장음표시 사용
361쪽
nec ulla amplius translatio ex sente superinducatur, quanto magis de lectione mille ducentorum annorum spatio usu probata, Ecclesiae judicio pag ga. proposita, idem judicaturus
Continuat in hunc modum: Quinto: si vis utilitati legentium servire tuis in scripturam commentationibus, facias sic, quemadmodum es obum interpretatus, retinendo veterem Italam, & adnotando, quae sit inter hanc, & Hebraeum textum disserentia. si Satis autem neqUeo mirari , si aliquid adhue in Hebraeis exemplaribus invenitur; quod tot interpretes illius linguae peritissimos fugerit. ,; Sexto: Vel clara sunt, vel Obicura, quae tu nobis vis interpretari: si istud: te quoque in eis falli potuisse non immerito creditur; si illud: 1uperfluum est te voluisse explanare, quod illos latere non potuit. Retorsit quidem S. Hieronymus, & bene, eatenus, ut innuat in infinito Scripturarum thesauro multa semper superfutura elle, quae clarius possint explanari. Sed tenet Augustini cornutus iste syllogismus, in quantum non propterea Opus est nova versione. Alias inter responsiones hanc etiam adfert Hieronymus epi. II. ad Aug. vetera se ηbolere nolle, quae alioquin e Graeco in Lati-aum ipse transtulerit, . sed testimonia a Judaeis corrupta, vel praetermissa velle in medium proferre, & ut ignari Hebraeae linguae scirent, quid Hebraica veritas contineat; si cui inquit legere non placet, nemo compellit invitum, bibat Vinum vetustum cum suavitate, & nostra musta contemnat. Dicit quidem in C. VIII.
Zach. cogimur igitur ad Hebraeos recurrere,
es sesentire veritatem de Ionte magir, quom de
362쪽
ae rivulis quaerere. b Sed non ut versionem reprehendat, Verum ut latentes sensus eruat, &ad casum loquitur, quo eundem Scripturae locum diver1e interpretantur, nec versio una alteri at thoritate Ecclesiae praeponitur; . dein praeadductis λ verbis immediate subneshit: , Praesertim cum
non sit prophetia aliqua de Christo, in textu hoc, de quo agit ubi tergiversari solent, &Velitatem celare mendacio. ,, ΕΠ casum, quo recurrit ad Hebraeum textuml en assertam ab
Hieronymo Judaeorum sui temporis perfidiam ltile quid de . versoribus audaeis proferre ausus est nunquam. Sed nec expolitionem Hebraeorum illico, quod afferat, probat etiam, contentus solum ignaris indicare. Ita in C. II. Νahum ipse explieat, Hebreorum in Ρrophetis exposii ionem se ponere, non alia de caussa, quam quod ab iis non modico tempore eruditus debeat suis simpliciter indicare, quae didicit. Guamvis autem Augustinus versione Hieronymi in D: culo, aliisque suis operibus satis frequenter demum uteretur propter peripicuitatem ejus, ut tamen haec in Ditecessi sua publice populo legeretur, haud permisit, tali ratiocinio usus: γ. viri tu separatis cellulis laborem suum confecerunt, & tamen omnes in versione consentien- ter unum aliquid transtulerunt, ut multi non
1i ita: quis huic authoritati conferre aliquid. nedum projerre audeat δ vel contulerunt, ut una Omnium communi tractatu, judicioque vox fiereti si istud: nec sic quidem quemquam unum hominem qualibet peritia ad emendandum tot seniorum, Doctorumque consensum aspirare opor
363쪽
oxemplaribus invenitur, Divinae dispensationi ense deputandum, ut sic illi fuerint interpretati, quemadmodum congruerct gentibus ille, qui eos regebat, Spiritus S. judicavit. Addit: etiamsi mere humana itidustria γ. viralis versio esset parata , & Hieronymi literatum laborem ipsi quoque Judaei fateantur esse Veracem, . Vero Inriterpretes in multis errasse contendant, tamen Eeelesia Christi tot hominum auctoritati neminem judicat praeferendum. IIo Novae versionis a se paratae rationem assignat Hieronymus, non quasi translatio 7O. non sussiceret, aut reprehendenda foret, quod ipsum ad taedium usque ingeminare jam audivimus, pag. 2OG sed quia haec in vulgatis codicibus ita corrupta tunc circumferebatur, ut sibi ipsi dissimillima esset, ubi tot propemodum eXemplaria fuerunt, quot codices; densillimam illam variantium lectionum sylvam errorem sepius obtulisse, quia verum non esse, quod variat, etiam maledicorum testimonio csic ipse dicebat comprobatur. Bene, ae laudabiliter fecit Hieronymus, quod novam ex fonte paraverit verssionem, non tamen fuit necessaria; errant, qui inter utile, & necessarium non distinguunt. Etiamsi Cortupta fuerint vulgatiora exemplaria veteris Italae . ex sola Io. virali, consultis melioribus eodicibus, tanto magis versionibus Hexaplaribus
in strbsidium vocatis menda tolli, & lectio Authentica restitui potuit, sicut in VII. DeuterOCanonicis libris pag. I 63. o restituta est.
IIlo Ideo novam translationem se adornare Hieronymus profitetur, ut, quae olim ante adventum Salvatoris Obscure translata sunt, prout ante eventum abscondita haec a seculis Myste
364쪽
ria obscuriora esse oportuit; ubi iam impleta distinctius videntur, & cognoscuntur, clarius etiam versa prostarent, & legerentur. ΡαLΡentat. Et in Isai.
IV. Vertit Hieronymus, quod Judaei D.
virali editione non contenti, oblata ex sente trium virorum sepius nominatorum pag. 26 I.)maxime Aquilae translatione haud fideli Christianis imponerent, illuderentque, hinc se licere sibi ad consutandos Judaeos etiam ipsa. exemplaria vertere, quae ipsi verissima confitentur, ut si quando adversum eos Christianis disputatio est, non habeant subterfugiendi diverticula, sed suomet potissimum mucrone feriantur. Apol. 3.
r ne Praes . in Isai. Tale ex fonte novam versionem parandi studium summopere laudabile fuit, & non per se, ac veluti ex i usu lficientia prioris apud Ecclesiam usur-
p tete, sed ex occalione solum pro re nata, propter cauisas externas susceptum , non poterat Π0npr0bari. dum Hebraeae linguae totus orbis Christianus fere ignarus esset, argumento nihilominus ad hominem adversus Judaeos foret utendum. Tota proin de novo vertendi necessitas ex eo nata est, quod versio Alexandriua, ut ab hostibus Ecclesiae yraetexebatur, ac etiam vetus Itala, illapsis multiplicibus, quae non citra gravem Ecclesiae illatam injuriam obtrectatoreserebrius objecerunt, mendis vitiata amplius Authentica non fuerit, nec de alia quapiam editione Ecclesve certo judicio pronunciata extiterit sententia. Applica jam haec hodie ad Uulgatam, contraria sunt omnia.
365쪽
Agel quid maeandros quaerimus eloquamuisine ambagibus, quod Verum esti non fons He braeus tune pro norma absoluta habebatur, sed
ex adverso: IO. versio norma fuit omnium translationum , neque judicabatur infra dignitatem extantium tunc sontium detrudenda, sed potius tamquam sola esset, recepta fuit a Christianis, ut, licet teste Aug. L. I 8. de Civ. C. 43. multae circumferrentur VersioneS hane quae γ. initamquam sola esset, sic receperit Ecclesia, eaque uterentur Graeci populi Christiani, quorum plerique, utrum alia sit aliqua, ignorabant; ex Iaac γ. interpretatione etiam in Latinam linguam interpretatum est, quod Ecclesiae Latinae
tenent di γConsectarium tertium.
Patres, S primorum ieculorum scriptore*constanter asseruerunt, Interpretum versio
nem au Divino Spiritu dirigente fuisse comsectam. Ex hoc ista, quae sequuntur, licet col
cum Praeter jam laudatos de To. versione tractant Ioan. de la Haye in Proleg. ad Biblia Μaxima Sect. 16.C. I 8. Serrarius, Salineron, Middendorpius Iacob. Commentar. de Aristea Coloniae in 8. an. I 578. Er nestus Grabius editor o. versionis Oxon. nil. Authores Tom. ΙΙΙ. Menochit. Μonifauconius. Praelim. in uexapI. Orig. Xantes Pagninus Isagog. in scrip. C. IX. Scip. Mambatus Arch. Ur T. p. 487. Eusebius Nierembergius de Origine scriptur. S. L. II. C. a. Iulius Bartoloccius Biblioth. Rabbin. Tom. I. Dupinius Diff. Ρraelim. ad Tom. I. Biblioth. Author. Eccles. Ricliar. Simonius Hist. Crit. Baron. ad an. 3I. nr. 33. Herm. Goldhagan, qui horum plerosque citat, Introduct. in sacr. script. par. I. Uidacus a. S. Antonio. Franc. Xav. Widenhoffer in Ρ leg. QuibuS
366쪽
I0 Non poterant Patres. iudieare TO. Versonis Hebraeum codicem esse normam absolutam, certumque direcitorem, aut illam huic ve-
Iut dignitate minorem submitti, nisi Spiritum S.
bus multos alios addit, & enumerat Augustus pself-1er eriticae sacrae. edit. Dremae, & Lips. I 2I. DR .am, A. XU. . . EAp pasemat ictu. , Ut aviditati Lectoris satisfiat, epistolas Demetrii ad Philadelphum Regem, Regis ad Eseagarnm Pontificem, & hujus vicistim ad Regem de quibus pag.
245. Toin. IV. OO. Jos Flavii edit. Haverc. apud. Aristeam extantes isthic adnectendas duxi. si Ad hunc autem modum sententiam suam Demetrius Regi expo-istit. - ς Cum Rex mandaveris mihi, ut qui deessent, Bi-hliothecae tuae Iibri, eos curarem ad eam complen dam conquisitos colligi: & simul si quid detrimenti cepistent, illos ad modum convenientem reficerem: ego hactenus non segnem in hoc operam navavi, & nunc praeterea ad te refero, Legum Iudaicarum cum
paucis quibusdam deesse; constant enim hi lingua, ct literis Hebraicis: sed negligentius, nee ita, ut reipsa se habent quemadmodum hoc perhibetur ab illis, qui intelligunt ) iunt e scripti: quia nondum
contigit illi Regii animi cura, α munificentia. Rectum autem fuerit & hos libros accurate elaboratos eXtare inter tuos: quia hae leges & sapientiores, &sanctiores sunt aliis, ut quae sunt Divinae. Hinc enim cum alii scriptores, & Poetae, tum Historici omnes abstinuerunt a mentione & librorum istorum, & virorum illorum, qui secundum legoes h s ad ininistrarunt, & administrant Remp. quia ut Hecataeus Abderites asterit, plane sanctam quamdam, & veneran dam contineant in se sententiam, & contemplationem. Si ergo visum fuerit tibi Rex, scribetur ad Principem sacerdotum Hierosolymis, ut mittat ad te quaque tribu sex viros maxime honestae vitae, senio,
re prudentia legum suarum praestantes ; ηt iid e plu ribus
367쪽
se in seriorem, aut unum ejus opus altero praestantius posuissent, quod vel cogitare nefas. Si
idem Spiritus fuit in iis, qui in Ρrophetis, nihil poterant seribere , nisi quod restiuia, & ve
. ribus per diligentem eXaminationem nacti consenti- . Eutem, & accuratam interpretationem hos libros praeclare, ut & rei ipsius, & tuae voluntatis dignitas postulat, recondamus. Sis feliX perpetuo. Rex Ptolomaeus Eleazaro summo sacerdotum Gaudium, & salutem precatur. Quoniam evenit, ut multi ex Iudaeis incolerent regionem nostram, quorum alii Hierosolymis abducti, sunt a Persis tum temporis, cum illi potirentur re-- rum, alii cum Ρatre nostro capti in regionem nostrain servenerunt, eX quibus ille multos selectos in exercitum, & ad militiae illam stipendiis amplioribus re- cepit: & quia illos priores judicabat plurimos elle, his loca ad praesilia munita commisit, ne AEgypti populus sibi ab illis timeret. Nos vero consecuti
regni administrationem, cum aliis omnibus exhibemus nos humanioreS, tum vero praecipue civibus tuis, quorum captivos ultra X. myriadeS liberavimus, per, soluto singulis Dominis pecuniae pretio digno: & simul etiam corrigimus, si quae eX impetu multitudinis Perperam sunt acta. In quo persuasum habemus, - nos pie agere, & Osferre munus animi grati Deo ma-Ximo, qui nobis regnum conservavit in pace, & glo-
ria, quae praestet in toto terrarum orbe. Praeterea aetate, & viribus valentiores in eXercitum recepimus:
qui vero idonei es lent , ut circa nos versarentur, illos dignos iudicavimus, quibuS negotia aulae committeremus. Sed cum non solum his cupiamus gratifi- cari, sed & omnibus aliis Iudaeis in orbe terrarum, illis etiam, qui sunt in posterum futuri: constituimuS legem vestram ex Hebraica lingva interpretatione traducere in Graecam, ut hae leges vestrae in nostra Bibliotheca extent eum aliis Regiis libris. Praeclare ergo, & pro dignitate instituti nostri feceris, si ad noS miseris electos eX quaque tribu sex viros seniores, qui & honeste vitam peregerunt suam, & in le-
368쪽
rissimum , nihil ponere , nisi quod se ipso certi lIimum, & irreformabile, quod ope alterius
nec egeat, nec ad altiorem quampiam authorita
tem debeat referri. γ' rgum peritia sunt exercitati, & interpretandi facultate pollent, ut in studio, , ct trastatione rei magnae germana, & consentians ejus veritas a pluribuS eruta deprehendatur. Nam nos quidem ex hoc negotio Peracto arbitramur nobis magnam accesturam gloriam. Ablegavimus autem ad te Andream, Praeci suum corporis nostri custodem, & Aristoam: viros apud nos magno in honore constitutos, qui tecum hac de re agant, & asserant tibi secum & in templum primitias nostris dedicationis, ct ad sacra, alioS-que usuS pecuniae talenta centum. Si autem & tu ad nos scripseris, de quibus placuerit, rem sic nobis gratam, & amicitia tua erga nos dignam facies; nam nos stathn essesta curabimus, de quibus nos volun
talem tuam cognoverimus. Vale.
Eleazarus summus Sacerdos Regi Ptolomaeo Amico sincero salutem. Valeas & tu, & Regina Arsinoe soror tua: liberi
etiam bene, & ut cupimus, habeant: valemus au tem & nos. Accepta epistola tua valde. gavisi sumus ob institutum, & consilium tuum tam praeclarum: ae congregatae universae multitudini praelegimus, ut eOg noscerent tuam erga nostruin Deum piam volunta tem, quibus monstravimus etiam phialas, quas au reaS 2O. dc argenteas 3o. misisti: crateras item quin que, de mensam, super quam fierent oblationes, &sacra peragerentur: tum talenta centum pecuniae ad
conficienda alia, quibus templum indigeret. Quae quidem attulerunt Andreas tibi carisiimus, & Aristeas, viri honesti, & boni, ac doctrina praestantes, tuaque conversatione, ac justitia per omnia digni. viii etiam exposuerunt nobis omnia sibi abs te comminissa: & a nobis vicissim cognoverunt, quae ad lite ras tuas respondenda suerunt. Nam .in omnibus, quae tibi proderunt, etiamsi illa naturam nostram su- Perent, obtemperabimus tibi: id, quod est argumen
369쪽
20 Mn est absurdum, neque inconveniens, juxta Patres dicere, versionem esse paris cum fonte authoritatis, s altem ob specialem Spiritus S. allistentiam, quae non minus translatori, ac
primo scriptori adesse phtest. 30 Si o. Spiritus S. speciali gratia collustrati sunt, idem de Hieronymo dicere non est tam
inconveniens, ac moderni volunt; si enim ante
adventum Christi, S in V. Τo Spiritus Dei se tam liberaliter mentibus infudit, in Ν. Το , ubi
interpretatio sermonum non uni, sed multis, quasi Vulgare donum Divina largitate contigit,
tum amicitiae, & dilectionis. Quoniam & tu magnis,& indelebilibus beneficiis cives nostros, ct eos per- multos affecisti. Atque ideo statiin pro te, sorore tua, liberis, ct amicis sacra exhibuimus, in quibus simul universa multitudo vota fecit, ut tibi omnia 2 perpetuo, quemadmodum cupias, succederent: & meus, qui omnia administrat, gubernatione fila conservaret regnum tuum in pace lina cum gloria: utque tibi salutariter, & ex animi sententia descriptio legis procederet. Atque in praesentia omnium elegimus nonelios, & bonos viros ex singulis tribubus sex seniores, quos etiam misimus ad te, una cum
lege. Tu vero ReX juste, & praeclare facies, si post, absOIutam ex mandato tuo descriptionem librorum, curabis, ut isti viri rursus nobis tuto restituantur. Vale. Ex tanta Regis Ρtolomari solicitudine habendi eos, qui apud Hebraeos delitescunt, libros, concludunt plerique, nullam aliam Librorum Scripturae S. saltem . publicam, quae in plurium notitiam, usirinque venisset, versionem, contra ac nonnulli post Clementem AleXandrinum L. I. Strom. Volunt, TO. . virali Praeex titiste, Platonem, aliosque orati traditione accepisse, quae eX sacris literis hausisse, aut iis conformia docuisse deprehenduntur. Uide Calmeti Dus. an Gentiles plagiarii Hebraeorum.
370쪽
eundem Spiritum versioni, quam solam Ecclesia acceptura erat, uberioribus auxiliis affulsisse gratiae plenitudo suadet, ut credamus. 4O Si tempore Hieronymi, & Augustini O- aut Vetus Itala tali Ecclesiae declaratione suffulta fuisset, quali hodie Vulgatam muniri novimus, pastores Ecclesiarum eo minus laturostitisse, ut nova quaepiam versio fidelibus offe
50 Si eo, quod usu universali firmaretur, . Verso per prima quinque nascentis Ecclesiae secula tanta pollebat authoritate, multo majore Vulgata apud Catholicos valere hodie debet, utpote secumentei Concilii decreto proposita,& diligentir, qua major 'desiderari non potest, ab illapsis nevis repurgata, ac, sicut Coneilium ordinaverat, quam emendatissime impressa, non IV. sed X. seculorum usu in Ecclesia, cujus Spiritus non deficit, probata. 60 Etsi aevo Hieronymi Latini codices infinita variantium lectionum, versionumque diversitate lacerarentur, nec ulla ex tot diversa ferentibus lectionibus certo Ecclesiae judicio alteri praelata esset, non tamen Ρatres recursum ad sontes per se probarunt, sed tantum Per arcidens Pruter pertinaciam Iudaeorum permistium voluere, & neque vel in turbatis illis varietatibus Hebraeum textum pro necessaria, &absoluta norma habuerunt; .tanto minus nos hodie id inferre, aut statuere debemBs. Veterei arbi- irati sunt omnes, non eo ipso usitatam scripturae
S. lectionem repudiari debere, quod fons jam di-Versum plus, aut minus habeat. Idem igitur hodie longe potiori jure tenemus.7O