장음표시 사용
401쪽
3 8a Tractatus m. ad ejus probationem dico, justitiam commv.
tativam debere esse mutuam, sive ex parte utriusque extremi, quando utrumque extremum est capax illius, secus vero quando unum ex duobus extremis est incapax talis justitiae, ut contingit, in propositos Deus enim, ob rationes jam expositas , eli incapax justitiae commutativae . Sicut licet relatio inter matrem, & filium ex natura sua sit mutua, &se teneat ex parte utriusque extremi. non da.tur tamen in Christo relatio realis ad matrem , quia cum suppositum Verbi Divini fit ordinis superioris, & increati, non pota est realiter referri ad creaturam , nec reiscipere in tempore novam aliquam relatio.
Objicies quarto contra tertiam partem. Iustitia distributiva respicit proportionem geometricam , & comparativam unius ad alterum , non vero debitum , quod unicuique proprium est , ut constat ex supra dictis . At Deus in largitione honorum naturalium , & in distributione praemiorum , Vel poenarum non attendit ad proportionem geometricam, & comparativam, sed ad connaturalem cuiuslibet exigentiam,& ad debitam commensurationem meriticum praemio , & demeriti cum poena r EDgo non exercet actum justitiae distributi. vae, subindeque non datur in Deo talis j stitia . Respondeo, concessa maiori, negando minorem et licet enim Deus distribuendo sua bona naturalia creaturis, & praemia justis, poenasque peccatoribus, attendat ad connatu.ralem cujuslibet exigentiam, & ad debitam Commensurationem meriti cum praemio , &Memeriti cum poena (in quo relucet quidam
402쪽
De voluntate Dei. 38gmodus, & quaedam similitudo iustitiae connmutativae, ut notat S. Thomas in . dist. s. qu. I. aTt. I. quaestiunc. I. simul tamen magis principaliter attendit ad qualitatem geometricam , sive ad comparativam proportionem, quia quod praecipue intendit, singulis rebus perfectiones connaturales largiendo, praemia justis distribuendo , & poenas exigenis do a peccatoribus, est pulchritudo universi, ejusque persectio, quae non tam in perfectione absoluta rerum, quam in Ordine, dc propo . tione earum adinvicem consistit, sicut perfectio musicae in diversitate, de proportione tomnorum .
In Deo est miserieordia , quantum ad effictum subveniendi alienae miseria, non vero quantum ad compassionem , ct tristitiam de malo alterius.
PRima pars patet s Deo enim maxime conis venit repellere miseriam ab aliis, & diserendere omnibus bonitatem , qua excluditur desectus, & mi seri a eorum : Ergo effectiva misericordia in Deo invenitur . Unde D. Thomas hic qu. EI. ari. g. egregie observat, quod elargiri perfectiones pertinet O ad bonitatem divinam , ct ad justitiam , ct ad
liberalitatem , ct ad misericordiam , tamen secundum aliam , O aliam rationem. Communicatio en m perfectionnm absolute considerata pertinet ad bonitatem . Sed inquantum perfectiones rebus a Deo dantur, fecundum earum proportionem , pertinet ad iustitiam . Inquam tum vero non tribuit Febtis perfectiones pro
Pser uiuitatem suam , sed folum propter fusi
403쪽
nitatem , pertinet ad liberalitatem e In Puam tum vero perfectiones datae rebul a Deo omnem defectum expellunt , pertinet ad misericora diam Ex hoc insert Caietanus a. t. qu. SO. art.
misericordiam in Deo omnem perfectionem inpliciter fimplicem, & rationem actuS Purissimi, & perfectissimi importare o Ex actis ejus ( inquit apparet, quod misericordia ta
eipsa exigis immunitatem ab omni miseria. Nam ii distinguamus misericordiam in misericordiam simpliciter, re in misericordiam recte-ctu talis miseriae, in eniemus , quod quam alione misericordia respectu talis miseriae , puta paupertatis, immunii est ut se a paupertate, eadem ratione misericordia simpliciter libera est ab omni miseria, Et quoniam tmnla potentialitas miseria quaedam est , propter quod omnem creaturam miseriae allini subjectam esse aliquo modo oportet; consequens est , ni miser cordia fecundum se exigat in seipsa superior tatem talem, ac tantam, ut actus purus sit, ut summa natura sit , ut Deus fit a ct propterea Deo proprium ponitur misereri, o omnipotentiam, quae super eius actualitate fundatur , manis
Secunda etiam pars evidens est ; tristitia enim, & compassio sunt actus, seu effectus appetitus sensitivi, qui non possunt reperiri in Deo a quia quod est sensibile, ab illo pror. sus alienum est. Unde Augustinus lib. i. ad
Simplician. qu. E. Ite miserieordia si auferas compassionem , ita ut remaneat tranquilla b nitas subveniendi, O a miseria liberandi, insinuatur disinae misericordiae qualisumque cq
Ex hoc intelliges, mysterium Incarnationis fuisse necessarium ad aliquod divinae mi-
404쪽
sericordiae complementum . Cum enim duis plex sit misericordiar actus, nempe repellere miseriam alterius, & aliena affici miseria, sive alterius compati aerumnis ; primus quidem Deo competit ratione suae bonitatis, & omnia potentiae, sed alter ei adversatur ratione suae perfectae felicitatis, & tranquillitatis . Undae ut ex utroque actu Dei compleretur miseria cordia, & ut perfecte misericors fieret, portuit ipsum incarnari, ut posset compati infirmitatibus nostris, & ut loquitur Apostolus ad Hebr. h. Per omnia debuit fratribus assimilari , ut misericors fieret, id est, ne quid ad pera sectae misericordiae complementum ei deesset.
Praedestinatione , o Reprobatione . 'RACTATUM hunc tribus soIum capitibus concludemus. Primo agemus de providentia Dei in generali . Secundo de praedestinatione, quae est: pars divinae providentiae, & Drovidentia aliqua specialis , quam Deus habet de praedestinatis, & qua illis praeparat media , quibus infallibiliter vitam aeter nam consequuntur. Tertio de reprobatione, quae praedestinationi opponitur, cum eadem nt scientia oppositorum. m. A
405쪽
P Riusquam agamus de praedestinatione , seu providentia meciali , quam Deus
habet circa electos, de providentia ejus in generali, & prout ad omnes creaturas, Si ad omnia , quae fiunt in universo se extendit, breviter disterendum est . s. I. EF in D o perfectissima providentia , quae ad
PRima pars a nullodisi Epicureo, vel Epi
cureigante, negari potest, ut belle ait Salvianus lib. I. de providentia. In primis enim omnes rationes , quae supremi numinis existentiam demonstrant, ejus quoque Providentiam probant: nam asserere Deum esse, re nullam in illo rerum,quas condidit,esse Providentiam , apertissima insania est . unde Lactantius lib. de ira Dei deridet Epicurum , eo quod Deum esse dixerit, & tamen providentiam omnem negaverit: Epicurus Onqim Deum quidem cie dixit , quia necese est alliquid eis in mundo praesans , ct eximium obea tum et provMentiam tamen omnem negavit squa mundarar regeretur , quo quid T ugnantius diei posset, non video . Etenim si est Deus , Diique provident est , ni Deus, nec aliter etfot-- est divisita, iribui , ndi O praeterita reneat, o Praesentia sciat, o futura prospiciat: Cum igitur Providentiamsi Iaut , di Deum negavit: Cum autem Deum esse professus est , et provi' ntiam simul esse eonee t s alterum enim sine Dero nec esse prorsus , fac istelligi potes Qxiae ,
406쪽
uae veritas intantum apud homines invaluit , ut ab intelligendo, seu providendo nomen imposuerint Deo, nam hoc nomen Psoc.
quod apud Graecos Deum significat, dicitur aevo Pare , quod significat considero, seu provideo, ut ait Damascenus lib. I r. de
Secundo, ut discurrit D. Th.3. contra Gentcap. ys. Omnes causa seeunda in hoc, quoae cauis Iae ea illunt , divinam similitudinem consequuntur. -nitur a tem hoc communiter in eaussistrataeentibus aliquid , quod curam habeant eorum , qua producunt, sicut Ahimatia natural ser nutriunt fertur suos et Deus igitur curam habet eorem , quorum ea a existit . unde
Ambrosius i. I. de ossic. C. II. ob verator gi gat operis fui curam h cuis deserat . , hestituat , quod ipse condendum putavii p Si in- Iurpam non regere , nonne est major iniuria I UI Cum aliqu/d non fecisse , nulla injust ita sit, non curare, quod feceris, summa inclementia. Et Theodoretus ser. i. de prov. Ex hoc quoque assectu, quo amare nos fecit pignorano Ira, intelligere nos voluit, quantum irae ames
pignora sua, id est enectus a se productos . Tertio demonstrari potest divina provia dentia ex mirabili pulchritudine, ordine, dic Pontione, ornatu, & regimine hujus universi, Quam rationem eleganter explicat Philo Judaeussi d. g. de monarchia his verbis: Si quis
in eivitatem veniat legibus optim s constituis
iam , quid aliud suspraeabitur , nisi regi ab
optimis magistratibur 3 uuamobrem qui in m gnam introierit xiνitatem , mundum MDIuet , ibiq; contemplatus fuerit aeris temperiem , amnuarum tempestatum conversiones, deinde Diam, o lunam , diei nocti , moderatrices , ct caetero-vum errantium , forumque siderum, O c uio R si sisS .
407쪽
Teactatus et ius in orbem virationet , ct choreat , nonne verisimiliter , potius necessario de Pasrect eonduore , nec non rectore cogitabit J Eodem argumento utitur Nagi angenus orata
3 . & adducit exemplum citharae , Cujus concentum suavem cum audimus, non dubitamus eam pulsari a perito artifice . Ita similiter cum suavissimum partium mundi concentum in suis motibus contemplamur, dubitare non debemus, peritum artificem, nempe Deum , haec omnia componere, tain concordiam adducere, illumque esse supremum mundi rectorem , & gubernato
Simile argumentum desumi potest ex conflictu perpetuo elementorum inter se , ob va. Tias qualitates, quibus constant, dissidentium. Non enim posset ordo universi in tanta partium diversitate, imo pugna continua, per petuus esse, nisi aliqua suprema intelligentia, summo consilio,&sapientia, illi perpetuitari consuleret. Quod explicat Athanasius in libro contra Gentiles , exemplo civitatis, vel Exercitus; in quibus non posset diu pax, &tranquillitas conservari, nisi esset aliquis Princeps, vel Magistratus, qui omnes in officio icontineret, & tali paci, ac tranquillitati prospi ceret. Secunda pars, quae est de extensione divina
Providentiae ad omnes creaturas in particulari, & ad omnia, quae in mundo contingunt, non minus est certa , quam praecedens. Nam, i ut discurrit S. Thomas hic quaest. 22. art. t. Cum omne agens agat propter finem, tantum
se extendit ordinatio essectuum in finem , quantum extendit se causalitas agentis: Sed causalitas primi agentis ad omnia se extendit, ide pertingit usque ad ultimas differentias indis viduaae
408쪽
De provid. , praedestin. 38o viduales: Ergo Sc ejus providentIa . Quae ratio probat, non solum res naturales, Mnecessarias, sed etiam humanas , & liberas subdi divinae providentiae, cum divina causalitas non minus ad istas , quam ad illas e
tendatur . Addo, quod , cum gubernatio divinae providentiae ex amore , quo Deus res a se factas amat, proveniat, quanto aliqua Deus maiori amore prosequitur, tanto magis sub ejus providentia cadunt . Sed Deus magis amat homines, quam res naturales, ut patet ex effectu, quia potiora eis bona contulit: Ergo majorem, ac specialem, habet de illis curam, de providentiam. Unde praeclare Augustinus r Non perit capi
lus , quem, cum tondetur, non sentis , in P vibit anima, per quam sentiae 3 Si sic tua cu-s sdiuntur superflua , in quanta securitate es anima tua 3 Iacta te in Deum, optime ta ha./ebit in Utimo,s. II. Solvuntur pbiectiones.
OBjicies primo contra primam partem
assertionis et, Si mundus divina providentia regatur, cur tot mala , de tot defectus in mundo contingunt 3 Cur tot monstra accidunt, que sunt praeter intentionem naturae punde proveniunt tot creaturae homini molestae, dc perniciosae, ut culices, pulices, muscae,
serpentes, venena, & similia r Cur demum viri justi, de sancti tapissime miseriis, & aerumnis opprimuntur , dum mali, & perversi ducunt in bonis dies suos, Se honoribus, voluptatibus, ac divitiis affluunt y Uel ut loquar cum Jeremia Propheta: siuare via impiorum
409쪽
3so Tractatus V. proseperatur, bene est omnibus , Cui , praevaricantur, ct inique agunt pad illas interrogationes, quae sunt. veluti tot objectiones contra divinam providentiam , sigillatim respoudendum est . Ad primam ergo dicendum cum D. Thoma
hic quaest. 12. artic. t. ad x.&tertio Contra Gent. cap. II. quod licet provisor particularis debeat, quantum potest, vitare , dc impedire mala , dc defectus rerum , quae ipsius regimini, & providentiae subjiciuntur sson tamen provisor universalis , qui debet permittere mala , & defectus in aliquibus particularibus , propter bonum totius , ad cuius conservationem principaliter tendit . Mala autem, & defectus, quos divina pro videntia permittit in rebus creatis contingere , ad perfectionem, decorem , & puIchritudinem universi conducunt , sicut picturae venustas ex umbra , & lucis , di versorumque colorum grata commixtione , &temperamento consurgit et Aut sicut musicae harmonia ex diversarum vocum consona
tia dulcius concinit: Vel ( ut exemplo Augustini lib. r. de civili capit. 18. utar ) sicut antitheta, seu antitheses sunt ornamenta locintionis, & sermonis pulchritudinem faciunt et Uel deniqud, sicut in medicina , praestantissima pharmaca ex rebus venenatis , inter se congrua commixtione contemperatis, conficiuntur.
Ex hoc patet responsio adfecundam interrogationem a monstra enita suo modo conducunt ad decorem; & pulchritudinem unite si, & deseiviunt ad manifestandam perfectionem, de integritatem aliarum rerum . quae magis relucet ex ipsorum deformitate;opposita enim juxta se posita magis elucescunt, Idem
410쪽
De provete , ct tradest. . Idem dicendum de muscis, culicibus, se pentibus , & aliis animalibus imperfectis et illa enim participant aliquem gradum bonitatis , & perfectionis , qui si deesset universo, non esset omnibus modis perfectum. Si radas superellium hominis ( inquit Isidorus lib. I, de summo bono cap. II. Parvam rem demis , sed totius eo oris ingeriae foeditatem . Ita ct in universitate creaturae est , hi extremum vermiculum natura malum dixeris , universe creaturae injnriam fais
Quantum ad venena, illa pariter conducunt ad bonum universi, & aliquibus creaturis utilia,S: necessaria sunt. Nam ( ut ait Amishrosius lib. 3. Hexameron .cap. o. S pe eadem quae tibi noxia sunt, avibus , aut feris innoxium ministrant pabulum . Durni vescisntur eonio , nee fraudi est eis , quoniam qualitate sui coris foris venenum succi lethalis ovasint . Helle horum autem periti loqviuntur etiam esse alimentum coturn cum , eo quod naturali quodam temperamento fui co oris vim pabuli nocensis
Demum ad ultimam interrogationem, quae est de adversitate bonorum, & prosperitate malorum, breviter dico,in illis etiam mirum - in modum divinam relucere providentiam, uepassim docent SS. Patres: Electorum enim deintidcria ( inquit Gregorius dum premuntur alversitate, proficiunt; fieut ignis flatu premitur ,
ut crescat, ct unde quasi extingui cernitur , inde magis roboratur. Prosperitas e contra,ut dicit Chrysostomus , noverca virtutis est , dc animum hominis emollit,frangit,& in segnitiem, ac torporem resolvit. Omnia enim, quaeraste fruunt, noeent ( addit Seneca 3 segetes nimia sternit ubertas, rami onere franguntur, ad mamR turitam