장음표시 사용
491쪽
Critieis Protestantum. Liceat adducere Verba Sam. Bocharti praef. in HieroZ. pag. 62. QCum I. Reg. 4. 26. Curulibus Salomonis equis attri-huuntur stabulorum, aut saltem loculorum 4 O . sed a. Ρar. 9. 25. nonnisi 4O ; alterutrum me dosum es e oportet, cum haec duo sint asystata. Consentiunt Jacobus Capellus, Polus, Grotius,& alii. Calmetus 3. Reg. 4. 26. rePutare non immerito possumus amanuenses literulas duasi persuas ad fecisse , ut pro arba , 4, reddi derint arbaim, do. Opponi solent Gen. 3. 4. &II. Ia sed ibi Hebraeos codices errorem, Vulgatum habere veritatem sustinemus. Rursus: EXOd. 32. 28. sed etiam hic Vulgatus defendicum fundamento potest. pag. 3I9.1go Deficere multa in vulgata, quae adsunt in fonte. Sed infirma est hujusmodi argutiola , nam fontem abundare, & superfluis accessionibus turgere, subinde ostendetur. Superflua, & impertinens ejusmodi adjectio est illa: quia tuum est regnum, tua potentia, re gloria: Matth.
6. in oratione Dominica. Hoc argumentum ab hostibus veritatis oppolitum fuit contra . versionem Ecclesiae primitivae, nec tamen ideo Grde-cam Versionem ex fonte Hebraeo censuit resor-
0 Multa abundare, & ex superfluo addita esse in Vulgata, quale illud Gen. 4. 8. Istud vero priori oppositum pari facilitate refellitur. 'Ac
Gen. 4. 8. in fonte lacunam esse omnia demonstrant, quod alio loco declaraturi sumus. 50 Μenda reperiri librariorum, quae jam sint authoritate Pontificum munita. Uti Exod. I 5. I9. eques pro equus. Verum Io falso ponitur menda librariorum authoritate Pontificum Gg 4 . mu-
492쪽
muniri, id Pontifices intendunt nunquam, grast
vis fit eis injuria, dum istud iis impingitur,
a0 Siquae a nonnullis menda esse judicantur, ab aliis defenduntur, atque ideo relicta fuere, donec res uberius elucidetur. 30 Quod eques, pro equus sit positum: exiguae latinitatis est, qui, quod Gellius, & Calepinus adnotant, igno-Tat , vocem eques, Virgilio, aliisque equum, &equo vehentem, seu insidentem signifipare. Leeque3. N plausu cava Concutit ungula terram. Georg. 3, atque equitem docuere sub armis insultare toto, re gressus glomerare superbor. Et tali responsione etiam ad expediendas in Hebraeo textu dei equis Salomonis ex diversis Scripturae loeis addustas difficultates luculenti interpretes utuntur. Vide Calmetum 3. Reg. 4, 26. denique quis sontes ipsos ab hujusmodi mendis dicet immunes par est hic utrinque ratio. 60 Diacriticas notas sepe male poni, interpunctiones imperitδ. fieri. Ad hunc retundendum cavillum sufficit advertere, nec fontis, nec ullius versionis interpunctiones esse, nisi arbitrarias . tardius appositas, a quibus, dum causa gravis subversatur, recedi potest. In fonte Hebraeo, & Graeco sepe male eme fixas constat. 70 Onomasticos offerri errores: dum nomina propria pro appellativis, & vicissim usurpantur. Talia esse. Gen, Ia. 6. usque ad convallem illustrem pro: More. C. I . s. Cum eiae, pro in Ham. I. Par. 4. 22. qui stare fecit solam , i virique mendacii, j securur. Pro: Es DLim ,
re uiri morbo, es Ioas. Et ut vulgariisimo
utar exemplo : Ps. 94 9. sicut in exacerbatione, seu : ut hodie legitur: in irritatione fecundum suem tentationis in deserto. Loeo: sicut in ma-
493쪽
rsba: sicut in die massa in deserto. Nempe duo castra ad Raphidim, ubi populus aquarum penuria efferatus 1editionem in Moysen movebat , disceptatio, & tentatio, dicta i unt.
Nec haec essicaciter urgent: I Q enim saepe dubium est, an proprium sit occurrens ejusmodi nomen, Vel appellativum, ex quo suum cuique jus nascitur exponendi, prout aptius esse judicaverit. Talis locus cetiferi potest Gen. Ia. 6. O. planitiem illuytrem , altam reddunt. Vallis designatur, quae quercubus cousta amaenitate spestabilis erat. Idem esto de Ps. 94. 9. nee heterodoxi consentiunt omnes verba: in die te .lationis: in die massa transponi, sed volunt tomassa, appellative sumi; idem de meriba diei potest. Res demum exigui est ponderis. Ad Par. 4. 22. ipsi Hebraei tradunt Elimelechurpi fuisse, qui non secus, ac Josue solem sit remoratus ; item: quod sortis, ac temporibus Josue natus, sic dici poterat; cujus duo filii ideo virimendacii sint appellati, quod sine posteritate relicta steriles manserint; mentiri in hac lingua est sterilem fieri: mentietur opus olivae: quali expressione & Hungari, quemadmodum multis aliis Hebraismis utuntur, Hieronymus sic appellativi transferre potuit, ut significatio, & nomina facilius memoria retineantur, interim satis indi cana non mera esse adjectiva, vel appellativa, cum majusculis literis expresserit, addito: qui Princi es fuerunt in Moab. Theologi apud heterodoxos magni nominis, primatum Hebraicae linguae erepturi contendunt, Moysen ipsum, qui totius scriptae revelationis primus est Author, nomina propria omnia, & patonomasias deperditu illius primaevae lingu e in Hebraidum suae aetatis idi-
494쪽
oma vertisse, ut si Isaacum rictum vocatum sulpse a suis dicas parentibus : evincere istud Grotius in Cap. II. Geneseos exemplis conatur, qui una addit D. viros ejusmodi nomina propria sepius Vertisse juxta verbalem, & etymologicam significationem: si talem Ecclesia primitiva probavit versionem, novitia hodie cur contemnit 7 quod Μoyses secundum multos fecit continuo, Vulgatus interpres si committat aliquando, reprehensionem tam acerbam non propterea merebitur. Gen. I . 5. N. Vertunt simul cum eis: Hieronymus quoque transtulit: ae rurim cum eiae,
quia baheni ita: seu: cum ipsis: loco: in Ham legebant. Observat Hieronymus in Hebraeis aeta- ρ τ . tis suae codicibus per chheth Diise scriptumhehhom in Hom, hodierni Codd. per he habent, contigit igitur aliqua literarum similium permutatio , nec certo confici hodie potest, an he, vel chhet in archetypo fuerit, versiones antiquae aliae he, aliae chheth in autographis, ex quibus
80 Denique errata inesse Vulgatae generis mixti, quae ad 7. superiores classos non apth referantur, sed ad genus quoddam ex. pluribus
mixtum pertineant. Talia esse. Gen. 3. II. in opere tuo maledicta est terro Ioeo: Propter te. Gen. 2 T. 9. Vidit Sara Ismaelem Iudentem cum Isaach: loco: hostiliter illudentem, ex Gal. 4. 29.& Gen. 38. 5. quo nato parere ultra cessavit. loco: & fuit in Chesib, cum pareret eum. ΡΩnon resurgent impii in judicio: quod est contra fidem nostram de universali omnium resurre-dtione, loco: non consistent: Ps. a. apprehendite disciplinarni, loco: osculemini filium. Dic
495쪽
Dico pluribus permixtum esse hoc accusationis genus mendaciis. In opere tuo: seu propter opus tuUm violatae legis, idem valet, atque illud: propter te: seu: in transgressione tua: manetque semper dubium, res cline, an daleth
Moyses scripserit. o. Viri beyabh0decha legerunt, quod futurum in colenda terra laborem, aerumnamque designat magis, quam praeteritam transgrellionem. Quia tamen unum antecedit,
alterum consequitur, utraque lectio & loco com gruit. & in idem redit. Ludentem Ismaelem post Hebraei. & o. viralis textus nulla compositione asseetam expressionem, polysemam tamen, Vulgatus Optime repraesentavit, ut sensui Apostolico lusus speciem declaranti apprime possit aptari. Gen. 38. 5. melior est Vulgatae propositio, qua to cheZib, insensu mendacii jam ante exposito, appellative sumitur, teste Hieronymo tum h1c in versione tum in qq. in senes, habita nexus ratione, quae plane indicat filium hunc fuisse postremum, unde & Aquila, ille Caeogelotes Hebraicae veritatis, & etymologiarum accuratii simus juxta Hebraeos confestator vertit: setie defecit partus eius. alii nomen proprium loci reputant, Jos. I 5. 44. & Michaeae I. I . ubi Judas moratus fuerit, dum sua uxor Sellam enixa est. Locus ergo in ambiguo ponitur. Ps. I. versio est Versionis Io. quam universa semper probavit Ecclesia, & vocis fitim propria non minus, quam illa: sabunt: defensat significatio: nempe ad
νitam coelestem non resurgent. Nolim tamen negare alteram clariorem, locoue huic aptiorem esse versionem, non constituros in caetu justorum, utpote qui in judicio causa cadent, quoniam
496쪽
niam Dominus approbat vitae institutum, quod justi sectantur, illud autem, quod sequuntur improbi, perdet. Ρs. a. Νondum est evietum ver ii debere: osculemini illum: quod tanta obtenditur fiducia, ut postea docebo. . viralis versiodra saythe paedeias: pugillo 1ortiter comprehendite institutionem ejus. Apprehendite disci linam: idem dicit, solum aliis verbis. Qui ΜeLsiam veneraturus osculatur, institutionem ejus amplexatur, & istud qui facit, osculari ipsum vult,& desiderat. Nec tamen pigror Verba Hieronymi huc inserere dicentis contra Rufi,, Nisi prolixum esset, & redoleret gloriolam, jam hinc tibi ostenderem, quid utilitatis habeat Magistrorum Iimina terere, & artem ab Artificibus dilectam &videres, quanta sylva sit apud Hebraeos ambiguorum nominum, atque νerborum: quae res diversae interpretationi materiam praebuit, dum unusquisque inter dubia, quod Abi consequentius videtur, hoc transfert. si Si itaque aliquid varietatis is hic conspicitur, VDeum, quas Spiritus Dei locutus est ad homines, ambiguitati. non Vero interpretum vitio deputatur; nec ambiguitas ista in errorem, sed in plurium veritatum sibi assinium cognitionem nos deducere nata est, atque instituta, puta; cum Vox barpuritatem: ilium: frumentum, electum, doctrinam significat, ut pii sensus plures sibi subordinentur; hinc aliqui: adorate Manem: id est :Dei filium sub externa panis Eucharistici specie latentem. Ut nillil adseram de polysemian chsche v, quod vulgo redditur: osculemini. An Chaldaeum Paraphrasten Judaei argui sinent, qui pariter habbelu ulpana reci ite doctrinam ejus, seu institutionem, vertendum esse ratus
497쪽
octo hae classes errorum totidem generalibus Canonibus expediuntur, quibiis nunc datae responsiones sacile aptari possunt. Primus: Totidem, ejusdemque generis V rietatibus olim versio Graeca o. viralis dissensit ab Hebraico fonte, multo puriore, quam nunc sit; & tamen primis saeculis habita est authentica, nec judicabatur esse ad normam Hebraeae lectionis reformanda. Igitur idem nobis de Uulgata hodie sentiendum. Secundus: Hebraeus, & Graecus teXtus absoluta caret authentia, & quandoque mendosus est, Vel abundat, vel deficit, vel quaedam demutat, ut ex jam dictis quoque intelligitur, &suo loco uberius declarabitur. Tertius: Saepe in iis locis, qui de mendo accusantur, Vulgatae Ρentateuchus Samaritanus, 7O. Chaldaeus Paraphrastes, & versiones antiquae consentiunt, ex quo conficitur, in antiquis Hebraeorum libris. quibus istorum operum authores usi sunt, consormiter Vulgatae lestum fuisse, codicem vero Masorethicum labem subinde contraxisse. Ouartus Saepe non est circa rem ipsam, & Verum sensum diversitas, sed solum in verbis, & modo enunciationis. Ρuta: dum una propositio est universalis, particularis altera huna generalis, specialis altera: una de toto, de parte sonat altera. Applica huc. quae ad solvendas antilogias adhibere solent interpretes; si enim textus icriptum textui conciliatur, etiam
opera danda est, ut, quantum fieri potest, sons,& versiones, licet inter se differre videantur, non propterea lilico damnentur, & rejiciantur.
498쪽
Ouintus: Cum in Hebraeo sermone voeeSpleraeque sint polysemete, saepe diversitas, quae sontis inter, & versionis sensum elle videtur, oritur ex ambigua, & multiplici vocis Hebraicae notione: hinc uterque lenius verus dicendus.& quidem si cetera amice conspirent, etiam intentus, saltem juxta communiorem eorum sententiam, qui hoc ad Scripturarum faecunditatem, & injestatem pag. 26. pertinere pu
Sextus: Frequentissime sola pultista diversitatem sensus efficiunt, quae possumus detrahere, & aliter, prout Vulgatae expresΙio postulat, legere, si nempe certar rationes, eaeque solidae suffragentur, neque enim novitius iste Rabbino-riun partus internum textus habitum, valoremque nativum potest immutare pag. 7. I 6. Septimus : Si quae iunt reipsa mendosa, Uulgatam ex accidenti minutis quibusdam naevis non carere, haud tamen per se, & in momentosis vitiosain esse convincunt. Sicut in Fontibus , & vertione omni, quae sub sole elle potest, ita in Vulgata vel ad variantes sensum tamen nihil immutantes Lectiones, vel ad errata librariorum reserri debent. Octavus: Si usque adeo evidens Fontem liter, & Vulgatam repugnantia appareat, Ut nulla inveniatur probabilis ratio utrumque sibi conciliandi, quod corvo quoque rarius albo est, Io Salmeronis adhibenda est regula, pag. 46. ut non extemplo fontis lectio praeseratur, sed cetera quoque sanioris Critices adhibeantur principia. 20 Quando quidem ex Trid. Concilii decreto Uulgata nullo praetextu potest rejici, nec
ex praetextu Fontis hodie aliud offerentis pag. 36.
499쪽
36. 82. ' mutari protinus debet, sed potius, saltem non infrequenter a fonte discedendum, nam & hic, & Vulgata potuit errare, & quidem pari facilitate, pro Vulgata vero stat decretum Concilii, quod ad talem casum non eX- tendi nondum a quoquam est demonstratum, unde non videtur tum Vulgatae lectio inquietanda , & suo loco movenda ob solam Fontis hodierni disserentiam, pag. 2O9. unde nascitur: go Errata illa, quae Vulgatae objiciuntur, non esse certa, sed in ambiguo posita, imo verisimilius in hujusmodi locis Vulgata recte habet,Errant vero, qui errorem, ubi non est, quaerunt. & se deprehendisse gloriantur. Lubet, sed brevitatis studio solum ea, quae in Genesi male versa Natalis Alexander, & ejus adversus Frassenum defensores arguunt, Ordine, quo ibi proponuntur, expendere, & modeste Vindicare; de cetero etiam . in decursu operis hujus sparsim quaedam defensa reperies, e quibus ad alia, quae Natalis ibidem producit pag. 42I. 468. agmine longo, facilem formabis consecutionem, si aequus es rerum aestimator, perspiciesque, ratam hae enus Vulgatae lectionem incertis nonnullorum, quamvis eruditissimorum, conjecturis posthabendam non esse.
Inimicitias ponam inter te, D' mulierem, inter semen tuum, re semen illius. I a conteret caput tuum, cis tu insidiaberis calcaneo eius. Dicit Deus ad serpentem. Gell. 3. I 5. In dubitatum esse , verti oportere ipse, seu ipsum, ut ad semen, h. e. filium mulieris, non ad m-lierem reseratur, multis argumentis demonstrant rolim fuisse seriptum irae, & ex e factum a er-
500쪽
. rore, Vel qUOd olim, ut notantilli monent, pronomina per diphthongum ae scriberentur, ex. i se detrita e litera superesse ipsa. Prodigiose igitur hanc sententiam lassant Papistoe, dum
legunt ipsa , contritionem capitis Satanae referunt ad Mariam. Ait hoc loco in nota marginali Andr. Osiander; quod in Hebraeo ex Grammatica, & affixis, Verbique Praeformante ostendit, & productis Catholicorum testimoniis firmat Nat. Alex. Alii vero cum Clerico dicunt subaudiri s oboles, vel proles, sicut apud IO. autos h. e. ipse, non jungitur to sperma, sed to ior , Vel poes, aut tokos secundum illud: Reaspicit interdum nonaen generale Ρoeta, quod &Historicus facit. confer. pag. 84. Dico post Corn. a Lap. Calmetum, & Ρ. 'Fran. Xav. Widenhoffer, nihil esse immutandum in antiquissima
hae lectione. Nam Io Argumenta, quae contra/hanc lectionem producuntur, ultra conjecturam
non assurgulit; atqui ob eam solarn testio hujusmodi eliminari, eique altera sustici non do. bet. Equidem in versione Hieronymi, prout
extat hodie, ipse legitur, & in Q . Hebraicis in Gen. diuit Isseri juxta Io. ipse servabit cinsidiose observabit tibi caput: melius habet in
Hebraeo: i e conteret caPut tuum, re tu con-
aeres calcaneum eius. Quia & nostri gressus praepediuntur a colubro, & Dominus conteret Satanam sub pedibus nostris velociteri ,, Nee tamen prorsus certum videtur, Hieronymum intextu posuisse ipse, Ρalatinus Hier. codex habet Usa Torn. 9. Vallars. pag. 26. aut . antiqua saltem versio habuit ipsa, nam fatente Νatale Alex. maxima pars Latinorum exemFla