장음표시 사용
141쪽
A mo tu :5 sic e ca efficies.Vel e ca eui' ca fit aliquid: Rsce ca finalis. TEx quo patet descripti ora Oium generum causa N. Cus causon secundo Phy. rein primore in . . Metapny. cum proprietatib' re modis eariis Notadum dem diffususpiractatur. Consderandii est hie in
I lim, v ua scire opinamur cum scimus eam,ut in prismo habitum est, Dem Astratio aute est syllogismus niciens scire:consequens est m medium demonstratio
Discip. nis sit causa. Sed instabat discipulus. Quia comune es omnibus causs p sere propriis Q si sint, necesse est
earu effectus esse:ergo insulaciens est descriptio cape materialis a Pso tradita. In qua dicitur causa materia
Ne ponsio. los est qua posita necesse est causatum ponere. Dicedum est sm Egidium Q multa effectus proueni ut ex
materia plerintentionem finis . Dene. n. valet cy ani mal necesse est corrumpi si sit copos tum ex arias, ct ede mons ratio a cam materiale,re in corruptio no ac cidit ex antentione huius vel finis,α cia talia sunt prster intentionem. potissime reducuntur in necessitate materiae. Ideo Phylosophus volens describere materma ea m descripsi ex parte necessitatis dice ,s hoc sit necesse est hoc esse. i. necesse eo esse id quod conues nil ex necessitate materiae. Hsc ille. Ad primulgi dicendum i sirinis consideretur fm esse quod habet
in antentione agetis, sic habet tonem principis re sic est causa. Si vero consideretur sis esse quod nabet in executione operis, sic non habet rationem causo sed habet rCnem ultimi ut argumentum voluit. Ad secundu dicendum s finis est duplex videlicet finis ponerationis, re finis rei generate: sed finis rei genera is habet ronem caust finalis. Ad tertium, dicendu ipcaetere caust conti nens sub causa efficienti. Quadriplex est. n. causa efficies ut Albertus deducit. 2. Phy. Ad quartum dicedum Φ tm sunt tria principia instrinsecareb naturalium: sed plura sunt principia que
tria accipiendo principiu ut se extendat tam a aprinscipia intrinseca se extrinseca.
et equitur in D nylosopho, re in . S. D. Deinde cu dicit.: Et hoc non comune di cI C Articulus. II.
AD SEC UNDUM se proceditur. Videtur Φnon 2 quodlibet genus c5x possi fieri demolitatio.
Nam demonstatio procedit ex notioribus, ut in
Immo huius patuit:sed materia est ud ignotum, cumit ens in pura potentia, uniaqd p. n. est cognoscibiles in q, est in acturergo p tam materialem non pol fieri demonstratio. Scim pterea, demons ratio proces dat ex principiis non solu cognoscendi: sed etia essens da,cum procedat ex notioribus f m naturam: ut etiain primo huius declaratum est. Sed materia non e pncipium essenda. um primo ua materia recipit esse: ergo non dat eue: idem. n. non es recipiens redans.
Aliter ide esset smul in a ictu oc in potentia. p Tum secundo,ua forma est quae dat esse oc conseruat rem inesse, si ergo materia daret esse, sequeretur m disso fors
copeteret aliis a diffinito,cu materia re forma sint causere aliter abinuicem distincts: ergo ide. prius. Tertiti pterea, demonstratio procedit ex prioribus
ut dictum est): sed finis n5 es prior eo cuius est finis, immo est posterior:ergo a causam finale non pol fiesri demonsitatio. Quartum pterea si p cam eis ciestem posset fieri demoti ratio sequeretur m ipsus subas antix esset demonstratio, consequentia est contra
Phylosophum superaus: ergo Sc. Patet sequelaua
medium-extremitates sunt eiusdem generis, ut in
primo adduxit Philosophns: sed causa essiciens ede
pene te substantiae,cum sit suppositorum, sola aut insdiuidua de gen Me substantiae supposita dicuntur: eti
go maior extremitas quae inpdicatum conclusonis Derit de genere si hae: sic se hae erit demonstratio, oc cuipsius subae proprie si di fio, unius 8c eiusdem erat des monstratio re diffinitio qlest Phylosophu in pnti libro. Quintum sterea, s per quodlibet genus essposset fieri de montatio sequeretur q3 quaelibet ca disceretur propter quid, m medium demonstrationis
dicat pa quid pdicatum conclusionis insit subiecto, consequens est falsum quod se patet. Nam si sic: tum p p quid posset dei non serari. eum una cap aliam possit demonstrari. Sed hoe superius Phylosophu: igie per quodlibet genus causae non potes fieri clem5stratio. Sed contra est Phylosophus in psenti capitulo o hibi, cEt hoc enim ecci I Respondeo,dicendum gi secunda concluso huius capituli uuae est responsiua ad quaestum talis est. Per quodlibet genus causae pol fieri demonstatio tan* per medium demonstras m . ntionis. Haec cones usio probatur fin Phylosopliti. πης liiqTPrimo, de causa materiali quae dicitur ea uti ne eess . ''3 30 raris P exemplum mathematicum sic demonstrando, ς Ois angulus continens in se medietate duorum angu lorum ess rectus,sed angulus in semicirculo cades est si huiusmodi:erso est rectus. me causa formati no ad 'ducit exemptu aliud si adductum est de causa necessi Etatis. Tum primo: quia medium pdicti eaeempli s svi matur inquantum significat quod quid est, ipsus ampuli cadentis in semicirculo erit demonstratio p camtor male, ut dicit hie. D. S. Tum secundo: quia ca fors malis dicitur quod quid erat esse, quod ptinet addes monstrationem p5ta sit se peream 3 emositati Quie Ditisicie quid habet animam tonale est ris bile, sed os, liti est xx
limoi: ergo Oec. TDeande adducit exemplum de caussa mouente sue efficiente tangens quadam Crςcom historiam se demonstrando, omne. b. est. I. . oesu prius facientes iniussiti a ptulerunt contra alios, sunt
merito debellandi ab aliis, sed. c. est . b. i. sed Athesnieses inius uiam fecerat primo in Moedos.i.cotra Isredo, . Sardos debellado: rgo .est. a.i. Athena esses sunt debellandi a Moedis. TInsuper idem probat de causa finali adducedo tale excplum. Nam aequid insnali.
facit no eminere cibum i ore so malici vel iminuere, es causa sanitatis, sed ambulare post csnam facit non eminere cibum in ore so machi:ergo ambulare ct c. x pdustis omnib' ex eptis potes formari talis prosbatio conclusonis ostensuri Nam quicquid potest respondera ad interrogationem factam propter quid
pol esse medium demonstrationis, cum medium insquantum hmoi dicat ps quid: sed qMibet genus caae est huiusmodi,ut patet p pdicta. Vt si qratur pa quid
homo est necessario corruptibilis quia est quoddam copostum ex contrariis. Et ps quid angulus cadens in semicirculo es rectus quia videlicet est medietas ex utroque latere angulorum rectorum. Et xpter quid ho est risibitis quia est animal rationale. Et pa quid redi inuaserunt Atheniesesi quia videlicet primo Athenieses inuaserunt Sardos qui erant amici Nodidorum. Et pa quid ambulat aliquis postrinam ut v habeat sanitate: patet ergo Φ quodlibet genus causae pol responderi ad quod quid est, ct per coseques pol Moillatim esse medium demostrationis. Pro declaratrone pro m=: retini cedentium cons derandii est primo fm Phulosophu v id quo exissente necesse est aliquid esse. l. ea mates malis, non contingit accipi scyt ex necessitate aliud sequatur, si accipiatur una sola proposito: sed opoti tet accipere ad minus duas hoc modo se habentes tcoicet uno medio. Si ergo accipiat in duabus immabus unum ediuqd est causa materialis ex necemate
142쪽
O sequitur concluso,ut in i, dicto exemplo patet:sed ut
hic dicit. D. S. oportet accipere drias propones no solum p p sorins syllogistim exigentia: sed etiam quia
non ola ei sunt ex materia lisit ex materia necessit altivi probatur secundo Physi. Et ideo ster propositionem in qua sumitur hoc habere tale materia, oportetu, sumatur talis proposito, qus declaret op ex tali mariotan tem, , liud ex nee ilitate sequitur. Cons deradum est ulterius etiam hie fm. D. S. ς P fis hie adduces ex εplum de causa materiali in Mathematicis: hoe no eticontra id qirdicitur. 3. Aleta. videlicet q1 Ila temati. scientis non demonstrant p cam materialem eum abs stahant a materia, ualicet Mathema. abstrahat a masensibitu non tu abstrahit a materia intelligibili, sue Imaginabili: ut patet. . Meta. q quidem materia instelligibilis dicitur fin q, aliquid diuisibile accipitur vel in numeris vel in cotinuis: ideo qti in Alathema. aliquid demonstatur de toto p partes, vide esse de monstratio p cam materiale. Nam partes se lint ad totum fim tonem materis: ut patet. 2.Dhy. Et quia masteria magis proprii dici e I sensibilibus ps hoc noluit
M ea nominare causam materiale: sed cana necessitatis.
moran s. Hie ille. Considerandum eti vitemus f m eundem ibidem quod in tertio Euclidis probatur et triangustus cadens in semicirculo est te ius. TEst aut proba,
tio talis, Sit semicirculus. a. b. e. chorda aut eius q est dyameter circuli diuiditur per medium in puncto. b. . quod es centrum circuli,erigatur ergo supra punisi ii Triangulu . .ppendiculat qattingit circuserentiam circuli inca dente in puncto. b. a. quo ducatur dus lines ad duo puncta. s.
it cit a.&. e. dico ergo Q angulus. a. b. c. cadens in semicirs loce rectu, eulo est rectus. 7 Probatio. Na triangulus. b. c. d. hasbet tres angulos sequales duobus re tis: sed angulus eius. b. c. d. rectus est, quia linea. b. d. est perpendicu
laris: ergo duo alii anguli sunt aequales, eo Q ills dus
sines. b. d. v. d. e. sunt aequales, quia contrahunt a ce
tro ad circularentiam. Relinquatur ergo τ angulus. b. c. d. sit media pars recta anguli re pari modo est γhatum m angulus. a. b. d. sit media pars recti: ergo tos iadum tus angulus. a. b. e. est tectus. Considerandum E vliquatium terius pin Psmet contrario modo se habet in vi age. nerationis finalis causa, cte causa q est frincipium, uti motus. Nam in dem optatione ii sumitur p cam quae is est principium: unde motus,oportet mediu esse prinι cipium via generationis, sicut prius fuit Φ Athenienses insultum secerunt in Sardenses, ij et inu)ugnarentur a Moedis. Sed in demostratione ii sumitur e camsi alem .accipitur causa q ess ud ultimum via genera tionis.Μanifestum est enim Φ ambulat quis pos eaenam ex quo sequetur posteaq, cibi non supem ineat in ore stomachi, ex quo ulterius lautur sanitas homi
nis, quς est principalis finis. Ad primum, igitur di cendum qi s materia consideretur fui se Ae absolute
es ignota: ipsa in considerata in habitudine ad determinatam formam est nota 5c principium notis cadi, cum si principiti essendi. Eadem enim sunt lancipia essendi oc notificii di a priori. Et licet materia recipiat
esse sormarcidat iti esse toti coposito malu ed p hoc pasero. Ad fm re ad tertii, patet soro in peedenti artis
culo. Ad quartu, dicendu negadosequstam in qua ' tum hmoi: re licet medi sire extremitate, stit eiusdεNhiraim rei eris stibilis,non m eiusdῆ generis pdieamentali 1:. in ratio non sequitur. 7 Attiaendum tia est Q ipsus suri esse demonstrationem potest duplicitet intellis D. TVno modo tanssi si vi de quo aliud demonstratur,& sc manifestum est Φ ipsus suse est de mons rattio. lio modo, tant illius quod de in onstratus oc
hoc dupliciter. Tvno modo, accipiendo lavamine Κeffectus alicuius sutiae. 7 Alio modo, accipiendo subsantiam inquantum sutia est. RPrimo modo ipsussus ae bene est demonstratio,quia disso materialis alicuius suus pol demonstrari per dissonem formalem ut supra dictum esto ed se do modo,ipsi ui stilis non est demonstratio, quia si lana inquantia sutia dea mons retur, sequeretur Φ qlibet sus a demonstret utroe sc esset procedere in infinitum in demostrationis bus quod est in conueniens. Ad ultimum, dicenda IppRd inquantum accipitur pro eo quod quid est:
pol demonstrari s aliud quod quid est, non in in eo quod ades ut supra declaratum est)nis tot stan elucitiue modo supra exposito. c Seu tui in Pho,re in . D. S. Delude cum dicit. ζCotingit aut ε umina re idem. CArticulus tertius.
AD TE RTIVΜ scrceditur. Videtur et eiusdε
rei non possint esse plures causae. Nam qlibet caussa dat esse ut patet per diffinitionem causae. Causa. n. est ad cuius esse sequitur aliud fm naturi: si ergo um'
rei siti plures causae, sequituro unius rei snt plura cesse, quod est contra I sim in fine huius secundu ergo&c. Secundu pterea,si se sequitur m unius esse possiit esse plures dissones, cum p quodlibet genus causta possit sumi diisti: consequens est contra Psin in sane nutus secundi, cum unius rei si unicum esse Diffinitio aut es oratio indicans quid est esse rei: ergo occ. Sed contra est νηs in pnti capitulo:ibi, Contin Rεs sio. pit autem unum&e. I Respondeo, dicendu*teri Coti elusioria con luso huius capituli quς est responsitia ad Esi tum talis F. Vnius 8 eiusdem effectus pnt esse plus I iobatio res cax. Quae conclusio se probatur sin Ps m. Nacontingit unum 8c eundem effectum alicuius cas mouentis esse ps finem, re ex necessitate alicuius prioriscax: ergo unius Seiusdem rei otii esse plures causae.
RPromtio antecedentis: nam hoe quod est lumε aps parere p pellem latern s ex necessitateprouenit,necesse est enim et, lumen e diaphanu tranteat est repa alisuem finem: ut videlicet ambulantes de nocte bene, Noiadum cio luminis non offendatur. Considerandum est primum. fm Rodolphiam britonem q, causam qdam sunt per se,qdam vero p accidens ut patet. 1. Phys. loquendo de cais p accos unius effectus sunt plures cax Etia i eosdem genere cax, oc id ε pol esse ca multou, ut nauta psui plentia ect ca salutis nauis, p sui aut absentia est capi litationis eiusdF. TSed loquedo de causs p se hoe pol intelligi dupliciter. TVno modo, loquendo de causis p se in eod Egenere cauta. 7 Alio modo, loquεdo de causis pia in diuersis generibus ON. TSi secundo modo: sc eiusdε effectu, sunt plutes cax. mi prismo modo: hoc est dupliciter. no modo, loqued Ode causis a se tam mediatis G i mediatis &propriis: ocillo modo,Et eiusdem rei piit esse plures cax. TAhomodo loquendo de causis tin Imediatis per se de se εUna tua causa unius est tus. Quia scut ad eam pse ocimediata sequitur effectus: ita ad unitate ct pluralit ' ruolari. ,.tem eausae sequitur unitas δἴ pluralitas esses u . Co in iis, otiis siderandum est vite diu, hic fm Psm qi in effectibus ordinati, ad finε contingit dupliciter argumen rari. dupliciiρὰ pruno modo, a causa pexistente se arguendo. Si hoe contingit esset videlicet si lumen ponatur in laterna, necessarium est s hoc si, videlicet q1 diffundatur per poros pellis laternae. lio modo,c5tingit argumestari a causa posteriori in fieri se atquendo: si fieri contingit finem viti mum, necessees pcedere eap qrues nitur ad finem,ut si deberemus vivere necesse est vii Notiri. ,
cabo. Cons derandum ea ulterius fim eunde ibi de 'in s ea
143쪽
A ea quae fiunt ex necessitate rem finem maxime in
ueniunt in his uuς fiunt a natura. Nam enim qdam Duplex. facit pa finem qdam et facit ex necessitate causarum necesilas I primarum qitae quidem necessitates duplex. Vna operibus sediti naturam: quae est scaen conditionem materiae. na:urae. V Alia sciri tam mouente. dicitur necessitas coactionis sicut lapis qiam mouetur sursum ex necessitate. αδ qn in deorsum. non quidem ps idem genus necessitas tis: sed deorsum move sp necessitatem materis, surs iad. . , iam penecessitatem mouentis. Cons derandum evitemus seclindu eundem ibidem ut deducit. D. S.
in his quae fiunt a proposto sue a rone queadmoduin 3ῖςtibua sunt opera artis. pQuaeda sunt talia quae nun* fiunt plus ii ο α easti sicut domus,nem fieri prit ex necessitate: sed se V Πη*-m per fiunt ira finem. auia semper fiunt a ratione q non operatur nisi intendens finem. rQuaedam vero sunt qus pnt fieri a natura re fieri plat ab arte. Ω a casu siue a fortuna. Sicut patet de sanitate q fit qram n arie me dic in s. Sed in quia pol puenire ex aliqua ca naturali:
pol contingere et aliquis sanetur pter intentionem.
Sicut si leprosus sanetur ex eis serpetis, que comedit ut moriatur ecsmiliter es in alii, e Ditibus qui piit fieri pa varias θc diuersas causa , .mnseri P fis ex praesdictis m a fortuna no si aliud gratia huius. i. re fine, quod ideo dicitur quia res fortuna contingit in hisn quae fiunt pst finervi patet. Σ. Physi. Id tu quod dicita fortuna fieri non es intentum tanque finis: sed psiter
intentione accidit. Hsc omnia. D. S. fm Pnm. Ad primum igitur dicendum et licet quaelibet ca . det ee diu et smodetiti quia una videlicet formaliter realia materialiter, alia effective, alia finaliteritii oes simul sumpte respectu eiusdξ effectus dant unum esse 5c nopius: unde ro non sequitur. Ad sm,dicendum in licet unius rei sit in una disso completa: videlicet smo escas eiustati eiusde rei possunt esse plures diis nitiones non copleis sepiacts smpit, ut declaratu e supra. C Quaesio .io. Quomodo valeat demonstratio periacam causam g est lectio. o. S.D.
CONSEQUENTER Consderandii restat quo demostratur aliud p cam q simul est cum suo essecturvosti consideratum est quo quatuor genera cautauin demonstrationibus pro mediis assumuntur. Circa quod qruntur duo. IrPrimo virum valeat demonsseratio a priori ad posterius per eam q simul est O suo effectu. RSecundo virum in causis qus no sunt simulo suo effectu valeat democtratio a fori ad posterius. zSequitur in Pso 5cin. S.D. Eadem autem G. I .. er Articulus primus.
AD PRIII se se proeeditur. Videtur m a causa qus est simul cum suo effectu non valeat dem 5strastio procedendo ad effectu. Nam no sequitur. Dosmin cator est: ergo domus est: oc in ibi arguitur a caustinest simul cum suo effectu: igitur Bee. Sed dicohat discipulus Q ibi arguitur a causa in potetia re noa causa in actu,de qua est hic ad propositum. Sedis contra: non sequitur domificans est: ergo θία et tameibi arguitur a causa 1 actu ei simul est eum suo effecturergo euasio nulla. Tertium iiterea, Omne ages nasturale producit suum effectum p successionem: ergo
nulla causa efficiens simul est eum suo effecturigi feci Suppositu est falsum. Sed contra est D fis in pnti casRes so. pitulo:ibi, i Eadem aut ca ecci I Respondeo dicedum m istud est sis opitulum huius quarti tractatus in quo Pns ostenden/o quare si demostatio in cais quae simul sunt cum suo effectu, de quare non si des
monstratio in his causs quonia non s mul sunt cum
suis effectibus,ponit duas oonclusones per seculam
conclusonem soluendo unam eonclusonem de qua in secundo articulo videbitur. Prima concluso ciest responsua ad nucstum talis est. In his quae simul sunt cum suis causis valet demostrario a priori ad possemus siue causa ad effectum. Quam conclusione probat Piis duobus exemplis. TQuorum primum et ale. Nam bene sequitur. Quando , est interpositio teris inter solem de lunam tergo e eclypsis lunς. pq, es dia exemplum tale em Quadocunq; est aqua codes sata vehementer est eris allum: sed hodie es condens sata aqua vehementer: ergo hodie est crissaltu. Cossderandu est hic stra Phin q, nil eun in causa est smul
cum suo effectu:oportet eandecam accipere quantuad hoe q, in fieri est vel factsi esse vel facturii esse,quae
accipitur quatit ad hoc qd est esse: quia causa simul ecum cato: scut necesse est Qqti est causa si eius essesctus: ita necesse est ponsis fiat eius effectus, &qsi facta est, et si factu, effectus & qti est sutura et, si fusturus loquendo de ca in actu: oportet. n. cam in actus mul esse cum suo effectu, ut patet. 2. Phy. accipieda est ergo ca pro medio fis debitam proportione: ut. s. ipsum esse causae proportionetur ips esse effectus, leneri causae seri causati ec futum esse causae futuro re causali. Cosderandu est ulterius m. s. D. Q huis motus in suis partibus lacessiones habean in s mul e
cum causa mouente. Simul. n. dum mouens m Uet.
mobile mouetur: eo et motus nihil aliud est que actus mobilis a mouentesm que mouens dicitur mouere& mobile moueri. Vnde multo magis in his q fiunt
extra motum, oportet eam fmul esse cum suo effectu vel causato sue accipiatur aliud ut terminus motus
scut illuminatio aeris simul esse cum ortu solis. sue accipiatur aliquid in his quae sunt poenitus imo bilia εc in causis essentialibus que sunt causs esse ipsus rei. Considerandum est ulterius fm eudem a Didem ipquia i motu necesse es eosderare prius re posterius. in causis mouentibus est accipere cam re causatum se habere fis prius Ac possetius, scut patet ιν agens na/turaliter mouendo pducit ad suum effectum ec sicut p totu motu pducitur mobile ad terminia motus: itar prima partem motus aducitur ad secunda δe se desinceps: unde scut motus est causa uetas consequentissmiliter prima pars motus est causa subsequentis: ocsc deinceps Se hoe indifferenter sue hie e5sideret ut in uno mobili quod mouetur continue a principio v 3 ad fine motus, sue in diuerss mobilibus, quorsi primum mouet secundu , et sis tertium:& licet simul
dum primum mouens mouet primu motu moveast tam e primu motu remanet moves postm desinit mos Ueri, quo mouente simul mouetur sin motum siue se
du mobile:& ita successive mouent mobilia quos rum unum est causa motus alterius: sicut de his quae proiiciunt ostendit Ps s. s. Phy. Det hunc igitur mos dum contingit m causa simul est cum eo cuius est causa inquantum. s. pars prima motus est eausa secunda vel primum motum liue mobile mouet sis. Hre ille formaliter. Ad primum igitur admittatur solutio discipuli qua hic tangit. D. S. Ad fm,dicendum Φduplex est causa emetens in actu. RNam quaedam e cuius effectus producitur lacessi uriscut e domi ficastoc a tali causa valet arguendo ab cax ad esse effectus in fieri Be no smpliciter: in declaram est in locis Dias lecticis. lia est cuius effectus producitur in inclanti: vi patet de illuminatione aeris a sole oc a tali causa valet argumentatio ab esse causae ad esse effectus sima
pliciteri unde bene sequituri Sol illuminans est: ergo aer illuminatus est:ab esse tame cuiuilibet causi quae
144쪽
G smul est eum suo effectu valet arguendo adesse esse
ctus absolute loquendo de effectu proximo: unde bene valet Domificanses: ergo domi ficatio est. Ade aliud paret solutio ex dictis. Q Sequitur in Phylosopho, re in . D. stibi, In his autem qu non sunt simul rec. CArticulus. II. AD SECUNDUM se proceditur. Videtur vin his quae non sunt simul cu suis causis valeat de mos fratio a priori ad poclerius. Na bene sequituri Ferrum es: ergo arma Di, ν ossunt esse:& 1bi arguitura priori ad posterius inesse,in his qui non sunt simul
cum suis causis: ergo Sc. scd n pterea, bene seu tur Inciso lapidum emergo paries erit: et ita ibi arguitura priori ad posterius in his q no sunt simul: ergo rec. Sed p est Dηs in pnti capitulo: ibi In his aut quae non sunt fimul Sc. I Respondeo. dicendu* vs,
mouendo una qOne: videlicet ut v in his qus no sunt simul cum suis causs ea dat tempus mediu inter ipsas ct suas causis vel non ponit se in coclusonem hic
quae est responsiua ad quoin tu videlicet, In his nust. non sunt smul cum suis causs n' valet de monera tio a priori ad posterius potissme ab ee ad ee. Qiis Conesuso concluso prodatur tribus rationibus Phylosophi.
νι auo. Vatia iv prima sumitur ex parte temporis determinati absolute consi derati. Secunda sumit ex parte temporis determinati absolute cons derati. 'ertia su mitur ex parte medii. Prima to talis e linam possio priori non necesse est q1 sequatur posterius quum ad determinatione temporis. vlputa Infirmus bibit potationem: ergo tali die sanabitum ergo no valet huiusmodi demonst alio a priori ad donemust qui a s a priori ficto posset syllogizari posterius iactu sin de
terminatum tempus posset concludi, ιν quia versi est dicite hoe iactu esse, puta infirmu bibisse potatione: et et vehi si dicere hoc factu esse quod posterius cipuita eum esse sanatu, re eade to est respectu futuri. Non enim possiamus concludere iste sumpst medicinam rergo erit sanat' pro aliquo tempore determinato: uah e non erit vetv in quolibet tempore futuro. s. in tes p re medio. Secunda r5 est talis. Quia ca quae nescessario infert suum effectu es smul cum eor ergo in - his qnon sunt simul causa non necessario infert suueffectum. et Gium ad ideterminatum tempus: no. n.
sequitur hoc factum. s. re isse medicinam hibiti ergo necessario hoc erit. Q sanabitur quia in multis effers ctus causarum impediri possunt. Tertia ro e. scutex parte temporis absolute considerati nosol si logi, zam a priori ad posterius in his quae non sunt sinus,
rem sm tempus determinatum,nem sim tempus idoterminatum: ita et ex parte medii temporis non constingit accipere aliquod tempus aut determinatu aut
indeterminatum: in quo possit concludi poserius a priori: quia in toto tempore intermedio falsum est diM cere esse id quod posterius es que uis id quod pratis esseiadum Dio declaratione pcedenti, qonis considerpti num, randum est hic fiti Phin q, dem Ostranti necessarium est scire visi cas se consequentes snt in tempore constinuo,vel non: videlicet casquc non sunt simul cum suis essectibus,quia si non sit cotinuatio in huiusmos di causis non erit accipere imedia tu principiu. Quia semper inter duo nunc discontinuata,es accipere aliquid medium: re ideo si id nunc in quo est effectus non si continuatum ad id nunc in quo est cau sa, eriti medio accipere aliud aliud quod si causa media, rediman se in infinitum. Considerandum est ulterius sediti .D. S. ex sententia usi re scut linea est quoddam c5ιtinuta, punctus at es qddam indivisibile qst determi
nat R diuidit lineam: ita re ipsum fieri sue mouerie Kqdssam continuti. Ipsum aut factu esse vel motu ee,eqmam indivis bile. qcypol accipi vel ut determinans
totu motu . vel ut diuidens motu tani finis iam ς ptis motus re principium secundae licui patet de punctoqirdiuidit lineam: se igitur ipsum factum esse est causa pcedens ipsum fieri cuius est principium re est effoctus conseques illud fieri cuius est terminus. Si igitur debemus demonstrare oportet fieri se irin dem rati uua posteriori factum esse ad fieri pcedens, ut si dicamus hoc factum est: ergo id prius fiebat, sed quia ipsum fas ctum ee est principiu ipsius fieri, sue quae lacta sunt, eoru qua sunt: consequens est ut siti se habeant 1 hi, quς fiunt: ut.s a possem ori fieri si logizetur ad prius factu: ut puta s dicas, Sol mouetur ad puctum medii caeli: ergo prius motus est ad punctu orientis: sed a pori non pol fieri sylti ad pocletius, ut puta, si dicamus et quia prius hoc factu et ideo sequitur et illud quod est posterius fiat vel factum st.Et qui ro est de fieri rede lactu esse:eadem to est de fore re futuae esse. Hse ille ola formalr. Ad primu igitur dicedum v, ibinci . arguitur ab esse ad esse: sed ab posse esset unde mediurio est homogeneum. i. unius genetis: unde ratio nul/la. Ad secundum,dicendum negando antecedens: quia dato et incisio lapidum si, non est necesse s paι Des erinqui a talis effectus impediri potest. CQusstio. ii . Quomodo valeat argumentatio I his qus non sunt smul, re est lectio. i a. D. S. Lee. a laINs VPER eos de tandu restat quali valeat argus mentatio in his effectibus qui smul non sunt eu luis causs in directe procedendo. Circa quod queritur
unum videlicet. Vtrum in his qus non sunt simul conis causis valeat argumentatio a posteriori ad prius.
AD QUOD se proeeditur. Videtur et, in his essectibus u simul non sunt cum suis causs non valeat argumentatio a posteriori ad prius. Nam non seωtur panis est: ergo farina est, & tam ibi arguitur a posneriora ad prius in his effectibus a no snt smul eum suis causis:ergo rec. secundu pterea, qlibet de mos fratio procedat ex prioribus ut in primo huius declaratu est: ergo nulla argumentatio poseriorastica de qin h ic ad propos tu valet a posemoti ad prius re o cosequens suppositu est falsum. Sed eti P fis innoe M capitulorabi ζSpeculandu igitur ree. Respodeo Rei num
dicendu et in ud e tertiu capitulu huius qrti tractatus: in quo Phylosophus os endendo qliter valeat argus mentatio in effectibus et non sunt simus eu suis causis ponit unam conclusione quae est responsua ad qstu. Videlicet v, in s milibus valet argumentatio a yos
seriora in fieri ad prius. Qua concluso ne a bat Phys Conclusiolosophus dupli unu supponendo videlicet quod sesn non pol este consequenter se hiis & contigui, cum
hoc quod est factu esse. qirprobat, Quia duo facta ee
Non piit esse continua re cosequenter se haberrimi ratio e,ua duo lacta esse se hnt hoc mo, ut qdam vitisma indivis bilia seut duo pucta in linea: sed duo euam non sunt consequenter se htitia tergo et nem duo
facta esse: quia tam puncta G facta esse sunt in diuisahilia, quae non se hiit consequenter in coti nuis: ut patet. 6. Phy. Ex quo sequitur illud ql supponebat vis delicet v, fieti re lactu esse no piit coliqueter se habes rer cuius corroboratio talis est. RQuia fieri est diuisi, hile, sicut mouerar sed lam esse est in diuis bile, sicut
puctus:ergo sitat se habet linea ad psicts: ita se habet neri ad lactu esse:aa sunt infinita lacta esse in eo qd e
145쪽
. seri,sicut sunt infinita puncta in linea potentialiteri sed in linea non possunt accipi duo puncta conseque ter se habentia. Ex quo sequitur Φ quia factum e e est terminus eius quod est feri raptam deri non se habet
consequenter eum eo quod est factum e e. Aliter duo facta esse se haberent consequenter ad inuicem: ut patet. 6. Topicorum interquς no cadit medium eiusdegeneris: sicut duo milites in aete, vel duo religios in choro: sed habitum supra id quod est consequet et se habere addit contactum. ut ibidem patet. Continua vero dicuntur quorum ultima sunt v mim inter quae videlicet nullum cadit mediu. ut ibidem patet . Quis Proba lib. bus pinsis Pss probat predictam eones usionem duae eluiloni, pisciter. Primo tali exemplo: nam bene seatur Sana a exemplo. tus est: ergo prius accepit medici nam k hoc loquens do de sanitate per artem medicins in infirmo perdus cta: in hac autem argum etatione arguitur a posterio m in fieri ad prius licet arguatur a priori quantum ad necessionem temporis. Quanto. .aliquid est proxis mi us prssenti nunc. tanto est pii ut quatum ad successionem temporis siue c5tinuationem: quia eu ipsum
B nuc sit principium temporis: fm ipsum distinguitur prsteritum re sumtum. sed quatum ad fieri:est ordo conuersus in pteritis re suturis. Nam in prstetitis icti N, 5 sum to aliquid e possemus in fieri. quanto proximius prssi, litium senti nunc. Sed in futuris est econuerso. Conside , ' randum est hie fm P fim et licet infinita facta esse sint in uno fieri ut dictum est: tamen necesse ea incipere ab aliquo medio. s. ab ipso nunc tan* a primo: dictu est. n. π illud quod est posterius est principium sillos pirandi: sed respectu omnium in pridicato factorum
ea ipsum nunc: unde necesse est accipere ipsum psens ut primum oc imediatum principium quod licet res Notan . , . spectu aliorum sectorum accipiatur ut principium et immediatum. Consideradum est ulterius Pm eumdem * sicut se habet in eo quod factites st: ita se has
het in eo quod futurum erit. Quia sequitur si talis fas s. tisa nabitur in futuro necesse est et prius accipiatis dici probatio. Da loquendo de sanitate modo exposito. Sedbprobat eandem conclusionem tali exemplo. Nam bene sequitiar, Domus facta esst ergo funda metum pus factum erat. Similitet seatiar. Si domus i futuro atrnecesse est φ lapides prius incidantur, ut fundam Duplest ea prius fiat: loque do de domo lapidea. Ad primum inarerialia. igitur dicendum m duplex es causa materialis: namqusdam est trasens, ut farina:alia e permanes, ut ferstum: ab effectu causae materialis transeuntis,ualet abG esse ad psui sed ab esse effectus causi materialis permanetis valet ab esse . Bene sequitiit, Arma ferrea sunt:ergo ferrum est, quemadmodum ad longum declaratum est in Locis dialecticis. Adfmdicedum ς hic accipitur demonstratio pto quacunque argum oeatione. Vnde ratio laborat in s qui uoco. D 'e. ara cQuςstio. 12. Quomodo valeat argumentatio secus dum circulit ira:& est lectio. itis. D. LTERIVS confiderandum restat qualiter aciripiendum sit medium in his ous fiunt fis generationem circularem,post B consideratum est, qualiter acri iendum sit medium in his qus fiunt in rectu. COsiderandum est etiam qualiter demonstretur per caussam in his quae fiunt semper,& in his qus sunt ut hoqueteri Circa quod qucruntur duo. TPrimo, utuin his quae fiunt lecudum generationem et rcularem valeat demo statio a posteriori ad prius. TSecundo, utrum in his quae fiunt ut frequenter debeat accipi medium quod fit ut frequenter ad demonstandum
csequitur in Phylosopho, Be in. s.D. Quoniam Dautem videmus in his . . TArticulus primus. AD PRIMUM sic proceditur. Videtur et I his qus fiunt fis generativem, circelarem no valeat demonstratio a posterioli ad prius. Nam in similibus non pote i fieri demonstratio aliter demostratio ei racularis esset possibilis: quia in his quae fiunt se dum generationem circularem sicut a posteriori deueni, tur ad prius: ita postea a priori ad posterius, ut patet lier Phylosophu in litera:consequens est contra Phyosophum in primo huius: quia sic idem est prius ocp stemus, notius Ac ignotius, causa Ac effectus, respoctu eiusdem: quia idem demonstratur per idem, quae . . cret . Iomnia sunt in conconuenientiaret. Ac cpera. Sescundum prsterea,in his quae fiunt secundum genera tionem circularem extrema se medium conuertunatur: ergo scut arguitur a posteriori ad prius: ita a priori ad posterius valet talis argume latio. Sed dices bat discipulus m non ess inconu ns dicere dc concedere n simillinis valea arvum etatio a priori ad posterius sicut e conuerso. certium considerandu , .
si sic sequeretur m idem Eget materia de causa sui ip, Esus, quod est in conuesi ras: patet sequelar quia si ad ii
primum sequatur vltimum re ad ultimum sequatur L primum, tunc ad primum sequitur primum , re ad medium sequitur medium: similiter ad ultimum se Ktur vltimum, ad minus medium, re si eidem demo strabit seipsum,&pet consequens idem erit materia ocea uti su ipsius quod est in conueniens: in his ergo quae fiunt secundum generationem circularem non
valet demonstratio. Sed contra est Phylosophus in prssenti capitulorabi, Quoniam autem videmus in his quς sunt&caetera. Respondeo dicendum. Res sio. Φ is ud est quartum capitulum oc vitamum huius quarti tractatus in quo Phylosophus ostendendo qualiter debeat accipi medium in his quae fiunt secus dum generationem circularem.& in nis quae fiunt ut frequenter, ponit duas conclusiones,de quarum Secunda in sequenti articulo videbitur. Prima co, Conclusia cluso q est responsiua ad qsitum talis in . In his quae
fiunt secundum generationem circularem valet argum etatio, idest demostratio a posteriori ad prius proscedendo circulariter ad prius . Hanc conclusionem .
probat Phylosophus inductive. Nam bene sequitiae Si terra est pluta, necesse ess m per actionem solis vaspor ex ea resoluatur, quo resolutor necesse est usura in sum eleuetur,quo eleuato: necesse e* generetur nua ςhes, qua generatae necesse e v generetur pluuia, qua generata cum sit grauis:necesse eum cadat deorsum super terram, qua cadente super terram: necesse estv pluat eam , oc per consequens et terra sit eo, pluta, quod erat quod primo accipiebatur, ec se in omnibus aliis quae secundum generationem circulas rem sunt: ergo Se cxtera. Pro declaratione huius considerandum est secundum Phylo 'phum,& Doctore Sanctum s in his q dicto modo nunt valet sylllogismus dummodo accipiant processum demostrastionis hoe modo, videlicet . medium se extremi tramini consequantur ad inuicem. Quia in his quae se generantur ea quaedam conuersio circularis ducens a primo generato per quod deuenitur ad ultimum, ει ab ultimo deuenitur ad primum:non idem numero, sed idem specie, ut dicitur in secundo de Genetastione, k ita non sequitur . idem numero sit pus αposterius, notius S ignotius, causa Se essectus, echoeipsum competit processui dem 5strationis, eo ς quis doquae conclusones conuertuntur, ut scilicet ex eis
146쪽
U sillogizentur aliqui praemissariim: hoe enim est cluculo demonstrare:* quctuis non competat. si omnis no sit unum & idem quod prius fuit conclusio repossi ea est principium respectu eiusdem in numero .riem simul idem notius re ignotius. Si autetia non stomani no id F seut accidit in his quae circulo generantur, nullum in ueniens est. Hsc osa. D. S fm P m. Acscipitur autem hic demo si ratio communiteri ut vides licet se ex tedit ad syllogismum. Non enim est inconsueniens wlti ei reuiaris, licet demostratio circularispa quid sit in conueniens vel impossbilis, ut supra in pri mo declaratu est:& pn hoe patet solutio ad pmum Notam I. artu mentia. Cosideranda est ulterius hic fm. D. S. pdicius casu circuitus inti enari non pol fm ordines inueni in causis p serua sie necesse e veni re ad unii primu in quolibet gneca vi proba L. Metaphysi. in aut aqua gsietur ex igne re iterato ex aqua genes retur ignis hoc non est 2 se, sed p accidens. N5 em mens p se genera sex ente in adiu: sed ex ente in potetia, ut pi limo Phy incedendo in causis per se non erit cir . culatio. Nam coplutionis terrs accipimus pro causa agente calore aeris, qui causatura sole re non ecoueri H so, proca vero in Mi accipiemus aqua: cuius m a no est Notadu. s. vapor: sed ma cola elementoM. Hse ille. Consides fandum est ulterius fin Egi diu τ in pdocto exemplo Phi medium re extrema conuertunc Na pluuia, nu he 5c Vapor. couertibiliter selint. Quod libet enim potesse prinas, quodlibet meditim.' quodlibet ultimu: nam si incipiamus a pluuia, ex pluuia generabie vapor: re ex vapore nubes pst quod pluuia erit pmii, vapor meditare nubes vltimum. Si incipiamus a va pore ex vapore generabit nubes. EP ex nube pluvia,et. . sic nubes erit mediu quae priu, fuit vitiinu, repluuia erit ultimii que prius fuit quodda prius acceptu. Sed si incipiamus a nube:ex nube generabitur pluuia, ex
pluuia vapor: si e nubes erit primit pluuia medium et Vapor vlmnia in . Sic ergo in talibus extrema et mediu
ri . conuertiantur:quia ex quodlibet potiteri quodlibet, ς O sic in generationibus talibus medium fit extremure econuerso: ita ex in argumentationibus piit coclus sones fieri pmi DAP econuerso: ua sicut modi intellugendi sumunt origine ex modis essendi: ita modi araguendi sumunt origine ex modis essendi sicut in hisi qui generantur: ergo circulariter finesis pisit de se inatricem inferri circulariter:sic de eis pol fieri argumen rad . . tatio circularis. Hse ille. Considerandu est ulterius fim eunde m idem initum idem non potesse camarterialis suijpsius, loquedo de eodem in numero qua/tumcunque accipias a materialis p accides, ut si ex pluiuia fiat vapor, ex vapore nube ex nube pluuia: dc ita ex pluuia fiat pluviano est eadem pluuia numero ex qua fit vapor re pluuia quae generatur ex vapore re phoe patet solutio ad ultimum argumetum. Ad ars gumenta igitur patet solutio ex dictis.
monstrandum ea quς fiunt ut frequenter non debeat accipi medium quod se habeat ut frequerer. Nam demonstratio procedit ex necessariis, ut in primo limius probatum est: sed necessaria non fiunt ut frequenter ax necessariis aut semper non sequis nisi necessaιrium,ut et ibi probatum est:ergo in nulla demratio edebet accipi medium quod se habeat ut frequenter. Secundum pterearin causis qus impediri piit,ut supra probatum est vel concessiim: non valet argumenatatio a priori ad posterius: sed eausa qui producit suu
effectum ut frequenter impediri pol, ut patet. 2. Phy. Tergo talis non pol sumi pro medio dem rationis: Daecipiendo dem rationem coiter affirmative sillogizando, conclusio non sequitur necelsaria ex pmisssabisolute loquedo. Sed γ eli Pfis in pnti capitulo: ibi, e Sunt quoa&c. I Respondeo, dicedum ut scaei Res sio. conclusio huius capituli quς est resposita ad que situ Conclusio.
talis est. Sicut eo' quς sunt semper oportet accipem editi, quod sit semper: ita eorum uus sunt ut freque te oportet accipere medium quod se habeat ut ire quenter. Hsc conclusio proba tali ronesin Plini: Probatis. nam si acciperes medium quod est uniuersalere semiper,pdicabitur de minori extremitate uniuersaliter. i. de omni ec semper: ergo maior extremitas pdicabitur uniuersaliter ia semper de minori extremitate: αn ut frequeter, quod est hypostasi ira: supponeba. n. m illud quod de in ostratur, dem fatur ut flammter. Ex quo patet* eorum q fiunt ut frequenter psit accipi principia immediat adta tu . talia i ncipia luit aut fiant ut frequenter Veruntii limo i dem rationes non faciunt scire simpliciter verum esse quod concluditur: sed sin quid. i. v verum est ut in pluribus siue frequenter: sic et principia quae assumuntur veritate habent, unde limoi scientiae deficiunt a scientiis quae sunt de necessariis absolute illum ad certitudine deatnon strationis: vi hic dicit. D. S. Ex quo patet solutio ad argumenta: patet ex praedictis ut hic dicit Plis epilogando ea quae dicta sunt in praesenti libro, quas
te quod quid est sit vel non sit demonstratio vel diis nitio. Ad argumenta patet solutio dictis.cQussito 13. De his quae accipienda sunt ad inutilia pandum quod quid est: N est lectio. ia. D. S. ec I. IN HOC tra ista tu conlide radum est qualiter ipm quod quid est pol venari. Primo ostensum est quali iter ipsum quod ad est, re propter quid, se habeant ad
demonstrationem. Circa quod quadruplex occurrit eosideratio fm qi quatuor sunt capitula huius tras ctatus. TNam primo considerandum est qualiter discuntur esse illa que accipiuntur ad constituendum mquid e 1 sue diffinitionem:& hoc in primo capitulo. TSecundo, considerandum est qualiter talia debent
per viam diuisionis inuestigari, x hoc in secundo ea pitulo: ibi, c Congruum autem occ o mi coiiderandum est de erroribus qui contingere pol in tali inuestigatione,& hoc in tertio capitulo:ibi . Noautem oportet oec. TQuarto, considerandum qualiter quod quid est pol in uestigari per viam sim υlitudini re hoc in quarto capitulor ibi , c Quauere autem oportet &c. Quantum ad primum qu ristur unum: videlicet qualiter ad inuestigandum quod quid es accipienda sint talia quae insunt semper oc in plus se habeant non extra genus.
CSequitur in Phylosopho,oe m. S. D. Quomodo
autem oportet venari. I CArricul us unicus. AD QUOD sc proceditur. Videturinad manis sectandum quod quid est non oportet accipereissa qinsunt semperoe quae in plus se habeant in dissi nitu Nam in .r. Aleta physi. dicit Phylosophus m quas do peruenitur ad ultimam differentiam erunt aequasles differentiae ipsis speciebus: ergo differentia no in plus se habet-l ecies,sed differentia ponitur in disnnitionciergo quslibet particula ipsius quod quide inon in plus se habet Q id cuius est. Secundum pristerea, quslibet dissinitio dicit quoddam proprium
diviniti, ut patet primo Topicorum: sed proprium non in plus se haneti id cuius est proprium rergo dccxtera. Sed cotta est Phylosopluis in litet ibi,
147쪽
qlibet plicula se habet in plui. TAlia est udditatiua circulocutione: illius dissolvi quelibet particula se habet in plus. TSi aut sit disso que datur p proprium
senus e propriuaccidenti lia non dicitur ita, sed descriptiuauet declaratu est. r. Diuine phylo
Nola dum, Ophiae. Cosiderandii est vit mus fm Phuran pnnquar iam capitulo et illa qui sese habent m pdicantu naci
ex necessitate 5e uniuersaliter istam,& oia simul sumpta conuertuntur culillo cuius constituunt diffanersa Acquid est tale,autes gemis,aut est diffor sed talia
non lunt genus: quia penus non conuertitur cum eo
in est genus: ergo est diffinitio eius. Ad argumeta patet solutio ex diistis.
Ge. 14. Qiuxssio. i . Quomodo inuestigari possit quod ad
est per viam diuisonis.& es le c., .s.D. DSED cons derandum restat qualiter ipm qiud est
potinuestigaria via diuisionis a modus est maxime lcostruus. Circa quodqurritur. TVtrum perviam diuisionis possit in uestigati quod quid est. ISequitur in P ηo,ct in . S. D. cCongruum aute. ν
AD QUOD se proceditur.Videtur et p via dia uisionis non possit in uestigati qθquid est siue eius ignisi qlest diffo. Nasut supra dem est a via diuisios
nis non pol ostendi qlud e de eo cuius est: ergo θαSctar pro erea. in qualibet dissone ponitur aliqua disserentia vel aliud loeo differentiae: sed differentia est diuisibilis ergo p via diuisionis no es congruit aduenandu dissonem. Sed est Γfis in psenti capitus
istud est fim capitulti huius tractatus in quo P fis tantvna coclusione quae in responsua ad quaestu. D Concluso delicet Q p via diuisionis pol congrue venari ipm qacid est,sue disso. Quae coclusio probatur tali rone Probatio.
Ρη m. Na spes cuius solum est disso,het diffiniri arroprium genus: sed proprium genus no pol cognoi ηsci nisi cognoscatur quas ter diuiditur in spes i mines diatas p di fierentias eius constituentes:ereto via diuissionis congrua ess ad venandum qd quid ecl. Pro Notadum cuius declaratione consideradu es Fm Philosophu, primum.&. D. S. Q cu aliquis vult negociari ad diffiniendum aliquod ule,congruum est,ut pino diuidat genus in partes lamas illius generis quae fim spem sunt indiuissibiles: putam diuidat num e tui binariti ge ternariu
Et hac diuisiciethnissap qua copnoscit ut genus: O83 postea accipe damne singularis spe*, re ite in s mimbus. Considerandii est ulterius fim eunde re postque Nolai . a. accepimus e diuisione genetis in spes quid ut Opriugenus: pura ut tu sit in genere qualitatis vel Glitaris: op ad inuestigandas differetias co siderare accidet iapro pila.quar tunis gna spemqlpmo Opa facere p accidentia eoia quae consequuntur aliquod genus coe i L. . . ain diuisibile: quaeqde simul sumpta ti conuertantur cum spe cuius diffo quaeritur erit ponere loco unius
differentis ipsi ut dissonis. Sed instabat discipulus. 'Da . Na quodlibet genus diuiditur a duas differentias, ut patet p Porphyri u re Phylosophu i psenti: ergo hoe maledicitur m aliquod genus est indivisibile. Ad R s Drq dicendum licet quodlibet genus sit diuisibile pervia de laesus siue coponis qua procedit ut a superiori ad inferius: iii aliquod genus repitur quod est in diuissibiles viam ascensus Diae reolutionas. Nam genus P . generalissimum non est resolubile in aliqua pora gesnera, licet resolitatur in aliqua priora trascendentia, vi in veteri arte disputatum est. Cosdeiadum est Notan. t. vlterius fin Phylosophum * quiluor reuruntur ad. Quatuor hoc π aliqua dira sit bona. TNam primo reatitue requisita*di fio pdicetur in eo qd quid dedimnito: licet diri ad bonam rentia seorsum accepta praedicetur in quale fmmo, diissidum significandi. 7Secundo requiritur ιν sit couerstibilis cum diffinito. videlicet * non co*etat aliis a diffinito. IrTertio m partes diffinitionis sic ordinem
tur φ magis commune praecedat minus, inmune praesertim fmsent etiam: secus autem causa Ornatus.
Irmarios nihil diminutum nihil superfluum eo monean sed Φ euae uel totum naturam diffiniti a pma potentia usque ud ultimum actum. Ad primum igitur dieredum qilicet via diuisionis no valeat ad ostendendum sillogi sice quod quid est de eo cuius e In eo qst quid est. valet tame ad inuestigadu ipint sed videtur qldi dentes stati m accipiant cita coleta sub
148쪽
diuisor no vi sillogizata, sed sicut si alias apncipio aesciret antem diuideret. Ad F m. patet lolo ex diatis. et D. M. De cognitioe ipsi' qiud e, &e lec. is. D.S. A ΜPLIus cissid/icidii res at de exesuhoe duoNerro N u cotingere piat in venatione ipsius qa side it, ct de his q debent obseruari in tali venatione. Cirica quod urunt duo. IrPrimo, possibile sit intelle, esu humanu corpi collinctii intelligete quod quid est alicuius rei. TScG,vitii in venatione ipsius quoa uaest p via diuisionis debet obseruati iv ea q accipi uturin tali venatione predicentur in eo quod quid est. CSemur in D fioi S. D:ibi, cNihil at oportet. Articulus primus.
AD PRIMUM se procedit. Vi Wim postidit est intelleltu humanu intelligere quod qd est alicuius. 7 rei. NI nullus pol cognoscere quod ade tali cuius rei nisi cognoscat oia entia: sed impostibile e intelle viti humanii intelligere omnia entia cognitione nati: a nullus angelus cognoscit oia cognitio e natue oecc. VProbatio minoris. Na quod ud est siue dimiturio da p pto prict driam essentiale loquedo de distone significate quod Id est udditati uri sed non pi cognosia sci dria alicui ut ad ola alia entia: nisi Oia alia entia cos gnoscant. Naen .pot cognosci relatio nisi cognoscant Iur extrema relationis: ergo maior vera. Scalapte
rear id quo aliud differt est ide ei Id aut a quo aliquid differt est alte* ab eo: sed non possumus scute qaud e alicuius nisi qires ide ei,& quod est alte φ ab eo:ergo non pol cognosci qstum ad quodn d est: nisi ora cognoscant,& sie id e quod pus. Sed 5 est Phs in pnti capitulo: ibi, No aut opi Sc. I Rndeo dicendii,
Q istud est tertii, capitulti huius tractatusta quo I lis remouendo duos errores re adducedo ea q obseruari debent in venatione ipsius quod quid est: aut in acces - pta e dissonis alicuius,innuit tres coclusiones de qNPH ii, in senti Eii uitieulo videbis. Prima aut cocIως*iψ' so tali, Q tioopidissiniet Eec cognoscese cognor Prima id. steteres ite ola. Qua coclusone probat Plis duabus Ionibus Qua tu pruna talis est Na diis q ingrediun, tur dissone signi litate quod ud de qua es hic ad pro postii sunt tales p Q, diffinitu est alte tu re diuersumum taliam: sed noti tm oes ditas diffinitu est alterum seu aliud fis lanam, cu multe sint dris acciitales:ergo: non Op ιν dilaniens cognoscat oiae Hanon opam e pnciscat drias accia tales,vtputa dii linies notem,
I no opi m diffiniens cognoscat oes ditas accidentales ipsius per qs dint pticulatia 4c indiuidua ipsius homi Secura ro. nis , Sedum est talis. Non optet diffiniete scire oes spes alicui' a cibus differt ho p ditas essentiales, ut sius velit diffinire nomine diuidedo animal per tonale oc. .net is irronale, sufficit eu cognoscere, hac driani tonalem, ni di et homini utiεqrit diffinire conueniatronale. Sedi de driis oppositis quς plicant de aliis spebus animastis, no opι scire quot sunt diis animalis quae fidicatur de spebus animalis trionalis: ergo non opa diffiniete cognoscere omnia alia a diffinito loqndo de distone determinata S. potissima. Secus a sit est loquendo de cognitione confuse Sc puatiua quae cognoscit homunem esse antinal; cognoscit euec ens: Ac cognoscat eueciens quodamo cognoscit omnia, ip in pronomio Μetaph u . phisbus ps pinus error eo qui dicebat m imposthile es accipe quod ud est,hue diffinitione alicuius ter . hoc q) omnia cognoscere. VTu primo : a no est necesse et talis cognoscat oia. p Tu udo: quia non est in conueniens N tulis cognossinoia cognitione confusa cognoscendo additatem vivus reKPater ergo insio ad qsitu: v, Κ pom bile eu
intellectu cognoscere quod a de alicuius, dato τ n5 KOmnia cognoscat. Scda coclusio q elicitur ex textu secunda est talis . Gillea vult venari quod ud e, hue dissone conclutio. alicuius puta diuisonis non op3Φ sup Ponat, totudiuisum cor in eas sub mebris diuidentibus. Quam robatio. conclusionem probat Plis tali Gne. Na si accipiatur dite oppost propris re immediat s alicuius generis diuidit, necessario seqtur . to in tale genus necessario cadat sub talibus drijs: ergo non est necesse in hoc
a venatore petas. Pro cuius declaratione cosidera otanaia.du est hic fili Plinis necesse est totu genus diuisum esse in altero me broru diuideri u cu suo opposito. Aliter a. n. dria diuides cia sua oppone evacuet totu gen'. Si talis dita accepta sit propria re immediata illius generis qd diuidi fin*tu limoi, ua dato * tales diis eissent opposite, si non essent immediate, no euacuarctio tu genus quod diuidicvt fias accipiat has ditas, v diuisum pennis se non diuisum pennis ubias diuidie animal clauis sint opposita notii etiam at totis animalcia non sunt diis animalis simpliciter Oc immediator: sed sunt drie animalis penati. Sed s alias accipiat diffferenti as alicuius diuisi qsint diis eius simpla re sint opposit re immediato necessario euacuat totu diuissum. Ex ubus elici unc tres conditiones hon diui misis sionis. TQua tu lima est * diuisio debet esse bimem tibi, ,hris. TSecunda est π talia nacbra debent esse Pypo iv ἡ ta re p pus divisa. 7 Tertia, est g euacuent tom polle diuisitita q) totu diuisum contineatur sub mediis ais uidentibus. Ad argumenta patet solutio ex dictis. equi tur in Phylosopho,& in. S. D. Ad constutuendum Se. GArticulus secudus. AD SECUNDUM sic proceditur. Videtur in venatione ipsius q3qd est p via diuisionis, no op accipe solii ea q pdicant in eo qa ud est. Na in tali vena lone accipi propria dita: sed talis no pdicat in ud, sed in qle, ut p p Porphyriui lib.Vniuersaltu, p Phm in primo Topicoru:ergo Sc. Scam aliqua disio et sciditativa da p accntia clita, ut supra co ce sum est: sed talia non pdicatur in ud: ergo Sc. Sed
est Plis in pnti capitulo: ibi, c Ad constituendum R spata. Occ. 'R si deo, dicendum terna conclus obuiu 2 Conclusio.
pituli ex q infertur conclutio riisma ad qsim talis est. Tria de necessitate reatu mur ipsi diffinienti ad vonandii ditione p via diuisionis. 7 Primu v3, haccipiuntur pdicatur in eo qd ad est. TScdm,τ debite ordinetur, ita Tmagis cbepcedat et minus coe sequa Mtur. TTertiu, ut accipiant ut omnia q ptinent λd ipm invitatio
qa ud est. Qui conclusio declaratur fui Plim tria
ad ei' singulas pies. Pr uno,*tu ad kma pie. Na sicut panethodii datu in lib. Topicorum de acciat epos Iuxnriis probate 5c qias insunt p acclis: uc p in ethodum datum de gne possumus probare que in sum et quς indicatur in eo qd ad siue essentia tueri Aa ea quae accis piuntur p via diuisio isad dissiniendum aliqd insunt v se ei cuius est diffo. Sed illa quς iniunt p se essentias liter pdicitur ut in ud accipi edo pdicari in ud pro eo quin fidicari essentialiter:vn dita eentiatis pdicatureentraliter de eo, cuius est dita, rest minudsm re, l3fm modum significadi Nicetur in qle. Sc do declarat *tum ad sedam piri vι τ dissonis debeat congrue ordinari ita τ magis coepcedat, S minus me se Qtur. Na illud e lius accipiendii inter pies distonis me iis ad ola, a quo v3 non puertitur subsiste di γntia, ct sie deinceps vin quo deueniatur ad differentiam
totius. ine rentiam specifica, quae non pdicatur
de aliquo distincto spe ab ipsa: sedcu illa conuertati
149쪽
A D no reouerso,illud est prius maiore. M illud est pu
a quo no couertit cosequentia in dissone: ergo id de
herbiis poni qd est Moclido od est sis in ordine ditii sonis. Tertio declarat pdicia coclusione qJtu ad tertia ei' trivi m nihil eoru q ptinet ad qa ud e plerimittas. Na p via diuisionis aceipimus id que pinum descededo ordinate usq; ad ultima driam specifica, qcu eo cuius dira querat necessario couertibilitet pducasi sed hoe faciEdo nihil pt di mitti eo v qus plinent ad qaude sue ad dissone alicui' implicite loquedo:&se dira euacuabit tota nam dissitim a pira a potetia .apm op dicato usin ad ultimii actii. i. ad driam spescifica. TEx quo pι coclus otia sua ad quςstu: v lin Menatione ipsus quod ad e opa accipe ea quς pdicanitur in Adrila ea qus ponunt in dissone udditativa formaliter accepta opi q) ut sint replicen sp se in primomo, ut in pino huiis patuit. Sed ola talia quae sic p se
s ficadi et no fm re, ut calor, albedo et sim illa: qus cum sint genus vel spes opa et pdicen inad: tra sm signifi, eatu vel res gnificata diciti acciis re nodicut Ad accis paedo pro eo quod e*tuqlere alia pdicata acciat tu. VAlia vero sunt qus dicunt quid fis rem et modum smulivi sunt genera oc species de genere substantiae: ut in Summulis satis declaratum e. Vetutia accipit γω, satiri dicari in ii id ut se extedit ad oem pdicatione eentia,
dhlicet m pdicta ars inuestigadi dissone a via diuiso istribui fidiam coclusonibus obseruatis in suffciens. NI 5e sic disso no sup fluum nem diminutum cotino hit. TQ . n. no plus ponas illo moritum debeat po ni pa p pinum trium pdicto et solum accis uti ea pdican in quid,& talia necessee aecipe. VS uni liter
manifestum est ιν sic in tali diffinitione nihil deficu qui a s defic rei aliquid vel esset genus vel dita. Nonymum: quod pa ex secundo trium p dicto' id. n. accipies ne quo no sunt alia ει ς pt ee sine aliis, Oe hoc egenus in his qus p se fidicant. Nem fm: quia diis ora accipiunt ut pa p tertium pdicto φ,quia deuem ad vi/ tima driam extra qua amplius no pol accipi alia dita accipi edo alias ditas intermedias. Talis ergo ars e sufficies nihil sup ssuum aut diminutum a tinis. Suffcit: ergo tria pdicta seruare ad aliquid co grue dissim edo.
ci Ad primum pate solutio ex dictis. Adfm dicedum et licet aliq dira quae dξ udditativa impropriae
vel circuit locutione des p accntia coia,ci oti seorsum
sumpta in plus se heant * dimnitum: is di nitio si
di propris reformaliter quid ditativa, deqnunc eadpropositum, noda pacctitia cola aut opria: sed prosprium penus repropriam driam: unde ro no sequi .
. . C Qucii Q. s. Quomodo inuestigetur quod quid est
iam'. pervium smilitudinis:&es lectio. 16. D. S. .
EXC A P ITE huius quinti trahatus iubet PIs
nunc eos deradum esse de inuestigatione ipsus qdudest sue dissonis per via similitudinis:Postm visum est Uiter possint inuesta garip moduc5gruu,v3 p via dis uisonis. Circa quod stricVtra modus inuestigadii pm quod quid est per via smilitudinis sit eo uenies.cSequitur in Phylosopho, re in. D. S: ibi, cingreste autem oportet. I CArticulus unicus.
AD QUOD se procedit. Vim ipm quod quid e
non possit corrue inuectigari s via similitudinis siue, resolutions s, procededo va a singularibus ad uniuersa
te&a minus uniuersalibus ad magis una. Na Metas Dhora accipi sin aliquod simile ut eu dρ op ho est ar or reuersa :sed per tale similitudine no opa aliud diffinire per metaphora, ut probat hic D fis in fine huius capituli No. n. Op3 Φ id quod est smile sin unu sit similessitum ad omnia:ergo modus inuesti radi avia similitudinis non ea couenies. Secundu pterea:an inuectigatione dissonis oportet obseruare ut d cm ea pino pona masti, coe, re minus coe sequasti eis imconuenies est modus inuectigationis procede se pervia smilitudinis a singulatibu , ad uniuersale. Sedo e D fis in pnti capitulo: bi,cQuςrere aut op 3 yc. Rndeo,dicendu stud est vitamu ea pitu tu huius Res tali radiatus in quo P fis doces inuestigare quod ad e pervia smilitudinis sue resolutionis, ponit duas coclu/ .
sones. Quam pmaq est in sua ad qstum talis est. μN odus inuestigadi i pira quod ud est per via sint litu' p imidinis siue resolutionis e couenies siue cogruus. Qua TYRcones usone probat Pfis dupliciter. Primo qitum ad 'mam: ra Ptum ad hoc q1 puenit ad coe: na omnis dis finitio da de aliquo sis et consideras in uniuersali Seno finincos deratur fm g e in hoc vel in illo. No. n.
medicus dissinit santi quod est in hoc: sed in uniuersali simpliciter *t um ad oe,:vel primo distinguit sanuper disertis spes. cu dicit illud esse sani, cholericis: ita lud vero flegmaticis reddes, unicuim sperum sua diis .
nitione propria. Cum ergo per via similitudinis aut Eresolutionis procededo a singularibus ad uniuersale peruenitur ad aliquod in uni u et sati eo sideratu Giu
ad terminum talis resolutioi talis modus e cogruus.
Scm probat es de coclusione itum ad processum ,
de hoe dupliciter. Primo m5,rone facilitatis cognis Nonis per qua remouetur on postum scientis sue etιror, na omnis nia cognitio liue disciplina procedit a
facilioribus nobis. Facit ius at e diiunitiue cognosce. re aliquod minus coe, si aliquod magis coetua I masgis uniuersalibus q sunt minus determinata latet eas uocationes, i in illis manus uniuersalibus,q no sudidiuiduntur per dpias specificas:ergo c5 uenienter'diis fini edo fita,cessus a singularibus ad uniuersalia ascen ' dedo. Secundo idem probat intum ad processum ex parte nn rone euidetis. Nam se ut in dempationibus .
oportet si logizati supponendo aliud quod e euides remanifestum, similitet et hoe accidit in ditanibus. NG. n. psit alias deuenire in cognitionem ignoti nisi Pper aliud notum: sue hoe fiat dempatiue,sue ditani, Due. Contingit fit m aliquod euidens pexistit quadocotingit aliquid diis nitum diffiniri per ea ii propris re distini's coueniunt huic vel illi: quod manifestat Pss per ex epia. TNas alius velit notificare ad est mmile, no cosiderabit oe id quod pt dici siniter sed de quibusdam similibus, puta quomo dicatur simile in coloribus.& quomo da catur simile in figuris. Diuerssmode. n. dr smile in coloribus 2 in figuris. Na dρ
simile in coloribus, ex unitate i n colori bus: sed di mmile in figuris,ex hoc τ anguli sunt equales et latera proportionabilia & niliter es in aliis. Na fias velit da Enire acum no respiciet ad oe qa pt daci acutu: sed respiciet ad aeutum fm in repitur in voce. Ex quo p3 aliud dimit ire in ledes refugit statim ne cotingat aliqsqui uocatio. atet et modum damniendi esse consueniete quo ab inferioribus procedit ad aliquod coeinquatum. s. in spatibus. Specialia diffinire facilius eec magis in talibus pol esse univocatio,& p coseques euitari adiuvocatio quae summe vi trada est in processiademiativo de dii finitivo. Cosderadum est hie fm Notatam PIm in capite huius capituli g, procedendo ab intis primum.
150쪽
Horibus ad superiora pote5uenienter venati ipsum qiad e, qlmanifestat p exemplii. TNam si qramus
Raadest magnanimitas debem ut attedere ad quosdam magnani mox rad unti hiat in seipss, in quo coni eniunt inquatum sunt magnanimi, ut Hercules re Achilles re Aiax disti sunt magnanimi,uoes in qua tum huiusmodi habebant hoc coe quod est non susinere iniurias, cuius signum est. Nam Hercules no sussines iniurias, dimicauit. Achilles api in insania verasus e ps ira. Aiax aut interfecit seipsum. TIterum cosderare debemus in aliis magnanimis aliql coe unuin quo conueniunt sicut Lysander re Socratesq has hebat hoc coegi non mutabant ps prosperitate fors tuns & pp infortunia: sed indifferenter se habebat inrsperitatibus re aduerss. Accipiamus ergo ista duo. s. impassibile esse a fortuitis casibus, re non tolerare
iniurias.&co sidere inus si eti aliquod coe eis in quo conueniunt, utputa et dicamus * utrum contingit alias se existimat dignum magnis. In hoc. n. consultro magnanimitatis. Ex hoe contingit et hono nJot pati iniurias: ex hoe et cotingit cplanit aut conten ita ut semp contenit mutatione honost ex te mosv tanque minosv. Si aut nihil coe inuenire in illis duobus ac ceptis non esset una spes magnanimitatis sed dii rusi
non posset dici una cois disso proprie dicta: qa solius spei spatissime est talis disso. Considerandu est ulterius ς sius p tale via velit inuessisure dissonem hominis:oportet eos derare in quo oes homines couem ut . in noc coe quod es esse ronale, se ,oportet exa gere in quo conueniunt. Similiter oes equi ut conuel niunt in hinnihilitate, Tettio,oportet eosderare in quo conueniunt ambo tam homines in sequi: videli cet conueniunt in animal uergo animal ronale edis
finitio hominis,&animal in hinni bile est disso equi. 1t hoe est considerando propria differentia specificaequi per hinni bilita trire sedes milibus. Hse at via dicitur via resolutionis,uia similitudinis, via ascessis. Prima via de qua dii is est in pcedenti: videlicet dici via diuisionis, via copostionis,& via deseensus: similitet dici via smilitudinis. Secunda conclusio hus ius capituli talis est, q) non oportet diffinire p meta phoras. Quae conclusio sic probatur fis Psm.Nacti dissones sint pcipua efficacissima media in disputationibus,si dissones daretur u metaphoras, segretur ς re metaphoris disputa do possem' hoc aut fieri non debet: aa metaphora accipitur sim aliquod simile, non aut oportet * illud quod est simile fim vnti sts mile lis ad ola: unde in disputationibus doctrinastibus in quibus pcipue qritur veritas, metaphora est vitanda,& a sortiori aequi uocationes in disputandosmilibus,& p consequens in diffinitionibus debent euitam: Aa aequi uocatio heior est metaphora ut dicit hic Egidius. Ad primu,dicendum negando consequentia, quia dato Q via smilitudinis venetur disso no eIposito: non inpa hoc concluditur ipsa di fio a
metapnoricas locutiones,&licet in tali venatione pscedatur a minus coi ad maius coe: tame concludedo dissonem iam inuestigata praeponatur magis coe misnus comum. Ad fm patet solutio ex dictis &e.cQuaestio. tr. Quomodo quod quid est se habeat in quaestionibus:& in lec. r. D. s.
ULTERIVS eosiderandi, testat qualiter ipsum quod od est pol inuestigari:PossG ostensum est quas iter ipsum quod quid est pol inuestigari s viam similitudinis diuisionis. Circa ql triplex occurrit consiideratio fin m isse tractatus continet in se a capitula sis tres lecD. S. TNam primo cosiderandum est
iualiter ipsum quod quid es pol in uestigari. rsea K
o considerandu est de solutione quaestionis propossis qua qtitur de unitate tax re causati re hoc in ter tio capitulo: ibi, Utrum aut contingit &c. Circa primu qruntur duo,Priano, utru alicuius qonis prosposite possit in uestigare py quid accipiendo aliquod commune una vocum siue analogum, Secundo, ut ii diuerse qones possint comunicare in propter quid. C sequitiit in Psso,& in . S. D tibi, c Ad habendum aut problemata. , C Articulus primus. AD PRIΜVΜ sciceditur. Vicietur prudalicuius problematis non possit venati accipi edo aliquod coe genus, aut aliquod coe analogum. Nampa quid alicuius problematis terminabilis P demonti ratione est ea propria,& p p quam prs dicatum ineusivo cu demonstratio procedat ex propriis, ut an primo declaratum est: sed nullum coe genus est ca Iro pria propris passionis alicuius subner py quid n5 Lpot conuenienter venari accipiendo aliquod coe gesnus. Secundum pterea. pa quid quod est medium demonstrationis, es diffo aut lauti aut passioni ilo quendo de demostratione pp quid: sed diffinitio noest aliquod coe genus una vocum . ne panalogum Auconuertatur cum eo cuius est distinatio: genu, aut ii 5 conuertitur cum eo cuius ea genus, cuin plus se hasbeat: ergo A c. Sed conita ei Plis in psenti capitusli:ibi, habendia avtproblema Sc. I Respon ΚαούιM. deo, dicendum q) iste est lexius tractatus huius secundi libri in quo D fis ostendit modii inuestigandi 1
quod quid est soluendo duas q5nes. Qui quidemictatus continet in se tria capitula, ut in capite qOnis patuit. In primo capitulo docet modum inuectigans
di pa ud ostededo m diuersa problemata possunt in
unum p p ud. Quod quide capitulum continet in se duas conclusiones de quarum secunda in sequentiarticulo videbitur. Prima conclusio qest responsilia Mon alio. ad questu talis est. Ipsum pa quid qlde terminat domo strative aliqua coclusione sp ud dehite pol inues stigari tripliciter. RPrimo accipiendo aliqlcoe pen'
Uniuocu notatu . Secundo accipiendo aliqogen' via uocii in noratu uno nole. Temo accipiendo aliquod
coe analogu. TPrimu adibat Pss tali exeplo. Nasi alia Probatio. us velit scire pp ud somnum vel vigilia insit hoi vel primi. equo re aliis spebus aialis . oportet * videat ud est iblud coe sutim,cui couembiliter talis passio inesti quo Μhabito id erit causa pn qua talis passio inest inferiorisbus,ut puta p p ud somnus vel vigilia inest holi I iidetur ua est salisur equo inest somnus re vigilia ua es alat. Si de ista nassione hie tres respectu inserioristri aguli. Na p p ud ita cheles hct tres angulos: ua e tria gulus,& sic de similibus alii ut ira ad Sortes e risibi, sis tua est h5,Ois. n. h5etirisbilis& solustio est tisi bilis, ro aut huius documeti est: ua sutiin est es a praepassionis:& io si velimus iue nigare cam alicuius passonis pa qua insit aliubus inferioribus,oportet accis pere coe genus suum qirestrpnu passionis illius, qre inesta prio su ,ut pa quid h5 est risibilis quia videlicet est alat tonale,oe. n. sal tonale est tisibile. RSO Irod iracud si ibat Plis tali ex eplo. Na hre duos vetres re care iecim B. re detibus in lapiori madibula sunt duo q cosequuntur hoc genus in notam unico nomine qle aiat cors nutu, pueni ut boui re ceruo.Si ergo grati pter quid ceruus hel duos vetres re caret delibus in lupiori masdibulasaccipi edu e illud coe genus in nolam: quia vis delicet ess animal cornutum. Et similiter si qu*ratur . quate bos caret dentibus in superiori mandabulas Piobatio quia videlicet eanimal cornutum Gettiu*bat tali tertii.