppidi partem versus meridiem, ubi& hospitiuin peregrinis qualibet hora venientibus, ut censet Hieronymus, & in contigua abditiori speeustabulum praesto fuit, in quo excavatum in saXri praesepe arculam ligneam insertam habuerit, quae Romam translata, velut ligneum Domini praesepe in Basilica S. Μariae Majoris visitur. Hinc uno. vel duobuS quadrantibus horae aberat Migdia Fadaer h. e. turris gregum, seu pastorum tugurium Μich. 4. 8. antiqua aetate Iacobi tabernaculo celebris Gen. 35. 2I. ubi Angelus pastoribus gaudium magnum Evangelizavit, qui cum de loco nativitatis mapalibus suis vicino

317쪽

& duae tes koenes, seu Vulgatae, nimirum: 20 Luciun ea, quam Lucianus Antiochenae Ecclesiae presbyter, vir laude continentiae, & scientiae scripturarum exeunte sec. ΙΙΙ. clarus, sub Diocletiano,

certis indiciis suistent edocti: Et hoc erit vobis s-gnum: invenietis infantem pannis im Oliatum, non

in lecto, & domo, ut passim fit, sed postum in prae-Iepio: stabulo vobis quippe bene cognito, & in vicinia ista non occulto: loquebantur ad iuνicem: transeamias usque Bethlehems h. e. u Sque pomaeria ejuS In asserendo antro Patres, quo vetustiores, eo fi-bi magis consentientes inveniuntur. Justinus Μ. Ρa-Iestinus, adeoque indigena in Dial. cum Tryph. dicit, in spelunca vico proxima a B. V. Christum recenS natum in praesepe fuisse depositum. Origenes L. I. C-tra Cel 1um allerit se in Bethlehem speluncam ostendi, ubi ille natus sit: quod utique & in illis locis celebre est, & vel apud eos quidem, qui a fide sunt alieni, fama, & nomine circumfertur, in eadem spelunca Iesum quemdam, quem Christiani adorent, & demirentur, genitum esse. Euseb. L. T. C. 5. Demonstr. Evang. ait Incolas Bethlehemi, ut a Majoribus suis acceperant, invisentibus loca sacra, agrum demonstrare, ubi virgo enixa infantem posuit. - Ηier. est. 18. ad Μarcellam. Quo sermone, qua voce speluncam Salvatoris exponam y & illud prauepe, in quo infantulus vagiit, silentio magis, quam infirmo fermone honorandum est. si Epiph. L. I. prope fin. Petrus Chrysol. Athan. Damascen . Sed de bove, & asino Catinetus in C. 2. LlIc. V. decernit, eos ad praesepe Christi usque seculi V. dimidium a nemine constitui, qui ita sentiunt, eos aut esse recentiores, aut levissimae authoritatis ; gemina habet in C. s. Habac. & pictorum culpat licentiam. Rmus. Viser pag. 8I.9 Ilerm. par. III. Pag. 223. sic habet: Critica docet Christum natum enenon in diversorio, multo minus in stabulo, sed . in spelunca. quasi eadem spelunca simul stabulum esse nequiret nam I credibile non est inter pecora na- ηm esse; nam indeceys videtur propter sexdes, quae

318쪽

& Maximiano Martyr, communem editionem . ad meliores ejusdem versionis codices recensendo emendatiorem dedit, quae manu ejus deseripta Constantini Μ. tempore Nicomediae reperta est; contulisse cum fonte Hebreo sine fundamento asseritur, solum correxit menda, atque

in stabuIo sunt, quasi boum excrementa fulgori Solis hujus ossiciant, vel sordescant magis, quam concharum) neque combinari potest cum studio puritatis apud Hebraeos observato, aut cum periculo, quod subibant, poterant enim a pecoribus conculcari, neque potest concipi, quomodo tale stabulum ingredi potuerint, nox enim erat. mirum, si & pastores tam densa noctis caligine praesepe invenerintl His assertis refragatur I. authoritas ΡP. Complum rium, non ut Calmetus putat) levissima. Hieronymus scribit Eustochio de Paula: In specum Salvatoris introiens, postquam vidit sacrum Virginis diversorium, & stahulum, in quo agnovit bos possese forem suunt, & asinus praesepe Domini sui: ut illud impleret, quod in eodem Propheta scriptum est. &c. Eadem de bove, & asino habent Gregorius Naz. Nynenus, Paulinus, Cyrillus Ierosolymitanus Ioco tam vicinus, Prudentius, Damaicenus, Beda a Baronio citati; qui autem Speluncam dicunt, stabulum non negant, imo Hieronymus utrumque jungit, & certa locorum illorum, in quibus antra pro stabulis fuerunt, i circumstantia suffragatur. 2. Phatne ex ejusdem Evangelistae authoritate C. Iῖ. II. certissime notat boum, & asinorum praesepe: Dpocrita J tinusquisque vestrum sabb*fo non solvit bovem suum, aut Unum a praesepis gr. a phalne) F ducit adaquare ρ sicut etiam tabma diversorium: quemadmodnm ct vetustae ver i non es, & lexica consentiunt. An ergo eX eo, quolphatns improprie, & ex suntlitudine omnem aliquan- do cavitatem, in qua aliquid reconditur, designat, jus nascitur a vocis proprietate recedendi λ 3. EX Angeli verbis ad pastores deduei videtur, locum fuisi se vulgo notum, eo quod ibi stabulum esset, & prae

sepe

319쪽

se communem editionem emaculavit collatione meliorum codicum Graecorum. De isto viro Hieronymus in Catal. Script. Εcel. sic loquitur. si Lucianus vir disertiismus tantum in studio seriapturarum laboravit, ut Usque nunc quaedam exemplaria scripturarum Lucianea nuncUpent . ,, 30 Heiochiana, nempe Hesychius urbis cujusdam in AEgypto Episcopus, ct juxta Eusebium

L. VIII. Hist. C. 25. in Ioη persecutione Martyr eodem fere, aς Lucianus tempore eundem laborem praestitit, Vulgari γ. editione ad meliores codices reformat, ; Alexandria, & consequenter omnes Eccleste AEgypti hac utebantur, quam titulo exemplarium Alexandrinorum L, I 6. Comm. ad C. 58. II. Isai. laudat Hieronymus. Variantibus in hunc modum exemplaribus, quae rerum curae hominum commissarum est vicissitudo, atque inconstantia, non tantum Archetypon, sed ipsum quoque exemplar Hexaptis Origenianis insertum, nescimus quando, interiit, magno Ecclesiae damno, intoleranda Graecorum negligentia; causam, quantum ad Hexapta, fuisse reor, operis vastitatem, quae ut primum conspecta est, describere volentes a proposito de--rruit. Ton o. Archetypon in Alexandrina

Bibliotheea servatum fuisse ad Julium Caesaremus sepe, ut quid igitur authores isti in omnes partes se convertunt, ut bovem, & asinum a praesepi, ad quod omni jure praesertiin hyeme pertinent, avellere possint 3 quibus ad commendandam Christi humilitatem ipsa etiam Ecclesia in oss. Div. hunc locum tamquam ipsis proprium assignavit, O momum myserium, se admirabile Iaeramensiam, ut animalia viderent Dominum natum jacentem in PraeseFios sed hoe 'xtra causam. satis, ac fortasse etiam nimium.

320쪽

usque, Ed regnante ipso expugnata post pharsalicum praelium anno Ur. C. ' ante Chr. circiter o0 vel 480 Alexandria, una cum aliis O. librorum millibus conflagrasse multi cum

Baronio ad an. Chr. 23O. pag. 497. contendunt:

ita enim de funestissimo hoc incendio scribit Gellius L. 6. C. ult. Ingens postea numerus li-uerorum in AE pto a Ptolomaeis Reeibus vel conquisius, vel confectus es ad millia fere νο- luminum septingenta: sed ea omnia bello priore Alexandrino, dum diripitur ea ciuitas, non Donte, neque Opera consulta, sed a militibtia forte auxiliariis incensa sunt. Rursus: Anno ao Commodi Imp. Serapidis templum combustum est, itaque si in hoc templo Archetypon o. versionis asservabatur. Vuleano cessit, ut Verum esse nequeat, quod Tertullian is Apologet. C. I 8. asserit: Hodie avia

Serv um templum Serapidis Dei AEgyptiorum ) Aolomaei Bibliothecae cum ipsis ' Hebraicis literis exhibentur: libri videlicet π. viralis versionis autographi, cum Bibliis Hebraicis, de

quibus sunt translati. Urgent: Assensum eo minus mereri, quod Chrysostomus orat. I. adversus Judaeos ur. 6. edit. Latin. Roboreti an. I753. TOm. I. pag. 37a. his verbis cloeum Baronius non reperit enunciat: Ptolomaeus Philadelphus libros seri,pturae S. in Graecum conversos in Serapidis templo repo fuit, in hunc diem usque librorum Propheticorum interpretatio ibi servatur. Er

gone templum Serapidis propter libros sanctum erit J abst. Ita & Judaeos propterea quod libro isteros retineant, sanctos non esse &c. Assertum hoc illi sollicitant, atque rejiciunt, nequo enim