Vindiciae vulgatae latinae editionis bibliorum qua ecclesia romanocatholica utitur contra assertam hebraei et graeci textus hodierni absolutam authentiam authore Georgio Czuppon ... tomus 1 2 Tomus 1

341쪽

ci, ut error dici certus. non debeat. a) Au thoritas Hieronymi quoad Vulgatae hujus author habetur, aut emendator, b S. Ρauli I. Cor. Io. 8. quem noli hujus idololatriae sub nomines fornicationis, nimirum spiritualis, meminisse nondum est efficaciter ostensum, qui tamen an millia munerat. c Patrum multorum, & MSS.

codicum judicio Ρ. Martianaei pler trumque. d Hebraeae testionis flexibilitas: G schiosthoeth aiape isch: qt ais tria millia viri. Reffa indubie haec versio. Sed pari certitudine Ches h nota est & similitudinis, ' numeri XX. Vulgatus utri que significationi locum esse ratus, ch h &tam illam mere redundans, ut tor sicut sumi in hujusmodi numeratione consuevit, & una tam

quam numeri XX. signum respexit. In Poly-glottis Antverpientibus, & Parisinis . ac in postrema editione S. Hieronymi ipsa Vulgatae le- lctio ad tria millia reformatur. Sed quis ama bo ambiguam fontis expressionem, qua chapba Phelo choeth in signum notae 1a umericae separatim stare poterat, certo determinabit 2 quis Dictatoria authoritate decernet quis in dubio arbiter sedebit nihil demum dicit Vulgatus, , quod ex Hebi eo textu aliqua ratione defendi, nequeat, si igitur in hac ambiguitate veritas tria tantum millia admitteret, illud solum ellet con-1equens, Vulgatum hic minus dextrum fuisse,

neque satis accuratum in numero exprimendo. Consuli isthic meretur Calmetus. Ouinto: Si versio Alexandrina usque adeo est comiptae, lit jam nec eadem amplius, quae

primitus prodivit, & V. seculis in Ecclesia ob

tinuit, . supersit propter errores suos, quibUS scatet, quomodo declarata per Ecclesiam Vulga

342쪽

libris eosdem habet errores, si in Alex. versione pro talibus agnoscuntur, etiam in Uulgata sine omni tergiversatione palam confitendos cui veritati quippe evidentillii e prolixiorem facere demonstrationem neque praesentis est temporis, neque ullius necessitatis. Ρaucis illustremus t Ps. 3. 8. ex Io. legimus: perculsisti omnes adversantes mihi sine caussu: Hebraeus loco: sine cauisa exhibet: Leohhir maxilla, seu in metxillam, tequente antistropha Strophae praecedentis, ut fieri solet, explicativa: dentes peccatorum confregisti: namque ad dentium concussionem perculsio in maxillas quadrat accomOde. Verum hoe etiam loco duo sunt, quae in o. seniorum defensionem non temere dicun

tura

Primum: ipsos reipsa vertisse metreaeos h. e. sine cauisa, quia lech,i considerarunt tamquam in carmine per apocopen ablationem literarum finalium Ρoetice prolatum, sed decurtatum loco lech hinnam. quod significat sine caulla; nam hujus Apodopes maxime in Poeticis libris, sed &alibi in Bibliis exempla occurriint, Ut quando Ps. IAI. 3. f/ri pro cia eth h. e. porta, cheythronus pro chil se Exod. 17. Ι3. ponitur; qualia leges in Gramm. Hebr. Oeor. Μ er Soc. des. pag. 26O. Non sit grave audire bellarminum hunc versum explanantem ., Credibile est . Interpretes legille pro lechlii, quod significat maxillam. lechinnam, quod significat in vanum;& credibile etiam est. codices, quos habuerunt . fuisse meliores iis, quos nos habemus,, legisse eos techinnam. quod dicit vir Eminentissimus, milii quidem non persuadetur, cur enim

343쪽

assignari vix aliqua potest, dum prius contextui apprime consentit, nisi casui rasuram literae nun,& mem tribuas, lechhi itaque nativa lectio N. viris prae manibus erat, non lechhinam, sed correptam Vocem sine cavissa significare, seu loco leelthinam stare judicaverunt.

Secundum: o. scripsisse matheas, seu matbeias, quod sine controversia valet maxillas, librariorum incuria factum esse matreos, quod nat sine causa. Sensurp quod attinet: certum est, sine causa, h. e. immerito suilse adversatos, dum vero a Deo percussi sunt: in maxillam sive addatur, sive omittatur, nihil officere. Ρsal. 3O. I 6. versores O. hodie osserunt: Deus meus estus in manibus tuis sortes mere. Hebraeus: in manibus tuis tempora mea cartas mea) Hebr.

ithoth H nihil, nisi tempora signifieat, nec cum sorte, quae Hebraice gorat dieitur, hine nomen clerus) quoad sonum, & literas quidquam commune habet: unde . posuerunt se aeri, is mPO ra , quod tardius depravatum est in cleri h. e. sortes. Non desunt, inquit Bellarminus antiquae

versiones e Graeco, quae haheant tempora mea

sic certe legitur in Ostidio Missae non sedael, &in Psalterio Ecclesiae S.' Ρetri Romae, quapropter Ernest. Grabius restituit koeri. Ceterum tors Vitae humanae pro ratione. & vicissitudine temporis variat; in quantum in potestate Dei sunt vitae nostrae tempora. & momenta, in tantum &sortes nostrae. Error est perexiguus.' Non praetereamus, quod sacerdoti nullo sere die licet omittere. Dominus dicit: 4O. auniae Pro ximus fui generationi huic. Toto peregriΠationis 4O. amorum impore in deserto molesti,

344쪽

& graves. mihi inter ipsos conversanti, & proximo extitere. Neu in . nec in Vulgata, quae habet ostensius h. e. ab iis Leius, & iis quasi in sentiis tui, sed in Psalterio Romano, & Mediolanensi, nec non apud S. Augustinum deprehenditur Vulgaris ista horariarum precum lectio, que unum aifirmat, Deum illis fuisse proximum,

alterum, eorum inquietitudine, & obmurmurationibus seditiosis ot sensum fuisse adeo non negat, ut supponat etiam. Hebraeus fons sistit verbum k ut in futuro a ut, quod praeteriti notioneu turpatum non melius Latine dixeris, quam naus avi, pertoeduit me eorum, nec unquam significatu proximus tui capi potest. IO. Profochthi et indignatus, offensus fui. verbo ipsis familiari efferebant, quod translator levi parora-mate i pro e legens, aut legi audiens Prosoch-ehesa, una ab ochthe ripa, litus derivandum ratus, ex significatione rpe tρρro ineνo generali notione Vroximuρ sum Latine Proximus i vertendum censuit, quod etiam dantenius Gandavensis in hunc Psalmum observavit. Vel, licet hoc 1it minus verissimile, in 7O. prosoch thesia in exemplari per e . non per i scriptΗm fuit, sed versor male accepit sensu proximitatis: invenio enim in Lexico Graeco-Latino Maj. Basilleae edit. an. I 363. ochtheo apud Hom. Odys. O. sumi pro graviter sero, offendor, & Ochthe- san commoti sunt, gravati animo, Eusthatium adnotasse in Homer. Iliad. E. Itaque Proximus hi levis error est librariorum, Verum sensum

exprimens obscurius, 3: minus integre, non tamen evertens, aut alio transferens.

Ρariter Gen. II. I a. inter Arphaxad, &Sale γ. Cainanem niamerant, de quo cum in

345쪽

Hebraeo altum sit silentium, a multis error platatur, nec tamen ab aliis pro concesso habetur: nos Cainanem a Moyse, ut rotundum decem gEnerationum numerum, quemadmodum Matthaeus C. I. telIaradecadem, I4. generationeso Observaret, omissum, cum 7O. autoritate Lucae C. III. inserendum dicimus. 7O. enim hunc tradi

tione, aut si mavis, speciali illustratione Dei

cognoscentes addiderunt. Rursus: Exod. 12. o. juxta Hebraeum: habitatio autem filiorum I irae . qua manserunt in A rapto, frit 43 o. annorum. Exprellio difficultatibus expolita, ct impeditior, cum habitatio haec solum aΙ5. annorum fuerit. 7O. sic habent: habitatio autem filiorum .Israel in E- rapto, re in terra Chanaan i Ut, Patres

eorum, anni 43O' addunt: in terra Charraan, - - π Patres eorum: ut sensum ad claritatem

deducant, unde non reprehendendi, sed in calculo annorum veraciores sunt judicandi, quibus terminum supputationis a quo promoVentibus Paulus ad Gal. 3. 17. consentit. dum eundem terminiim a quo annorum 43O. a factis Abrahae promissionibus accersit, quod Hebraico Samaritanorum codice firmatur, & nubila serenantur. 2I5.

annis, qui commorationi in AEgypto superestiuunt, ad annos peregrinationum Abrahae, Isaaci, &Jacobi rejectis. Consuli possunt Calmetus in EXOd. I 2. Corn. a Lap. ad Gal. 3. II. sed in primis Dissertatio gemina Tom. g. lenochii pag. 344. EX teXtu Hebraeo, , qui hic imperfectior est, volunt aliqui contrarium exsculpere, sed irrito conatu. Non immerito Salianus Augustinum Eugubinum Eppum. doctissimum incusat,

quod haec verba: in terra Chanaan - - ου Fa-

346쪽

tres eorum: Ut Odiosa, & supervacanea rejecerit. Bene Petavius, qui si in ratione temporum deifrminanda non ubique optime, nullibi tamen non erudite, L. 9.de Doct. Temp. C. et . Non

possiimus inquito magis idoneos afferre vindices nodi istius, & interpretationis nostrae, quam Serniores illos o. quos instinctu quodam, amatuque Spiritus S. sacros codices vertisse, antiquOrum Ρatrum plerique sentiunt. Q Ρlura, de quibus dum arguuntur. insignem laudem merentur,& Vulgatae authoritas firmatur, subinde lum adlaturi. Muibus aequa lance pensatis viri exquisita eruditione, & judicii acumine illis, quorum jam

meminimus . non inferiores duo ista in certis,& indubitatis ponunt. Primum: hanc, quae hodie circumfertur 7O. viralem versionem eandem

ipsam esse, quam Apostoli, & Ρatres legerunt pariter, & laudarunt. Alterum: magnam ejus etiamnum esse authoritatem. Verba sunt Cal-: meti, qui una illud animadvertit, 7O. viros intextu originali aliter saepe legisse, ac nos hodie, Hebraeum proin codicem progrediente tempore mutationem subivisse, eorumque lectionem nostra moderna esse correstiorem, quod subinde in Psalmorum explanatione, nec non & alibi praffice ostendit. Quod priestat etiam Bellarminus in Psalmis post Genebrardum, sed Lud. Capellus ceteris copiosius per totum Bibliorum corpus. Josephus Acolla apud Menoch. Tom. 3. pag. IO . assirmat, in doctorum virorum manibus certam, atque integram 7O. editionem permansisse, ut esse eam, quam Ρatres ChrysostOmus, Basilius, Gregorius, Cyrillus, ceterique Ecclesiarum Eppi. referunt, A commentariis luis

347쪽

illustrarunt, millissimum sit negare. Fere paria habet Salmeron. Eodem I Om. 3. Menoeli. pag. 46. verius finem: Bonisterius de obtrectatoribus hujus versionis hoc fert judicium: , , Caninae, &impudentissimae frontis censeri debent, qui ex haereticis γ. . viris linguae Hebraicae imperitiam objectant, quibus, quod mirere, nonnulli catholici succinunt parum vel modesti, Vel periti, non advertunt suas vel sannas, vel petulantiam in antiquiorem Ecclesiam redundare. Isaaeus Vossius, Joan. Morinus hodiernam Io viralem

Versionem non tantum eandem esse cum illa veterum docent, sed etiam Hebneo hodierno codici praeserunt, Quos eX partoe sequuntur Brianus Waltonus, Paulus PeZronius, Genebrardus in Ρsalinis Ηoubigantius. Ex quorum sententia multis argumentis stabilita id emolumenti nastscitur, ut jam ratum, firmumque esse debeat, versionem hanc, ubi ipsa, & Hebraea lestio sibi conciliari nequeunt, etiam prout hodie eXtat, interdum fontis primaevi loco habendam, & Ηebraeo textui anteuonendam esse. Juvat adferre verba Isaaci Vossi L. de transi. 7o. qui si Versionem nimium, quantum extollit, dicit tamen, quod & magna ex parte verum est, & Omnem

meretur attentionem. Sit sit aliqua Versio,

quae Theopneu sos dici meruerit, ecqua alia quaerenda est praeter illam, quam . Interpretes, viri linguae Hebraicae , utpote sibi vernaculae longe peritissimi, ac inter se consentientes ad antiquos, & intaminatos adornarunt codices, quorum laborem probarunt, & secuti sunt Apo

stoli, uia iversa Ecclesia Christiana, & ipsi quoque antiquiores audaei sola haec versio sincera& anumarteio3. insallibilis Fruatur in po-

348쪽

- 3a iterum ea praerogativa, quam Apostoli, & universa Ecclesia, ac ipsi quoque antiquiores audaei

aeternum sancivere. ,, Complures etiam ex illa laeterodoxorum parte, quae Omnem Aris eae narrationem pro fabula habet, & ex integro rejicit, insignem versionis illius praedicant utilitatem, quia & U. I ri varios textus illustrat, A multis Ν. Tti locis lucem clarissimam affundit, ut hae in interpretatione S. Literarum sine multo incommodo carere non pollimus, quemadmodum loquitur Christian. Rei neceius in praefat. edit. ae . viralis Lips. I757. Et merito ita judicant viri literatissimi, me- Tito eam adhuc genuinam superesse, affirmant: Namque Io Quibus rationibus authores nostri hodiernnm Uulgatam probant esse Hieronym , iisdem conficitur, IO. viralem hodiernam ei eandem cum illa veterum. II' Tam monstro-1e deformatam fuisse. ut nec quoad substantiam eadem, fluae olim usurpabatur, lupersit amplius, sine ratione, & cum praejudicio orientalis Ecclesiae, quae ipsam solam habet, fingitur, quae sicut a 1uis primordiis hae unica utebatur, ita ad hune usque diem eam servavit, nec si hodie

ad Latinam reverteretur, aliam assumere juberetur. Quis tantam perpellam fuisse metamorphosin, ut omnia veteris sormae lineamenta amiserit, . nihilque ipsi decoris, nihil gratiae jam lupersit, somniet

Non premamus silentio, quod ex vero dicendum est: hanc vertionem prorsus puram .uon superesse hodie, habere quaedam ex Tlieodotione admixta, etiam praeter illa, quae inde tra

349쪽

terpretationibus, ut ipsa editionis Sixtinae praesa. tio insinuat; postquam asterisci, & obeli Orige. nis neglecti. & preterm illi sunt, potuisse non

parvam contingere in privatis codici hus confusionem; nec tamen in rebus majoris momenti, in quibus Ecclesia ex tot commentariis, & allegationibus Ρatrum, maxime Graecorum, Itala Vetere, & innumeris ex N. in linguas nationum

translationibus abunde quid gnesion nativum sit, quid Λ Pobo minon subdititium discernere poterat; in levioribus tamen in nonnullis Bibliorum locis non jam hodie posse certo distingui, quid o. viris proprium fuerit, quid versoni eorum posterius sit immitium, lubens indulgeo, nec obstat istud, quo minus haec eademst editio . atque illa Veterum, & . Interpretum nominetur, sicut Vulgatam denominationea potiori parte alliampta Hieronymi dicimus. IIΙ0 Argumenta, quibus ab impossibili demons ratum eunt Adversarii, Hebnaeum P. - & Grae- cum Ν. ΤΠ textum corrumpi non potuisse, pari ratione suadent, versionem istam in codicibus tam longe, lateque in Oriente, & Occidente dispersis depravatam haud esste: non potuit major in hanc versionem inserri corruptio, quam in codices Hebraeorum; Christianos in depravationem conspirasse, aut casu commune hoc vitium omnes codices labefactasse, nullatenus fit simile

IVO Ecclesia Catholica de authoritate ejus, qua olim pollebat, necquidquam detraxit, id igitur facere neque nos debemus; aliud est de Fontibus Hebraris, quorum defectum Ecclesia agnovit, quando fragmenta illa, quibus caret, pro veria seripturarum partibua habenda declaravit

350쪽

vit pag. I 6o. prosecto Versioni, quae venerandae antiquitati per prima quinque secula unica fuit, Ruimentia ad minus latiori sensu iuxta multiplicem termini hujus usurpationem Sect. I. pag. 62. & seqq. citra injuriam negari nequit, nisi 1hbstantiales & valde momentosi errores ejus postmodum illapsi in apricum proferantur, quod nemo haetenus vere praestitit; leviores enim mendae, sicut Vulgatae, ac fontium, ita hujus integritati non obstant. V. Ex mutua locorum apud Patres, & Vemsionis hujus comparatione elucescit, eos loca scripturarum in o. ita legiise, prout hodie habentur, & quod ad summam rei facit plurimum, prout Christus, & Apostoli textus ex ipsa prodHeuut, ita & nostro tempore inveniuntur. Quid igitur ad demonstrationem ultro requiremus Τ Sane qui hanc, qua se nunc exhibet facie, prorsus abjiciendam, & negligendam docent, & tot, antiquitati injurii sunt, & definitioni, ae praxi Ec

clesiae, non satis convenienter decernunt, quae Ρsalmos partem Bibliorum non minimam, usu Uer , tritissimam, & celeberrimam, immediate ad glorificandum Dei nomen destinatam ex hac sola. prout etiam hodie legitur, inde a primordiis Christianae religionis mille septingentorum annorum non interrupta successione frequentat. Ecclesiam in adoptanda hac versione fuiste delusam. dicere ex imperitia ridiculum, ex pertinacia foret haereticum. Νec vana est animadversio, haec comitiorum plaustra, quibus in Alexandrinam versionem praeprimis heterodoxi tam multi invehuntur, ferri in totam Ecclesiam Christianam, omnesque ΡΡ. anti' qu0s, ne ipis qRidem Hieronymo excepto, qui ta-