장음표시 사용
321쪽
3 enim serapidis templum jam tum stetit se, quod constat sub Theodosio Juniore funditus esse dirutum Rufi L. 2. C. 23. ut istud Chrysostomus cum veritate dicere non Potuerit.
His tamen difficultatibus multifaria respousione Oecurritur. ID Tertullianum, Justinum Μar. Chrysostomum incendia illa non latuisse, supponebant igitur exemplar flammis fuisse ereptum; nec caret probabilitate, in perturbatione illa aliquos fuisse repertos, qui etiam media inter discrimina vitae conatum omnem impenderint , ut sumptuosissimae, & celeberrimae illius Bibliothecae libros quospiam ab incendio, & interitu vindicarent. 20 Non est combustum totum templum, saltem porticus illae, in quibus erat Bibliotheca, manserunt superstites, sicut opinatur inserius. 30 Nec suum huic opinioni deest argumentum, nam Ammianus Marcellinus Latinus sec. IV. Historicus agens de templis Alexandrinis sua aetate extantibus, eminere inter ea dicit Serapeum, in quo Bibliothecae fuerint inaestimabiles. Chrysostomus porro verum dixit, quia orationem illam habuit adhuc qua Diaconus ante annum 386. Serapeum vero sub Τheodo-
sio anno 389. fuit eversum postea exactis jam tribus annis; Ρrofecto st Imperator, qui in regionibus illis rerum potiebatur, & cujus praesentia facta populum non latebant, Serapeum, aliaque ethnicae impietatis monumenta per totam AEgyptum solo aequari jam tum jussisset, Chrysostomus facti non immemor ad concionem nihil tale protulisset. Si cui haec non probantur, teneat ille firmiter, Archetypon tempore Julii Caesaris bello priore Alexandrino conflagralle,
lassicit, quod negari nullo jure potest, sincera,
322쪽
& fidelissima apographa prae manibus Judaeorum extitisse, quae usque ad tempus hujus incendii per duo secula saepius descripta, & ulla ipso multiplicata per AEgyptum, Asiam, Graeciam, quocunque Hellenistarum aliqua propago pertigit, disper1a fuerint; nam apud Aristeam pag. 13Ι. edit. Jos. Fl. legitur, Demetrium a Judaeis precibus interpellatum, ut istam legem sic descriptam suis etiam Principibus, seu Praepositis Graece hahet metimenis dare velit: fuisse exemplar hoc fideliter, & integre, ut nihil adderetur, nihilue demeretur sicut definitum fuit illico,& saepissime descriptum, ipsa communis boni ra . tio, & paratae versionis scopus suadet, Ut videlicet Hellenime Scripturam S. in lingua sibi nota haberent, & in Synagogis suis lectitarent. Si ergo in conflagratione templi & captivitato Babylonica libri sacri non periverunt, quod
exemplaria multorum manibus tererentur: nee
o. viralis translatio in casu simili amissa est, quod pii Hellenistae apud se exemplaria procul dubio multa habuerint, quibus, cum scripturam singulis Sabbatis in Synagogis legere tenerentur
Aet. 13. I 5. & I5. 2I. carere non potuerunt. Cleopatra Bibliothecam novam mox in eodem, ubi prior steterat, loco in templo Serapidis, Vel porticu ejus erexit, quam teste Epiphanio L. de pond. & mens. exquisitissimis libris instruxit, ut priorem illam fatali incendio
in cineres. redactam velut filia matrem referret: huc libros omnes, quos nancisci undecunque potuit, transtulit; unde apud Plutarchum in vita Antonii legitur, hoc contra Antonium objectum
suisse, quod Cleopatrae donasset Bibliothecas,
323쪽
quae Pergami erant, in quibus essent ficio. millia librorum simplicium: In hane germanum hujus cimelii exemplar collocatum fui lle noli ambigitur, si non de Archetypo, de hoc ectypo, & aliis 1inceris hujus editionis exemplaribus Justini, Tertulliani, & Chrysostomi verba citra errorem, & falsitatem possunt intelligi, quorum exemplarium miram cUm Hebraico aetatis suae textu consonantiam Ρhilo Tiberii, & Caji, temporibus vir Alexandrinus di primariae apud Judaeos dignitatis praedicat; habuit itaque Origenes apographum fidele, quod octaplis insereret, a quo quidquid discrepabat, ab ipsis etiam Hebraeorum voluminibus discellisse tamquam certum dicit Hieronymus, qui & ipse Hexaptis usus fuit; haec igitur versio in melioribus exemplaribus usque ad tempora Hieronymi Authentica mansit. Quod si quispiam inficietur, omnium ille Patrum, & totius antiquitatis se judicio opponet, & illud principii loco
constituet, quo universam sub caelo Christi Ecclesiam Veris, integris, ac Authenticis scripturarum exemplaribus caruisse non diffieuiter ostendetur
Sed qua hodie extae, cuius tandem erit authoritat si num Authentica num eadem, atque illa veterum affirmant permulti, & meliori , ut videbimus, judicio, aliis numero, &authoritate non multo inferioribus repugnantibus: nimirum superstitis hujus versionis tres principes editiones celebrantur, ad quas omnes aliae reducuntur :ia Est Complutensis in Ρolyglottis Card. Ximenti, e variis codicibus Graecis concinnata Ru. I 5I4. eXeusa, ac subinde in Belgio, Gallia
324쪽
repetitis typis edita, ad Hebraicum propius conformata est, detractis, vel aliunde suppletis, qua
vel redundarent, vel deficerent; unde quidam censent ex multis permistam: alii ex adverso ceteris praeserendam statuunt, ut quae Hebraicum Archetypon accuratius referat. Richardus Simonius pag. 654 editionis hujus authores reda guit, quod ad Hebraeum reformantium talis Iabor corruptio potius fuerit, quam instauratio. 23 Est Veneta, sive Aldina an. I 5I8. e
praelo Aldi Manutii, Veneriis in lucem prodiit
cura praeprimis Andreae Asulani, qui in epi. dedicatoria perhibet eandem e collatis vetustissimis exemplaribus procusam esse; ejusdem plures subinde mutationes in variis editionibus Argentora-6, Basilea , & an. 159Ι. Francosurti ad Moenum
33 Est Romana, sive . Vaticana, Omnium, ut multis videtur, praestantissima, auspiciis Sixi ti V. e vetustissimo, Hieronymi tempora sortasse praevertente, codice Bibliothecae Vaticanae accuratissime expressa, & egregiis Graeeorum Patrum, & commentariorum annotationibus locupletata , nitidissimis typis Romae prodiit an. 1 1587. cumque anno sequente I 588. Flaminius Nobilius veterem . versionem Lafinam, Ita- . lam vulgo dictam, e Latinis monumentis restii tuere conatus esset, utramque hanc Romanam editionem Joan. Μorinus conjunxit, & unam, Graeco-Latinam Parisiis m. 1628. evulgavit, recusam in Ρolyglottis Anglicanis. Morinus, &Valtonus huic primas deferunt, ille strenuus lii cet, & eruditissimus editionis hujus vindex fate, . tur, aliquas dictiones, & versiculos nonnullos inii hες quoque superesse, qui in exemplaribus ori-
325쪽
genianis asteriscis erant notati, fuisse praeterea lapsu temporis, & amanuensium incuria in codicibus exscriptis de ipsis Origenianis nonnunquam deletos asteriscos pag. I9O. aut praepostere inscriptos.
Sicut jam praemissum est, haud infimi subsellii viri non solum heterodoxi, verum & Catholici post Bellarminum, liuetium, & alios satis multos
concludunt, hane, cujuscunque demum editionis, quae hodie superest, Io. viralem versionem adeo esse corruptam, ut a primaeva illa. quae nascentis Ecclesiae fidem roboraverat, etiam illa ipsa,
ruae a Sixto V. publici juris facta est, omnino
iversa videatur, proin nec Authentica. Verba Bellamini L. a. de v. D. C. 6. sunt: Eam quidem adhuc hodie superesse, sed adeo corruptam , b vitiatam, ut omnino alia esse via deatur , nec jam tutum sit Hebraicos, vel La
tinos textus ex Graecis cod cibus emendare.
Venerabilis vir dixerit istud obiter, ac velut in procinctu, dum ad majora tractanda properaret, alia enim sensa sevit, dum rem ex proposito discutiebat ,possumusque Bellarminum sibi ipsi opponere , qui in explanatione Ρsalmorum pluribus in locis Hebraeos codices vitiatos, o. habuisse meliores , eorumque versionem, prout extat hodie, sequendam affatim docet. Sixti V. hodiernam 7O. editionem approbantis, & proponentis verba, . in diplomate an. 1586. posita, ne ludamus omnia, ut sonant, sine violenta explicatione accipienda ἱta se habent: Volumus, O sancimus ad Dei gloriam, re Ecclesae utilitatem, ut Graecum C. Ttμm juxta TO. ita recognitum, ef expolitum, ab omnibus recipiatur, ac retineatur; prohibenter, ne qui
326쪽
. gos de hac nova editione audeat in posterum veli addendo, vel demendo quidqnam immutare; squis autem aliter jecerit, quam hac nostra sanctione comprehensum ot, noverit se in Dei omni Olentis, Beatorumque lotolorum Petri, re Pauli indignationem incursurum. Voluntatis suae filii se idem Pontifex indicat, ut labore multo parata haec editio ad eam, quam 7O. Ιnrierpretes Spiritus S. auctoritatem secuti ediderunt, quantum per veteres libros fieri potest, quam proxime accedat. In cit. editione Morini an. I 628. praefatio lectu dignissima est, in qua menda quaedam Hebrari codicis, qui prout hodiernis punctis instructus circumfertur, humana est accedens scripturae Divinae interpretatio, in medium producuntur, & o. viralis versionis lectiones, ubi ab hodierno Hebraeorum textu dissident, tamquam Archetypo propinquiores, &eonformiores defenduntur. Inter eos, qui versioni huic, prout hodie extat, infensi sunt, Heterodoxi quidena Pontificio decreto haud attento, Omnem ejus autori tatem repudiant: Jacobus G Driu' Armachanus Archi Eppus, & Ρrimas Hiberniae non genuinam, sed alteram com riunem aetate Ρtolo
mei Ρhyseon;s Alexandriae negligentissime elaboratam. quae in Cleopatrae Bibliotheca reposita fuerit, & priori illi genuinae succrescens in locum, & nomen ejus successerit, hodie super-
esse', varie mixtam. & corruptam, quam etiam ipsi Patres sec. ΗΙ. IV. V. incaute, ae per e rorem loco prioris usurpaverint . in Synta a te suo de Io. Interpretum versione commentus est, ab Henrico Valesio in epi. Tom. I. Euseb. edit Aug. Taur. an. 17 6. pag. 777. adnexa r.-
327쪽
futatus. Druilius Observ. L. 6. C. 9. non esse hanc 'Vae circumfertBr, Veram 7O. versionem nemini
hodie dubium esse debere pronunciat, quod innumeri in ipsa loci, prout translati leguntur, magnam sermonis Hebraici arguunt imperitiam. oscitantiam tantis viris indignam. Sunt, qui serio assirmare audeant, stabulum Augiae Vix majore labore quemquam fuisse purgaturum, quam si Omnes in TO. occurrentes errores colligeret; censura, ut praeceps & iniquissima, sic a vero maxime aliena. Alii longam erratorum seriem ex partiermenta, mala interpretatione 'itera-Tum permutatione, praepositione, sublatione, trajeetione, aliisque paroramatis ortam lectori proponunt, integros Verlus, & com 'lures quidem jam omissos jam immissos &e. de quibus
loqui instituti nostri brevitas vetat, paueula qua dam in sequentibus attingemUS. Catholici autem diploma Ρontificis ita interpretantur, ut eo tantum valere intelligatur, nequis in eadem versione quidquam immutare Rudeat, recipique, & retineri debeat ab omnibus non infinite, sed Proe aliis scilicet exemplaribus se Pontificia diplomata ibi praefixa ejusmodi
sunt, ut lias editiones supra ceteras ejusdem generis efferant, non ut Latinis Vulgatae pares faciant, quod eorum praefationes aperte declarant: eo totus hie Ρontificis labor, & cura pertinuit,ut 7O. interpretum versio, quae de Christi Ecclesia est adeo bene merita, ab ipsa nec repudiata, nec prorius relidia, non vero etiam, ut in integrum restituta videretur. ,. Ait Ant. Callinus in Rom. collegio S. Scripturae Ρrofessor Encycl.
Disp. 4. alioquin in praefatione dici, quaedam ibi relicta, si nataus menda, certe suspicioue meu-
328쪽
di non carere se Ita versioni laudem, qua Omni tempore ab omnibus ornabatur, detrahunt, heterodOXi, ut eam in Hebraeos codices, catholici, ut in Uulgatam tanto securius, certiusque transferant. Ego vero multum vereor, ut haec ad fontis Hebraei, aut Vulgetae commendationem, quam Authores isti pro scopo habent, magia pere faciant; reliquum esse videtur, ut inferat quispiam, etiam sontis, aut Vulgatae, quam tanto studio statuminant, authentiam exiguis his finibus constringi, fontem viseratim stupra ceteros codices ejusdem generis esterri, non Vulgatae parem fieri: & rursus: Vulgatam retinendam, donec melior aliqua versio prodeat; Vel nullo, vel latiori sensu Authenticam esse quatenUs data Opera non sit corrupta, esto si in lectione ma-Xime erronea; in praefatione enim satis indieari quaedam, etsi viderentur corrigenda per uia fuisse; pro humana imbeeillitate dissicile esse affirmare, hanc numeris omnibus abiblutam &e. Deinde si tam est hodie corrupta 7O. viralis Uersio, nihilominus Ρsalmos secundum eam habemus in Vulgata haereticis cavillandi non deerit occasio, hanc scripturae partem apud Pontificios usque adeo vitiatam esse, ut plane diversa sit a Verbo Dei; nec dici potest, retineri Ρlalmos secundum eam, ut antiquam, & nondum demutatam, Vel demum, ut ab Hieronymo
emendatam, nam collatio demonstrat evidenter, Latinam nostram Ρsalmorum editionem 7O. Virali hodiernae communissime esse cons Ormem. Insuper levia sententiae suae adferunt argumenta, quibus paria Vulgatae opponi possunt, quin et eminentem praerogativam, & Authentiam sect. I. satis, superque discussam eripiant. V a . Pro
329쪽
Primo enim menda librariorum serius illapsa tolli & possunt, & debent, neu ipsis . viris tribuenda, cum haud minus, quam in Vulgata citra dubium orta sint ex vitiosa transcriptione, nec fluuientiae Officiunt, quoniam extra doctrinam fidei, & morum, ac in valde minutis rebus versantur. Sic Pro I. 8. 22. Dominus Aossedit me in initio viarum suarum, operationum ad extra antequam quidquam faceret a principio. Hebraico: a chova kanani rsis Ilith darcho: Jehova pes- sedit me principit m viae suae: Vulgatus censuit beth subintelligendum, bereschith in initio. . in codicibus multis habent, loco possedit, quod
Graece esset efit ese, seu usitatius, & vulgo: e tefato, e tiis loco ita vocalem fota, quod est creauit. unde Munt Arianam haeresim, lux aeternam , & increatam Patris sapientiam seu Filium creaturam profitetur exortam fuisse. Falluntur oppido: orta quidem impietas illa est aliun de, fulcimentum vero ex hac lectione nullum habere potuit, nisi damnabili interpretandi licentia. Io Nisi pririudicatus error mentes Arianorum occupasset, advertere poterant fili O b. C. creo poni pro eo, quod est constituo, praescio. sicut B. Athanasius interpretatur; ita I. aditi ne dieitur creare consulem: Dominus constituit me, praesecit operibus suis principem. 20 Hebraicum k in h quod est possidere, ubi de conceptu, & nativitate prolis sermo inciderit sumi pro eψ fluod est gignere, parere, ut Gen. 4. I. atque ita hara quasi a bar silius, a Chaldaeo traus- poni , quia Orcore liberos pro: gignere Variartim nationum linguis dicitur, & procreatio pro eo quod est productum, vulgo usurpatur. ΡrOVerbio
330쪽
hio sertur apud Arabes: qui creat: h. e. g2nerat, & relinquit post se liberos, non mIritur,
quia vivit in successoribus sitis. ellegi chliallaxa ma mathe. Uulgatus noster Uocem: creatura sicut est in Graeco: pro constitutione sit-mit: subjesti estote omni humatice creaturae X. Petr. 2. 23. pro Illis item: erunt in coni ma-etisne creaturae illiu p Eccli. 4 . II. h. e. liberos 1irmos, Valentes, & longaevos habebit. 30 Cur Ariani lectioni incertae determinate tam pertinaciter inhaerent, cum legant in codicibus perinde multis aliam e te ais h. e. possedit, quae in Sixtina editione notatur, & a Reineecio retinetur & qua usos stille Eusebinna L. 3.Dem. Ev. Epiph. haer. 69. Basilium L. contra
Eunomium, aliosque veteres constat quae vim Hebraeae vocis immediate sistit, proin nativa credi potest, cui Symmachus, Aquila Theodotioli
consentiunt, quae demum, unius' literulae mutatione . dum ita. ut tota forte pronunciabatur a quibusdam, similitudine soni enata est. Interim nihil periculi video in lectione creavit, sicut negin illa: ab initio, ante secula creata sum: quia contextus evidentius determinat sumi prorgenuit, genita sum. Nondum erant abyssi., &ego jam concepta eram: necdum montes gravi mole constiterant, ante colles ego parturiebar. Si oui testio creauit aliquid offensionis hahere videtur, nativam lethionem esse e rese, seu ekidiato h. e. polsedit, asseveret. & soluta quaestio est. Epiphanius in Hebreo inneni: nidificavit, seu quasi pullum in nido exclusit me, aliis punctis legendum censuit. Secundo: Pleraque menda, quae majoris momenti esse videntur, jam seculis III. IV. R