장음표시 사용
401쪽
398 T. LIVIIraculo deserunt, et ad urbem ducore iubent. Suo magis inde impetu, quam consilio ducis, convulsis signis, infesto agmino ad lapidem octavum viae, quae nunc Appia est, perveniunt: issent suo confestim ad urbem, ni venir contra Oxercitum dictatoremque adversus se M. Valerium Corvum dictum audissent, et magistrum o luitum L. Αomilium Mamercinum. XL. Ubi primum in conspectum ventum, et arma Signaque agnovere; extemplo omnibus memoria patriae iras permulsit. Nondum erant iam sortes ad sanguinem civilem, nec, praeter externa, noverant bella : ultimaque rabies secessio ab suis hal,ebatur. Itaque iam duces, iam milites utrimque, congressus quaerere ad colloquia. Quinctius, quem armorum etiam pro patria satietas teneret, nedum adversus patriam; Corvus, omnes caritate cives, praecipue milites, et ante alios suum exercitum, complexus, ad colloquium precessit. Cognito ei extemplo haud minoro ab adversariis verecundia, quam ab suis, silentium datum : Deos, inquit, immoris te3, milites, ve3tros publicos, meosque, ab urbe proficiscens ita adoravi, veniamque suppleae poposci, ut mihι de vobis eone diae partae gloriam, non victoriam, darent. Satis fluit eritque, unde belli decus pariatur: hine mae petenda est. Quod deos immortales inter nuncupanda vota eaepopogei, eius me compotem
roti vos faeere potestis; si meminisse vulsis, non vos in Samnis, nee in Volaris, sed in romano solo castra habere : si illos colles, quos cernitis, patriae vestrae eεεe, si
hune Gereitum cisium vestrorum: ει me eonsulem vestrum,
cuius duetu auspieioque priore anno his legiones Samnitium fudistis, bis e tra Wi emistis. Ego sum M. Valerius
Corvus, milites, euius vos nobilitatem benefletis erga vos, non iniuriis, sensistis; nullius superbae in ros legis, nul- tua erudelis senatusconsulti auctor : in omnibus meis imperiis in me seperior, quam in vos. Ae si cui genus, si eui sua rirtus, si eui etiam maiestas, si eui honores subdere apiritus potuerunt; iis eram natus, id speeimen mei dederam, ea aetate consulatum adeptus eram, ut potuerim, tre3
et viginti annos natus, consul patribus quoque feroa es3e, non solum plebi. Quod meum 'esum dierumve eonsulis 9ravius, quam tribuni, audistis ' Eodem tenore duos inae-
402쪽
MB. VII. CAP. XL. XLI. 399quentes consulatus gessi; eodem haec imperiosa distatura geretur: ut neque in hos meos et patriae meae milites in ιior, quam in ros, horreo dicere, hoste8. Ergo ros prius in me strinxerisis ferrum, quam in vos ego. Illinc signaeanent, istine clamor pritis inc piet atque impetus, si dimicandum est. Inducite in animum, quod non induaerunt patres inique restri: non illi, qui in Sacrum montem secesserunt ; non hi, qui postea Aventinum insederunt. Erveetate, dum vobis singulis, ut olim Coriolano, matres coniugesque erinibus passis obviae ab urbe veniant. Tum Volseorum legiones, quia romanum habebant ducem, quie-Verunt ἰ NOS, romanus eaeercitus, ne destit illis impio bello 'T. Quineti, quocunque istic loco, geu volens, Aeu invitus, constitisti, si dimicari uin erit, tum tu in timiissimos te recipito : fugeris etiam honestius, tergumque eici dederis, quam pugnaveris contra patriam. Nilne ad pacifleandum bene atque honeste inter primos stabis, et colloquii huius salutaris interpres fueris. Postulate aequa, et ferte : quanquam vel iniquis standum est potius, quam impias internos conseramus manus. Τ. Quinctius plenus lacrimarum,
ad suos versuβ, Me quoque, in ciuit, milites, si quis usus mei est, meliorem pacis, quam belli, habetis ducem. Iononim illa modo Volscus aut Samnis, sed Romanus, Terba fecit; vester eonsul, vester imperator, milites: cuius auspicia pro vobis euerti nolite adcersus vos velle experiri.
ut pu9narent robiscum infestius, et alios duees senatus habuit: qui maxime vobis, suis militibus, parceret, cui plurimum vos imperatori vestro crede retis, eum elegit. Pacem, etiam qui vincere possunt, i olunt: quid nos velle oportet ' Quin omissis ira et spe, fallacibus auctoribus,n DX ipsos nostraque omnia cognitae permittimus fidei 'XLI. Approbantibus clamore cunctis, T. Quinctius, ante signa progressus, in potestato dictatoris milites fore dixit; oravit, ut causam miserorum civium Susciperet, Suscepi anulue eadem fide, qua rempublicam administrare solitus esset, tueretur. Sibi se priuatim nihil tacere : nolle alibi, qtiam in innocentia, spem habere. Militibus cavendum, quod apud patres semet plebi, iterum legionibus cautum sit, ne fraudi secessio esset. Quinctio collaudato, ceteris bonum animum habere iussis, dictator, equo citato ad
403쪽
,00 T. LIVII urbem revectus, auctoribus patribus, tulit ad populum in luco Petelino, ne cui militum frandi secessio esset. Oravit etiam bona venia Quiriles, ne quis eam rem ioco seriove cuiquam exprobraret. Lex quoque sacrata militaris lata est, ne cuius militis scripti nomen, nisi ipso volente, deleretur: additumque legi, ne quis, ubi tribunus militum fuisset, postea ordinum ductor osset. Id propter P. Salonium postululum est ab coniuratis ; qui alternis prope annis et tribunus militum, et primus centurio erat, quem nunc primipili appellant. Huic insensimilites erant, quod semper auuersatus novis consiliis suis-Set, et, ne particeps eorum esset, ab Lautulis fugisset. Itaque quum hoc unum propior Salonium ab senatu non impetraretur ; lum Salonius, obtestatus patres conscrip los, ne suum honorem pluris, quam concordiam ei vila
lis, aestimarent, perpulit, ut id quoque ferretur. Aeque impotens postulatum fuit, ut de stipendio equitum sine- rebant autem triplex ea tempestate) aera demerentur, quod adversali coniurationi fuissent. XLII. Praeter haec invenio apud quosdam, L. Genu cium, tribunum plebis, tulisse au populuiu, ne seneram liceret : item alliis plebiscitis cautum, ne quis eundem
magistratum intra decem annos caperet; neu duos magistratus uno anno gereret; utique liceret consules ambos plebeios creari. Quae si omnia concessa sunt plebi, apparet, haud parvas vires desectionem habuisse. Aliis annalibus proditum est, neque dictatorem Valerium dietum, sed per consules omnem rem actam : neque, antequam Romam veniretur, sed Romae, eam multitudinem coniurator Im ad arma consternatam esse ; nec in
T. Quinctii villam, sed in aedes C. Manlii, nocte impeium factum, eumque a coniuratis comprehensum, ut dux
fieret : inde ad quartum lapidem profectos loco munito
consedisse : nec ab ducibus mentionem concordias Ortam; sed repente, quum in aciem armali exercitus processissent, salutationem laetam : et permixtos dextras iungere, ac complecti inter se lacrimantes milites coepisse, i actosque consules, quum viderent aversos a dimicatione militum animos, retulisse ad patres de concordiar 'concilianda. Adeo nihil, praeterquam seditionem suisse,
404쪽
eainque composilam, inter antiquOS rerum auctoreS PON- stat. Et huius fama seditionis, et suscui tum cum Samnitibus grave bellum, aliquot populos aD romana societate avertit: et, praeter Latinorum insidum iam diu foedus, Privernates oliam Norbam atque Setiam, sinitimas colonias romanas , incursione subita depopulati sunt.
405쪽
Latini eum Campanis defeeerunt, et, missis legatis ad
senatum, conditionem tulerunt, ut, si pacem habere vellent, alterum eae Latinis consulem facerent. Qua legatione perlata, praetor eorum Annius de Capitolio ita prolapsus est, ut eaeanimaretur. T. Manlius consul filium, quod eo nιraedictum ad ersus Latinos, quampis provere, pugn*bet, securi percussit. Laborantibus in acie Romanis, P. Decius, tune eonsul cum Manim, depovit se pro eaeercitu: et, concitato equo quum in medios hostes se intulisset, interfectus, morte sua Romanis victoriam restituit. Latini in deditionem renerunt. T. Manlio in urbem reverso nemo eae iuςm-
tute obviam processit. Minueta virgo Vestalis inerati clamnata est. Ausonibus victis, in oppidum eae iis captum Cales colonia deducta est. Item Fregellae colonia deductae gunt. Veneticium complurium matronarum deprehen3um esse quarum plurimae statim epotis medicaminibiιs perierunt. Leaede veneficio tune primum constituta est. Privernatibus, quum rebellassent, victis, cloitas data est. Palaepolitani, bello et obsidione victi, in deditionem venerunt. Q. Publilio, qui eo8 obsederat, primo et imperium prolatum, et proconsule decretus triumphus. Plebs nexu liberata est pro
ter L. Papirii creditoris libidinem, qui C. Publilio debitoriguo δtuprum inferre voluerat. 9uum L. Papirius dietator reuersus in urbem ab eaeercitu esset propter auspicia repem tenda, Q. Fabius magister equitum, occasione rei bene sterendae invitatus, eontra edictum eius prospere ad 'erhus Samnites pugnacit. Ob eam causam quum dictator de massistro equitum supplicium sumpturus rideretur, Fabius Romam profussit: et, quum causa parum proficeret, populi precibus donatus est. Res praeterea eontra Samnites prospere gestas continet. Dissiliam by Corale
406쪽
am consules erant C. Plautius secundum, L. Aemilius Mamercinus i quum Setini Norbanique Romam, nuntii desectionis Privernalium, cum querimoniis acceptae eladis Venerunt. Volscorum item exercitum, duce Antiali opulo, consedisse ad Satricum, allatum est. Utrumque ellum Plautio sorte evenit. Prius ad Privernum prosectus extemplo acto conflixit. Haud magno certamine devicti hostes : oppidum capium redditumque Privernutibus, pracsidio valido imposito : agri partes duae ademptae. Inde victor exercitus Satricum contra Antiates ductus. Ibi magna utrimque caede atrox proelium fuit: et quum tempestas eos, neutro inclinata spe, dimicantes diremisset, Romani, nihil eo certamine tam ambiguo sessi, in postirem diem proelium parant. Volseis, recensentibus quo Niros in acie amisissent, haudquaquam idem animus ad iterandum periculum fuit. Nocte pro victis Antium agmine trepido, sauciis ac parte impedimentorum relicta, abierunt. Armorum magna vis tum inter caesa corpora hostium, tum in castris inventa est. Ea Dιue matri dare se, consul dixit: sinesque hostium usque ad oram maritimam est depopulatus. Λlteri consuli Aemilio, ingresso sabellum agrum, non castra Samnitium, non legiones usquam oppositae. Ferro igni luct vastantem agros legali se Samnitium pacem orantes adeunt;
a quo roiecti ad senatum, potestate lacla dicendi, positis ferocibus animis, pacem sibi ab Romanis, belliquo ius adversus Sidicinos potierunt. Quae se eo iu8tius petere, quod et in amicitiam populi romani secundis suis rebus, non adversis, ut Campani, venissent: et adcersus Sidicinos
sumerent arma, suos semper hostes, populi romani nunquam amicos ; qui nec, ut Similites, in paest amicitiam, nec, ut Campani, uuaeilium in bello petissent, nee in fide
pomili romani, nec in ditione essent.
II. Quum do postulatis Samnitium Τi. Aemilius praetor senatum eonsuluisset, reddΡndum lite his Medus pa-
407쪽
tres consitissent, praetor Samnitibus rospondit: Nee quo minus perpetua cum iis amicitia enet, per populum ro manum stetisse et nec eontradiei, quin, quoniam ipsos bellii culpa sua eontracti taedium ceperit, amicitia de integro
reconcilietur. Quod ad Sidicinos restineat, nihil intercedi, quo minus famniti populo paeis bellique liberum arbitrium
sit. Foedere icto, quum domum revertissent, extemplo inde exercitus romanus deductus, annuo stipendio et trium mensium frumento accepto; quod pepigerat consul, ut tempus indue iis daret, quoad legati redissent. Samnites, copiis iisdem , quibus usi adversus romanum hellum suerant, contra Sidicinos prosecti . haud in dubia spe erant mature urbis hostium potiundae. I um ab Sidicinis deditio prius ad Romanos coepta fieri est: dein,
Postquam patres ut seram eam ultimaque landem necessitalo expressam aspernabantur, ad Latinos iam sua
sponte in arma motos lacta est. Ne Campani quidem adeo iniuriao Samnitium, quam beneficii Romanorum, memoria praesentior erat) his se armis ristinuere. Ex his tot pupulis unus ingens exercitus, diri latino sines Samnitium ingressus, plus populationibus, quam proeliis, cladium fecit : et, quanquam superiores certaminibus Latini erant, haud in vili, ne saepius dimicandum foret,ngro hostium Oxcessere. Id spatium Samnitibus datum est Romam legatos mittendi. Qui quum adissent senalum, conquesti eadem se foederatos pali, quae hostes essent passi, precibus infimis petiere, ut satis ducerent
Romam vietoriam, quam Samnitibus eae campano sidie noque hoste eripuissent: ne vinci etiam se ab snavissimis populis sinerent. Intinos Campanosque, si sub ditione populi romani essent, pro imperio arcerent famniti agro; xin imperium abnuerent, armis coercerent. Advereus haec responsum anceps datum, quia satori pigebat, in potestato sua Latinos iam non esse, timebant luo, ne arguendo abalienarent: campanorum aliam eonditionem esse, qui
non foedere, sed per deditionem, in fidem renissent: itaque Campanos, seu velint, seu nolint, quieturos. In foederitatiuo nihil esse, quo bellare, eum quutas ipsi velint, prohibeantur.
III. Quod responsum sicut dubios Samnites, quid nam
408쪽
facturum Romanum coiisere iit, dimisit, ita Campatuis metu abalienavit; Latinos, velut nihil iam non concedentibus Romanis, serociores secit. Itaque, per speciem adversus Samnites belli parandi crebra concilia indicen-' les, Omnibus consultationibus inter se principes occulto romanum coquebant bellum. Huic quoque adversus servatores suos bello Campanus adorat. Sed quanquam omnia de industria celabantur, prius ille, quam moverentur
Romani, tolli ab tergo sanantium hostem volebant; lamen per quosdam, privatis hospitiis necessitudinibus suo coniunctos, indicia coniurationis eius Romam Emanarunt, iussisquo ante tempus consulibus abdicare Se magistralia, quo maturius novi consules adversus laniam molem belli
crearentur, religio incessit, ab iis, quorum imminutum imperium esset, comitia haberi. Ilailue interregnum ini- c tum. Duo interreges fuerunt, M. Valerius ac M. Fabius. Creali consules, T. Manlius 3 orquatus tertium, P. Decius Mus. Eo anno Alexandrum, Epiri regem, in Italiam classem appulisse constat. Quod bellum, si prima. satis prospera tuissent, liaud dubio ad Romanos pervenisset. Eadem ac las rerum Magni Alexandri est: quem, sorore huius ortum, in alio tractu orbis, invictum bollis iuvenem, sortiana morbo exstinxti. Ceterum Romani, etsi desectio sociorum nominisque latini haud dubia erat; tamen, lanquam de Samnilibus, non de Se, curam agerent, decem principes Latinorum Romam evocaverunt, quibus imperarent, quae vellent. Praetores tum duos Latium halbebat, L. Annium Selinum et L. Νumisium Circeiensem , ambo ex coloniis romanis: per quos, praeter Signiam Velitrasque, et ipsas colonias romanas, I olsci etiam exciti ad arma erant. Eos nominatim evocari placuit. Haud cuiquam dubium erat, superflua re accirentur. Itaque, concilio prius habito, praeto-ies, quam Romam proficiscerentur, ovocatos se ab senatu docent romano, et, quae actum iri secum credant ,
quidnam ad ea responderi Placeat, reserunt. II. Uuum aliud alii censerunt, tum Λnnius: Ouun-
quain ipse ego retuli, quid responderi placeret, tamen mastis ad summam rerum nostrarum pertinere arbitror, quid agendum nobis, quam quid loquendum sit. Facile erit, eae-
409쪽
plicatius eo inliis, aecommodare rebus rerba. nam, si etiam nune sub umbra foederis aequi servitutem pati possumus, quid abest, quin, proditis Suheinis, non Romtinorum solum, sed Samnitium quoque dicto pareamus, respondeamuSque Romanis, nos, ubi innuerint, posituros arma ' S n autem tundem libertatis desiderium remordet animos, si foedus est, si foetetas aequatio iuris est, si consanguineos nos Romanorum esse, quod olim pudebat, nune glisiari licet, si socialis illis ererestus is est, quo adiuncto duplicent vires xuas, quem Secernere ab se consules bellis propriis ponendis sumendisque nolint; cur non omnia a quantur ' cur non
alter ab Latinis eo ut datur ' mi pars ririum, ibi et imperii pars est ' Est quidem riobis hoc per se haud niniis amplum, quippe concedentibuA, Romam eaput talio esse: eu, ait amplum videri posset, diuturna patientia fecimus. Atqui, si quando et quam eonsociandi imperii, usurpandae
libertatis tempus optastis, e)ι hoc tempus adest, et virtute restra et Gilin benignitate vobis datum. Tenta tis patientium negando militem. Quis dubitat eaearsisse eos, quum plus ducentorum annorum morem soloeremus ' Pertulei runt tamen hune dolorem. Bellum nostro nomine eum Pelignissessimus. Qui ne nostrorum quidem Dium nobis per nos tuendorum ius antea dabant, nihil intercesserunt. Sidicisma in sidem receptos, Campanos ab se ad nos descisse, eor- citus nos parare adoersus Samnites foederatos suos audierunt, nee moverunt se ab urbe. Unde haec illis tanta modestia, nisi a conscientia et trium et nostrarum, et suarum' Idoneos auctores habeo, querentibus de nobis Samnitibus ita responsum ab senatu romano esse, facile appareret, ne ipsos quidem iam postulare, ut Latium sub romano imperio sit. Usuipate modo postulando eo, quod illi vobis ta-esti concedunt. Si quem hoc metus dicere prohibet, en esto ipse, audiente non populo romano modo senatuque, sed
Iove ipso, qui Capitolium incolit, prosite , me dicturum;
ut, si nos in foedere ac societate esse twlint, consulem alterum ab nobis senatusque partem accipiant. Haee serociter non suadenti solum, sed pollicenti, clamore et assensu omnes permiserunt, ut ageret diceret Ille, quae e ro pu-hli ea nominis tali ni fideque sua viderentur.
V. Ubi est Romam ventum, in Capitolio iis senatus
410쪽
dalus est. Ibi illiu in T. Manlius consul egisset cum iis x auctoritate patrum, ne Samnitibus foederatis bollum inferrent; Annius, tanquam victor arinis Capitolium cepisset, non legatus, iure gentium tutus loqueretur, Tempus erat, inquit, I .Manli, rosque patres.conScripti, tandem iam ros nobiseum nihil pro imperio agere, quum βο-rentissimum desim benignitate nune Latium armis virisque, Samnitibus bello ηietis, Sidicinis Campanisque sociis, nunc etiam Vol eis adiunetis, videretis; colanias quoque vestra slatinum romano praetulisse imperium. Sed quoniam vos , regno impotenti finem ut imponatis, non inducitis in animum ἰ nos, qvssuquam armis p0ssumus asserere Latium in
libertatem, consanguinitati tumen hoc dubimus, ut conditiones meis feramus aequas utrisque, quoniam vires quoque aequari diis immortalibus placuit. Consulem alterum
Roma, alterum eae Latio crearι oportet: genatum partem aequam eae.utraque gente e38e : unum populum, unam rem
pullieam fieri: et, ut imperii eadem sedes sit, idemque
omnibus nomen, quoniam ab alterutra parte concedi necesse est; quod utrisque bene vertat, sit haec sane patriamtior, et Romani omnes vocemur. Forte ita accidit, ut parem serociae huius et Itomani consulem T. Manlium si aberent: qui adeo non tenuit iram, ut, si tanta dementia patres conscriptos cepisset, ut ab setino homine leges acciperent, gladio cinctum in Senatum venturum se esse, Palam diceret, et, quemcunque in curia Latinum vidis-Set, sua manu interempturum. Et, conversus ad simulacrum Iovis, Audi, Iupiter, haec scelera, inquit, audite, Ius
3que. Peregrinos consules et peregrinum Senatum in tuo, Iupiter, auqurato tempto, captus atque ipse OppreMua, vi- surtu es ' Haeccine foedera Tullus romanus reae cum Albanis, patribus vestras, Latini, haec L. Tarquinius vobiscum postea fecit ' Non renit in mentem pugna apud Regillum laeum ' adeo et eladium veterum vestrarum et beneficiorum vi strorum erga et os obliti estis ' I. Uuum consulis vocem subsecuta patrum indignatio esset, proditur memoriae, adversus crebram implorationem deum, quos testes foederum saepius invocabant consules, vocem Annii, spernentis numina Iovis romani, auditam. Certo. iluum P0mmotus ira so ab vesti-