장음표시 사용
541쪽
mentum confingunt, seu vulgarem naeniam, cujus ad modos Psalinus cantandus e 1let; ineptam priu ancisolutionem, centies repetitam, quae e tenebris in tenebras ruit. Quid spectaverint O. cum Hebraeum vertebant susceptionem, seu Opem matutinam, non satis video. ,, Haec Catinetus. Dico: 'Uersio haec: pro Hsceptione matutina: recta est, retinenda, quia Hebraeo totui apprime conformis. I. Uersio Io. viralis ex sola conjeetura repudiari non debet, atqui seu hanc, seu illam ex tot invicem discrepantibus a1lumas versionem, ultra conjectui Mn nul-'la assurgit, vides omnem denique explicationem esse incertam, cimmeriis tenebris circumleptam; profecto sensui in contextu, scopoque Psalmi, ac in Originali linoa fundato commentitias naenius, & nullo certo argumento nixas ex cervino olle tibias, aut importunam loco, aurorae cervam praeferre. & lectionem I 8. iaculorum usu in Ecclesia frequentatam propter incertas, sibique dissimillimas novantium explicationes dimittere inconfustissimum est. Recole quae deversionis 'O. viralis authoritate fusius edi flertavi, cui Potius in ambiguis princeps locus est tribuendus, ut pote antis uissimae, quae eo facta est tempore, quo Hebraeus, Graecusque strino purior etiamnum vigebat, florebatque.
z. Voces susceptio, anti lepfis, fiasceptor antileptor, suscipere antilambanes is stylo o. virorum significare auxilium, auxiliatorem, auxiliari: e tra Omnem dubitationis aleam est positum, totiesque repe titum: Deus susceptor antileptor) meust in hoc ipso PsalmoV. 2o. tu autem Domine ne elongaνeris boetheiam auxilium tuum a me, ad defensionem meam antilepsin, susceptionem) eonspice. Ubi solito more unum hemistichium alterius est declarativum i quid dico stylo Io. virorum y stylo. usu, & approbatione totius Graeciae: Hes hius, &Lexica omnia antilambanotha per boethein explicant. Authores Optimi, . Aristophanes, juris Consulti Novell. I 3. C. I. g I.
542쪽
aronymi lassicit, versionem ejus, etiam ubi maxime reprehenditur, post diligens, & accuratum
Sed insuper Paulus in N. T. Cor. I 2. 28. ae disertinsimus Lucas Evan. ao. 35. & I. 54. in Uulgatissimo: fusde it Israelem puerum Dum scultorem, famulum antelabeto. Matutina, seu auxilium matutinum L. da tempore accipi nihil 'prohibet, quia tune primis hujus Psalmi verbis Christus pendens de cruce, & dolorum oppressus vehementia Ρatris auxilium imploravit Matth. 27. M. Mar. I 5. 34. Eli Eli lamma sabachthani, quo ipso non obscure ostendit Psalmum ad se pertinere. Quadfiipse Pegius vates Ρsalmum mane sub auroram composuit, cum anterioribus diebus, ct nocte praegrensa ad Deum quiritatus auxilium tamen nondum est consecutus p U. a. Deus metis clamabo clamo, vel :clamavi) per diem, S non exaudies exaudivisti snocte & cet. itaque mane ardentissimas preces iteravit.
Uel matutinum celer, ac ocyssimum, suo tempore illico praesens, nec dilatum notat auXilium, qua notione & Latinis, & aliis gentibus, sed potissimum Hebraeis sumitur. Ioel. 2. 2. Ose. 6. 4. 'g. Tituli saltem nonnunquam argumentum, at ueoccasionem scripti Psalmi exhibens, ex quo vulgo cIaves habenmr, quibus ad Psalmorum intelligentiam aditus reseretur. Liquidum est, atque luculentum, Psalmo hoc implorationem anxilii Divini contineri.
4. Τota dissicultatum moles devolvitur ad vocem Hebraeam a Diath, quae, ut Bochartus argumentatur ι eum in scripturis non semel occurrat, nec aliud quam cerUam notet, hoc loco etiam ita minini dicenda est. Sed ficulneum est, & caducum hoc genus argumenti; quod facile in adversarium retorquetur dicendo :Citt. U. 2Ο. eadem vox ejaltith in dubie est auxilium , ergo etiam in titulo Psalmi; nec obest ejalutha quibusdam verti robur, aue potentia, vicina enim sunt robur, & auxilium, quia istud fine potentia
543쪽
examen veritati, & Hebraicorum verborum proprietati consentaneam deprehendi. Quin potia,
punctatio, imo in vialuth etiam ναν insertum, sed nimirum haec est differentia non realis, verum mergorthographica, ct externa, significationem loco isto nequidquam immutans, si placet, a jaIuth lesere sicut V. 2o. ita & in titulo, est integrum: qui titulum hunc tardius apposuit, abaluth legerit, VaV tamen Oinisse, aut abalath, verum significato prorsus eodem; nam ejusnodi additio, subtractio, vel etiam alternatio matrum lectionis non est infrequens, quod Iluribus exemplis doceri potest, ct ut a Voce, de quaisputamus, non discedainus, eadem urbs p. Ρarat 8., IT. & a. Reg. 16. I 6. jam Ajalah, jam Ajaluth scribitur, iisdem literis, & ab eadem radice, ac significatione; cerva quoque voce ajalath non alia de cau- sa, quam propter fortiῬdinem appellatur, quod cuncti fatentur; itaque originarie significat robur, fortitudinem, sicque in specie auxilium robustum, & cervam cornib us robustam; sicut in latino generica notio roboris ad arboris robustae speciem denotandam transmfertur. Uerti proin debet: pro auaeilio, vel corroboratione matutina obtinenda: I. enim Symmaehus tranS
nachem, quem citat R. Selomo. 2. Chaldaeus pro virtute theyuph Abenegra pro robore, seu fortitudine. Choachh) a. Videtur ipsa radix, seu Verbum
πιαι significare primario quidem robustum esse, secun- , dario tamen auxiliari, sive ut o. loquuntur suscipere, nam iidem tali sensu accipiunt, quibus, inquit Bellar- minus, major fides habenda est, quam omnibus hodiernis Dictionariis. Ita Ps. Io6. I . ubi enim in Hebraeo hodie legitur: avitim: sulti: quod vertitur:
sulti pro sua iniquitate, S peccato suo aficti sunt,
illi non vav, sed literam simillimam jod in exemplari suo videntes legerunt Halem, & verterunt: su cepit adjuvit) eos de via iniquitatis eorum; ita etiam Syrus, & Arabs; subjicit Catinetus ., lectio, quam sequuntur o. Syrus, & Arabs melior videtur se quis ist
544쪽
cum levia. & sacilia explicatu sint, quaecunque Vulgatae opponuntur, ex omnibus istis concludi
tot Authoritatibus veteruin, & rationibus munitam Vulgatae lectionem damnet, & rejiciat 3Ρlacet eidem Cl. viro etiam de nugis altercari. Soph. 3. I 8. nugas, qui a lege recesserunt, congregabo, quia eae te o Sion l) erant, tit non Gltra haheas Iuper eis propter eos) opprobrium. Ait Citi. loco vir Cl. ex Hebraeo verti debere: maerore lectos eae catu congregaho. Contra est: I. An eae eatia sit illud mimmoed transferendum, haud constat, cum memVariarum praepositionum vicem teneat. Uerba Hebraea sunt: nuge mimmoyed alaphthi minimech hajumisclaeeth yalaeha chhorpah. Calmetus vertit: maestos pos certum tempus congregavi, eX te erant, Oneri fuit opprobrium eis. mem ci vel ab e e , vel eae ut latinis aliquando valet post: ut: a prandiis, a meridie, id est: post meridiem; alii: maerore affectos, amietos rater solemnitates, & conventus solemnes, inter γs, ct neglectos in captivitate, congregabo, ite rum reducam e S EX captivitate, memor, quia ex te OSioni fuerunt olim, lacet jam a te, & lege mea recesserint. Alii: propter statutum tempus maestos congregabo. Lutherus contra Hebraicum verba ista inani commento contra Catholicos veluti traditionum suarum nugas venditantes intorsit ,, mill ich wegschassen, dast si e von dir koinmen, ast asaphthi collegi, congregavi, non vero dispuli, separavi, vel amandavi significat; nec mi inmech haju valet: ut a te Tecedant: interim per m ea cum Hieronymo yedulli, seu legem, mandata Dei, vulgo: tesimonia intellexit, nain joca, & γοα significata permutare videntur; ne multum interest, ubi enim sunt conventus, & solem nitates statutis temporibus celebrandae, ibi est etiam testimonium, seu lex. & ejus observatio: o. interpretes EXOd. 73. m cae aeque pro Feduth usurpant: appellavit illud tabernaculum conventus: oheι moed: tabernaculum martyriu,' seu testimonii: & in ipso Hebraeo, ubi sermo est de lege, ac foedere, mOyed,& yedulli reciprocantur , , aron γMuth, arca testimonii dilum
545쪽
non temere potest, authoritatem, fidemque Vulgatae ex ipsa objeetionum adversus eam serma-
. ridium. I . & IO. quod est tabernaculum moyed, seu conventus. Non ergo aliquid sane eXemplo fecit . . Hieronymus, dum moea legem interpretatus est. Reipsa Iudaeos Ρropheta consolatur in captivitate moerentes, spe libertatis, & reversionis in patriam, demumque bonorum per Messiam adferendorum con- . secutione. U. 8. I 5. I . Hieronymus Optime scivit,n0graim, ut stricte si a Iagis ducatur, stare deberet, non nuge, quamviS rursus schureli, & cholem alternare pollini, & status constructus sine Omni nece Ilitate pro absoluto stare, optime inquam scivit significate maestitia affectos, sic enim vertit Tiaren. I. C. V.
4. virgines ejus nugoth )squallida, sed hoc loco ab
alia radice Hagah judicavit vocem esse derivandam,haga cum mem significat removere, unde passives significatione niphal reciproca, se removenteS, a 'uved, id est: ut supra jam expositum fuit, ae lege a maluit igitur latini homines vanissimos, nugivendulo S, quales sunt, quicunque a lege Dei recellerunt, & ad nugas, levissimas seculi res, ac voluptates converti sunt, nugGF appellare, cum ejusmodi homines a icti, & simul vanissimi, quales Iudaei erant, in He braeo nuge vocentur, nugas dicit homines illos nauci flocci, nec spectat terminationem, sed . significatum, sicut non infrequenter O. puta Gen. 3. I 5. & ideo ponit genere. masculino : qui ἰ vel retulit genus ad Hebraeum nuge, quod est masculinum plurale: porro homines viles, nullius eXistimationis, adeoque etiam aflictos, & tamen vanitati, ac inanibus suis observationibus deditos Judaeos, nugas dicendi habuit in Cicerone fundamentum: Menodorus, s reliquae nugae. L. 6. ad Atticum epi. 3I. Amicos habet meras
nugas. L. I. ad Quintum Fratr. epl. 38. Nugass maximas homines nihili) omni comitiale cor Ieaeus sum. Xenarchus apud Athenae. L. 6. ipse Poeta nugae sunt.
LeXica vetera adnotare synonyma, nugaX, nugam tor, Nuper monet Cor. a Lap. in h. l. quod vero
addidit Hieronum iis in Commentario: id quod dici-
546쪽
ri solitarum infirmitate non parum commendari ; singularem enim oportet esse praestantiam,
mus nugas, si us in Hebraeo ipsum Latinum e sse
sermonem nuge. unde noscitur linguam Hebraicam omnium linguariam esse .matrem. Hebraeum nuges, &Latinum nugae, etsi conveniant sono, non sunt tamen idem significato: nec latuit istud Hieronymum, po-xetat nihilominus isthinc Latinis Hebraeam linguam commendare: Hebraeam esse omnium matrem, vocibus
cpheiron, me stira, alibi quoque svadet, & ex voce nuge , nosii dicit, non certo indicio, sed aliqua illustretione ab exemplo: tamen . etiam in significato deprehenditur aliqua convenientia , Ulicti, viles, oppressi, nullius pretii esse putantur, adeo ut nugis aequiparentur. Aliqui putant, nuge esse in Hebraeo nomen indeclinabile, ut astare beatus, & Latinum
. nissimos significare. Aquila posuit translatos, O. distersos, videntur de significatione , maerore assectos: nihil cogitasse , proin ab alio verbo deduxisse, Hie-
ronymo ad hagah referenti Chald. R. Salomon consentit, occurritque hoc verbum significatione remo endi Isa. 27. 8. a. Sam, 2O. I3. Prov. 25. 4. Thren.
Omnia haec Vulgatae errata apud eundem Cl. virum firmantur infirmitate versionis Gen. I. 6. fiat mamentum e ut o. etiam stereoma, soliditas, pOnunt, haec Syriaca est notio, eX 'Hebraeo ra ba expansum, expanso vertendum erat. Respondetur risi v significare aliquando etiam eX- tendere, eXpandere, verum non simpliciter, sed ita ut extensa res firmetur, solideturque, sicut ferrum, dnmignescens percussione crebra diducitur in lamellas, . firmaturque, proprio vero nunquam summitur notione extendendi, ut mirum fit doctos o. & Vulgatae versionem carpere. Contendunt alii, inquit Calmetus, citans Fuiterum, & Clericum, resisF nunquam signi ficare extendit, eXpandit.
Edmundus Castellus in Lexieo heptaglotto Tom. a. Col. 3646. Londin. an. 1686. v, inquit,
547쪽
atque eminentIam versionis illiuar, cui quaecunque post tot scrutinia vitio. vertuntur, aut levia sunt
pandit; sic fere Neoterici omnes, inter veteres autem sunt, qui nec semel ita vertant, sed potius ordinarivit, continuavit, frm-it, percussit, plausit. Isa.. 42. 5. & 44. 24. ΡΩ I36. 6. consentiunt Syrus, Α- rabs. AEt op. nec non antiquissimi tam Hebraei, . quam Graeci, & Lat. PP. Jer. Io. 9. tharistya, firmasti: Io. Syr. Aquila &e. . Tom. 6. Polygloti. Anglic. non procul ab initio, . in animadversionibus Samariticis adnotatur Via firmandi notione summi, & additur: neotericos nouimmerito hie perstringi a Cl. Morino, qui rahiya expansionem interpretantur. Hoc certum, ubicunque . hi vocabulum rakay expandit vertunt, antiquissimos Scripturae interpretes loco ejus substituisse estereo se, frmavit, vel quod Arabico nashari ordinavit, confirmavit aliquatenus respondeat. Addo AEthiopem EXod. I 5. 8. & quod magis adhuc ad rem lacit. aptior multo, atque accomodatior locis omnibus, in quibus isthaec reperitur dictio, eX hac versione ae- crescit sensus, quam ex illorum altera. Conside haee Pauca: Ps. I 36. 6. Isa. s. 5. & 44 24. evanuit Deus terram super aquas: quis obsecro veterum unquam Iocutus est ita terram eXpansam super aquas) dicere ι quid aliud, quam caelo terram miscere optime quidem sinul junxit, vel firmavit. Favent Syr. Arab. nostra, & Oxoniensis &c. firmavit Deus terram, etiam aliis Scripturae locis consonum est , pandit nulli. BelIarminus censet vero dici: extendit terram super aquas, ut sensus fit, terram initio rerum vixeXiguo apparuisse spatio, mox aquas imperio Dei in loca sua reeessisse, atque ita aridae spatium .fuisse extensum super aquas; id est: prae aquis, magis aquis.
Ut omittam alia, neque verum est, ab aquis mino rem telluris partem jam tum occupatam, longe e contrario Inajor obruta mansit. .
Sic intelligo: sema,te, loco suo stabili solidavit. Deus terram seu aridam, cum ex adverso aquae in
548쪽
sunt, aut specioso Hebraicae veritatis aliud habentis titulo fallunt. -
stabilitate sua moveantur, magis, firmavit, quam aquas, quae mobiles 1 unt, & inconstantes. Ps. IO3. qui funaasti terram super stabilitatem suam, non inclinabitur in saeculum saeculi. Ηebr. habet: rohayhaaretZ yal hammaim: Ρs. 135. nobis, v. 6. Fas pomset non male fumi pro penes, juxta, haec ejuS notio. est frequens, dum de uno alteri vicino sermo est. firmavit Deus terram, aridam penes aquaS, undique enim aquis arida ambitur, quae tamen, ne transirent fines suos, lege firmaverat Altissimus. Psalini 24. 2. Versus est parallelus : Domini est terra, quia ipse Iuper maria fundavit eam, & super flumina Praeparavit eam. Ηebr. Disci fundavit. Iu est : Deus fecit terram altiorem aquis, quae alioquin eam obrue rent , terra altius eminet aquis. Ita multi; alii penes maria: Hebraea voX j ad primam interpretationem vix fert; intelligi potest: magis fundavit, stabiliori fundamento stare voluit; aut vero dicendum: gazophylacia subterranea, seu aquarum subterra hac conspicua receptacula intelligi, Gen. I. T. II. super quibus fundata terra soliditate sua peren
UOX Firmamentum citi. l. Genes. non Veterum Philosophorum sensu accipitur pro sphaera octava, seu stellifera, supra quam fit caelum aIi quod aqueum, sed aeris regio, atmosphaera quasi firmatorium vocatur, ex contextu enim ideo factum. est, ut tamquam maenia, ac vallum quoddam muniat, ambiatque extrema, ne aquae illae, quae sensu Scripturae ad captum vulgi, super caelos en e dicuntur, id est: nubes in media aeris regione, amplius confundantur, prout tempore evolutionis rerum contigit, sed maneant firma, & stabili lege separata inferiora a superioribus munimento hoc interposito, facto a Deo divisionis
549쪽
III. Intolerandam Latini sermonis in vulgata
regnare barbariem, & corruptionem, Obiciunt, namque Hebraismis, soloecismis, Graecismis, Barbarismis, & si qliae adhuc sunt Latinae orationis vitia, omnibus Vulgata scatet, ut insuavi, impedito, incultove sermone, quem Latinorum aures ferre nequeant, horrorem ieetoribus incutiat. Legas in ea: Seopebam spiritum meum ΡΩ . 6. Partibor Sichimam, & convallem tabernaculorum metibur. Ps. 59. 8. Emigrabit te de tabernaculo tuo. Ps. 5Ι. Odivi Ecclesiam malignantium. Odite malum, odiunt Ps. I7. & 76. Aporiatus est. Isai. 59. Noceo pallim cum accusativo: judica nocentes me. Nihil illum malus Spiritus nocuit. Talibus hostiis promeretur passive Deus. Hebr. I S.I6. Lamentavimus, & non flevistis. Matth. II. 17. Praestabilis Deus) super malitia hominum. Borith loco smegma, Chod-chod loco pyropus. EZeeli. 27. 16. kata mane loco simplicis: mane C. 46. I . Mansuetabatur ignis. Sap. I 6. I 8. h. e. coercebatur impetus ejus. Aporiamur 2. Cor. 4 h. e. assileti egemus. .
Sinceriter Tob. 3. 5. Parvulus puer minabit aget, pascet eos. In praesentiarum. Gen. ult. Infrunitae animae, h. e. nequam, & nullius usus, ne tradas me Eeeli. 23. Calefacimini Jae. 2. Attendite popuM meus. Ps. 77. Sermo meus non capit locum non habet in vobis. Filius hominis non venit ministrari, sed ministrare. In caelo ne lite nubent, neque nubentur. Major horum h. e. his est caritas. Exivit seminare, cum autem irent emere, impletae sunt nuptiae discumbentium h. e. discumbentibus. Omnis populus manicabat mane tendebat ad eum. Ge. aa. Quis ferat
550쪽
nitio. Indoctus h. e. insipiens , certari pro: Certare , natio pro: Jes natae in mundo. Obdiaetioli. e. tentatio. Virata mulier h. e. animi virilis. Acharis h. e. insulsus, non gratiosus. Replere h. e. plenum inerre. Vide Corn. a Lap. in Ρroleg. in Eccli. prope finem. Haec aliaque his aflinia, dum in unum congesta cumulum sub conspectum feruntur, magna quadam castigatione egere videntur, nulla tamen est honesta ratio antiquissimam Uulgatae versionem propterea rejiciendi, & contemnendi. nam. Primo
Literatissimi viri ostenderunt, barbarismos,& vitia illa sermonis tanta non esse, tales Voces , hujusmodi syntaxin, & construendi formulas apud Ciceronem, Ρlautum, Terentium, aliosque aureae aetatis Authores: certe posteriori arvo apud celebres scriptores Latinos occurrere. Albericus Gentilis Heterodoxus librum edidit doLatinitate Vulgatae versionis, in quo obtrectatores ejus inscitiae insimulat, & ostendere nititur, non proletarios quospiam, sed luculentos, &Clallicos, qui latinitate cultillima adhuc vigente floruerunt, similiter loqui. Extat etiam Tona. 3. Menoch. pag. 3I4. Dissertatiuncula Joannis Fi-Jesaei, qua latinitas Vulgatae ex ipsis probatis Authoribus latinis defenditur. Gesne rus Vulgatam vocat librum classicym: Isagog. S. I 64. ,, in Bibliothecula mea Vulgatam versionem repono inter libros clasticos. Animadversione dignum est, insuetos illos loquendi modos . contra Vulgatam plerumque ex Ρsalmis, aut libris DeuterO-Canonicis V. T. vel