장음표시 사용
441쪽
majori, & potiori parte fieri soleat denominatio,
tentis, idque potissimum perspicitur in L. I. Reg.& Prov. quandoque etiam ex una in aliam edi-
bus an . IMI. emendatione haec deinceps Vulgatae editio instar normae esse coepit, a qua nulli typographo rum licet porro discedere, nisi in illa reperiretur manifestus error typi, nec ulli fas est edere Uulgatam additis ad marginem variantibus lectionibus, aut infertis in teXtum, quae nonnullis superesse videantur, levioribus mendis, qualia, sed paucula omneS confitentur, cum ipsa Clementis praelatio insinuet, quaedam, etsi mutanda viderentur, consulto relicta fui R ise, pag. 420 hanc editionem pro humana fragilitate omnibus numeris absolutam dissicile este affirmare; modum tamen excedunt in mendis his multiplicandis Franc. Lucas Theologus. & Decanus Cath. Eccle. Audomarensis pag. 8 I. ubi linea I 2. Zero uno EX-cidente 4 O. reponito, conserr. Tom. VI. Polygi. Anglic.) Natalis Alexander Tom. IV. Hist. Ait. VI.edit. Venet. an. I 76. a pag. 529. usque 58 g. qui erroreS etres, & centum assignat, sed a cujus judicio, non obstante parata contra Fraslenum apologia in multis discedendum elle ostendam in serius. Joan. Caballivius autem in notitia Conciliorum edit. Venet. 17 2. pag. 4 9. prope finem, ubi agit de Conc. Trid. haec mendo1 e legi animadvertit. 1. Ecclesiasticum universim corruptissimum esse, 2. Paral. 22. a. & alibi. uti & in LL. Regum numericum errorem interdum Occurrere. Ps. II 8. v. IψT.
praeveni in maturitate, citra dubium poni debere: rra ni in immaturitate, seu tempora nondum maturo, nondum opportuno. a. in Ν. T. Matth. I. in genealogia mendum esse. C. 27. 0. nomen Ieremiae loco Zachariae corrupte stare. - Ad Rona. s. quicunque baptigati 1umns in
Christo Iesu, in morte ipsius baptizati sumus, fatente etiam Coma. a Lap. ex Graeco in accusativo poni debere: in Chrisum, in mortem inius. Rom. II. 33. ini estis abilaab via ejus, cum revera sint ininye
442쪽
ΣΣtionem plures transfusae sunt sententiae, cum librarii aut memoriae, quae infida esse solet, ni
mium confidebant, aut consueta magis, quam nova probaverunt; maxima igitur pars, non tamen stigabiles. Ad Hebr. Ia. 2. Christus crucem sustinuit proposito sibi gaudio, eX Graeco liquere probis esse scribendum: pro proposito sibi gaudio. Antites proheimeneS auto charaS. Quibus explanandis observa. I. Hujusmodi sphalmata librariorum in minutissimis censeri. 2. Horum pleraque an sint errata, poni in ambiguo, certare Criticos. 3. Argumenta hypercriticorum in his ultra conjecturam non assurgere, hanc autem insufficientem esse receptis, quibus assuevimus, lectionibus immutandis. Pro filo nec Jeremiae nomen esse tardius intrusum . nec in Genealogia Christi apud Uulgatum errorem offerri, optimi tuentur interpreteS,& si quid valeret ferventius hoc vulgatam corrigendi studium, adversus fontem non absimiliter valeret, quia nulla observatur in his Vulgatae a lectione fontis usualis aberratio. 4. Si quid authoritatis habet CaballiviuS, pag. 4eto. nr. 23. dicit, non solii in in editione Latina menda superesse, sed in ipsis Hebraicis Graecisque exemplaribus certum esse, reipsa ita contigisse , nr. 24. hanc codicum Hebraicorum depravationem secundum Bellarm. Genebrardum , Lorinum statuit ex disserentia a N. virali versione, & istud subjicit: fateri ergo necuse es, Hebraeorum codices, quales a Maiorethis habemus, depraνationem ab antiquo contraxisse. Praeveni in maturitate optima lectio est: Hebr. Eiddamthi benaeschaeph praeveni in caligine , seu duin
adhuc tenebrae essent, crepusculo matutino, diluculo. . en aoria h. e. intempestive, seu, ut in conteXtu eXplicatur v. 62. dum tempus matutinae orationis nondum adesset, media nocte surgebam ad confitendum tibi. Maturitas non tantum valet consum mationem , & eXitum temporis, sed & altera vulgatissima superest voci signincatio, qua acceleratio eX Primitur , Horatio reditus ante tempus solitum matω-
443쪽
men corpus totum Vulgatae ex Hieronymi labore ad nos manavit. Ergo ea est nostra sententia, plurimos libros nostrae editionis ex Hieronymi interpretatione elle , paucos quosdam OK
rus, & Ciceroni, Livio, Caesari maturare est ante tempuS facere, praevertere: maturate fugam, Princeps Poeta dicit L. I. ia. in maturitate igitur, seu mature praevenit, quia constitutas horas precantium, &matutinas vigilias praevertit. Ita dico: adhuc est mature, mature venisti. Bellar. addit, Augustinum legere in immaturitate, sed credendum esse, potius corruptum fui si e codicem, quem S. Aug. habuit, nam S. Hilarius, Ambr. & Hier. legunt, ut nOS ha
In Desigalviles graee. aneaeichniasti impervestigabileς:sed quis unquam dubitavit in hic, ut etiam Ephes. 3. 9. non Pro mere componente, sed insiciali particula usurpari y quamvis non semper ita sumatur, ut jam P. VasqueZ observavit, vestigo enim verbum est aureae aetatis, non minus, quam compositum investigo, eX quo Ecclesiastico scnsu vestigabilis, ac negativo investigabilis consecratur. Proposto sebi gaudio: neque sensum mutat graecae lectionis, neque manum postulat emendatricem: adiea crucem pro gaudio sibi anteposito Christum sustinuisse, etiam ad hoc significandum lectionem priorem aptissimam vult Corn. a Lap. ex Graeco, sicut V. 16. Esau proposita esca, vel : pro esca proPosita jus Vendidit primogeniturae. Hic sensus uti simplicior est, & planior, ita germanior quoque est, ct significantior priori; Calmetus sic: prior explicatio magis consentanea est cum Graeci vocabuli significatione. Latina quaedam exemplaria legunt: pro proposito sibi gaudio: prior legio melior est testibus Estio, &Ribera. Si quid demum: concedi posset, pro scribi melius separatim, quod tamen neces artum non
In Chrso baptizari idem est, quod in Christum. Vulgo quidem dicitur in sexto casu jungi, si quietem , quarto si motum significet, Cicero tamen hanc legem
444쪽
vetere Itala, neutros Omni ex parte sinceros, sed quibusdam locis, aut verbis ex diversa editione commutatis. Concludit Joannes Mariana;
pag. 52. quod Clemens VIII. in Ρnef. ipsi Vulta
patae praefixa in terminis pronunciat: Latinam hanc editionem ex Hieronymi translatione iu- ieeptam, partim retentam ex antiqua versione Itala: ut hac ratione peculiari Dei in Ecclesiam providentia Vulgata nostra, qua Christianus O his potissimum usus est, atque utitur, quidquid sive in Hebraeo, sive in Graeco fonte authenti-Cum esset, ipla condineret.
Hieronymiana 1cilicet versio, & emendatio tamquam omnium fidelissima culistis aliis, ipsi quoque Italae tacita populorum consensione ita praevaluit, ut inde a seculo VII. usque ad Conc. Trid. sola mox, atque unica in Omnibus Ecclesiis Occidentalibus legeretur, quam etiam Augustinus, etsi minus ei faveret, pag. 339. & 3ΦI. nihilominus permagni fecit, tamquam a preSbytero trium linguarum peritissimo profectam, cujus literatum laborem ipio testante etiam Judaei
legem migrat saepius, & LeXica notant in olim sine discrimine motus, vel quietis utroque casu fuisse usurpatum; in graeco eis, quod motum & en, quod quietem indicat, in N. T. alternis adhibentur, & requi- pollent, sepius, dum quies in lodo exprimitur, eis dicitur: Matth. 2. 23. Christus habitavit eis poliis in civitatem, quae vocatur NaZareth. C. 4. 13. relicta diaetareth habitavit in Capharnaum maritimam. Si hic mutari propter Graecum Uulgata debet, immutemuSetiam receptam hactenus formulam Baptismi, nec amplius in nomine, sed in nomen P. & F. & S. s. haptizemus, quia Graece Μatth. 28. I9. eis Onoma post
445쪽
fatebantur esse veracem pag. 3 2. & doctrina ejus in nomine, & adjutorio Domini tantum in lingua Latina Ecclesiasticas literas adjutas Dilse,
quantum nunquam antea potuerunt, professus
est, Hieronymum his verbis allocutus: epi. I 32. inter Hieronymianas Infelix est, qui non tantos, & tam sanctos tuorum studiorum labores &digne honorat, & de his Domino Deo nostro,
cuRIS munere talis es, gratias agit. Est etiam,
ubi appellat ad hanc versionem, tamquam ad Hebraicam Veritatem, adducitque locum Amos Propheta: non ex Itala, sed, sicut Hieronymus
utriusque linguae peritus transtulit, cui alibi cepi. 97. inter Hieron. icribit: si de interpretatione tua jam mihi persuasisti, qua utilitate Scripturas
volueris transferre de Hebraeo, ut scilicet ea, quae a Judaeis praetermissa, vel corrupta sunt, proferres in medium: ,, agnoscit hanc vetere elariorem, Hieronymum enim vertisse ad literam, O. Vero, ut ad spiritualem sensum serutandum
magis admoneretur lectoris attentio, & in Deculo , quod est Philosophiae moralis, & vitae Christianae quasit eompendium, fere hanc solam affumit, quoniam hoc opus ad excitandam in led horibus pietatem sensus exigebat planiores, qu03
versito illa offerebat. Ex eodem Augustino constat epi. IO. ad Hier. C. 4. & L. I 8. de Civ. Dei C. 43. eandem versionem simul, ae prodiit, apud quosdam fuisse receptam, etiam in Africa, namque per oppida, & monasteria sine mora vulgabatur pag. 198. exemplaria in Africam deserebantur, eX- petebantur in Italia, Hesychius aerosolymorum Eppus. Versione hae usus est, Lucinius ex Hispaniis sex ad Hieronymum misit notarios, qui
446쪽
eam describerent, cui epi. II. rescripsit: Canonem Hebraica veritatis excePlo Octateucho
h. e. Ρentateucho. Josue Judic. Ruth: Esther Ruth cum libro Judicum jungendo, vel separando, & Genesim excludendo. Vallars. ΟΟ. Hier. Tom. IX. ΡrOleg. pag. 9. quem nunc in manibus habeo, pueris tuis, notariis dedi destribendum. Sophronius Hieronymi familiaris Psalmorum, & Prophetarum versionem Hierony-nlianam in Graecum eleganti sermone transtulit, ut adeo nec Graeci dedignati fuerint laborem Hieronymi mutuari a Latinis, ita ipse Hier. in Catalogo Scriptorum Eccles. narrat: - Sophronius vir apprime eruditus opuscula mea in Grae- eum eleganti 1 ermone transtulit: Ρsalterium quoque. & Prophetas, quos de Hebraeo in Latinum vertimus. se Promi scuus V. Italae, & novae Hieronymianiae versionis usus fuisse videtur usque tempora Gregorii M. quia hic in sua ad Leandrum in Moralium libros epistola ita loquitur: Novam translationem edissero, sed ut comprohationis causa eXigit, nunc nobam, nune Veterom per testimonia assumo: ut quia sedes Apostolica, cui authore Deo presideo, utraque utitur, mei quoque labor studii ex utraque fulciatur. Addit: vetusta translatio dissonat, sed i men, quia haec noVa translatio ex Hebrieo nobis, Arabicoque eloquio cuncta verius transfudisses perhibetur, credendum est, quidquid in ea dicitur. S. Isidorus Hisp. L. I. Ossic. C. I a. &L. 6. Elym. C. s. ait: ,, Hieronymi editione generaliter omnes Ecclesiae usquequaque utuntur . pro eo, quod veracior sit in sententiis, &clarior in verbis. ,, Subjicit hanc ceteris merito anteferri, quia Verborum tenacior, perspicuitat
447쪽
late sententiae clarior atque, utpote Christiana, interpretatione verior. Hugo Victorinus, seu a S. Vidiore Canonicus Reg. S. Aug. in Regia Parisiensi S. Vidioris Abbatia S. Bernardo amicitia junctus an . II 39. denatus, qui claruit ingenio, moribus. Ore, stylo L. de Scripturis C. 9. sic habet: si Hieronymi translatio, quia Hebraicae veritati concordare magis probata est, idcirco Ecclesia Christi per universam Latinitatem prae ceteris omnibus translationibus, quas vitiosa interpretatio, sive prima de Hebraeo in Graecum, sive secunda de Graeco in Latinum facta corruperat, hanc solam legendam, & in auctoritate habendam constituit. ., In quantum videlicet Universalis iste usus constitutionis loco fuit. Ipse hic usus frequentior erroribus in descriptione committendis occasionem praebuit, ut, quod fatum est mortalibus inevitabile, librariorum inscitia, & indiligentia octavo jam seculo
quam plurimis exemplaria mendis scaterent. Immortalis mem. Imperator Carolus M. suarum
partium et se duxit, invalescenti malo medelam facere. Volumus ita loquitur in Capituliaribus & ita millis nostris mandavimus, & pr cepimus, ut in Ecclesiis libri Canonici veraces habeantur; sicut jam alio Capitulari saepe manda-Vimus. ,, Aleuino, seu Albino Caroli M. Magistro omnium, quos ea tulit artas, doctillimo, Prophalla non minus , quam Ecclesiastica eruditione , nec non Hebraeae, & Graecae linguae peritia quamvis hoc posterius in dubium vocet Uallarsius ΟΟ. Hier. Tom. IX. initio pag. XIV. EXCUlto, proinde accurato, & in primis idoneo epanorthotae correetori opus ost demandatum, qui eo jam valde senex, cum annum 'geret
448쪽
plus mimis octogesimum secundum, in Coeno-hio cui praeerat, S. Martim apud Gallos Turo- Irenses egregie defunctus, V. ac Ν. Timn non quidem nove ad sontes Hebraeum, & Graecum, quia hoc superfluum putavit, sed ad solos meliores Hieronymianae versiouis, & emendationis
codices exactum, Una cum epi. nuncupatoria eidem Imperatori obtulit. Sacros libros in unius clarissima corporis sanctitatem Connexos, atque diligenter emendatos votrae clarissimoe au- Horitati diristere curaui. Peracto opere rem
magnam se praestitisse indicat Gloriosillimus Imperator Ρraef. I L. & Osfic. Eccles. Iam pridem
tiniuersos V. ac Ν. Tti libros librariorum imperitia depravatos, Deo in omnibus adjuυante examussim correxi. Asserit Corn. a Lap. Prooemio in IV. EMang. C. I. pag. 8. edit. Venet. I 6 I. correstionem IV. Evangeliorum
a Carolo M. procuratam fuisse ad Graeca, & Syra EXemplaria, ejusque codicem, quem ipte etiam conspexerit, Aquisgrani religiose asservari, videtur aliis tota haec emendatio peracta Latinorum collatione codicum. Variae lubinde privatorum industria inspectis etiam Hebraicis, &Graecis Fontibus erratorum correetiones prodiverunt, clo dum Vulgata haec typogr/phia an.
Il) See. XII. adjuvantibus Iudaeis quibusdam per
Stephanuin Abbatem Cisteretensem in iis, quae descriptione vitiata sunt, Hebraico textui magis accomoda reddebatur apud Mabillonium ad calcem vol. I. S. Bernardi simile quid tentavit Lan francus teste Roberto de monte in addit. ad Sigebertum, & jam antea Cassiodorus, ut ex Praef. Divinarum Institui. constat. Paschasius quoque Radbertus, & Sigebertus Gemblacensis versiones cum originariis linguis con
449쪽
I I 44 . inventa proximo tempore, & MOguntiae I an. I 462. imprimeretur, donec a Sixto V. an. I I 59O. prima intereas, quae Pontificia autoritater suffultae extant, & mutatis ultra 2OOO. Ut tertUr, locis an. 1592. a Clemente VIII. ut in notis pag. 42O. exposui, correetior, integra Bibliorum edi-ix tio, futura ceterarum norma Vulgaretur, quae,
quantumvis Jamesius, & Amama, aliique tumidi, & contentiosi Critici ei obtrectent, multorum tamen etiam heterodoxorum consessione longe magis genuina est Archetypi in locis omnino non paucis repraesentatio, quam ipse 1it textus Ma rethicus, quem non elle sontem tam limpidum, ut longo ante tempore secundum sor-. matas a compluribus heterodoxis ideas sine ratione creditum fuit, extra Omnem dubitationis aleam positum esse plerique jam concedunt, nec tam in demonstranda hac Veritate, quam
in Hebraieis Bibliis, ubi illa corrupta elle constiterit, ex textu Samaritano pag. 3II.), TO. , virali Seel. II. & Vulgata versione, ae cita, tionibus Ν. Tu , astu corrigendis satigantur prae, stantiora saniorum Criticorum ingenia.
tulisse leguntur, omni enim aetate aliqui harum gnari praesertim inter Dominicanos inventi sunt, qui sumina cura, atque labore Vulgatam rursus post sec. I 2. addito insigni varr. Le'. numero non tantum eκMSS. Latinis, sed ex Graecis etiam, atque Hebraici Sapographiis emendarunt, cujus emendationis correctorii) autographum videre licet in Parisiensi Dominicanorum Bibliotheca Rue S. Iacques, cujus notitiam praebet Fabricius.
450쪽
Vulgata eximie commendari meretur, ex quo Hieroumtis ejus est partim versor, Partim iactoe jam ex Originali textu versonis emendator.
Hic namque interpres Scripturarum fuit temporibus illis maxime omnium idoneus, requisitis dotibus excellenter praeditus: nimirum ut in re ad discernendum, & deliniendum dissicillima aliquid dicamus) ut versor, aut Vertionis ex Originali corrector perfectus sit, ac numeris omnibus absolutus mmci h aec requiruntur,& lassicere videntur. IO Ut
mm) Regulae facilius possunt praescribi, & pro ratione
idearum, quas sibi unus qui Sque efformat, multiplicari, quam in versione ipsa osservari, & accurate applicari. Ardua. si quae, res est, laboris immensi, eruditionis protensae, Judicii maxime subacti, translatio accurata Bibliorum, ante omnia versorem in Grammatica optime versatum esse oportet, non illa triviali, quae apices, & flexioneS vocum, atque ad summum etymologias ob linguarum inconstantiam quam maXime incertas venatur, sed quae verba propria a figurate dictis secernat, emphases ex usu aestimet, singuae ipsius. & cognatarum analogiam consulat, loca parallela conferat ; & quae non alia praesertim in 1ingua ante annos sere et O. emortua y verum hic est
Scripturam non posse intelligi Theologice, nisi prius intelligatur Grammatice. Si quem dura manet sententia judicis olim damnatum aerumnis, suppliciisque caput, LeXica conscribat, dixit Scaliger, quid ergo de eo, qui Biblia accuratissime vertenda susceperit dicturus erat γ non valet hic junior, deficit senior,&e. quis sufficiat y exprimendus foret Archetypi ha bitus, mos, forma, energia, & quantum idiomatis