장음표시 사용
251쪽
invadendum. Praedae ex assiduis populationibus, quod omnia in locum tutum congesta erant, fuit aliquantum. Vonditum sub hasta consul in aerarium redigere quaestores iussit; tum Praedicans participem praedae soroexercitum, quum militiam non abnuisset. Auciae in plebis ac militum in consulem irae. Itaque, quum ex Senatusconsulto urbem ovans introiret, alternis inconditi versus militari licentia iactati: quibus consul increpitus, Maenii colebre nomen laudibus suit, quum ad omnem montionem tribuni favor circumstantis populi plausuquo
et assensu cum vocibus militum certaret. Plusque ea res,
quam prope solemnis militum lascivia in consulem, curae. patribus inieeit: et tanquam haud dubius inter tribunos militum honos Maevii, si peteret, consularibus comitiis
LIV. Creati consules sunt Cn. Cornelius Cossus, L. Fu- .rius Medullinus iterum. Non alias aegrius plebs tulit, tribunicia sibi comitia non commissa. Eum dolorem quaestoriis comitiis simul ostendit, et ulta est, tunc primum Ilebeiis quaestoribus creatis: ita ut, in qualuor creanis, uni patricio C. Fabio Ambusto relinqueretur locus; tres plebeii, Q. Silius, P. Aelius, P. Pupius clarissimarum familiarum iuvenibus praesorrentur. Auctores suisse
iam liberi populo suffragii Icilios accipio, ox familia infestissima patribus tres in eum annum tribunos plebis
creatos, multarum magnarumque rerum molem avidissimo adeo populo ostentantes: suum assirmassent, nihil se moturos, si ne quaestoriis quidem comitiis, quao sola
promiscua plebi patribusque reliquisset si natus, satis animi populo osset ad id, quod tam diu vellent, et per leges liceret. Pro ingenti itaque victoria id suit. pleui:
quaesturamque eam non honoris ipsius sine aestimabant; sed patefacius ad consulatum ac triumphos locus novis hominibus videbatur. Patres contra, non pro communicatis, sed pro amissis honoribus, fremere : negare, Si ea ita sint, liberos tollendos esse: qui putii maiorum loco, est nentesque alios in possessione dignitatis suae, Salii Flamianesque nusquam alio, quam ad sacricandum pro popula, sine imperiis ac laotestatibus relinquantur. Irritatis utriustitio pariis animis, quum et spiritus plebes sumpsisset,
252쪽
et tres ad popularem causam celeberrimi nominis haberet duces ; patres omnia iIuaestoriis comitiis, ubi utrum tuo plebi liceret, similia soro cernentes, tendere ad consulum comitia, quae nondum promiscua essent. Icilii contra tribunos militum creandos dicere, et tandem aliquando impartiendos plebi honores. LV. Sed nulla erat consularis actio, quam impediendo id, quod petebant, exprimerent; quum mira opportunitate, Volscos et Aequos praedalum extra fines exisse in agrum latinum hernicumque, assertur. Ad quod bellum
ubi ex senatusconsulio consules delectum habere occipiunt ; obstare tunc enixe tribuni, sibi plebique eam sortunam oblatam memorantes. I res erant, et Omnes acerrimi viri, generosique iam, ut inter plebeios. Duo, singuli singulos, sibi consules asservandos assidua opera desumunt: uni concionibus data nunc detinenda, nunc concienda plebs. Nec delectum consules, nec comitia , tuae petebant, tribuni expediebant. Inclinante deinde se sortuna ad causam plebis, nuntii veniunt, arcem Carventanam, dilapsis ad praedam militibus, qui in praesidio erant, Aequos, intersectis paucis custodibus arcis, in VasiSSe : ali 0 recurrentes in arcem, alios palantos in agris caesos. Ea adversa civitati res vires tribuniciae actioni ad iocit. Nequi suam enim tentati, ut tum deni quo desisterent impediendo bello, postquam non cessere nec publicae tempestilli, nec suae invidiae, perVincunt, ut senatusconsultum fiat de tribunis militum creandis :certo tamen pacto, ne cuius ratio haberetur, qui eo anno tribunus plebis esset: novo quis reficeretur in annum
tribunus plebis ; haud dubie Icilios denotante senatu,
quos mercedem seditiosi tribunatus petere consulatum insimulabant. Tum delectus haberi, bellumque Omnium ordinum consensu apparari coeptum. C0nsules ambo profecti sint ad arcem Carvenianam, an altor ad comitia habenda substiterit, incertum diversi auctores faciunt. Illa pro certo habenda, in quibus non dissentiunt, ab arce Carventana, quum diu nequicquam oppugnata esset. recessum : Verruginem in Volscis eodem exercitu receptam , p0pulationesque et praedas et in Aequis et in vol-seo agro ingentes factas. a1 i
253쪽
250 T. LIvIILVI. Romae sicut plebis victoria fuit in eo, ut, quae mallent, comitia haherent: ita eventu comitiorum patres vicere. Namque tribuni militum consulari potestato contra spem omnium tres patricii creati sunt, C. Iulius Iulus, P. Cornelius Cossus, C. Servilius Ahala. Artem adhibitam serunt a patriciis, cuius eos Icilii tum quo-iluo insimulabant) quod turbam indignorum candidatorum intermiscendo dignis, taedio sordium in quibusdam insignium, populum a plebeiis avertissent. Volscos deindo
et Aequos, seu Carventana arx retenta in spem, seu Verrugino amissum praesidium ad iram compulisset, fama assertur, summa vi ad bellum coortos: caput rerum Antiates esse : eorum legatos utriusque gentis populos circumisso, castigantes ignaviam, quod, abditi intra muros, populabundos in agris Vagari Romanos priorct anno, et opprimi Verruginis praesidium, passi ossent :iam non exercitus modo armatos, sed colonias etiam, in suos sines mitti: nec ipsos modo Romanos sua divisa habere, sed Ferentinum otiam de so captum Hernicis donasse. Ad haec quum inflammarentur animi, ut aditu Sque ventum erat, numerus iuniorum conscribebatur. Ita omnium populorum iuventus Antium contracta: ihi castris positis hostem opperiebantur. Quae ubi tumultu maiore etiam, quam res erat, nuntiantur Romam, senatus extemplo quod in rebus trepidis ultimum consilium orat) dictatorem dici iussit. Quam rem aegre passos Iulium Corneliumque serunt; magnoque certamine animorum rem actam : quum primores patrum, nequicquam conquesti, non esse in auctoritate senatus tribunos militum, postremo etiam tribunos plebei appellarent, et consulibus quoque ab ea potestato vim super tali re inhibitam referrent: tribuni plebei, laeti di seordia patruN, Μhil esse in his auaeilii dicerent, qui non eicium, non denique hominum numero essent; si quando promiscui
honores, communieata respublica rescis, tum se animadore-suros, ne qua, superbia magistratuum, irrita senat mn-xulta essent; interim patricii, soluti legum magistratuumque verecundia, per se quoque tribuniciam potestatem a gerent LVII. Haec contentio minime idoneo tempore,.quum tantum belli in manibus esset, occupaverat cogitationes
254쪽
hominum : donec, ubi diu alternis Iulius Corneliusque, quum ad id bellum ipsi satis idonei duees essent, non ras aequum, mandatum sibi a populo eripi honorem, disseruere :tum Ahala Servilius tribunus militum, Tacuisse se tamdiu, ait, non quin incertus sententiae fuerit; sequem enim bonum civem secernere sua a publicis consilia 6 sed quia
maluerit, collegas sua sponte cedere auctoritati senatus, quam tribuniciam potestatem adcersus se imploruri puterentur. Tum quoque, si res sineret, libenter se daturum tempus iis fuisse aes receptum nimis pertinacis sententiae: sed, quum belli necessitates non eopectent humana consilia, potiorem sibi collegarum gratia rempublicam fore: et, si maneat in sententia senatus, dictatorem nocte prorima dicturum ; ac, si quis intercedat senatusconδulto, auctoritate se fore contentum.
Quo iacto quum haud immeritam laudem gratiam tuo apud omnes tulisset, dictatore P. Cornelio dicto, ipse ab
eo magister equitum creatus exemplo fuit collegas oum lue intuentibus, quam gratia atque honos opportuniora interdum non cupientibus essent. Bollum haud memorabile fuit. Uno atque eo facili proelio caesi ad Λnlium
hostes: victor exercitus depopulatus volscum agrum rcastellum ad lacum Fucinum vi expugnatum : atque in eo tria millia hominum capta, ceteris Volscis intra mo0nia compulsis, nec defendentibus agros. Dictator, belluita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur, selicitate, quam gloria, matur in urbem rediit, magi Sirn- tuque se abdicavit. Tribuni militum, mentione nulla comitiorum consularium habita, credo ob iram dictatoris croali) tribunorum militum comitia edixerunt. Τum Vero gravior cura patribus incessit; quippe quum prodi causam ab suis cernerent. Itaque sicut priore anno per iu- dignissimos ex plebeiis candidatos omnium, etiam dignorum, taedium secerant; sic tum, primoribus patrum splendore gratia lue ad petendum praeparalis, omnia loca obtinuero , ne cui ploscio aditus csset. Quatuor creati sunt, omnes iam iuncti eo honore, L. Furius Medullinus, C. Valerius Potitus, N. Fabius Vibulanus, C. Servilius Λhala. Hic resectus continuato honoro, quum ob alias virtutes, tum ob recentem favorem unica moderatione partum.
255쪽
LVIII. Eo anno, quia tempus induciarum cum Veienti populo exierat, per legatos setialesque res repeti coeptae: quibus venientibus ad finem legatio Veientium Oh viam fuit. Petiere, ne prius, quam ipsi senatum ro-inanum adissent, Veios iretur. Ab senatu impetratum, 'ia discordia intestina laborarent Volentes, ne res abit. repoterentur: tantum abfuit, ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur. Et in Vulscis accepta clades, amisso Verrugine praesidio: ubi tantum in tempore suit momenti, ut, quum precantibus Opem militibus, qui ibi a
Volscis obsidebantur, succurri, si maturatum esset, ρο- tuisset, ad id venerit exercitus subsidio missus, ut ab recenti caede palati ad praedandum hostes opprimerentur. Tarditatis causa in senatu magis suit, quam in tribunis : qui, quia summa vi restare nuntiabantur, parum cogitaverunt, nulla Virtute superari humanarum virium modum. Fortissimi milites non tamen, nec Vivi, nec post mortem, inulti fuere. Insequenti anno, P. et Cn. Corneliis Cossis, N. Fabio Ambusto, L. Valerio Potito, tri,
hunis militum consulari potestato, vetens bellum motum ob superbum responsum Veientis senatus; qui legalis repetentibus res, ut sacesserent propere urbe tinibusque, daturos, quod Lars Τolumnius dedisset, responderi iussit. Id patres aegro passi decrevero, ut tribuni militum do bello indicendo Veientibus primo quoque dis ad populum ferrent. Quod ubi primo promulgatum est, De
mero iuventus, Nondum debellatum cum Voticis esse: modo duo praesidia occidione occisa, et eum periculo retineri. Gllum annum erae, quo non acie iamicetur : et, tanquam po
niteat laboris, novum bellum eum finitimo popula et potentissimo parari, qui omnem Etruriam sit eoncitaturus. Haec sua sponte agitata. Insuper tribuni plebis accendunt. Marimum bellum patribus eum plebe esse dictitant: eam δε industria verandam militia trueidandamque hostibus obsiet: eam procut urbe hviferi vitque ablegari, ne domi per otium memor Ilibertatis coloniarumque, aut utari publici, aut sulPagii libere Ferendi eonsilia agilet: prensantesque VB-teranos, Stipendia cuiusque et vulnera ac cicatrices numerabant : quid iam in ri esse in eorpore loci ad Moavulnera accipienda ' quul super sanguinis, qui dari pro
256쪽
republiea posset ' rogitantes. Haec quum in sermonibus concionibusque interdum agitantes avertissent plebem ab suscipiendo bello, profertur tempus serendae legis : quam, si subiecta invidiae esset, antiquari apparebat. LIX. Intorim tribunos militum in Volscum agrum ducere exercitum placuit. Cn. Cornelius unus Romae relictus. I res tribuni, postquam nullo loco castra Volscorum esse, n e commiSSuros Se proelio apparuit, tripartito ad devastandos fines discessero. Valerius Antium petit, Cornelius Ecetras. Quacunque incessere, late populati sunt lecta agrosque, ut distinerent Volscos : Fabius, iluod maxime petebatur, ad Anxur oppugnandum sino ulla populatione accesSit. Inxur fuit, quae nunc Tarracinae sunt; urbs prona in paludes: ab ea parte Fabius oppugnationem ostendit. Circummissao quatuor cohortes cum C. Servilio Ahala quum imminentem urbi collem cepissent; ex loco altiore, qua nullum erat praesidium,ingonti clamore ac tumultu moenia invasere. Ad quemlumultum obstupefacti, qui adversus Fabium urbem infimam tuebantur, locum dedero scalas admovendi, plenaquo hostium cuncta erant, et immitis diu caedes pariter fugientium ac resistentium armalorum atque inermium fuit. Cogebantur itaque victi, quia cedentibus spei nihil erat, pugnam inire: quum pronuntiatum repente,no iiisis praeter armatos violaretur, reliquam omnem multitudinem voluntariam exuit armis : quorum ad duo millia et quingenti vivi capiuntur. Λ cetera praeda Fabius militem abstinuit; donec collegae venirent: ab illis quo-iluo exercitibus captum Anxur dictitans esse, qui ceteros I olscos a praesidio eius loci avertissent. Qui ubi venerunt, Oppidum vetere fortuna opulentum tres exercitus diripuere: eaque primum benignitas imperatorum plebem patribus conciliavit. Λdditum deinde omnium maximo tem hostivo principum in multitudinem munere, ut ante mentionem ullam plebis tribunorumve decerneret senatus, ut stipendium miles de publico acciperet, quum anto id tempus de suo quisque sui clus eo munere eSSet. LX. Nihil acceptum unquam a plebe tanto gaudio traditur. Concursum itaque ad curiam esse, prenSalasque exeuntium manus, et patres vero appellatos; essectum
257쪽
osse fatentibus, ut ilemo pro tam munifica patria, donec
luicquam virium superesset, corpori aut sanguini suo parceret. Quum commodita, iuvaret, rem familiarem sal tum acquiescere eo tempore, quo corpus addictum atquo
operatum reipublicae esset; tum, quod ultro sibi oblatum osset, non a tribunis plebis unquam agitatum, non suis sermonibus emagitatum, id essiciebat multiplex gaudium cumulatioremque gratiam rei. Τribuni plebis, communis ordinum laeti lao concordiaeque soli expertes,nosaro, Tam id la tum patribus universis, nec prosperum fore, quam ipsi erederent: consilium specie prima melius fuiGe, quam usu appariturum. Unde enim eam pecuniam
confici posse, nisi tribuis populo indisti ' Eae alieno igitur
aliis languos: neque, id etiamsi ceteri ferant, ymuros eos, quibus iam emersia 3tia dia essent, meliore conditione alios militare, quam ipsi militassent ; et eosdem in sua stipenditi imperam fecisse, et in alιorum facere His vocibus moverunt partem plebis. Postremo, indicto iam tributo, edixerunt etiam tribuni, auxilio se laturos, si quis in militare stipendium tributum non contulisset. Patres heno Coeptam rem perseveranter tueri: conferro ipsi primi :et, quia nondum argentum Signatum erat, aes gravo plaustris quidam ad aerarium convehentes, speciosam etiam collationem iaciebant. Quum senatus summa si doex censu contulisset, primores plebis, nobilium amict, Ox composito conserre incipiunt. Quos quum et a patribus collaudari, et a militari aetate tanquam bonos cives conspici vulgus hominum vidit, repente, Treto tribunicio auxilio, certamen conserendi est ortum. Et, lege perlata do indicendo Veientibus bello, exercitum magna ex parte voluntarium novi tribuni militum consulari potestato
Veios duxere. HLXΙ. Fuore autem tribuni T. Quinctius Capitolinus, Q. Quinctius Cincinnatus, C. Iulius Iulus iterum, A. Manlius, L. Furius Medullinus tertium, M'. Aemilius Ma mercinus. Ab his primum circumsessi Veii sunt. Sub cuius initium obsidionis quum Etruscorum concilium ad sanum Voltumnae frequenter habitum esset, parum constitit, bellono publico gentis universae tuendi Veientos essent. Ea oppugnatio segnior insequenti anno fuit, parto
258쪽
tribunorum exercitusquo ad volscum avocula bellum.
Tribunos militum consulari potestate is annus habuit C. Valerium Politum tertium, M'. Sergium Fidenatem, P. Cornelium Maluginensem, Cn. Cornelium Cossum, C. Fabium Λmbustum, Sp. Nautium Rutilum iterum. Cum Volscis inter Ferentinum atque Ecetram signis collatis dimicatum. Romanis secunda fortuna pugnae fuit. Λrtena inde, Volscorum oppidum, ab tribunis obsideri coepta.
Indo inter cruptionem tentatam, compulso in urbem hoste, occasio data est Romanis irrumpendi: praeterque arcem.celera capta. In arcem munitam natura globus armatorum concessit: infra arcum caesi captique mulli mortales. I rx deinde obsidebatur: nec aut vi capi poterat, quia pro spatio luci satis praesidii habebat; aut sponi dabat deditionis, omni publico frumento, priusquam urbs caperetur, in arcem convecto : taedioque recessum inde foret, ni servus arcem Romanis prodidisset: ab eo milites Der locum arduum accepti cepere. Λquihus quum custodes trucidarentur, celera multitudo, repentino pavore oppressa, in deditionem venit. Diruta et arce et urbe Artena, reductae legiones ex Volscis; innisque vis romana Veios conversa est. Proditori, praetor libertatem, duarum fiamiliarum bona in praemium data. Servius Romanus voci talus. Sunt, qui Artenam Veientium, non Volscorum, suisse credant. Praebet errorem, quod eiusdem nominis urbs inter Caere atque Vo-ios fuit : sed eam reges romani delevere, Caeretumque, non Veientium, suerat. Λliera haec nomine eodem involsco agro fuit, cuius excidium est dictum.
259쪽
In obsidione Veiorum hibernaeum militibus facta sunt. Ea res quum esset noψα, indisnaitionem tribunorum plebis mo0it, querentium, non dari plebi nee per hiemem militiae
requiem. Equites tum primum equis sura merere coeperunt.
Quum inundatio eae lacu Albano facta esset, vates, qui eam rem interpretaretur, de hostibus captus est. Furius Canii lus dictator deeem annos obsessos Veios cepit: simulacrum Iunonis Romam transtulit: decimum partem praedae De
phos Apollini misiι. Idem tribunus militum, quum Falia reos obsideret, proditos hostium filios parentibus remisit :statimque deditione facis, Faliseorum vietoriam iustitia
conεecutus est. Quum alter eae censoribus C. Iulius decessisset, in lorem eius M. Cornelius sussectus eει. Nec id postea factum est: . quoniam eo lustro a Gallis Roma capta est. Furius Camillus, quum ei dies a L. Apuleio tribuno plebis dicta esset, in eoesilium abiit. Quum Senones Galli Clusium obsiderent, et legati, a senatu missi ad componendam inter eos et Clusinos pacem, pugnantes contra GaDlos in arie clusinorum stetissent; hoc facis eorum eo iatati Senones urbem infesto Mercitu petierunt, fusisque ad Alliam flumen Romanis, cepere urbem praeter Capitolium, in quod se lupensus contulerat: maiores natu, cum imi-gnibus honorum, quo3 quisque gesserat, in vestibulis aedium gedentes, occiderunt. Et quum per αὐersam partem Capitolii iam in summum eoasissent, proditi elangore anSerum, M. Manlii praecipue opera deiecti sunt. Coactis deinde propter famem Romanis uescendere, ut mille pondo auri darent, et hoc pretio finem obsidionis emerent; Furius Camillus,dietator absens ereatus, inter pendendum aurum cum Mer- ritu venit, et Gallos post seaetum mensem urbe erpulit, ceciditque. Aedes Aio Locutio facta, quo loco ante urbem eaptam voae audita erat, adventare Gallos. Dictum est, ad Veios migrandum esse propter incensam et dirutam urbem: quod eonsilium Camillo auctore discussum est. Movit poeulum vocis quoque omen eae eenturione auditae, qui, quum in forum venisset, manipulariis inis diserat: Sta miles; hic optimo manebimus.
260쪽
Pace alibi parta, Romani Veiique in armis erant tanta
ira odioque, ut victis innem adesse apparereL Comitia utriusque populi longo diversa ratione facta sunt. Bomani auxere tribunorum militum consulari potestato numerum. Octo, quot nunquam antea, creati, M'. Aemi lius Mamercii ius ilerum, L. Valerius Potitus teritum, Ap.
Claudius Crassus, M. Quinctilius Varus, L. Iulius Iulus, M. Postumius, M. Furius Camillus, M. Postumius Albinus. Veientes contra laedio annuae ambitionis, quae interdum discordiarum causa erat, regem creduere. Os sendit ea res populorum Etruriae animos, non maioro
Odio regni, quam ipsius regis. Gravis iam is antea genii fuerat opibus superbiaque, quia solemnia ludorum, quos intermitti nefas est, violenter diremisset: quum ob iram repulsae, quod suMagio duodecim populorum alius sacerdos ei praelatus esset, artifices, quorum magna pars ipsius servi orant, ex medio ludicro repente abduxi LGens itaque, anto omnes alias eo magis dedita relisi ο-nibus, quod excelleret arto colendi eas, auxilium Veientibus negandum, donec sub rogo essent, decrevit. Cuius decreti suppressa fama est Veiis propter metum regis ;qui, a quo talo quid dictum reterretur, pro seditionis eum principe, non vani sermonis auctorem, habebat. Romanis etsi quietae res ex Etruria nuntiabantur, lamen, quia omnibus conciliis eam rem agitari asserebatur, ita muniebant, ut ancipitia munimenta essent; alia in urhem et contra oppidanorum eruptiones versa : aliis frons in Etruriam speciatis auxiliis, si qua sorte inde
II. Quum. spes maior imperatoribus romanis in obsidiono, quam in oppugnatione, esset; hibernacula etiam, res nova militi romano, aedificari coepta : consiliumque orat, hiemando continuaro bellum. Quod postquam tri-