장음표시 사용
101쪽
A phus dicit aut oes aut ures, statim patebit. scdbides: udo in stobatur fm Phylosophum in negati uis, Nam datantIuuia . pro ostione negativa si est immediata erit indem osset ollis. si est mediata est demonstrabili, p aliam propositionem: quae si si mediata ite* erit demonstrabilis. Cum emo no sit ut probatum est procedere in insfinitum iu demonstrationibus necesse es ruenire ad propositiones in mediatas quae sunt elemeta siue pncipis propositionu in mediatarii. Tot n. sunt elementa propolitionum, quot sunt termini. Nam re holuterminorum propositiones sunt principia demosra tionis: accipiuntur autem hic termini pro mediis ac reptis cum extremitatibus. Ex quibus simul sumptis sunt ptopositiones immediatae quae dicuntur elemeta. t Ysdictis subinfert Phylosophut duo. p Priamo et sicut sunt aliqua principia in demonstrabilia affrmativa, in quibus unum pisdieatur spnis cado in hoc essentialiter est illud,scut cum diffinitio qus est med um demonstrationis plicatur de diffinito vel si
pius cando * hoc si p se in illo si eut propria passo fidicatur de proprio re immediato subiecto, ut Ho eurisibilis cita etiam sunt aliqua principia inde mons ras bilia in negati uis nefando vel essentiale pdicatu vel etiam propriam passonem. Sciri subinfert * qusadam sunt principia demons rationis ad demonstandum conclusonem affirmativa, qua oportet conclusdere demonstat,ueexoibus missis affirmativis. Et ousdam sunt principia demonstrationis ad probadu demon fratrue conclusonem negamaam: ad cuius il4ationem Oportet assumere aliqua affirmativa re alii qua negativa, ut in prioribus ad longum declaratur. s Ex pdictis etiam patet via ad inueniendum prima principia de mons rationum. s. procedere a mediatis
ad immediata n via resoronis. Cons derandum est autem fm.D. s. in iee.m cum Phylosophus dicit Φpropositiones immedia is aut oes aut v les sunt principia aut elementa demons rationis pol intelligi dupliciter. TVno modo , accipi edo propostionem clemfm distinguitur contra propostionem singulare. Nam species specialissima non praedicatur de si gusti rip aliquod medium: unde haec propositio es ims
mediata, sortes est homo. non tame est principiti des mons rationis: vademonstrationes non sunt ex snsgularibus, cum eorum non si scia: st ita non Ois pro postio immediata in ptincipium demonstrationis: Ied solum vns. TAlio modo. pol intelligi fm . proipostiones vles dicuntur propositiones coes Oibusa stostionibus alicuius scix. sicut oe totum est maius sua parte, unde limoi sut pncipia demos rations simpliciter cibus a se nota. H xc autem proposito. Iso cheles est triangulus non est principium demonstra tionis in tota scientia, sed aliquarum particularii des mons rationum,nec etia oes hui usmodi propositiones sunt omnibus per senotr. Haec ille formaliter. TEgidius vero prs dicta recitans dicit Q aliter pol intelligi re forte melius, videlicet g pro postiones im media is qlitercunm immediatae sint, siue immediastione subie ti tantum, sue immediatione subiecti recatiis. Oe, sunt principia demsistrationu pticularita: propositiones vero immediatae immediatione caustiis ni uniuersales fui uniuersalitate caxim, sunt principia demonstrat sonum smpliciter vel de mos ratios num uniuersalium. Haec ille. Bene iste opinator adsiugit hoc adverbium Forte, Phylosophus. n. dum loquitur de reducticie propositionum mediatarum adimediata, accipit immediatione eo de modo. Aliter
in sua probatione esset fallacia squivocationis: via is
ue talis proposito sit immediata immediatione sit, aut immediatione causalitatis nihil ad propositum Phylosophi standi, in ect ergo in expostione. S. D. quae Fira intentione Phylosophi procedit. Ad pri naum igitur dicendum Φ habere viam ad principia pol co tangere duobus modis. TVno modo, v viam probationis ea videlicet probando, Ac sc nullus attifex habet via ad principia. TAlio modo, p via resos lutionis resolue do pnei piata in sua principia, oc isto modo scientia habet via ad sua principia: unde demos rator Oe s probat et sunt aliqua principia, tame non probat pa quid sunt principia via posteriori sica sciet a proprie non demo strat, sed dat arte re modum demonstrandi fim aliqua artera deo non probantur priscipia,sed datur via resoluendi ad principi a P via resolutionis ut dictum est. Et p hoc patet solutio ad. Σ. argumentum.Dialectica autem no est proprie sciens tia: sed magis est modus sciendi loquendo potissime de Logica viente. A d. . dicendum Φ no solum aecipitur elementum illo modo, sed pluribus aliis mos
dιI, ut patet. s. Meta. cap. elemetum: via argumetum,
primo supponit falsum,&licet pro postiones immodi a lx simpliciter pnix non ingrediantur formaliter demostration Igrediunt in virtual iter. Qii at hic drm tot sunt Hemeta. i. yncipia quot sunt termini,exponedum sc est. Nap terminos intelligunt media non absolute: sed cum extremitatib' mediate copula unis uersali sumpta, ut supra. Μedia . n. diar propositiosnes immediate quae dicuntur elementa demonstrastionum, ut declaratum es.
e equitur in Phylosopho.&in. D. s. Deinde cum dicit, fCum aute oportet 5cc. I CArticulus tertius.
A D TERTIVM sc procedit. Vε s in reductio
ne mediata ponum ad immediatas non si necesse sumere medium qd e eiusde gnis citat homi s. i. cum duabus extremitatib'. Nasi sic eet hoc eet codem
do media, ut dicit hie Phylosophus: sed hoc no potferi. Na mediata ad immediata reducunt assumedo medium post medium: ergo medium auget, α p piis no c5desando,cum ibi non sit minoratio mediato sed magis additio,& p iis suppositum qsti e fal sum Secundo pterea hecipo omni, ho e risbilis e ipsi mediata ge reducit ad immediata. Sic Oe animal beastificabie e risibile, sed omnis ho e hmoi: ergo &c. sed manifessum e i illud assumptum, v3 beat incabile noe eiusde gnis cum extremitate minori. Cum host inpiae Rhae,no at beatificabile,cum sit passio qusdam tergo in redustione mediata N ad immediata v x posistionum,no e necesse sumere medium eiusde gnis HS extremitatib'. Sed oe Phylosophus in pnti capitulo:ibi, e Cu at opa.&c., Ria deo dD m. 3. correlamum Pnylosophi ex pdictis allatum e istud,* va in reductione mediata νxponum ad immediatas necesse e sumere medium qano ea die extra gen' termino*.VEthmoibat Phylosophus s oportet demia realia qua*psine affirmativam, puta ista Oishoe tis bili necesse e accipe aliqd medium qd pmo pdieas de subitecto,va de homine, re cuius pnio ineti re p se pes itum sue maior extremita, ,vι risibile: Se ita medium non erit extra pdicatum cum ei subiiciat. p Secundola procededo donec pueniat ad distantia indiuisbile simpliciter. i. ad propone immediata se media colosando p via resolutionis. p via at dem rationis media magis rarefiunt-code sent ut voluit pinum argumetum. RIde probat Phylosophus in negati uis,& iuno
bet reduci ad Inediata, pmo accipiet istud medium
102쪽
C eorpus animatum deinde covus,pos remo substam tia, a qua Imediate remoues. itas: sed illa no cadiit
extra genus termino tu ppositionis affirmatius: Sed cadunt extra genus praedicati negativi, ut de se patet. Ins eunda VProbin demin. 2. figurian qua mediu utrobiq; praedicat. Nam si oporteat dem 5strare in .r. figuram nultu animal es intitas 2 hoc me diu corpus animatu sic syllogi ea do,Nulla quatitas e corpus animatu,oeanimal est corpus animatii ergo nullu animal e qua litas. Si e mediu sumptu no est extra genus terminoN propostioni, negatius. sicut. n. n iam a figura inedia accepta semper accipiuntur ex pte propositionis asNoiadum firmatius ita oportet in. a. figura media sema accipi primum. exple propositionis negatius. Cosideradu est autehic secudu Prim M. D. S. cp in. 3. figura media acceptano erunt neque extra pdicatu qd negas, ne B extra sub lectu a quo negas. i. extra maiore vel minore extremitate,α ideo ua mediu necessario subiici viri' extremitassi: igis p tertia figuri no couenit reducere propositiones mediatas ad i mediatas potissini e loquedo de Noi 2dum proponibus uribus 5c negati uis. Cosideradu est vis: dum. terius hie sere dii Paulli venetii Φ. a. figura est triplicister collertibilis ad reducitiones uere solutione mediari tatu ad imediatas, Primo,sa no pol cocludere Universalelnegati u3. Secundo,ua mediu nuqet, sumi extra , t dictu est. Tertio,ila resumptione medioru malis fit processus ad mediata G i mediata: verbi gia, resolua nee propositio mediata, Qddi eorpus no est quatitas P noc mediu corpus anima tu, sic loqucdo in. 3. figiis ra, Nullsi corpus animatu equititas, oe corpus animatu est corpus: ergo qdda corpus no est quatitas. Si des beatitesvresolui sum edo aliud mediii, vel illud me. dium erit supra mediu assumptu ut sit suΠa,ex sic misnor erit falsa. s. omnis talia e corpus, vel illud mediuerit infra asiumptu: ut puta animai,ct sic minor semerit magis mediata * pri': videlicet ista,Oξ animal e corpus, est magis mediata se ista. Oecorpus animatuest corpus: vii in tali reductione magis ycedic ad mes tan. . diat a B ad immediatam. 3. figura: ergo ista figura ad hoc est inutilis. Cosideradu est ulterius hic secuduEgi diu pro maiori declaratione q3 qn volumus nesgatiua mediata reducere ad immediata, vel oportet nediti accipere supra praedicatu, vel supra suum, ut si
hac negatiua media ta, Nullsi corpus e qualitas, velles mus reducere ad immediata, accipiemus pro medio
subam q est supra su5m. Si vero vellemus reducere eius couersam, videlicet,Nulla qlitas est corpus, accis I piemus sudam,q ess supra Micatu . Ex quo apparet Psuba no proprie est mediii inter corpus de genere substantiae Oc qiitate. Quia si esset vere mediu, tuc eet suspra unu & infra aliud qa patet ee falsum, e tsi mediuu negatione. la lava vere e illud mediu quo qualitas negat a tali come, mediu ergo fin negatione p qa pdicatu negaca subiecto k p qd fit reductio ad negativa immediatia,oportet esse supra subiectu, a quo pdica tu negas, vel supra pdicatu qd de tali subiecto negati Iun. . vero figura ubi me disinsile extra. l. supra alirua extremitate inutilis est hic ars de reductione meiata su ad immediata code sando media,ec sicut in affirmati ita codelantur media: ita in negativa, qti vides
licet nullu relinqui medisi inter plicatu re subiectu, ut si ista debet reduci ad immediata Nullu animal es
. qualitas, primo accipies animat si corpus,postea subassaria, qt mmediate remoue a reliquo: sic ergo accis pie do media codelata. i. sne intermissione ta in affirι mari uisque in negati uis,oportebit ad ultimu deuenis
re ad immediata sm regula Plii. Aliter esset procedes
re in infinit si in demtatiuis fidicationibus. Haec qde icomnia ille formaliter. Coside tam e Vlteri u scd Π. Notat. D. S. v media codelata diar ira sumptiue siue sinii litudinarie ad simili nidine hominu qui videns codelati sedetis in aliqua sede,qii inter sedetes nullus pol in
tercedere medius: ita metaphorice in demo suatione dicunc media ee codelata, qti iter terminos acceptos nihil cadit mediii,sicut sunt termini proponis immediatae si diit una: sicut simplicitet indivisibilis est unano solii astu sed et in potetia, propositio aut mediataque iis una in actu ili unu in ea de uno pdicat, in mulata in potetia in lituita est diuisibilis. Sic igis proposiatio mediata di multa in potetia inquassi e diuisibilis r appositu me diu. Et ideo dictu est Q propositio una mediata est una sicut simpliciter indivisibilis. Haec ille secudu sentetia Phi. Ex quo pater ς hic no accipiecodelatio eo de mo sicut in supra determinatis. Ad
primit patet solutio ex dictis. Ad. r. dicedu qd licet beatificabile no pona cin ydica ineto suus sicut nec risibile in animal beatificabile qd accipiebas pro mes .dio est de praedicamento substantiae: sicut animal riss bile, unde argumentum nullum. TSequit ut in D fio ecin. D.S: ibi. Deinde cumsicit, ct ait emadmodum occ. C Articulus qrius.
AD QUARTV Μ sic procedi c. Vt qa proposi
tio i mediata q di una simpliciter indivisibilis, no sit rim clarare me me coclusonii de mos ratam Naisti
prop5. Omnis h5 est risibilis est immediata. Csi ii discatu p se i mo re adaeqte coii emat subiecto re no modiate aliquo subiectio, Sine diuisibilis: ila pol sumimedisi: videlicet animal ronale inter sutiam se lidi ea, tu ad demosi radii ea, re ex ea piit feri duae propones rereo propo u libet immediat an Oest Una simpliciter e . - .
in diuisibilis. Et patet qd suppositu qsui est falsu Se
cundo pterea qlibet propo ut pater primo Priosi est resolubilis in terminos. Dissim Cn. terminus presolui. Est. n. terminus ut ibi de di in que resoluit propo,
in subiecisi Oc pdicatu :ergo qlibet propo est diuisibi si lis, re sic id e qa prius. Tertio prcterea qdlibet tot si est diuisibile inquatsi h moi cu heat ptes,qlibet at Propositio qdda totu est latis pres, Ut patet primo Perii ex a litium. menias: ergo dec. Quarto pterea, liud qd e metruct mesura aliquost, est quid minimis,ut pater. io, Metaphy sed nulla propo est quid mini inimia terminu sit simpliciori positione: ergo propositio immediata O uini unino est me sura coclusionu demostrati uast. Quintopterea intellectus, qui est habitus lyncipioR E me sura coclusonii demiativa N, ut dicunt hic doctores: ergono propositio immediata. Sed γ est Phylosophus in litera psertim: ibi, cruEad modii S c. I Resporsio dicedu τ. . correlari u a Phylosopho ex predictis in pnti capitulo elicitu, tale est Propo immediata Coi relatiis est metvoc mesura coclusionu dein latiua . in pro Probatio. hac tali tone Phylosophi. Ni ut patet. io. Μetaphy. in quolibet psie illud ai esse metrii re in ensura qd est si implicis sinu Mindiuisibile in illo gne sicut puictus est mesura linee,oc unitas ipsius niter used ut declarastum est propositio immediata est simpliciter una, Rindiuisibilis respectu demonstrativarum: ergo ct c. Notatam Considerandum est hie secundil. D. S. qademia primum. tio potest considerari dupliciter. rvno modo ut syllogismus quide est. TAlio modo ut generativa scientiae. Primo modo metrii re unum indivisibile ipsius intum ad conclusiones, est propositioimediata. Sedico modo unum indivisibile ec mensura eius, est intellectus. Coparatur aut intellectus a est habit' prin.
capiorum ad latentiam, quί est habitus conclusonsi: scut
103쪽
ritur per discursim a principi , ad c5clusiones,imela lectu, autem absolute oc simpliciter est acceptio principii per se nota: unde intellectius adlistet i mediat positioni, videlicet ipsis principiis. scientia vero ipsi conclusoni, qu e est propositio mediata oc demo utabilis, S per hoc patet solutio ad ultimum argumetii. Considerandum est autem ulterius sed ii eundem ibidem et ua mensura debet esse home genea mensu rato se diu diuersitatem generum oportet huiusinodi principia indivisibilia quae dicuntur mensuis esse di uersa: no. n. oportet Q tale principium semper sit muminum simpliciter, sed sum citri si minimum in illo genere: sicut in genere ponderum accipitur ut unum indivisibile uncia quod est quoddam minimum pol diis non sinplex omnino: ua quodlibet podus est di uisibile in multa pondera. Sed accipitur ut smplex psuppositionem. Similiter .ppostio inaediata licet nost quid minimum simplicitet est tamen ud minimuin diuisibile in genere pro postionum. Ex quo patet solutio ad. Σ. argumentu L. a. Ad primu aute dice duq a licet ista propositio Ois ho est risibilis si 1 mediataimediatione sulii, sicut &qlibet cocluso demonia
tionis potissime: tamen est mediata mediatione causst, potest. n. demonstrari per diis nitionem se hii. Dei mediatione autem cauta est hic ad proposci,n5 aut de immediatione sitiuunde ro laborat in squi uoco. er Ad alia argumenta patet solutio ex dictis.c aruio. De demonstratione uniuersali incos paratione ad particularem est lectio 3r. D. S.
CONSEQUENTER cons derandum restat de hilogismo demonstrativo comparative postssi de eo
consideratum est absolute. Circa quod duplex oes
currit cons de ratio. 7 Nam primo considerandum ede comparatione demostrationum adinvicem. Oecundocos derandum est de eoparatione effectus desmosi rationis ut ipsus scietis ad alios habit'. p Quanatum ad primu quatruplex occurrit cos de ratio. Irdia primo considerandum est de rationibus oc solutionibus earum, quas Phylosophus in hoc capitulo adducit ad partem falsam Ac de peminentia de mos rationis uniuersalis ad demolitationem particulare. Semco siderandum ea qualiter demostratio uniuersalis epotior particulari. 'ertio cosiderandu es qualiter demoti ratio a Ermativa est potior negativa. p Quarto considerandia est qualiter demonstratio ostensiva
est potior illa,q est ad impossibile. Circa quod quς
runtur duo. TPrimo ut tum demos ratio uniuersalis sit potior particulari. TSecundo utrum alicuius de monstrationis particularis conclusio possit esse vris.c Sequitur in Phylosopho, Ac in. D. S. Cum autest demonstratio. εἴ Articulus primus.
A D PRIMUM si e proe editur. Videtur qd des
monstratio particularis sit potior uniuersali ronibus
Phylosophi. Nam illa demo si ratio es potior perquam maxime in habendo scimus, unum quod. n. tanto perseetius en alto magis attingit ad suam veri tatem oc finem,ut patet. s. Phy. virtus autem demonstrationis x finis eius eu sacere scite. Sed demonstra tio miculam facit magis scire,cu faciat scire aliud finia, is demonstatio uniuersalis, quς facit solii in alio. Oe non secundum ipsum: ergo demonstratio particus laris e potior uniuersali. Hec autero suma dedem rus ratione per respectum ad finem v est scientia. Seseundo pterea illa demons ratio est potior oc dignior, quae est magis elongata ab opinio salsa sue et rore quam altera cuius, oc caetera . Sed demostratio
parti saris est huiusmodi 5e non unitiei ii, tergo φdem si ratio particularis est potior uniuersali. 7 Pros batio mediae. Nam cum aliquid demonstraretur de triangulo praeter particulares triangulos, de figura prxter particulares figuras ct de numero praeter parataculares numero. potest aliquis opinari triangulum, figuram,& numerum .esse aliquid separatii a suis sim gularibus: quod est falsum ut probatum est. r. Aleta. ergo ipsa demos ratio unauersalis ex ipso modo des monti rationis redit ad errorem re opinione salsam.
Hecto Phylosophi sumitur de demostratione perre Tertium spectum ad opinionem sui finis. ad errore. Tertio praeterea illa demons ratio est potior, quae est magis de ente: cum nihil scit scibile nis ens per se loquccio, sed demtatio particularis est magis de ente, G uni
uersalis: quia particularia cum sint per se existentia, sunt magis entia quam uniuersalia. quae subsistunt in singularibus:ergo particularis demoliratio θc coera haec ratio sumitur de demonstratione per respe uiri ad obiectum eius in qua ratione etiam tangitur sectis
da. Sed contra es Phylosophus in praesenti capitulo re sequenti ibi, ef Amplius autem dc si demonstrasti &cstera. JEt ibi, Cum autem fit demonstatio recstera. I Respod eo dicendum phic incipit no Responso. nus tractatus huius libri: in quo Phylosophus postri Edeterminauit de demons ratione absolute tam dinis nitiue ili diuisue, determinat de demonstratione cos parative: absolutum autem praecedit respecti uuin, ut dictum est superius: qui quidem tractatus continet in se quatuor capitula secundum m sunt quatuor lec.D.
S. 7 In quo tu primo Phylosophus adducit rationes Irobantes demonstationem particularem esse nobisi rem uniuersali , demonstratione eas soluendo.
n. Σ. capitulo: ibi e Amplius s demo statio Oecotera. I Ostendit demonstrationem uniuersale esse potiorem particulari. TIn. 3. vero capitulo comparado demonstrationem asstinatiuam negative ostedit des mos rationem affirmativam esse potiorem negatiuae
capitulo eo arando demonstrationem ostes uam Iadeam quae est ad impore ostendit de mos rationemo sesuam esse potiorem: ibi, e Quoniam autem asfirmativa re estera. 'Ex quo patet triplex diuiso des monstrationis suem de montatio propter quid, sue quia . TQuarum prima est demons rationia. Alia parsticularis. Alia uniuersalis. Tsecunda est demonstrastionum. Alia aifirmativa. Alia negativa. Gertia est x demonstrationum. Alia est ostesua. Alia est deduces ad impolriquae vero una quem earum si in sequentibus patebit. In primo capitulo Phylosophus adducit tres rationes an contrarium adductas.rbando una
particularem esse portiore ipsa uniuersali demonstras tione quas in eodem capitulo soluit. Pro quarum Notanda solutione considerandum est primo se dum Phylo pitu una. sophum in litera:et demo si ratio uniuersalis facit scis re secundum seipsum: ut demostratio lactens scirem triagulus habet tres oec. Demostratio vero pticularis facit scire no secudu se ipm,sed secti dii aliud. sicut desinostratio se ire facies qd illaterus hei tres&c. no fa cit stare secuduseipsum. i. secudu qasulaterus est: sed secudii aliud va, se dia qd e triasulus: dem patio ergovris magis e facies scire aliqd se dii seip sum scem aliud: 15 pma to in minori falsum assumpsit. Sed hoc instabat Als.ma. in ultimo tra ista tu nutus primi Iustavit,. libri. Primo, Nam in hino PDον videt qa cognitio Ather. in propria na potior est si cognitio sue scietia an cliedicatur falsum quod dictum est. Dd in eqvi ut ipse Responsio.
104쪽
o dicit,dii plex est comitio: ausdam est cognitio rei in
anilio. haec non dei non strativa, hac autem corni tione medium cognoscitur maeis in propria natura lin uniuersali ut instantia voluit. Alia est copia istio rei in alio, videlicet secundia potestatem qua fius uni de ea suae passiones naturales, se sic potissime coirnoscitur res Pin ' cognoscitur Q in ipsa est princi tum illarum pallio mina re talis in cognitio demo
rativa. Hac aurem distinctionem ignorauerunt ipsi qui propter primam rationem 'peritis adductam in contrarium ptulerunt particularem demonstratione
uniuersali:& hoc modo dicit Phylosophus in Filio,
de Anima, ae cognitio accidentium maxime prodest ad cognitionem quod quid est. Hecilis. TDemon stratio ergo facit scire aliquid in alio, non sicut infestius in suo superiori. aut partem in toto quod est scis re sophistico modo ut supra dictum est, sed sicut pasCognitio sionem in subiecto.Et hoc dupliciter. 7 Vno modo missionum fm se non sim aliud, sicut demonstratio uniuersalis. in subiecto TAlio modo in alio non secudum se sed stalia aliud dupliciter. sicut demonstratio particularis ut declaratum est erigo ratio prima Phylosophi magis concludit propositum qi oppositum, videlicet in demons ratio particuis laris non est potior I una uersalis. Consideradu in Noiadum est ulterius hic* Phylosophus in solutione prim rase dum. tionis inuit tria documenta quibus cognosci potest propositis aliquibus subiectis respecitu passionis. cur talis passio re propter quid inest .s Primum documetum e* debemus videre quod illorum suliorum in
Ilus se habet. Secundum est m deinde debemus visere virum tale commune dicatur aeqtii uoce vel se cundum eandem rationem de partibus subiectis sub eo colentis. ertium est . debemus videre virum
illa passo iut tali omni, verbi gratia. si respecitu hui'
passionis habere tres, ponatisr nobis tria gulus re spescies trianguli, constat* triangulus in plus se habet, ct predicatur fine dem rationem de suis speciebus, Oc nabere tres angulos conuenit omni tali, videlicet Omni triangulo: ergo manifestu in concludit q) habe I re tres angulos A c. conuenit aliis, videlicet specieb' trianguli per triangulum. Et licet tria dicta docum esta arguant Mostendant cui propter quid inest pastio proposita, non tamen sufficienter ostendunt quid sit proprium re adaequatum subiectum. Nam anguli extrinseci valeat quatuor , copem omni figure rectis lineae. Si ergo proponeretur hcc passio respectu ho*1suliorum trianguli,d specierum eius: constat Nom nia praedicta documeta, ibi occurrerent respectu tria guli,ut de se patet, re tamen tria gulus no est propriure adaequatum subiectum vel immediatum subiectit ei': sed figura rectilinea. Hs c. omnia Egidius Sc Pausius venetus. Pro solutione secundae rationis Phystosophi quae tertio adducta est. Cosiderandum est
Notan . I. Ulterius C ens accipitur tripliciter. TVno modo ut Eos tripli. significat entitatem qus rearitur ad scientiam cui in est entitas secundum q1 circa eam negociatur intellescius,ex isto modo uniuersale magis est ens, sit obiectum itellectus, G particulare simpliciter quod ei nidruiduum, de quo procedit argumentum,incorruptibile enim, ut dicit D. S. e magis ens Scorruptibile, ratio etiam uniuersalis est incorruptibilis: unde pariticularium talium non est scientia sed uniuersaliuin. TAlio modo accipitur ens ut dicit essentiam rei fin diuiditurin decem pdicamenta.&isto modo etiavi iuersale est magis ens quam particulare siue singulare. Quia uniuersa e e ens simpliciter, particulare ve.. TO Ilia cliens tusi determinati temporis. Cum sit coti
ruptibile, vet innuit hic Phylosopbus. TTertio mo
do accipitur ens particulariter ut idem quod existes: illum videlicet ad esse exissentiae. Et isto modo pari tacularia sunt magis entia que uniuersalinquia uniuersale non videtur existere nisi in singularibus,unde in
praedicamentis dicit Phylosophus m deitrvciis finis
substat ijs, impossibile est aliquid remanere aliorum. Sed quia illud esse accidit scientie& demostrationi, non est scietitia de rebus itum ad existere quod hasbent, sed sensus est circa huiusmodi res: igitur in prς dicta ratione Phylosophi loquitur de ente chium ad
rationem scientis,oc demonstrationis: via de manifessium est Q talis ratio etia inynii nori falsum assumit. Considerandum est ulterius Q accipiendo particu Notan. .
lare non pro particulari simpliciter: sed pro particustari i respectu,videlicetr minus uniuersalu sic etiam
uniuersale *tum ad propositum est magis ens qj particulare, ut deducit hic Egidius, ut triangulus est masgis ens quam aliqua species eius . Nam ens siue ee de quo agit demonstratio non est eris siue esse uniuersas Lliter: sed est ens vel esse sub propria passione, constat autem Q magis est ens sub propria passione subiectu uniuersale . Quia est ens sub propria tali passone qisit aliquod illorum in quae diuiditur tale uniuersale subiectum. Pro solutione tertiae rationis quae pin Noran. s.
nitur secundo loco est consideraduna Φ qiuis in proipolitionibus vel demonstrationibus uniuersalibus significetur aliquod per se ut iam siue sessin se, ut putatria gulus, nulla necessitas est propter hoc aliquis opinetur * triagulus sit aliquid unum pter multa, si cui etiam in his quae non siqnificant substantiam: sed aliquod genus accidentis palcatur aliquando fui se: sicut dicimus in albedo est color: non tamen propter hoc quis necessario opinabitur in albedo sit aliquid existens sin se: sicut M in ipsis uniuersalibus ex eo maliquae passiones demo strantur de eis fili se no ideo existunt Fin se nisi quis intelligeret uniuersali apter singularia per scdlam operationem intellectus. Et Dubium.
si queratur quomodo accidentia qus sunt in aliis possunt esse sin se, Ad hoc respondet Egidius Ni esse finis accipi tripli. TVnomodolium ad actuale Resposio.
existenti re isto modo accidentia non dicuntur essest In se. TAlio modo dicitur aliquid esse sm se ait uad cosiderationein intellectiis: sic una sunt sin se,po
test. n. intellectus noster intelligere vle non intelligedo singulare aut particulare. 7 Tertio modo dicitur Maliquid esse scdua serquia scd n se. est sub aliquibus st
plicatis, Oc sic isto modo accidentia dicuntur eller se siue fili se ut color dicitur de albedine lassin se in
primo modo dicendi per se. Ad argumenta austem patet solutio ex dictis. et Seu tur i Phylosopho. . D. S. I in planeter isi re C Articulus secundus.
AD SECUN DV Alsierceditur. Vr et, alicui'
demostrationis particularis pollit coclusio esse s. Nam ista est particularis demostratio,Omnis trias Primum. gulus h et tres angulos sed omnis is cheles est imagustus:ergo Ois isocheles habet tres angulos. oc in coclusio est viis cu ibi subiici ac terminus cois signo uti dei
terminatus: ergo occ. malor patet, Ua pdicatu coclussionis non conuenit uniuersaliter subiecto cum sibi non conueniat ads quate, ut ex supradictis patet: erigo talis demonstratio est particularis, cte. Secudo m prsterea, nulla est demostratio particularis: ergo suprio situm qiiti est falsum, probatio antecedens. Nami esset aliqua demonstratio particularis maxime eet
illa qus demostrat habere tres de ilachete, per hoc glect
105쪽
A es triangulus: sed hoc non, qui a s esset demos ratio,
vel esset per effectum, vel p cam eum oli demostratio fit propter cuid, vel quia . Non primum: quia tria gustus no es esse ius eius, quod est habere tres angulos. Nech secudum: quia vel esset per causam proximam, vel remotam. Si pti inum,tunc esset demostratio viii uersalis 2 non particularis: quod est propositu. si
secundun , hanc non valeret nisi negative, concludesbatur autem affirmati uerergo nullo modo est demo stratio, unde etiam in Elenchis dicitur. p ibi committatur sillacia consequentis, vel accidentis. T sed est
Phylosophus in litera, qui probat demostrationein
uniuersalem esse eminenti rem particulari: ergo alis
qua demonstratio es particularis. sed demonstratio nis particularis conclusio est particularis: ergo dem 5 stationis particularis,concluso non potes esse unis Wonc ullo uersali, I Respondeo diecdum,m aliqua concluso
ς ' quando praedicatum denominatur inesse sulito commune mediante sgno uniuersali,& isto modo dem 5n nrationis particulari conclusio potest esse uniuersastis, ut voluit primum argumentum. Sili demons rasPost tibii t Qius Vris, concluso potest esse, isto modo particula ris. Alio modo aliqua c5cluso sue propositio,postest dici uniuersalis posteriori uice loquedo:quando, videlicet praedicatum conuenit susto primo, Be adsiuate,sicut superius uniuersale accipitur in capituloe una uersat i se isto modo demonstrationis particus laris concluso non potin esse uniuersalis. Aliter desmonstratio particularis non esset particularis ql ima iadum plicat. πPro cuiui declaratione considerandu est hic Pin Alber. mae. Egidium se alios Do isto res,v demos ratio uniuersalis dr qn demo seratur uniuersatas passo de uniuersali subiecto proprio pri mo sue adsquatriunde s habere tres angulos demonstraretur de sagura non esset demonstatio unauersalis Quia figura
non uniuersaliter subiicitur Sco uertibiliter tali pati soni. Non. n. omnis figura habet tres etc. Si vero prs
fata passio demonstraretur de ilachete, vel de aliqua
alia specie triastuli. ecia non esset uniuersalis demonssratto,quia talis pa ssio non uniuersaliter. i. primo et
adaequale sue conuertibiliter praedicatur de tali subi esto: sed talis demonstratio dicitur particularis,quasci do videlicet praedicatur passio de aliquo subiecto taciadaequato quod es idem, et viiiii et sale posterioristia celoouendo, ut declaratum est. Ex quo patet m uniuersalem. aut particularem demonstrationem no voscamus illas, quae particulati, vel uniuersali signo de terminantur. TAd primum ergo patet solutio ex diactis. TAd secundum dicit Egidius ιν illa diuisio,qua
demonstratio diuiditur in demonstrationem,qus est per cain, ct in illam quae es per effectum, est diuisio demonstrationis uniuersalis. Si vero demo si ratio generaliter considerata deberet diuidi, illa diuisio erit trimembris, ut omnis demonstratio est per effectum vel percam vel per habens in secam. Verutamen siquis vellet adaptare prima diuisionem datam adde
monstrationem particularem, diceret et limo i demos ratio est per cain: triagulus. n. in se habet eam de ha, here tres,v3 angulum extrinsecum ipsemet imagustus est huiusmodi causa: non est enim i nconueniens eiusdem esse plures causas secundum quendam ordianem. PIt quando dicebatur vel esset per causam res motam conuertibilem,dicitur q) se tantum a qua valet algumentum a Trinative. Non est etiam in conuemens,l in eodem stilogismo si fallacia dc demo statio, ut in fallacijs. S. D. ad longum declaratum est.
rQuaestio. 3. Dedipnitate demostrationis uniuer, DLlis: Ac est lectio. 38. Sanisti Doctoris. Lec.st. TANDEM considerandum est de prseminentia demonstationis particulatis ad urem, vel uris ad partacularem: qualiter videlaeet Phylosophus variis
rationibus probat demonstationem una uersale esse potiorem particulari. TCirca quod quaeruntur duo. Primo,utrum demo si ratio uniuersalis si potior pariticulari. Secundo, utrum una uersalia snt magis scibilia θύ intelligibilia, * singularia sue particularia. cISeu in Pho S in. D. S. Amplius si dem ratio. Artieulus primus.
AD PRIAI VII se proceditur. videtur Ndemonstratici uniuersalis no si potior re dignior de mons ratione particulari. TN a particularia sunt ma Primum. ris entia, s vria: ergo magis sunt demonstrabilia, re .
per consequens de mons ratio particularis est potiori patet consequentia, quia particularis magis habet de ratione unitatis cum magis snt in se in diuisa:ua sunt incommunicabilia non autem una. Tsecundoprsterea,illa demonstatio est potior,quae est de perfectior diribus: ut innuit hic Phylosophus, sed demonstatio
particularis est,monquia vIta continentur in partiσcularibus scut pars in toto. Sed totum est persectius
suis partibus Ut patet. . Aletaph. igitur occ. TTettio Tettium. praeterea particularia continet tota in perfectionem
unum,& superaddunt, ut de se patet: ergo particulas ria sunt perfectiora,ct sc idem quod prius. TQuarto Ortum
praeterea,illa demonstratio es potior, quae perfectiosra modo facit scire, ut patet per primam ronem Physiosophi hic adductam,Sed demostratio particularis est hinoi cum eius sit notitia determinata: psius vero demonstrationis vias notitia confusa ut vi ergo &e.
RSed est Phylosophus in lia: ibi, c Amplius si des
monstratio est 5ce. BTRespondeo dice dum et, istud Nes ii
est secudum capta nutus noni tractatus, in quo Pns determinando de praeeminentia de mos rationis utis ad particularem ponit unam cocluso nem: videlicet,
Q demostratio viis est potior 5c dignior particulari. o. Quam conclusone probat septem tonibus. rQua rima roa prima sumitur ex parte finis ipsius demonstrationis, quae est talis,Nam illa demonseratio, qus magis sacit scire,es potior. cum demonstratio sit syllogii inussa ciens scire sed demons ratio uris est limoir ergo occNam syllogismus magis declaras cam magis facit scis ore, cum scire si rei cam cognoscere: Sed demostratio uniuersalis est limoi,cum uti sit magis tale,ssi particulare: uti. n. magis inest per se aliquiis quia adaequate, G particulare, quia per alterii, sed illud, cui inest ali quid per se secundo modo perseitatis, est causa eius, Su5m. n. est causa proprie passionis:ergo occ. I cd i scG ro. ratio talis est, Tuc maxime scire dicimur, ut patet. 2.Phys. 5 i. Metaphysi. cum deuentum est ad ultimuin omni genere causae, quo habito cessat inquistio, quod maxime patet in causis finalibus, sed submes in aliquo genere causae ipsius passionis: ergo maxime scire dicimur cum deuenimus usi ad ultimum subiecitum, sed per nullam dem strationem particularem demonstatur passio de ultimo su fito. quo habito cessat inquistior per demonstrationem vero urem deuenitur ad uniuersale. i. ad su5m adcquatum, quo habito cessat inquistici causae,prcsenim in isto gne terminorum tergo demostratio uris magis facit scire in particularis,ia per consequens est potior,et digniorinceratio sumitur a causis finalibus. TTertia ratio, qus su Tertia. mitur ex parte obiecti demonstrationis aut scientiae,
quod est scabile,eu talis,Nam illa demostratio es pos
106쪽
G tior, quae est magi, seibilium re demonstrabiliv. De
monstratio. n. ad magis demonstrabile dicitur de sciabile sed de mons ratio uniuersalis es limouergo occ.
Probatio medic Nam finitum est masti, scibile,& demonsi rabile, cum magis de se notu,qi infinitii quod
de se est ignotum. Sed quanto magis proceditur verssus particularia, lato magis itur versus infimis. Qyia infinitum congruit materiae, quς est indiuidua Donas principium ut patet. 3. Phys. Quantocul vero pro ceditur versus uniuersalia: tanto magis itur versus ad simpliciter re finitum, quia ratio talis suinitur ex parte forins, quae est simplicitet re habet tonem finis, ut Qvati patet. Σ. Phy. I Quarta ratio, quae sumi ex parte obilecti scientifici extensue est talis. Nam cum finis dest monstrationis sit facere scire, illa demoliratio es pol. tior,qus plura facit scire, sed demonstratio uniuersas iis respectu particularis est huiusmodi ergo &c. Pro batio medi Nam ille, qui habet cognitionem de uti singulare et cognoscit siue particulare. dummodo eognoscat ipsum particulare sub uniuersali contineri. Sicut a cognoscit oem mulam esses erilem, scit hoc animal quod est inula esse sedilem. Sed et cognoscit particulare non pp hoc scit una iter sale. Non. n. s co gnosco hanc mulam esses erilem,pphoc cognoscooem mulam esse sterilem: igitur Sc. I uinta ro,qus
sumitur ex parte certitudinis primosv principiorum demonsitationis est talis.quanto medium demostrasr tionis es propinquius primo principio, lato demons statio est potior, sed demonstratio uniuersalis procedit ex medio propinquiori primo pricipio, quod est propositio immediata: ergo de mons ratio uniuersa asseu potior. ii sit particularis. Probatio primae,Nailla de inon statio,quae est certior dicitur esse potior, . sed illa demonstratio quia procedit ex medio a pins qui ori primo principio, quod est .ppositio immediasta, en hin Oi: ergo talis demostratio est potior. Probastio mediae. Nam si oportet demonstrare. a. quod est
uniuersali stimum puta susam de eo quod est particularissimum,puta de hole, re accipiantur. b. c. ta Q. b.
si superius 4. c. puta viuum reaiat manifestum st
ipsi. a. videlicet suss&ipsum magis cognoscetur, que
per . c. . animal. quod est minus uniuersale .p Sexta ra
tio, quae suini rur ex euidelia cognitionis est talis, Illa demonstratio es potior, quae procedit ex euidentiortihus re potioribus, cum talia magis faciat scire, sed demon ratio uniuersalis est hinoi: ergo ct e. Probatio in edis. Nam qui habet cognitionem uniuersalis prospositioni ex qua demonstatio uniuersalis procedit Dabet saltem copnitionem particularis in potentia, de non econuerto: ergo demostratio uniuersalis proscedit ex euidentioribus,quod suit probandum. Irae prima ratio, quae sumitur ex euidentia intellectus su
pra sensum est talis. Illa demon se ratio es potior quae determinatur ad intellectum,* illa,quae determina cad sensum. Quia intellectus est dignior Oe potior sen
oc terminas ad intellectum, cum uniuersale solo intellectu terminetur vel cognoscatur: demostratio vero particularis terminatur ad sensum. Quia particulare lotu in directe cognoscitur per sensum: ideo demon statio uniuersalis est potior oe dignior demostratios Notandu ne particulari. TConliderandum est autem circa prpptimum. dicitas rationes m prima oc quinta prsdictarum ratios. Num videntur esse analeticae, utpote procedentes exprimis principiis demonstrationis. Aliae vero ratiosnes praecipue tertia de quarta,quae accipiunt pro inca
dici id quod est commune omni cognitioni dicuntur ac
magis logicae. Quia . procedunt ex coloribus prin cipiis quae non sunt demostrationis principia. TSexta ratio suprapost a. non differt a qrta, nis op in quarita fit comparatio conclusionum, quae cognoscuntur per demons rationem. In sexta vero ratione est copiratio propostionum,ex quibus de mons ratio procedit. Haec. D. S. inlec. TConsideranduin in ulterius, Notadum circa primam ronem sua Egidium, ' demonsi ratio secudum.
potissima accipit medium ps quid respectu passionis non absolute, sed ut est in tali subiecto: uti tale sustii non est sus in particulare, sed ure. i. Q demonstratio uniuersalis est potior particulari. Praediista aute ea ussalitas debet referri ad medium non absolute, sed ut comparatum ad passionem non simpliciter, sed ut habet esse in susto: unde talis causalitas non potest esse in medio ni fi ipsum sus in si cale. Et ua hinoi sus maccipit demo stratio utis, no particularis: ideo demo stratio uniuersalis, di magis causalis, qi uniuersalis. LI Consderandum est ulterius pro declaratione scd Noiadum
ronis sm. D. S. in lec. m aliud est finis alterius. et qua, teli tu . tum ad fieri, re quantum ad esse: quantum au fieri u quo dem sicut generatio est ps formam inducenda: quan . ad ueriucι
tum ad esse autem scut domus est ps habitante, vel ad ce l)p habitationem: unde usi ad primam causam fina em quaerimus py quid fiat aliquid aut ps quid sit aliquid, quo usi nihil sit aliquid aliud assignari, hoe ad quod peruentum est propter quid fiat vel si illud, de quo quaeritur propter quad. Et hoc ideo est. Quia illud, quod se est ultimum. ubi nihil aliquid aliud stulterius quaerendum, est id, quod est vere fini re ter minus quod quaeritur,cum qux rimus se quid. Exopli gratia . quaer a tur cuius causa aliquis luit S respondeatur ut accipiat argentum: hoc autem propter urivi. s. reddat deditum:& hoc sp quid. s. ut non iniuste
agat, sc semper procedendo qn iam no erit amplius aliquid aliud propter quid, sicut propter finem. puta cum peruenerimus ad ultimum finem, qui est beatis tudo, dicemus et propter hoc venit, oc non pp aliud,scut propter finem, Oc qii ad hoc peruenerimus, scismus tunc pp quid venit. Si igitur ta se habet in aliis
causis, sicut in finalibus tunc maxime sciemus quan
do ad ultimum fuerit peruentum. Haec ille. 7 iis, Notadum
derandum est ulterius stra Egidium τ non compete re ner aliud conuenit dupliciter. Vno modo p aliud m 5m. Alio modo, non per aliam cam: quadris autepassio demonstratur de su Diecto aliquo cui competit per aliud subira, est demos ratio particularis, ut declas ratum est quando autem detientum est ad ius m. cui competit passio non p aliud susin, sed per aliam caursam .eli demonstratio uniuersalas, qu verum deuentu est ad tale sit 5m,5 talem causam nec per aliud su5m nee per alaam causam, est demoliratici. vel propositio immediata in demonstrabilis. quod est principiti scuia demonstationis. ει licet talium propositioniam et similium non sit sesa sed intellectus, ipse ira maxime facisit scite aliquid. Intellectus. n. est principium sciς re demonstrationis. ut supra dcm est. TConsideradu Noiadum 'est finaliter circa quintam tonem. τ non est in colles quintum. niens, I aliqua propositio diuersis respectibus vel rationibus sit mediata 5c immediata, princilium A xima principio. Nam ut declaratum est, id quod non est per aliud est immediatum,et in demonstrabile. Siscut ergo est duplex no per aliud,vel quia non p aliud sub legum. vel quia no per aliam causam. Sic duplex dicitur immediatum re in demonstrabile, vel secunidum subiectum, vel secundu causam. E x quo patet ltriangulum
107쪽
A triangulum habere tres angulos aequales duobus reactis, vii propositio immediata, remediata in flemonsurabilis et demonstrabilis,& est principium S proxima principio. Immediata est. n. re in demonstabilis
per subiecium cum triangulum sit immediatum subiectum illi' passionis,ua eius quod es habere tres an ιgulos intrinsecos aequales &e. Secus est per causam, potest enim praedicta proposito demostrari p altam causam,& hoc modo es propositio medi ata, quae v dem propositio est principi u in demonstratione pariticulari, ubi demonstratur per aliud subieci in,& noes principium, sed proxima principio. . caust, quia habet in te praecisam causam, per quam demonstrat demonstatione uti talis passio de tali susto: hxc oia 1gidius. TAd primum igitur dicedum, . demosta, tio no dicitur particularis,quia particularia entia de monstrat: sed quia passionem uniuersalem de parti culari. i. non adaequato,sue per se primo subio, sed per aliud demonstrat. Vnde dato ς particulatia siue singularia simplicitet siti magis entia, luniuersalia, - nihil in ad propositum. Et sic patet soro adsecudum 6β ει tertium. sed quartum dicendum, q) ipsius demostationis particularis, no est cognitio distincta in aupria natura, sed cognitio alicuius in aliquo no per se primo, sed per aliud ut supra declaratum est. Demonstatio uniuersalis facit scire p se primo, siue ad squasis: unde ratio assumat falsum , re falsum supponit. CSeu ubi supra i Pso ei. D. S. e Impertineter tu.
et una non sint magis scibilia,& intelligibilia,' particularia,ut voluerunt tertia ,re septima tones Phylo Filinum. sophi supra adductae. TNa illud quod primo occursrit intellectui nostro est magis intelligi Dite: sed particularia primo Occurrunt intellectui nostro, cum prismo cadiit sub sensu aliquo,a quo quaelibet nostra cognitio intelle istiua originem trahit, ut ex supradictis secudum, patenergo M. TSecundo praeterea,vria sunt diis cis lima ad cognoscendum, ut patet. i. Metaphys. ergo Tettium. non sunt maxime intelligibilia, re scibilia. ettio praeterea, uti est minus indiuisum,cum si diuis bile, Q singulare: ergo est minus unum,ia per consequens
manus ens. Cum vnu quod 3 eodem modo se habeat ad unitatem, re entitatem ut patet. . Μetaphy. ergo
C idem et, prius. TSed di est Phylosophus, ubi supra prς
sertim in tertia,& septima ratione superius adducta.
TRespondeo dicendum,* vria sunt in duplici dii a. ili ut in longum est in summa adduistiam. Namqusdapus ις . sunt usi, in causando,&talia licet in se sint maxime scibilia re intelligibilia, sunt in difficilinia nobis ad cognoscendia. Alia sunt uria in pt dicando,& talia piat dupliciter considerati. Vno modo, comparado ea ad particularia smyrtiquae dicuntur singularia determinata:& sic una sunt magis itelligibilia, cu in tela ligantur directius, que particularia, quae intelliguntur dumtaxat reflexe. Alio modo, possunt considerari per respestum ad particularia, quae dicuntur minus - vharsicut homo di quod da particulare respectu antimalis,& hoc dupli. Vno modo loquedo de cognistione confusa:& sc una sunt magis intelligibilia, vi patet. 1. Phy. Alio modo, loquendo de cognitione determinata &disi ncta: & se particularia Iunt masgis intelligibilia, ct per consequens tali cognitione Miadum. magis cognoscibilia. TCons derandum est inq)vre, Viau et sale potest adhuc accipi dupliciter. Vno modo compledupliciter. x videlicet pro propone uti. Alio modo in coples
xe,va pro termino coi Πίdicabili de pluribus, siue de
multis. Primo modo,pot accipi dupliciter,ut supra Ddcm est. Uno modo priori sice, va pro propone uri uniuersalitate sgni, re isto modo nihil ad pro postu. Alio mo pol accipi posteriori stice videlicet M propone,in qua praedicatur propria passio de susto adtiquato. Econuerso vero propo particularis pro pro P p. me postione in qua praedicat propria passio de no sub ucuum. ieeto ad squalo:& isto modo ure es magis scibile ina demonstat tua S magis scibile, quia magis proximuintellectili. i.pto postioni immediate, cuius est inteis lectus & non scia demonstrativa, ut satis sup ra declaratum est.Si vero accipiatur uti in complexe, diu inspuendum est, ut supra in capite corporis articuli processimus. Et licet naturalia, quae sunt minus scibilia, in mathematica, sint magis demostrabilia extensue per plures videlicet ca non aute intensuri eo S maethematica fiunt certiora,& notiora per unum genus casse m n alia per ora genera caν licet et una sensu percipiatur per alterum videlicet per singulariar tamen
uredi intelligibile non sensbile, non quia non sens latur. sed quia sub sua tone formalis uniuersalitatis
apprςhendi no potest nisi ab intellectu. 7Ad primu Mergo re secti patet solutio ex dictis. d tertium discedum, et ens pol accipi quadruplicater, ut dicit Paustus Venetus. Vno mo in tone entitatis & isto mo ''do singularia sunt magis entia se uniuersalia particis
paliter accipi edo ens. Secus autem si nominaliter aescipiatur,ut supra declaratum est. Secundo modo inr5 ne susti, cui participialiter aliquid inhaeret, ὀe isto modo viti est magis ens in singulare, vel particulare. Quia una p se primo subiiciun f suis propriis nassionibus, non aut e particularia primo:licet p se subiicianehmoi passionibus, proprium. n. inest primo speciei,
re a spem indiuiduis spin Porphyriu in Uribus. Teratio modo in is ne osti mouentis vim cogitativam et terminantis actum intellectus, Is isto modo una sunt magis entia, que particularia,ut patet. . Phy. Quarto modo in rone mensurae non solum perfectionis: sed etiam durationis,& immutationis.Et iso modo etiavria sunt magis entia,* particularia, tu sint perpetuare aeterna,non aut e particularia:vii loquendo de restitate, quae ad ronem cognitionis scientificore intelι lectius co fert, uti est magis ens,que particulare, re masgis unum indiuisum transcendenter loquendo. PQuaestio. 44. De eomparatione demonstrationis x
affirmatius ad negatiuam: re est lectio. 33. S.D. AMPLIVS cons derandum resat deprceminentia demonstrationis affirmativae ad negatiuam.
VCirca quod quaeruntur duo. Primo,utrum demos ratio amrmativa sit potior re dignior negativa. Secundo, utrum propositio affirmativa si potior,
AD PRIMUM se proceditur. Videtur πdemonstratio affirmativa non sit potior negativa.
VNam illa demonstratio est potior, quae est magis a Ptinum.
eam, ut in praecedenti cap. Ptis dicit: sed de mositatio negativa est hmos, quod se patet. RNam demonstratio negativa est per cam remota: sed ca remota est postior et magis ca,id ca propriarvi in Phicis declaratur, et patet in quolibet genere cast actualium inducti uerergo demonstratio negativa est potior aifirmativa. 7Secundo praeterea, sylus negativus est potior assita secudum, maliuo : ergo demonstratio negativa eum si quis dam syllogi sinus Se es potior amrmativa. Anteces
des patet, quia virtus sillogisini negatiui ad plura se
108쪽
G eoendit, in habeat fieri in qualibet figura, qua vir
. . tus sylti affirmativi, clim non habeat fieri in scin figua troium. D ut in libris Driotu declara stergo Oct. TTemo proterea. nulla est demostratio negatiuarergo suppositu quaesiti est falsum. Antecedens patet. Nam vel talisa' demonstratio esset uniuersalis vel particularis. Non. . primum: quia per talem dem 5 strationei declaratur propria passio derptio su fito re adaequato:ergo nutile demonstratio uniuersalis, vel particularis est negastiva. TSed es Phylosophus in litera: ibi,
Q laute dem ratio affirmativa priuatiua 8cc.
c Respondeo dicendum, Q istud est. . capta huius
noni tractatus in quo Pht determinas de prseminentia demonstrationis uris assirmativae supra negat tua: ponit unam conclusonem. quς est iii sua ad qsitum, Concluso videlicet m demonstratio a firmativa est potior Sc disgnior negativa. TQuam cocronem .pbat Pas quin mronib'Fm deductionem. D. S. qua ν prima talis est Prima to. VNam illa demonstratio est potior se dignior,q paucioribus petitionab', aut supponibus aut proponab'H Utitur. Tum primo, quia velocius re appetibilius iacit scire. Tum sedi,ua ex notiorib' procedit, sed des monstratio assirinatiua paucioribus utitur, qj de mos
matio negativa. qualitat tu eloquendo, non aute qua
tita sue: qa utram ex duobus proponibus. α trib' terministin procedit, sed demonstratio affrinatiua estim ex amrmativis, negativa veto, ta ex assirinatiuis,
Νῆ negati uis, cum ex puris neeatiuis nihil sequit , ct
ex puris negati uis no sequac cocro ne pari ua: ergo des monstratio assirmativa potior est Oc dignior negatis Sisa ita ua. TScla ro talis est, illa de in ostratio eii potior quae ex essicacioribus procedit: sed dem ratio assirmativa est limos, cum procedat ex duabus assirmativis, ex xi bus pol fieri syllli: ex duabus aute negati uis nihil sesqui propones ergo amrmative ex quibus demostratio affrinatiua procedit sunt emcacioris virtutis, GTertia. negat lux: ergo 3 c. ertia ro est in Na illa demonsi ratio est potior re dignior quae procedit ex notioribus re credibilibus, sed demenstratio amrmativa esthmo uergo &c. Nam negativa propo maxime probatur per assirmativam, re no ec5uerto, sed illud per ql aliquid demon liras est credibilius, eo qffp ipsum dei monstratum ergo propo amrmativa ex qua. s. demonseratio a firmativa procedit est notior. oc credibilior I propone negatiua: ergo demonstratio amrmativa aucedit ex certioribus Ω credibilibus. Probatio maioris pro sylli. Nam si augmenta demonstratio negatis Ma noc est sisyllogizens praemisse demonstrationis negatiuae quod est augmetare dem rationem, plum ccipiens affirmatiuae. ii negatiuae. Nain adysyllogitandum amrmativa accipient ambae affirmatius, ct
per piis in demostratione negativa propones affirmativae maiore emcaciam hiit ad proba nau negativam Quaesta. que econuerso. TSed dicet aliquis, cp haec ro vi dices re primae,qus dicebat,ui illa dem ratio est potior,qus inspolio. procedit ex paucioribus, Dicendum,ut dicit hie Egis diu q)haec rore prima loquitur hic qui uoce de pluralitate. Naprimaro ex paucitate medio N arguit dis nitatem an irmativae, supposito autem numero mesi ou ex pluralitate proponu amrmativa v arguit disgnuatem, vel emcaciam proponis affirmativae, re a Quarta. Piis dignitatem eius. RQuarta to est talis, Na illa desse monstratio est potior q procedit extrincipiis potios ribus,sed demostratio amrmativa est limo uergo et Probatio medioQuia mediu ex quo procedit demo
ratio λfirmativa,ea propo affirmat tua: principium
vero a quo procedit demonstratio negativa. est pros K positio negativa, sed propositio amrmativa e potior negatiua,cum sit prior,sicut esse praecedit non esse, et notior, cum per amrmativam prober negativa, re noeconuerso. TEt si dicat haec ro vi esse idem, cu preee, Quaest x dentibus. Us Q negativa est minus nota, qj affirmati,ua, Dicendum, τ fm appraehisionem intellectus nil Res sio. uris affrinatiua immediata, quae est princiξiu demornrationis amrmativae est prior Oc notior, que xpositio uris negatiua immediata, lesi principium de mos irastionis negatiuae. Nam ut in Elenchis dr, in non esse includi esse,&in nego ne includis dictio. i. amrmasti . Atteditur ergo prioritas fila ordinem intellectus
in hac ron sed quant si ad ordine syllogisticu nefativa habet probari p a firmativam, ut praecedens ro volui in qua attendi prioritas fim ordine syllogistita:
Vnde haec ro a praecedenti differt oc non cum ea coincidi up Quinta ro est talis, Illud ex quo aliquid depodet est nobilius eo, quod dependet, sed ex demolira,
tione assirmativa depedet negativa, quia non potes esse negativa demonstratio ad Il negativa propone, sa non probat nisi p amrmativa proponem: ergo de m ratio a firmativa est potior negaritia. TAd primuergo daen, τ licet ca remota in eode gne cassit magis caemcacior pira virtute qi yxima: in ca ἔx una est magis ca simpli. Inde est et, effeci' magis assimila casproximae, P remotae et posita caproxima, poni cessesctus. re non posita es remota: ut in. . Diumς Phis clarius disputas. 7 Ad scd n d chra et, licet sylis negativus sit potior extensiue,que sylli affirmativus: in affirmatiuus potior est intensiue, ut satis declarat si est: via ratio laborat in squi uoco. 7 Ad terti si dicendum,m demostratio negaritia pol esse,iam uniuersalis, m particularis.Non. n. semper in qualibet demonstratione unis
uersali de monitratur de proprio subiecto,sed aliquardo remouetur ab opposito proprii subiecti: ergo et GezSequitur ubi supra in Pnylosopho, k in.D.S. .
Impertinenter Occ. Articulus. II.
AD SECUNDUM sic procedit. Vides.
propo amrmativa no sit prior re notior propone nereativa. Nam non esse prscedit esse,qa res ante Gys Primum. ducantur in esse prius hiat non esse: sed propo negati sua indicat non est e, propo vero amrmativa indicat esse: ergo propo negativa prior e ipsa propone a firmartitia. Sco prcterea,compositiora sunt nobis notio Secsidum. ra k priora, ut patet. i. Phy. sed negativa propo comσ Μpositior est,m affirmativa, cu amrmativam includar, et non econuerso: ergo Sce. Tertio praeterea, primu Tmiam. principium est notitumum re firmissimum, ut probatur. 4. Metaph. sed tale est propo negatiua,v; i inpossibile est idem simul esse,oc non esse, ut ibidem patet: ergo propo negativa est cunctis aliis proponibus nostior. TSed est Plis, ubi supra praecipue in quarta mane: ibi, c Amplius si principium Sc. I TRndeo discendum,* qiuis in uno,et eodem, quod de non ente ad esse procedit,non esse sit prius in esse et i pe, ut v luit primum argumetum: in esse simpliciter est prius non esse. Cuius ro hie assignatur a.D. S. quia non entia non producuntur in esse nisi ab aliquo ente exsite
in actu: ergo esse simpliciter praecedit non esse: unde in . . Metaphy.dr cp in uno oc eodem generabili, α corruptibili potentia praecedit actum: prius. n. fuit Sortes in potentia, ch in actu esset. Simpliciter tameactus praecedit potentiam. Nam cu de potentia nihil reducatur in actum nasis actum: si actus non praece deret simpli potetiam,entia possent esse, si nihil actu
esset,quod est ab tarda dicere. Cu ergo esse se habeat ad non
109쪽
A αδ non esse sciit actus ad potentiam, simpli esse praescedit no esse. Et cum propo affirmativa explicet esse, re propo negativa no esse, ut in libro Demnermem aspatet: relinquitur cv propo affarmativa est prior ne gatiua re eum de priorib' prior sit speculatio, propoaffirmati ita est notior sit negativa. p Ad primu er
po patet solutio ex dictis. d secundum dicedum, , licet compositiora sint priora quo ad nos cognitione consusa: in simpli illa,q sunt simpliciora sunt priora ordine nas. Ir Ad tertium dicendum, Q licet illud primu principiti sin vocem sit negati uia. fm in s gnificatum est affirmati uti, ut ibide clarius disputabitur. et Quaesto. s. de coparatione demonstrationis otis c. go. ut adducente ad impore : S est leci. o. S. D. DEINDE consideranduin restat de dignitate demonstrationis ostensuae. TCirca qubd qu stuntur duo. Primo virum demons ratio ostensiva sit nobilior.& prior ii sit demostratio ducens ad linpore. Secundo, vim sit aliqua demiario duces ad impore. et equit in Pllo,re i. D. S. Qcrude cathegorica. Articulus primus. AD DRIM VII sic proceditur. Videtur cyn demonstratio oti sua non sit potior demonstratione Primum. ad impossibile. 7Nam inter demonstrationem onssuam. re ad impore non est coparatio, cu non fiat eiusdem generis: ergo una non est dignior re potior alteι Secudum. ra,quod est suppostum RSecundo praeterea. demos stratio ad impossibile est euidentior, aue si demonstratio onsua: ergo est potior x dignior. Probatur a sis,
q fundatur immediate in primo principio, qd est
euidentissimum, Nam cocludit aliquam proponem esse vera, ua sua ditatoria es salsa:lex. n. dictoria tu, fundatur in primo principio immediate: igitur dee. TSed eo nita es Phylosophus in litetatibi,
Quod quidem cathegorica siue assirmativa dignior sit priuatiua,manifestum est,ec ad impossibile ducente, ec caetera.
42Respondeo dicendum, et is ud est ultimum capitulum huius noni tractatus,in quo Phylosophus determinando de demonstratione ostensu a per respestu ad demonstationem, quae est ad impossibile quantu
ad praeeminentiam, ponit unam conclusonem,quae
Coclusio. est i sponsua ad quaesiis: videlicet q) qlibet demoni statio ostensua est potior demonstratio de ad impossbile, quae probatur tali rone Phylosophism.D. s. Utob auo dram illa demonstratio est potior et dignior, qus procedit ex notioribus oc priorib', sed demostratio ostes sua est limo ergo ret. Probatio minoras. Nam gi demonstratio ostensua affirmativa sit ex prioribus, α notioribus patet ex praecedentibus: gi autem demonstratio ostensiva negativa si h moi,patet. Nam praestitissae ex quibus inferuntur conclusiones, sunt natus raliter priores coclusone: sed in ordine syllogistico demonstratio ossesua negativa accipit fidem ex una propone negatiua maiore, quae infert nexatiua cons
lusionem, a qua demonstratio ad impossibile fidem accipit, ut patet sc syllogisti cercedendo, Nulla subsantia est relatio, quoddain corpus est sit 5a: ergo ql dam corpus non est relatio. Haec est demostratio ostesua negatiua,quae fidem sumit ab illa maiore negatistia, videlicet Nulla subctantia est relatio. Si quis vero negaret illam conclusone, syllogizator acciperet oppositam eius tacitam concessam, sic procededo ad impossibit e,omne corpus est relatio, ista est manifeste vera, quia Opposta eius,sue ad ictoria per te est salia, quam negasti, videlicet quoddam corpus non est res
latio, sed omne corpus animatu in corpus r ergo onti Dne corpus animatum est relatio, conclusio est manifeste salsa,ergo aliqua praemissarum:igitur &e. Issa des monstratio sumit fidem ab alta negatiua coclusone, videlicet inloddam corpus non est relatio, virtute legis Idictori arum. patet ergo m demonstratio ostensisua fidem sumit ex prioribus re notioribus,ssi demons ratio ad impossibile, reper consequens est potior, re dignior, re nobilior. 7 Considerandum est se n oi utinudum Phylosophum,s demonstratio ostensua re ad impossibile conueniunt & differunt: conueni ut quisdem in syllogismi ordinatione terminorum. Sed in hoc differunt. quia demonstratio ostensua a priorisbus re notioribus fidem accipit, sque demonstratio dicens ad impossibile, ut dictum est. Quae autem sit des monstratio ostensua re ad impossibile in sequenti articulo declarabitur. TAd primum igitur dicendu,m
licet inter ea, quae sunt diuersorum generum, non Dicomparatio proprie dicta, cum talii comparatio similitudine .pprie dicta includat: m inter ea, bene est cos paratio coiter accepta eo de modo quo inter ea repestitur stitudo. TAd sedis dicendum, negando minos rem, propter rationem in corpore assignatam.Euide Mtior est. n. illa propositio,a qua fidem accipit demora stratio ostensua, B illa a qua trahit fidem demonstratio ducens ad impossibile ut dictum est. CSequitur in Pho,M in . S. D. Impertinenter M. Articulus secundus.
AD sECUNII VII se proceditur. Vide ir' nulla st demonstratio duees adii ossibile. WNI x xia φεemonstratio procedit ex prioribus, sed syllogismus ad impossibile non procedit ex prioribus vel notios ribus ut in praecedeti articulo deductum est: ergo syllogismus ducens ad spossibile non es sylli demostrastiuus, licet si prioris ictis. TSco praeterea, quaelibet M dum demonstratio procedit ex principiis veris, veru coris eludens, ut patet per diffinitionem demonstrationis superius adduciam,sed demonstratio ad impossibile ex falso eo ludit impossibile: ergo idem quod Irius. ratio praeterea, omnis demonstratio est syllogis Tetium. mus, ut patet per diffinitionem prima demonstrati ni se sed processus syllogisticus aucens ad impossibile non est syllogismus cum non constet tantum extrisbus terminis,& duabus propositionibus, quod de se patet,quod tame ad rationem syllogismi requiritur, Fut patet.i.Priorum:ergo &c. pQuarto praeterea, o m QEi muninis demonstratio est vel propter quid, vel quia est, ut patet per Phylosophii supra,sed deducitio ad impossi ite duces, non est propter quid, net quia: cum non procedat per causam vel per effectum, quia nihil est causa vel effectus alicuius impossibilis: ergo nulla est demonstratio ducens ad impossibile. Iraed cotta est Phylosophus ostendens de nostrationem ostensua esse nobiliorem re potiorem demonstratione ducente ad impossibile. 7Respondeo dicendum, i aliqua Conclusio est demostratio ad impossibile,videlicet illa, que una praemissatum manifeste falsam accipit:cuius salitate concluditur veritas sui oppositi e5tradicioris, vel ad Distatem alterius praemissarum procedit ab ea, quae est manifeste vera,vt patet se syllogi rado. si quis nesyat ista, Homo est risbilis, sumat suum oppostum, Et se arguatur, Nullus homo es dis bilis, Omne aIairationale est homotergo nullum animal rationale estris bile, concluso in manifeste salsarergo aliqua prsemissarum,non minor, eum diffinitum Praedicetur de damnatione: ergo maior,videlicet illa, Nullus homo
est risibilube falsa.Tuc si ista ess salsa, Nullus homori
110쪽
est risbili tergo Da dictoria ερ vera: videlicet, Ho'mo est risibilis, quae fuit negetia. 'x quo pater, v in demonstratione ducente ad impossibile est triplexa, cessus. Primus est ab una manifesse vera, cum altera salsa. ad coclusionem manifeste falsam. Secundus. a falsitate cones usoni ad falsitatem alterius praemissarum. Tertius a falsitate alteri' prsmissarum, ad veritatem suae opposts, ut larius patet in. Σ. Priorum. emonstratio vero ostensu a dieitur illa in qua est unus tantum procelius a praemissis, videlicet ad con clusonem sc arguendo. Omne animal rationale est risibile. sed omnis homo est animat: ergo omnis hormo est risibilis. ,ed instabat discipulus. Nam secundum Phylosophum in litera. Illuci ex quo fit syllogismus:oportet et se habeat sicut totum ad partem. vel sciri pars ad totum sed in deductione ad impossibile nihil est Q se habeat sicut totum ad partem. vel ecoris uerso, cum ipsius impossibilis nullum si totum vel pars: ergo talis deductio non est syllogismus, re o coilequens non est demonstratio,cum omnis demostra
tio si syllogi sinus. icedum illud ex quo fit selilogismusrprie est medius terminus. ut dicit hic Egis dius: medius autem terminus se habet ad extremitastes sicut totum ad partes, vel scut pars ad totum. Nain secunda figura medius terminus utrobiq; praedicaturi ergo se habet ad extremitate scut totum ad pars tes: praedicatum. n. habet ratione totius respectu subsiecti. In tertia vero figura utrobi' subiicitur: igitur se habet sicut pars ad totum. In prima aute figura medius terminus se habet in maiore,sicut pars ad totum cum ibidem subiiciatur, i minori vero se habet, sicut totum ad partes cum in ea praedicetur medius termismus:ergo terminus ex quo aliquid syllogistice inferatur in quolibet syllogismo se habet ad extremitates sicut totum ad partes, vel ecouet ilicet ipsus impossibilis no sit totum aut pars maxime in essendo, eius tamen potest esse totum k pars in inferendo: unde ar
umentum nullum. TConsiderandum est hic se gidium,et demonstratio ad impossibile semper naeit fidem ex non esse, quia semper facit fidem interi
mendo conclusionem, interimere autem cones usios nem est conclusonem non esse: tamen non esse alis quando aequi pollet assirmati ii quia non esse negastionem est affirmationem esse. TConsiderandum est ulterius i sciat non cocedenti verum oportet illud verum declarari per aliud verius. propter quod praei missae dicuntur semper veriores 5c notiores conclussonet se si aliquis concedat falsum, oportet * sin pus gnet ducendo ipsum ad aliquid falsi ,.Et quia in de monstratione ad impossibile semper ex falstate cons lusionis probatur esse sal stas in aliqua praemissatur oportet semper in omni tali demostratione Q coctu
sto sit falsior in praemissa. x quo patet,* semp syla
logismi ad impossibile debent habere conclusionem salsam manifeste. TAd primum igitur dicendum, Φilla diffinitio demonstrationis, datur de demostratiore os ensiva propter quid, re non de dem stratione communi: re per hoc patet solutio ad secundu . TAd tertium dicendum,m argumentum illud procedit de syllogismo sinplici n quo videlicet est unus discurssus:vndelaborat in aequi uoco. d quartum dicendum, m isa diuisio qua demostatio aluiditur in de mons rationem propter quid Oc quia, est diuiso de mons rationis ostens ux, oc non diuiso demonsta
tionis in communi: unde non sequitur.
cinaestio. 46. De unitate,ac diuersitate scientiae, Ocdignitate,& es lectio. i. Sancta Doctoris.
IDEO considerandum restat de effectu demons Ks rationis comparative videlicet de scientia. TCirca quod duplex occurrit consideratio. Nam primo cosiderandum est de scientia per comparatione ad alias scientias . secundo considerandum est de scientia pcomparationem ad alios cognoscendi modos. Qua tum ad primum. duplex occurrit cons de ratio. Priamo, cons derandum est de comparatione scientie alscientiam secundum certitudinem,unitatem, oc plus ralitatem. Secundo de his quorum est scientia obiective. Tertio, de principiis demonstrativis in comitini. 7 Circa primum quaeruntur tria. Primo, utrum una sesa si altera dignior. Secudo, ut tu scia accipiat unitatem a suo subiecto. Tettio,vitum scientia accipiat diuet statem adiuerstate principiorum.
AD DRIM VII se proceditur. videtur muna scientia non si dignior altera. 7 Nam scietiano Primum. suscipit magi nem minus: ergo scientia una non est dignior altera. Antecedens patet, Nam susceptio magis. c minus causatur in depuratione contraritaeontrario vel permixtione unius cum altero,ut Themis
sius deducit in praesenti: sed in trima specie qualita tis,in qua est scientia cum si habitus non est contra,rietas,ut ibidem per Phylosophum patet: ergo recizSecundo praeterea s una scientia esset dignior alte oscudum. ra, maxime illa esset dignior.quae dicit propter quid, ec uar G illa, quae dicit quia separatum a propter Ad, ut vult Phylosophus hic in pri ma rone: ted hoc non potes dici, quia sic Sacra Theologi a no esset dignior ceteris cum non dicat propter quid potissime ce suo subiecto eum no habeat causam aliquam igitur una seientia non est dignior altera. TSed contra est Phystosophus in pix senti. c. ibi, Scientia autem est cera tior Sc. I TRespondeo dice dum,m iste est decimii, ne pdi:o. tractariis sue ultimus huius primi Posterio R in quot hylosophus determinat comparative delffectu ipssus demonstrationis, qui est scientia postqi determunauit comparative de demonstratione, videlicet per respectum ad alteram, in quo quidem tractatu contisnetur uuattuor capitula. In primo capitulo determinat de scientia quantum ad tria, videlicet ad unitate, eertitudinem,& diuerstatem. In secundo vero capitatori bii Quod autem quod est a fortuna Sc. 1 De terminat de his, quorum es scietia obiective. Intertio vero determinat de principiis, ostendendo τ non omnium demonstrationum sunt eadem principiar ibi cEadem autem principia &c. In quarto autedeterminat de scientia comparative ad alios habitus cognoscitiuos: ibi Scibile autem 5e scientia &c. Tin primo capitulo Phylosophus ponit tres princia pales conclusiones, de quarum duabus vltimis videshitur insequentibus articulis. 7 Prima vero coclusio Cocliatio. quae est responsua ad quaestum talis est, videlicet una scientia est nobilior, sue dignior altera. THxe Uiola alio. concluso probatur tali ratione secundum Phylososphum. Nam illa scientia est altera dignior quς est certior 5c prior, ut deducit in prohemio de Anima, sed una scientia est altera certior, quod probat Phylososphus tribus rationibus: quasi Prima talis est, Illa sesaest prior Occertior, qui facit scire quia,et propter Ad, m ea quae facit scite quia, separatum a propter quid, a fine enim res denominari Dabet sed aliqua scientia facit scire quia,&yropter quid, ut puta scientia subialternans:aliqua facit scire quia, ct no propter quid, sicut scientia subalternata:ergo una scientia est prior eccertior