장음표시 사용
161쪽
Tra Iaias DLmentali probari potest: Deus producit creaturas per actum imperii, juxta illud Psal. I S. Ipse dixit, di facta sint , ipse mandavit , re
reata I vi: Sed imperium est scientia visi nis et ergo scientia visionis est causa rerum . Minor probatur: Imperium sequitur efficacem electionem rerum in Deo: Sed actus suppo- lens efficacem electionem est scientia visi uis, & non simplicis intelligentiae: Ergo imis Perium est scientia visionis. Minor constat; scientia enim simplicis intelligentiae, cum non sit libera, sed necessaria, non supponit, red antecedit electionem , & decretum v lantatis divinae. Ergo actus supponens talem electionem , dc decretum est scientia visio-aeis. Maior autem, in qua est difficultas, enditur primo ex D Thoma I. r. quaest. I .art. I. ad finem corporis, di bi sic ait: Unde
relinquitur , quod imperare sit actus rationis , praerappo Sio a Sis voluntatis , in cuius virtut ratio movet per imperium ad exercitium actus r
Ergo imperium divinum praesuppomi essica- Eem rerum electionem . Secundo probatur Tatione: Imperium est actus practicus, & li-her intelIectus: Sed omnis intellectus libe fias ex actu voluntatis originatur, & illum sup- ponit , cum voluntas fit primum liberum , di prima libertatis radix: Ergo imperium est actus intellectus , supponens efficacem elem
- Ad pleniorem hujus conclusionis intelingentiam, & plurium argumentorum solutionem diligenter observandum est , me dixi Dse in secunda parte conclusionis, scientiam visionis esse causam rerum in actu secundo,
ut est libera, & approbationis s quia scut Iicet intellectici, Adictio sint unica actio liti, is uec:us, quae simul est productio verbi, &
162쪽
Do fient a Dei. contemplatio illius; ea tame quatentis est pura obiecti contemplatio, & ut loquuntur Philosophi, quatenus est in esse quieto, non est
productiva vel bi, sed supponit illud prius natura, & ratione factum a seipsa, quatenus est dictio et, Ita quoque etsi scientia appro-
bationis , dc unionis unica sit scientia in Deo , omnino indistincta , quae secundum diversos respectus, quos dicit, vel ad decretum,quod supponit, vel ad obiectum, quod i tuetur, diversa illa nomina sortitur; ipsa tamequatenus formaliter visionis est, & prout consideratur ut pure intuitiva, & contemplativa sui objecti, non est causa rerum, sed eas lapis ponit in aliquo priori naturae, & rationis factas a seipsa, quatenus est practica, & approbationis. unde D. Thomas hic art. 8. ad funem corporis ait, scientiam Dei esse causam
rerum , fecundum quod habet voluntatem eon iunctam , o prout consuevit nominari siemsia approbationis. Ex quo facile intelliges,quomodo Deus non causet peccata, quamvis ea
cognoscat per scientiam visionis; quia nimirum illa non cognoscit per scientiam visionis , quatenus est approbationis, eo quod ea nubium supponant in Deo decretum positivum, quo velit, & approbet illorum existentiam, vel futuritionem, sed permissivum duntaxat, quo vult permittere eorum malitiam , & deformitatem .
Objicies primo contra primam conclusionem: Non magis pertinet ad vim intellectuvam suum objectum efficere, quam ad potentiam effectivam suum opus intelligere; sed potentia essectiva non intelli git suum opus: Ergo nec intelIectiva efficit suum objectum. Respondeo distinguendo Majorem, & con
radendo illam de vi tatellectiva, quae est mem
163쪽
re speculativa , negando vero de vi intellecti. va, quae est eminenter. speculativa, & practica , huic enim convenit intelligere simul ,& efficere, ut patet in intellectione nostra , quae s ut supra dicebamus simul habet rati nem dictionis, & intellectionis respectu ver in
hi quod producit; illud enim intelligendo
producit, & producendo intelligit. Idem cum proportione de scientia Dei,libera, que est eis minenter speculativa, & prae ica, dicendum est . . Objicies secundo contra secundam partem
secundae conclusionis e D. Thomas hic art. s.
ait, quod illa scientia est causa rerum, quae cum sit indifferens ad opposita, ex determiis uatione voluntatis producit determinatum effectum: Atqui scientia visionis non est indifferens ad opposita, bene tamen scientia sim, plicis intelligentiar, nempe ad productionem, vel non productionem creaturarum, & ad productionem illarum potius, quam aliarum glirgo in doctrina D. Thomae scientia visio.nis non est causa rerum, sed scientia simplicis intelligentiae. Confirmatur: S. Doctor ibidem ait, scientiam in Deo esse causam rerum, sicut scientlia artificis est causa artefactorum et Atqu, scientia artificis, quae est causa artetaehorum non est intuitiva, cum ille non intueatur arm
refactum, nisi postquam faetum est, & existita Ergo similiter scientia in Deo, quae est causa rerum, non est illa, que dicitur visionis, Gye intuitiva, sed ea, tuae vocatur simplicis intelligentiae, quae est activa . . Ad objectionem respondeo distinguendo Minorem et scientia visionis non est indifferens ad opposita, postquam a ratione scientia simplicis intelligentiae transivit ad rationem: scien-
164쪽
De scientia Dei. Isrscientiae visionis, concedo Minorem: antequam transiret ad illum statum, de dum erae tantum scientia simplicis intelligentiae, nego Minorem, & consequentiam. Scientia enim, quae indoctrina D. Thomae citata, cum sit indifferens ad opposita , ex determinatione' voluntatis producit determinatum effectum. et
est scientia transiens a s atu simplicis intelli gentiae, sub quo est ad opposita indifferens, ad i atum scientiae visionis, sub quo ex determinatione voluntatis habet producere deis terminatum ellectum . Vnde argumentum
non excludit, quod ut est scientia visionis , non sit causa rerum, sed tantum quod priusquam ex determinatione voluntatis fieret talis, debebat esse indifferens ad opposita, atque adeo scientia simplicis intelligentiae, quod libenter admittimus et fatemur enim eandem esse entitative scientiam , quae aut e cedenter ad decretum liberum divinae voluntatis est indifferens ad productionem rerum , subindeque simplicis intelligentiae, quaeque nihilominus , adveniente illo decreto , determinatur ad illarum productionem. & dicitur scientia visionis. - Ad confirmationem dicendum est, scientiam Dei practicam convenire in aliquo cum scientia artificis creati, de in multis ab illa differre; conveniunt enim in hoc, quod utraque concurrit ad opus, non solum directive , sed etiam effective s differunt vero primo in eo , quod artifex creatus non operatur nudo , de solo imperio , neque in instanti , sed cum mora temporis , de cum applicatione activorum , dc p/stivorun ; ex quo fit, quod ejus scientia non potes intui-ctive ferri in opus , dum actu fit, sed talum postquam fictum est. Deus autem producit
165쪽
res in instanti, & per solum actum imperii, nec indiget applicare activa passivis, sed mducit res ex nihilo, unde ejus scientia practica potest in eodem instanti, quo operatur , intuitive ferri in creaturas, quas producit. Secundo differt scientia Dei a scientia artificis in eo , quod scientia artificis post factum opus est pure speculati fa,quia artefactum dependet ab ea tantum in fieri, non autem in
conservari: At vero res omnes creatae a scientia Dei practica dependent , non solum in fieri, sed etiam in oonservari, juxta illud,
quod e e Gregorio magno supra retulimus et Non existentia videndo ereat , in exsentia vcdendo eontinet . unde scientia Dei respectu creaturarum semper manet eminenter is
maliter speculatim , & practica , non vero scientia artificis respectu artefactorum . Ex hoc facile intelliges illud Geneseos I. quod . nobis Adversarii objiciunt: Vidit Deus eumcta , quae fecerat , o. erant valde bona . Hoc enim intelligi debet de scientia vi. sionis, non quatenus est productiva , sed prout est conservativa rerum s sub hac enim ratione supponit illas factas , & existentes , sicut conservatio supponit creatio
obiicies tertios Scientia visionis supponit
res existentes, & futuras: Ergo non causae earum existentiam, & futuritionem . Cons quentia patet ; nulla enim causa praesupponitiuum effectum. Antecedens vero probatur quoad utramque partem . Et in primis quod scientia visionis supponat res existentes, videtur manifestum ex eo , quod scientia
intuitiva supponat suum objectum jam sa- istum, de existens, cum impossibile sit intuerica,quae non sunt. Quod vero etiam supponat illa
166쪽
Do sientia Dei. ilIarum futtiritione ua. constat ex eo, quod illa subsequitur decretum divinae voluntatis, per , quod res extrahuntur a statu mere possibilitatis ad statum futuritionis. Respondeo negando Antecedens quoad uis tramque partem, Nad probationem primae
dico, quod licet scientia intuitiva, quando est mere speculativa , supponat suum obj ctum jam si, tum, & existens, secus tamen quando est eminenter spoculativa, &praehica . Vel id concedo de scientia intutiva, quae
mensuratur a rebus nego vero de scientia inis tuitiva, quae est mensura rerum: Scientia autem visionis non est pure specuIativa, sed etiam practica, nec mensuratur a rebus, sed est illarum mensura, ut supra ostensum est.
Potestque haec doctrina, de responsio pluribus exemplis illustrari. Nam in mysterio Trinitatis Pater aeternus videndo filium, ipsum producit, & ipsum producendo videt ; & si visio oculi mei lumen funderet, ut sol lucem suam, videndo illuminaret, ac illuminando videret. Item ens rationis est objectum cognitionis humanae, ut exercite existens ,& tamen est effectus illius si non enim causatur per cognitionem , qua ut possibile attingitur, sed per notitiam, perquam exedicite existens apprehenditur . Demum intel-
Iectio nostra , ut supra dicebamus , simul habet rationem dictionis , de intellectionis respectu verbi , quod producit, illusque intelligendo producit, dc producendo
intelligit. Ad probationem vero secundae partis Antecedentis dicendum est, quod licet ratione divini decreti res sint futurae inchoatio, dein complete,non tamen totaliter,&complete squia principium immediate productivum re-
167쪽
Tractatus IV. rum, & potentia executiva Dei, non est eius voluntas, sed intellectus practicus, qui producit res ad extra, per actum imperii, ut infra patebit. Unde donec talis actus imperii fit, &intelligatur in Deo, nondum intelligitur causa totalis, & completa productionis,&futuritionis rerum, sed inchoativa dunt xat, & incompleta.
Ex dictis colligitur primo, hanc propositiovem, Ideo res sunt futurae, quia sciuntur a Deo,
esse veram, non solum in sensu illativo, sed etiam in sensu causali. Nam quia rationalitas v. g. est causa risibilitatis, haec propositio, homo est risibilis , quia rationalis, est vera non solum in sensu illativo, sed etiam in sensu causali : Ergo similiter, si scientia visionis in Deo
fit causa rerum, ut in secunda conclusione ostendimus , haec propositio, M. O res sunt futurae, quia fetantur a Deo, erit vera in senis si causali, &non tantum in sensu illativo unde Magister sentent. in I. dist. 38. Neque res futurae sunt eausa Dei praestemiae s lices enim , si .non essent futurae , non praescirentur a Deo, non tamen ideo praesciuntur a Deo, Diafuturae sunt i Si enim hoe esset , tunc ejuI, quod aeternum est , aliquid existeret causa , ab eo alienκm , ab eo mersum , ct ex ereaturia penderet sientia creatoris , O ereatum esset increati ea a . Quam rationem supra fuse expendimus, probando secundam partem sincundae conclusionis.. Quod si obsicias cum adversariis, Iustinum
martyrem quaest. I S. ad Gentiles, oppositum docuisse his verbis et non est praenotio causa hum
168쪽
Do fetem a Dei. Ess erat, est ea a Praenotionis: Item Origenem in cap. g. Epist. ad Roman. dixisse, non ideo res esse futuras, quia praesciuntur a Deo, sed potius Deum illas praescire, quia futurae sunt; Respondeo primo, haec, de alia similia Patrum testimonia aeque adversus doctrinam Adversariorum , ac contra nostram posse
obiici, cum illi doceant scientiam simplicis
intelligentiae, ut con notante voluntatem Dei, sive esus decretum, esse causam rerum s aetamen Patres citati, de alii, quos nobis objiciunt, dicant absolute, praescientiam Dei non esse causam futuritionis rerum. Respondeo secundo, Patres locis citatis I qui de peccatis, de quibus verissimum est di.cere, illa non esse futura, quia sciuntur, &cognoscuntur a Deo per scientiam visionis, ut in fine conclusionis secundae declaraviamus. Quod si interdum Patres non loquantatur de peccatis, sed de actibus liberis, qui- cunaque illi sint, solum intendunt, divinam praescientiam non esse causam totalem , Madaequatam illorum , ita quod ejus causalitas impediat, vel excludat liberam deteraminationem , de cooperationem nostrae voluntatis, eique inferat aliquam violentiam, de coactionem, ut exponit D. Thomas quaest. a. . de verit. art. I , ad I. Aliam responsionem adhibet verbis Origenis hic art. g. ad a. dicens, quod cum Origenes dixit , non ideo res esse futuras, quia sciuntur a Deo, intelligendus est de scientia, non ut adjunis elam habet voluntatem, dc ut connotat deiseretum illius, sed secundum rationem gen talem sci entiae ut sic, cui ut tali non . competit ratio causalitatis. Quod autem addidit, ideo praescire Deum aliqua , quia sunt futura, intelligendum esse secundum causam
169쪽
Tractattia Iuconsequentiae, non vero secundum caulam essendi, id est in sensu non causali, sed illa. tivo, sicut ista propositio, quia Petrtis est risbilis, est rationalis . Colligitur secundo, potentiam Dei execuistivam , seu productivam creaturarum non
distingui virtualiter ab ejus intelleetu , de voluntate, sed esse ipsum mei intellectum Dei
praeticum, ut motum, & applicatum a v luntate. Illud enim attributum in Deo est imis mediate produetivum creaturarum, quod elicii actum, per quem Deus de facto producit creaturas: Atqui talis actus elicitur ab imiellectu Dei practico, ut moto, & applicato a voluntate: Ergo ille est principium immediate productivum creaturarum,seu potentia Dei executiva. Major patet ismilaor probatur Deus ad extra producit creaturas per actum imperii: Sed imperium est actus elicitus ab intellectu practico , ut moto a voluntate: Ergo actus, quo Deus ad extra producit crea- , curas, ab ejus intellectu elicitur. Malor conis stat ex variis Scripturae locis, in quibus productio creatura hum Dei imperio tribuitur: dicitur enim Genes. I. Fiat lux, etfacta est tax . Et Psalm. I S. Ipse dixit, o facta funi,h e mandavit, o creata sunt. Et Matth. g. Folo , mundare, quae duo verba separatim I genda sunt , ut observat D. Hieronymus . Item Joan. a I. Christus ait Lagaro mortuo-, Ia*are, veni foras et Et Matth. g. Imperatat mentis o mari. Ubi eleganter Hieronymus et
Ex hoe loco intelligimus , quod omnes creatuisaeae sentiant ereatorem imperantem , non rer ete har eticorum , qui omnia putans, animam
xia , sed majestate eonditoris , qua apud msi si, sibilia 1 Ii fenfibilia sunt : Mitror vero expresse doceuir a D. Thoma t. a. quaest. I A.
170쪽
art. I. ubi ait, quod imperare es actus rationis , praesupposito actu voluntatis , in cini Hrtute ratio movet. Ratio etiam id sua
det: Imperium enim (ut ibidem docet S. Doctor tria importat, scilicet intimatio.
nem, ordinationem, & motionem: duo pruma habet intellectus a seipso, intimatio enim
est spiritualis locutios juxta illud , Os iusti
meditabitur sapientiam , ct lingua eius I quetur judicium. Ordinatio etiam ad intello elum spectat, quia est effectus prudentiae Aequentis, prudentia vero est in intellectu et Tertium vero habet a voluntate, quae est primum movens quantum ad exercitium: Ergo imperium est actus elicitus ab intellectu pr
Ex hoc intelliges, actualem productionem creaturarum esse ab arte , vel a scientia Dei practica: est enim,ut jam ostendimus,actus elucitus ab intellectu divino: Sed non est actus luminis primorum principiorum, quod erga Deum versatur; nec prudentiar, quae versatur circa asibilia: Ergo est actus artis, vel scientiae practicae Dei, que nullatenus diis runt, ut in artifice creato conspicitur. Dices: Imperium non est actus artis, vel scientiae practicae, sed prudeotiae et Ergo si Deus ad extra producat creaturas per actum imperii, illarum productio non erit actus artis , vel scientiae practicae Dei, sed prudentiae , aut providentiae divinae . . Respondeo, quod imperium erga agibilia est actus pr udentiae, imperium vero circa factibilia ei actus artis; & quia actualis creaturarum productio erga factibilia versatur, non est actus prudentiae,sed artis di vitae. Ex quo inferes,eos,qui arte a scietia practica Dev