장음표시 사용
431쪽
ex parte emendatum; Ecclesia Romana aliud non novit in publico ossicio usque ad Paulum V. qui veteris Italae usu Romae abolito Vulgatam sub1tituit. Psalmus tamen V . Venite exultemus f An-
. V. T. Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum: transierunt in assemim cordis. Hebr. hodie νών, & jod facile permutatiS: EXeunt oculi eorum eminent, prae pinguedine , nempe quia in bonis ducunt dies suos, pinguescunt,& ideo oculi eorum Prominent, quia macie, &inedim exhaustis introrsum recedunt.
Ps. 80. Io. Si autem in potentatibuS, 8O. anni, postea labor & dolor. Si quis diu vivit, 8O. anni sunt, deinde seneetiis ipsa est
Ρs. 64. I 4. induti sunt arieteS Ovium, h. e. more Graeco loco: Ovibus'. induerunt arietes sua S OUeS,
seu ineunt, & gravidant, sicque pro utilitate Dominorum su o r u in agni multiplicantur, agit enim Psalmus de larga Dei in pascuis benedictione. Hebraeis, & cognatis eorum Arabibus induere Ἀ- mellam mas dicitur, sicut inire Hebraeis & Latinis Ρrocesierunt a pinguedine
oculi eorum: transierunt cogitationes cordis. HOubigantius dateth prae reschIoco convenire ratus legi 'vult Fabad serviverunt affectibus cordis,seu: perfecerunt suas imaginationes. Sed TO. viralem lectionein, adeoque in Hebraeo primigenio vaν prae hodierno jod multa suadent; porro chalab adepS, etiam cor significat: prodit eX corde iniquita S eorum. Si autem multum, 8O. anni, & quod amplius est, labor, & d lor. Vestientur agnis augebuntur) greges. Consequela Sponere maluit: multi ver tunt: induuntur pascua . ovibus, Heb. Iabeschu
piose obteguntur, ΗUng. el-lepi a nyaj a meZZOt, sicut alias verbo in Oeopia notatur, sed cha-rpm negant alii pascua uΠquam, solos allerunt arietes significare. MO- .nent Hebraei sacrum Scrip
432쪽
tiphonae Vesperarum, Matutini, & Laudum, maxime in ossiciis Sanctorum ex Rom. Breviario desumptis, introitus Missarum, & potissimum Antiphonae, & responsoria tridui hebdomadae san- diaetinis eodem significato
commune est. Immo u-Xor vestimentum viri vo-
. eari videtur Mal. 2. I6. Norani eadem phrasis est Sura 2. 182. Iabosch h. e. indumentum sunt vobis UXOres, itaqne utamini illiS. Ps. 65. I 5. Holocausta medullata offeram tibi cum incenso arietum, Osferam tibi boves cum hircis. Ps. 8 . II. nunquid mortuis facies mirabilia, aut me-
dici eos) suscitabunt,& confitebuntur tibi λ
Rephaim an debiles, languidos, an mortuos, seu manes, an robustos, &gigantes valeat, an ro-Fheim h. e. medicos hoc loco designet, controvertitur: eodem redit: mortui non resurgent, & medici eos non amplius suscitabunt. Gigantes ipsi quoque mortui sunt, qui gemunt sub aquis in loco damnationis Job. 36. 5.
nunquam inde resurre- cturi. torem s1c loqui sermone um hone so, alio aequi- pollente verbo usus est Chaldaeus: Saliunt arietes in OUeS. Ρs. 65. I 5. Faciam tibi bo- veS cum hircis. Hebraeis enim Fasca GraeciS reZO,
Latinis facio verbum est sacris consecratum P r o sacrifco, cum faciam vitula, pro frugibus ipse Venito. Hoc facite in
Aut gigantes surgent,& confitebuntur tibi Θ an kal, vel hiFhil h. e. neutrum , vel passivum intelligatur, unius jod, & ναν vix saepe in ΜSS.. Per ceptibilis disserentia essicit: alii censent fimn in. kal, sicut Graecum an fleso active quoque sumi, suscitabunt proin TO. re Ete transtul1sse; ita Homerus anasto active sumit: tide min anseseis neque ipsum suscitabis.
prodesse mirabilium operum productionem, cum nee medici, qui tamen ad sanandum alios nati sunt, eos valeant suscitare.
433쪽
ctae cum gradualibus & tractibus eorum dierum ex Psalterio Romano, XU. seculis Romae u1urpato, supersunt. Ipsum Psalterium Romanum manet adhuc in Ecclesia Vaticana, S. Marci Ve
Ps. II. I. Quid gloriaris in malitia, qui potens es in iniquitate δ tota die injustit1am cogitavit lingua tua. inhaestia jam benignitatem, jam impietatem, jam misericordiam, jam scelus indignissim uin, & opprobrium: Gobor jam gigan tem , jam potentem, saepe impium, superbum,
in alios ferocientem valet. N. quid gloriaris in malo O potens l O tu scelestet misericordia Dei omni die iserdurat. Ps. 78. posuerunt Ierusalem
in pomorum custodiam, h. e. in vile tugurium rustici, poma in agris, Vel alios frustus custodientis,eX TO. OFOrUDIMion, casa in autumnalibus fru- γ Etibus custodiendis eX te-ὶ- mere congestis lapidibusa' Positam.
PL Io. 5. Oculi eius in pauFerem respiciunt.. - vox significationis fere incognitae ch helech ah, apud Arabes hhalch, Obscurum, infaustum, & ex
Quid gloriaris in malitia potens y misericordia Dei
tota est die, insidias cogitat lingva tua. ει pro nomine Dei Hieronymus, TO. pro praepositione: ad omnem diem, seu tota die: acceperunt. Diacriticas notas apponit qui S-que, sicut vult, Uulgata : omni die ad sequens transfert, & chhasaa pro iniquitate sumit, alii ad ehhasad volunt pertinere. - -In acervos lapidum. Hebr.
cat, desolatissimuin prioris decore stantis aedificii statum. Miche. I. 6. Isa. IT. I. TO. tuguriola injtelligunt, quae sibi stru unt hortorum, & vinea rum custodes, ut inde fures speculentur, seque ab aestu solis defendant, ait Capellus in annot. ad C. I. Micheae. oeuli ejus robustos circum
impio pauperes ad insidiandum iis respiciente
434쪽
netiarum, &, licet nonnihil discrepans, in Ecclesia Mediolanensi. Haec ex mente Calmeti l. Citt. pag. 35. TOm. IV.
Ps. 9. T. periit memoria eorum' cum sonitu. TO. 1nsh sonans, ab hamah tumultuatus est, perstreuit, belli mente subauito, substantivum ellhrati cum eclio, seu sonitu verterunt. Sed Ρsal-- morum eXplanationem,
prout ad defensionem Vulgatae referenda est, in aliud tempus reservo, jam concludo, dicoque. Ps. I 5O. Laudate Dominum in sandiis ejus, omnis Spiritus laudet Dominum. Dum Sanctos coelestes ob conneXionem cum Deo,& de supernaturalibus perfectionibus eorum laudamuS , non minus in eis, Deus, quam magister in bonis discipulis laudatur,
nec tamen ex eo textus ad cultum Sanctorum a
Catholicis, nisi causa il-- lustratiotus ad plicatur :
sermo est , in Uulgata ΡΩ0. 31. amav. lechhelcha jitzphonu. ast ubi nos Ρ1 IO. 5. de Deo habemus: oculi ejus in pauFerem ad miserendum, & ei succurrendum ) respiciunt, TO. Feneιa pauperem ponunt, Hebraeu S Uero nihil novit de paupere. Periit memoria eorum cum ipsis. AEque beth subaudivit, & hemah ipsi, ut
s m era in superfluam este adjestionem, empha
Alberi. Schullensius in h. l. edit. Amstelo d. IT . pag. I 34. & pag. 27. Gen. 40. 8. erudite probat. - - 1n sanhto templo) ejus Omne, quod spirat, laudet Dominum. Spiritus Hebr. Meschamah est spirationem habens, Spiritu animatum, seu vivens, seu instrumentum, quod flatu animatur , & resonare potest, ex contextu quidquid aut instrumentum est ad sonii in apta tum , aut vitales d icit Spiritus, non Vero, ut vulgo intelligitur ,. sub
435쪽
S eundum 3 om Bellarmini pro 'o sitionem: Libri Sapientiar, Ecclesiastici, Machabaeorum, adde Baruch cum epi. Jer. partes Danielis, & Estheris pag. 176. pariter, uti ΡsalmOS, EX antiqua Itala retinemus. Ρrofecto stylus, & vocabula complura in his libris Occurrentia a Lati nitate Hieronymi aliena videntur, ut adeo ex Graeco non ille verterit, in Hebraico autem istos praeter primum Machabaeorum non invenit. Ρhrases speciales sunt Librorum Sap. Eccle. honesare pro locupletare, honestas pro divitiis, interrogatio pro poena, mostra pro miraculiS, respectus pro ultione Dei. Sap. IO. IO. Jacobum justum fugientem a furore fratris sui Esau in i Mesopotamiam deduxit Dominus Per Dias rectas, recta, & secura via, re osendit illi velut in umbra Gen. 28. I 6. regnum Dei per mysticam illam scalam, qua Angeli ascenderunt , &descenderunt, honesta Dit illum in laboribus, per labores apud Laban ditavit eum, j compleuit ilabores illius, completa laborum mercede auxit eum; omni confessori spirituali sensu Deus istud praestat, ideo textum iis, quorum personam Velut repraesentarunt S. patriarchae, N. LVis confessoribus accommodat Ecclesia. Sap. I. 7. Spiritus
DO- Sanctum, aut Sancta inplur. hic templum valere vix dubium e1le potest, Clericus tamen hekod, ut TO. Videntur legisle, seu, ut nunc est, be=οd cho, belli in significatu cauci sumpto, interpretatur FrUter suam Sanctitatem, stantiae intellectuales, &spirituales, quae machb1m vel ruchhoth potius dicuntur) Omne, in quo est spiraculum, laudet Dominum. Ament ge- notio l
436쪽
ψI5 Domini replevit orbem. terrarum, & lioc, quod continet omnia, icientiam habet Vocis nimirum locutionis humanae etiam secretioris & hoc loco:& hie nempe Spiritus: neutro genere versum est, quia in Graeco pneuma Spiritus est neutrius generis, castigatius verteretur: & hic Spiritus Domini qui continet, immensitate sua comprehendit omnia, scientiam, & cognitionem habet omnium sermonum oris, & cogitationum com dis , unde e vestigio lubjicitur: propter hoc, qui loquitur iniqua, non potest latere.
Tobiae, & Judith libros e Chaldaico Hieronymus Vertit, e cujus manibus in Vulgatam veneruhi. Mirari non desino ita ipse scribit ad Chromatium, & Heliodorum exactionis vestrae in1 antiam. Exigitis, ut librum Chaldaeorum sermone conscriptum, librum utique Tobiae ad Latinum stylum traham, quem Hebraei de catalogo Divinarum Seripturarum secantes, his, quae hamgiographa nominant, manciparunt pag. 8. &164. feci satis desiderio vestro, & utriusque linguae Ηebr. & Chald. peritissimum reperiens unius diei laborem' pro revisione credo sola arripui: & quidquid ille mihi de locis ambiguis Hebraicis verbis expressit, hoc ego accito notario sermonibus Latinis exposui. Pecieque Librum 'ther Hieronymo ex archivis Hebraeorum revelante pag. 2O2. habemus, saltem verisimiliter istud dici potest, neque obstat una, alterave barbara, & incultior locutio, quae aut serius subrepsit, aut ex veteri Itala cum nonnullis aliis lectionibus inemendata mansit, puta: Tob. a. ao. Unde fastum est, ut haedum caprarum accipiens detulisset domi, loco: domum, vel 5. 2I.
Angelus Dei comitetur comes lit) vobiscum.
437쪽
Secundum οβm Bellar mini propositionem: Reliqua omnia, adeoque a a. libri canonis Hebraici omnes, in Vulgata nostra sunt ex Hieronymi facta ex Hebraeo textu versione. In hanc sen tentiam quoad rei summam hodie Catholici plerique concedunt, heterodoxi quoque multi non inviti consentiunt, & jure merito: nam Io Ut probant Bellarminus, Serarius, Mariana ut superius vidimus pag. 399. quod Vulgata sit immediata ex Hebraeo versio, ipsa quodammodo clamat, cum paene ubique concordat Hebraeo, & dissentit Graeco, ut conferenti patebit. 20 Actu praefationes quas Hieronymus epI.
ad Aug. dicit se apposuisse, in nostra Vulgata
leguntur; has irrepsisse, versionem autem non una fuisse acceptatam, sine Omni ratione quispiam comminisceretur. Quid quod Hieronymi
notae hodie luna in istant partibus Danielis, &Estheris oli1n controversis pag. I76. 30 Autopsia c si quis ipse inspiciat docet, paucis demptis in Vulgata cetera legi non juxta O. sed prout verti, legique debere Hieronymus monuit. E. gr. in Job 8o I. versus in Itala defuisse alserit qui adsunt in nostra Uulgata. En verba sancti l Suscipite - - beatum Job, qui adhuc apud Latinos jacebat in stercore, & Vermibus scatebat errorum, integrum immaculatumque - - Ego in lingua nostra feci eum habere, quae amiserat apiid Latinos ante eam translationem, quam sub asteriscis, & obelis nuper edidimus, TOP. ferme, aut 8OO. Versus desunt, ut decurtatus, & laceratus . corrosusque libΡr seditatem sui publice legentibus praebeat. Haec autem translatio ex ipso Hebraico Arabicoque sermone, & interdum Syro nunc verba, nunc sen-
438쪽
siis, nunc simul utrumque resonabit. ,, Atqui ita resonat & Vulgata nostra. Sed & in Ρrophetis sic legimus omnia, ut dixerat ille vertenda. 40 Multa arguit Hieronymus in Io male esse posita, sic, aut aliter Verti debere, & nos accurate ita habemus, indicio haud obscuro, nostram Vulgatam ipsius ElIe versionem. Superfluum esset loca & aliunde nota, & jam saepius
commemorata proferre. Οse. II. I. Lach. Ist.
loco cucurbita, Gen. a. a. die septimo. Gen. 2.23. haec Vocabitur virago, ita Ηier. posuit, ut lusum, seu etymologiam, & a Voce: uir, prout in IIehraeo, etiam in Latino derivationem indicaret, imitatus Symmachum, qui Ob eandem caUsam posuit andria, sicut & Latine veterum usu juxta Festum dicebatur vira, voce virago magis designante mulierem animi virilis, ac quasi heroinam: ponunt L ne h. e. mulier, quia e tu andros: ex viro sumpta est, allusione pereunte. Theodotion ex nasca tulit, sumpsit, ducendum ratus, lemma h. e. sumptio, vel assumptio vocabitur, quia de viro assumpta est; varietate accentus inquit Hieronymus. h. e. cum ischa,
vira per schin scribatur, si ab Meh vir formatur: per sin scribitur, si a nasca derivetur. Ibidem: immisit Dominus soporem in Adam: Hebrieus:
thardemah somnum valde profundum, IO. eestasi7 h. e. statum sensationis expertem, mentis excelsum, Tertullianus legit amentiam, Aquila, ut vocis Hebraicae energia exprimeretur, Earaphoram, Symmachus karon h. e. somnum
profundissiliae instar lethargi mergentem, & Opprimentem, quasi cum gravedine capitis, tranS-
439쪽
zi so Haec est inde a tempore natae hujus verae sonis Hieronymianae usque ad nos non interrupta ferie deducta fere totius orbis Christiani pers suasio, Patres, & Scriptores Ecclesiastici Hieros nymo posteriores, quicunque Latinam nostram V. Tti versionem explicuerunt, aut citarunt, Hieronymi et se affirmarunt, vel certe supposueta runt, negavit nemo. Et vero: Si Vulgata non est illa Hieronymi, cujus igitur erit cui tans dem cum fundamento attribuemus
H Ad explicanda ea, quae Whitakerus Disput. de S. Scriptura pag. 0r.) & post ipsum alii congesserunt, ut UuIgatam non esse ex versiqne, aut emendatione Hieronymi ostenderent, observandum I. ΕΚ quo Vulgata nostra hodie ab Hebraeo, aut Graeco textu discrepat, male illico concludi, etiam aetate Hieronymi diserepalle, proin Hieronymianam non esse: quia videlicet potius hodierna fontium eXem plaria ab iis, quibus Hieronymus usus est, postmO-duin discesserunt, & in locis controversis lapius vitiosa fluunt, quod judicia gravissimorum virorum P. g. 4O. 42. 4I. 48. 52. 88. 89. 9O. affatim probant,& Cabnetus et oin. I. Praef. in Gen. pag. I post medium ita enunciat: ,, constat non unico eXemplo Hebraeum textum, quem ille Hieronymus in sua vertione adhibuit, discrepane in multis ab eo. quem habemus superstite ni , atque istud obtinet potissimum, si textus sit momenti ma)oris, qualis sane in Ecclesiae Catholicae sinu majori fide, ac vigilantia est conservatus, quam apud perfidos Iudaeos, aut Graecos a fide ex parte devios. 2. Hieronymum non tam Verba. quam sensum πο- lutile reddere, ut non semel ipse profitetur : sic Eccle. I. 15. Vertit: per v ers di ve corrigiantur, S sultorum infinitus es numreus: licet Hebraeus ferat: perversum non potest corrigi, & defeeius non potest numerari : haec posterior expressio Latino sermone foret obscurior: illa priori, si recte intelligatur, sensus
440쪽
Nec tamen reputandum est Vulgatam II O- stram integerrime eandem esse, quam Hieronymus aut vertit, aut juxta meliores codices emendavit, Hieronymi enim recte dicitur, cum a
optime redditur; perversi enim & stulti phrasi Biblica maxime Salomonis reciprocantnr, impios homines Scriptura stultos, & peccatum vocat stili titiam: dixi e insipiens scelestus in corde suo : non est Deu S: scientia, seu sapientia practica est vitae probatae, &bene moratae ratio. 1mprobi nonnisi labore improbo, corriguntur, & eorum ae sectus a vero, & redio adeo Varius, & multiplex est, numerari ut non possit, cum tutus Mundus libidinibus, & vitiis plenus fit, practicae, & Deo probatae sapientiae desectus h. e. Vitae probae, nullo potest ediprimi numero, id est: stultoruin talium, non vero mente captorum infinitus
est numerus. '3. Polysemiam vocum Hebraicarum, quae Varian tium , cu a se invicem saepissime, ac plurimum discordantium mater est saecundisiima p. AOq. 413.) in causa suis te, cur Hieronymus saepe aliter ita commentarii SeXplicaret, aliter in versione, ubi brevitati studendum est, ponendum dein censeret. pag. 307. Eadem quippe vox Hebriea, praesertim si puncta, quae aetate illa nondum sunt inventa, removeas, & hoc, ct illud,& tertium fgnificare ex aequo potest. 4. Ipse priorem suam e X positionem quandoque mu lavit. e. gr. L. de Opi. gener. interpr. & Pras. in Pent. dicit. Isai. II. non debere verti: & flos de radice ejus ascendet: sed loco flos Nazaraeus, pag. 2 4. quod tamen vertit scut habemus. I. 3. Comin. in tibi. agnoscit male se verti lle reIranantem, poni oportere: ιascivientem, in quo Ecclesia in 'non habuit suffraget item, quae res nantem praeelegit. s. Aliqui leviores errores etiam in Uulgatam progreilii temporis irrepserunt, quorum emendationem Concilium Trid. X. selectis Doctoribus demandavit, inter quOS primus nominatus est Antonius Filiolus Archi
Eopus. Aquensis, sed nos nisi Sivtus U. ae persectius Clemens VIII. praestitit, ae 1asia etiamnuin in leviori-