장음표시 사용
201쪽
Leae de eonnubio patrum et plebis a tribunis plebis eontentione mastna, patribus repugnantibus, perlata est. Tribuni militares. Aliquot annis res populi romani domi mi litiaeque per hoe genus magistratus administratae sunt. Item censores tune primum creati sunt. Ager Ardeatibus populi romani iudicio ablatus, missis in eum colonis, restitutus est. Quum fame populus romanuo laboraret, Sp. Maelius, eques romanus, frumentum populo sua impensa
largitus est: et, ob id factum conciliata sibi plebe, regnum lassectans, a C. Seruilio Ahala, magistro equitum, iussu Quinetia cincinnati dictatoris occisus est: L. Minucius in- sdeae boue aurata donatus est. Lestatis romanis a Fidenatibus oecisis, quoniam ob re istieam Occubuerant, statuae in Rostris positae sunt. Cossus Cornelius tribunus militum, occiso Tolumnio rege Veientium, opima spolia secunda retulit. Mam. Aemilιus dictator, censurae honore, qui antea
per quinquennium gerebatur, anni et seae mensium spatio lsinito, ob eam rem a censoribus notatus est. Fidenae in lyotestatem redactae, eoque eoloni missi sunt: quibus oecisis, Fidenates, quum defecissent, a Mam. Aemilio dictatore icti sunt, et Fidenae captae. Coniuratio ger rum oppressa est. Postumius, tribunus militum, propter erudelitatem ab eXercitu occisus est. Stipendium eae aerario tum primum militibus datum est. Res praeterea gestas aduersus Vol8eo. , et Fidenates, et Faliscos continet.
202쪽
uos secuti M. Genucius et C. Curtius consules. Fuit annus domi forisque infestus. Nam anni principio et doconnubio patrum et plebis C. Canuleius tribunus plebis rogationem promulgavit; qua contaminari sanguinem Suum patres, confundique iura gentium rebantur : et mentio, primo sensim illata a tribunis, ut alterum ex plebe consulem lieeret fieri, eo processit deinde, ut rogationem novem tribuni promulgarent, Ut populo potestas esset, seu de plebe, seu de patribus vellet, consules faetendi. Id vero si fieret, non vulgari modo cum inlimis, sed prorsus auferri a primoribus ad plebem, summum imperium credebant. Laeti ergo audiere patres, Ardeatium populum ob iniuriam agri abiudicati descisse et Veientes depopulatos extrema agri romani, et Volscos Aequos sue ob communitam Verruginem fremere : adeo vel insolix bellum ignominiosae paci praeserebant. His itaque in maius etiam acceptis, ut inter strepitum tot hellorum conticescerent actiones tribuniciae, delectus haberi, hellum armaque vi summa apparari iubent; si quo intentius possit, quam T. Quinctio consule apparatum sit.
Tum C. Canuleius pauca in senatu Vociferatus, nequic- luam territando eonsules avertere plebem a cura noὐarum Uum : nunquam eos se viso delectum habituros, antequam ea, quae promulgata ab se eollegisque essent, plebes seicisset ; et confestim ad concionem advocavit. Il. Eodem temporo et consules senatum in tribunum et tribunus populum in consules incitabat. Negabant consules, iam ultra fierri posse furores tribuniciose rentum iam ad sinem esse: domi plus belli coneltari, quam foris.
Id adeo non plebis, quam patrum ; neque tribunorum magis, quam eonsulum eulpa accidere. Cuius rei praemium sit in civitate, eam maximis semper auetibus creseere: sic
203쪽
pace bonos, sis bello fieri Maximum Romae praemium seditionum esse r id et singulis uniuersisque semper homori fuisse. Reminiscerentur, quam maiestatem senatus ipsi a patrissius aceepissent, quam Uberis tradituri essent; ut, quemadmodum plebs, gloriari possent, auctiorem amplioremque esse. Finem ergo non feri, nec futuram, donec, quam stelices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent. Quas quantasque res C. Canuleium aggressum ' colluuionem gentium, perturbationem auspiciorum publicorum privatorumque asperre, ne quid sinceri, ne quid incontamia nati sit: vi, discrimine omni sublato, nec se quisquam, nee suos Moerit. Quam enim aliam vim connubia promia scua habere, nisi ut ferarum prope ritu vulgentur concubitus plebis patrumque: υι, qui natus sit, ignoret, cuiustauinis, quorum sacrorum sit; dimidius patrum sit, diau3 plebis, ne secum quidem ipse eoneors' Parum id videri, quod omnia dicina humanaque turbentur: iam adeonsulatum nubi turbat res aeritissi; et primo, ut alter consut eae plebe fleret, id modo sermonstus tentasse: nunurostari, ut, leu ea patribus, seu eae plebe velit, populus consules creet: et creaturos haud duDie eae plebe seditiosissimum quemque. Canuleios bitur Iciliosque eonsules fore.
Ne id Iupiter optimus mammus sineret, regiae maiestatis imperium eo recidere : et se millies morituros potius, quam ut tantum dedecoris admitti patiuntur. Certum habere, maiores quoque, si diuinassent, concedendo omnia non m
ιiorem in se plebem, sed asperiorem, alia eae aliis iniquiora postulando, quum prima impetrassent, futuram, primo quamlibet dimicationem subituros fuisse potius, quam eas testes sibi imponi paterentur. Quia tum concessum sit de tri-nis, iterum concessum esse. Finem non fieri: non posse in eadem civitate tribunos plebis et patres esse : aut hunc ordinem, aut illam magistratum tollendum esse: potiusque 3em, quam nunquam Obviam eundum audaciae temeritatique. Illine ut impune primo discordias serentes eon- eitent finitima bella ; deinde aduersus ea, quae concitauerint, armari eluitatem defendique prohibeant ' et, quum hostes tantum non arcessierint, Mercitus conseribi Moersus hostes non patiantur ' Sed audeat Canuleius in senatu pr0Lqui, se, nιsi sum leges tanquam vietaris patres aecipi
204쪽
20 Isinant, delectum haberi prohibiturum. Quid esse aliud, quam minari, se nroditurum πιιriam ' oppugnari atque eapi passurum ' Quid eam vocem animorum, non plebi
romanae, sed Volscis et Aequis et Veientibus allaturam' Nonne, Canuleio duce, se speraturos Capitolium atque arcem seandere posse, si patribus tribuni, eum iure ac nimiestate adempta, animos etiam eripuerint ' Consules paratos
esse duces prius ad eraus scelus ciuium, quam adversus hostium arma.
III. Quum maxime haec tu senatu agerentur, Cimul eius pro legibus suis et adversus consules ita disseruit: Quantopere vos, Ouirites, eontemnerent patres, quam indignos dueerent, qui una secum urbe intra eadem moenia Dioeretis, saepe equidem et ante videor animaduertisse; nune tamen maetime, quod adeo atroees in has rogationes nostras eoorti sunι: quibus quid aliud quam admonemus.
ciues nos eorum e38e, eι, si non easdem opes habere, eandem tamen patriam ineolere 7 Altera eo nubium petimus, quod finit imis eaeternisque dari solet: nos quidem eisitatem, quae plus quam connubium est, hostibus etiam vietis
dedimus. Altera nihil novi ferimus; sed id, quod populi
est, repetimus atque u8urpamus : ut, quibus velis, populus romanus honores mandet. Ouid tandem est, cur eoelum ac terras misceant ' cur in me impetus modo paene in senatu sit factus ' negent ae manibus temperaturos, violaturosque denuntient sacrosanctam potestatem ' Si populo romano liberum suifragium datur, ut, quibus velit, comulatum mandet, eι non praeciditur spes plebeio quoque, si dignus summo honore erit, apiscendi summi honoris, stare urbs haec non poteris ' de imperio aetum est y et perinde hoe valet, plebeiusne consul flat, tanquam seruum aut libertinum aliquis eonsulem futurum dieat ' Eequid senιitis, in quanto contemptu uiuatis ' Meis vobis huius partem, si liceat, adimant. Quod spiratis, quod vocem mittitis, quod Prinas hominum habetis, indignantur. Quin etiam si diis pluee0 nefas aiunt esse, consulem plebeium fleri.
Obsecro vos, si non ad fastos, non ad commentarioε pon-t eum admittimur; ne ea quidem scimus, quae omne3 pe regrini etiam seiunt ' eonsules in loeum regum suceestis-xe ' nee aut iuris, aut maiestatis quisquam habere, quod
205쪽
non in regibus ante fuerit 7 En unquam creduis stando
a tum esse, Numam Pompilium, non modo non patri-eium, sed ne civem quidem romanum, eae gabino agro ac- eitum, populi iussu, patribus auctoribu3, Romae regnasse 'L. deinde Tarquinium, non romanae modo, sed ne italiacae quidem gentis, Damarati eorinthii filium, ineolam ab Tarquiniis, ripis liberis Anei, regem factum ' Ser. I Llium post hune, captiua Corniculana natum, patre nullo, matre Serὐa, ingenas, virtute regnum tenuisse ' Quid enim de T. Tatio sabino dicam, quem ipse Romulus, parens urbis, in societatem regni accepit ' Ergo, dum nullum βα-xtiditur genus, in quo eniteret virtus, crecu imperium ν manum. Poeniteat nunc vos plebesi consulis, quum maiores nostri aduenas reges non fustidierint, et ne regitus quidemeaeaetis elausa urbs fuerit peregrinae virtuti. Claudiam
certe 9entem post reges emotos eae Sabinis non in ciuiω- tem modo accepimus, sed etiam in patriciorum numerum.
Eae peregris me ea tricius, deinde eonsul sivit 7 cisis romanus si sit eae ploe, praecisa consulatus spes erit ' rarum tandem non credimus fieri posse, ut vir fortis ac strenuus, pace bellaque bonuis, eae plebe sit, Numae, L. Tarquinis, Ser. Tullio similis ' An ne, si sit, quidem ad gubernaeula reipublieae aecedere eum patiemur ' potiusque deeemoiris,
teterrimis mortalium, qui tamen Omnes eae patribus erant, quam 'timis regum novis hominibus, rimiaes consules sumus habituri 'IV. At enim nemo post reges eaeaetos de plebe eonsul fiat. Quid postea 7 Nullane res noua institui debet ' et, quod nondum est factum multa enim nondum sunt facta iri novo populay ea, ne si utilia quidem sint, fieri oporteι'
Pondi es, augures, Romulo regnante, nulli erant: ab Numa pompilio ereati surit. Census in eicitate et descriptioeenturiarum classiumque non erat: ab Ser. Dillis est βα- eis. Consules nunquam fuerant: regibus eaeaetis ereati sunt. Dictatoris nee imperium nec nomen fuerat: apud patres esse coepit. Tribuni plebis, aediles, quaestores, nulli erant: institutum est, ut fierent. Imrem ros legibus seriabendis intra decem hos annos et ereacimus, et e republica sustulimus. Quis dubitat, quin, in aeternum urbe condita, in immensum crescente, nova imperia, sacerdotia, iura gen-
206쪽
tium hominuinque instituantur ' Hoc ipsum, ne connubtum patribus cum plebe esset, non decemciri tulerunt paucis histannis pe3simo eaeemplo publico, eum summa iniuria plebis' An esse ulla maior aut insignitior contumelia p0test, quam partem eiditettis, velut eontaminatam, indignam coit nubio
haberi y Quid est aliud, quam eaesilium intra eadem mDenia, quam relectationem pati Z Ne allinitatibus, ne propinquautibus immisceamur, cacent; ne societur sanguis. Quid 'hoe si polluit nobilitatem istam vestram, quum plerique oriundι eae Albanis et Sabinis, non genere nec sanct uiris, Aed per eooptationem in patres habetis, aut ab regibus lecti, aut post reges evictos iussu populi; sinceram seroare prisatis eonsiliis non poteratis, nec ducendo eae plebe, neque vestras filias sororesque enubere sinendo e patribus' Nemo plebeius patriciae virgini τim alberret: patriciorum ista libido est. Nemo inditum pactionem nuptialem quem quam facere coegisset. Verum enim vero lege id prohiberi, et eonnubium tolli patrum ac plebis, id demum contumeliosum plebi est. Cur enim non confertis, ne sit connubium dicitibus uo pauperibus ' Quod priuatorum consiliorum ubique semper fuit, ut, in quam cuique feminae conoenisset domum, nuberet; eae qua pactus esset vir domo, in matrimonium dueeret; id vos sub legis superbissimae vincula eoniicitis, qua dirimatis foetetatem ciuilem, duasque eae una ciuitate faciatis. Cur non sancitis, ne vicinus patrisio sit plebeius ' ne eodem itinere eat Z ne idem cono
uium ineat 3 ne in foro eodem eonsistat ' Quid enim in re est aliud, si plebeiam patricius duaeerit, si patriciam plebeius ' Quid iuris taxulem mutatur ' nempe patrem Sequuntur liberi. Me, quod nos ea connubio vestro petamuS, quiC- quam e3t, praeterquam ut hominum, ut eicium numero simus e nec, vos misi in contumeliam ignominiamque nostram eertare tuoat quod contendatis, quicquam est. V. Denique utrum tandem populi romani, an vestrum summum imperium est y Regibus eaeaetis, utrum vobis i
minatio, an omnibus aequa libertas parta est ' Oportet licere populo romano, si velit, iubere legem. An, ut quaeque rc alio promulgata erit, vos delaetum ero poena decernetis 7 et, simul ego trifunus vocare tribus in suibragium eo pero ; tu statim consul saeramento iuniores adia
207쪽
ges, et in castra eduees ' et minaberis plebi, mi heris tribuno ' Owid, si non, quantum istae minae adversus plebis consensum valerent, bis iam euerti essetis ' Scilicet, quia nobis consultum volebatis, eertamine asstinuistis : an ideo non est dimisatum, quod, quae pars firmior, eadem modestior fuit ' Me nune erit certamen, Quirites : animos festros illi tentatunt semper, vires non eaeperientur. Itaque ad bella isis, seu fatia, seu vera sunt, comulos, parata τοbis plebes est, ει, connubiis redditis, unam hanc ciuitatem tandem facitis ; si eoalescere, si iungi miscerique vobis prioatis necessitudinibus possunt; si spes, si aditus ad honores viris strenuis et fortibus datur ; si in consortio, si in societate reipublieae esse; si, quod aequae liberistis est, in vicem annuis magistratibus parere atque imperitare licet. Si Mee impedieι aliquis, ferte seruumibus, et multiplicate fama bella: nemo est nomen daturus, nemo armaeapturus, nemo dimicaturus pro superbis dominis, cum quibus nec in re publica honorum, nec in priuata connubii
VI. Quum iii concionem et consules processi SSent, et res a perpetuis orationibus in altercationem vertisset; interroganti tribuno, cur plebeium consulem fleri non oporteret ' ut fortasse vero, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, quod nemo plebeius auspieis haleriar ideoque decemviros connubium diremisse, ne incerta prole
auspieia turbarentur. Plebes ad id maximo indignatione exarsit, quod auspicari, tanquam invisi diis immortaIibus, negarentur posse. Nec ante finis contentionum fuit, quum et tribunum acerrimum auctorem plebes nacta emet, et ipsa cum eo pertinacia certaret quam victi tandem patres, ut de connubio serretur, consensere: ita
maxime rati eontentionem de Hebeiis consulibus tribunos aut totam deposituros, aut post bellum dilaturos esse; contentamque interim connubio plebem paratam delectui lare. Quum Canuleius victoria de patribus et plebis sa vore ingens esset, accensi alii tribuni ad certamen prorogatione sua summa vi pugnant, et, crescente in Gies fama belli, delectum impeuiunt. Consules, quum Per Smnatum, intercedentibus tribunis, nihil agi posset, consilia principum domi habebant. Apparebat, aut hostibus
208쪽
n ut civibus de victoria concedendum esse. S0li ex consularibus Valerius at tuo Horatius non intererant consiliis. C. Claudii sententia consules armabat in tribunos: Quinctiorum, Cincinnatique et Capitolini sententiae abhorrebant a caede violandisque, quos, foedere icto cum Plebe, sacrosanctus accepissent. Per haec consilia eo deducta res est, ut tribunos militum consulari potestate promiscue ex patribus ac plebe creari sinerent; de consulibus creandis nihil mutaretur : eoque contenti tribuni,
contenta plebs fuit. Comitia tribunis consulari potestato tribus creandis indicuntur. Quibus indictis, extemplo, lutcunquo aliquid seditiose dixerat, aut secerat, quam maxime tribunicii, et prensare homines, et concursare toto foro candidati coepere : ut patricios desperatio primo, irritata plebe, adipiscendi honoris, deinde indignatio, si cum his gerendus esset honos, deterreret: postremo coacti tamen a prirnoribus petiere, ne cessisse posSessione rei fit blicae viderentur. Eventus eorum comitiorum docuit, alios animos in contentione libertatis dignitatis tuo, alios, secundum deposita certamina, incorrupto iudicio esse : tribunos enim omnes patricios creavit populus, contentus eo, quod ratio habita plebeiorum esset. Hanc modestiam aequitalemque et altitudinem animi ubi Nunc in uno inveneris, quae tum populi universi fuit Z VII. Anno trecentesimo decimo, quam urbs Roma condita erat, primum tribuni militum pro consulibus magistratum ineunt, A. Sempronius Atratinus, L. Λtilius, T. loelius; quorum in magistratu concordia domi pacem etiam soris praebuit. Sunt, qui propter adiectum Aequorum Volscorum lue bello et Λrdeatium desectioni volens bellum, si uia duo consules obire tot simul bella nequirent, tribunos utilitum tres creatos dicant, sine mentione promulgatae legis do consulibus creandis ex plebe, et imperio et insignibus consularibus usos. Non tamen prolirmato iam stetit magistratus eius ius; quia tertio mense, lilam inierunt, augurum decreto, perinde ac vitio creati, honore abiero ; quod C. Curtius, qui comitiis eorum prae-suerat, Parum recte tabernaculum cepisset. Legati ab Ardea Itomam venerunt, ita de iniuria querentes, ut,
si domoretur pa, in foedere atque amicilia mansuros,
209쪽
restituto agro, appareret. Ab senatu responsum est: D- disium populi rescindi ab senatu non pone, praeterquam quod nullo nec eaeempla nec iure feret, concordiae etiam ordinum causa. Si Ardeates sua tempora eaespectare velint, arbitriumque senatui leuandae iniuriae suae permutant, fore, ut postmodo gaudeant, se irae moderatos; sciantque, patribus aeque eurae fuisse, ne qua iniuria in eos oriretur, ac ne orta diuturna esset. Ita legati, quum se rem integram relaturos dixissent, comiter dimissi. Patricii, quum sine curuli magistratu respublica esset, coiere, et interregem creavere. Contentio, consulesno, an tribuni militum crearentur, in interregno rem dies complures tenuit. Interrex ac senatus, consulum comitia : tribuni plebis et plebs, tribunorum militum ut habeantur, tendunt. Vicerunt patres, quia et plebs, patriciis seu hunc seu illum delatura honorem, frustra certare supersedit; et principes plebis ea comitia malebant, quibus non haberetur ratio sui, quam quibus ut indigni praeterirentur. Tribuni quoque plebis certamen sine essectu in heneficio apud primores patrum reliquere. Τ. Quinctius Barbatus interrex consules creat L. Papirium Mugillanum, L. Sempronium Atratinum. His consulibus cum Ardeatibus foedus renovatum est: idque monumenti est, consules eos illo anno misso, qui neque in annalibus priscis, neque in libris magistratuum inveniuntur. Credo, quod tribuni militum initio anni suorunt, eo, perinde ac si totum annum in imperio suerint, suffectis his consulibus, praetermissa nomina consulum horum. Licinius Macer auctor est, et in laedero ardeatino, et in lintois libris ad Monetae inventa. Et soris, quum tot terrores a finitimis ostentati essent, et domi otium fuiLVIII. Hunc annum seu tribunos modo, seu tribunis suffectos consules quoque habuit sequitur annus haud dubiis eonsulibus, M. Geganio Macerino iterum, Τ. Quinctio Capitolino quintum consulibus. Idem hic annus censurae initium fuit, rei a parva origine ortae: quae deindo tanto incremento aucta est, ut morum disciplinaeque
romanae penes eam regimen, senatuS, equitumque centuriae, decoris dedecorisque discrimen sub ditione eius magistratus, publicorum ius privatorumque locorum, vec-
210쪽
tigalia populi romani sui, nutu atque arbitrio essent. )rtu in autem initium rei ost, quod in populo, per multos annos incenso, ne lue disserri census poterat, nequo consulibus, quum tot populorum bella imminerent, operae erat id negotium agero. Mentio illata ab senatu est,
Rem operosam ac minime consularem suo proprio magistratu egere: cui scribarum ministerium, custodiaeque et
tabularum cura, cui arbitrium formulae eensendi subiiceretur. Et patres, qualiquam rem parvam, tamen, quo Plures patricii magistratus in republica essent, laeti accepere : id, quod evenit, suturum, credo, etiam rati, ut Inox opes eorum, qui praeessent, ipsi honori ius maiestatemque adiicerent. Et tribuni, id quod tunc orat magis necessariam, quam speciosi ministerii procurationem intuentes, ne in parvis quoque rebus Incommode adversarentur, haud sane tetendere. Quum a primoribus civitatis spretus honor esset, Papirium Semproniumque, quorum de consulatu dubitatur, ut eo magistratu parum solidum consulatum explerent, censui agendo populus sussragiis praefecit. Censores ab re appellati sunt. IX. Dum haec Romae geruntur, legali ab Ardea veniunt, pro veterrima societate renovatoque foedere reconli, auxilium prope eversae urbi implorantes. Fruinamque pace, optimo consilio cum populo romano servata, per intestina arma non licuit; quorum causa atque initium traditur ex certamino factionum ortum : quae
suere cruntque pluribus populis magis exilio, quam bella Externa, quam sames morbive, quaeque alia in desim iras, velut ultima publicorum malorum, vertunt. Vir i nona plebeii generis, maxime forma notam, petiere iuvenes: alter virgini genere par, tutoribus laetus, qui et ipsi eiusdem corporis erant; nobilis alter, nulla re, praeterquam forma, captus. Λdiuvabant eum optimatium studia, per quae in domum quoque puellae certamen partium ponetravit. Nobilis superior iudicio matris esse,
quae quam splendidissimis nuptiis iungi puellam volebat : tutores, In ea quoque re partium memores, ad suum tendere. Quum ros peragi intra parietes nequisset, Ventum in ius est. Postulatu audito matris tutorumque, magistratus seeundum parentis arbitrium dant ius nuptia-