장음표시 사용
161쪽
eommime lanificatur. . s. quamlivens quoad secuniam ipsius significatum,si substantia, saluari, sta confisere positi; non tamen quoad principale istius in catum: nam ens, quod immedrare inio. diuiditur praedicamenta, habitudinem habet adflubstantiam; die mitio enim non poteΠ separari a suo dissinito: propterea di mitionem Hne di inito concipere non valemus, nee accidens mesubieElo: etenim illius esse, vi inesse. sti re, emolae accidens licet quoad esse αἱ tuale,sine subsantiualuari positisnexero aptitudine ad istam, minime. Ad confirmationem dico, pro contrada Ptione desesedenda, icere modum concipiendi, nec requiri di stionem secundum rei rationem. iranquam igitur ens, ubsantia, secundum principale entis significatum, mum, ac eundem enuntient conceptum ; diues tamen modo Amfcandi, ac concipiendi, istum Ignificant: ex quo patet non sequi, quod in argumento asumitur. Ad aliam confirmationem dico, ens, quod diuiditur in deum, ex creaturas, pel=situ entu, quod diuiditur in ro. praedicamenta, dicere conceptum priorem, prioritate naturae, ac perfeHioim s. hcet ens,fecundum νocem, communius si quam ipsasib antia; nonfic tamense babet secundum proprium, primarium, ae quidditatiuum conceptum, chm istius proprius conceptus se conceptus sub antiae. Nec multum refert,=uod plura signiscet quam Iob santia, quum id isti contingat secundum diuersum modum concipienda, Ilanificandi β. Istud ergo eli dicendum prius secuniam naturam, a quo nυn conuertitur consequentia sub endi, quando tum conceptu,tum etiam voce prius reputatur; non alite quandos la tantum noce praecedit. Ad confrmationem,omnis conceptus creaturarum in dei G1 ceptum refluitur, quatenus nomine entis significatur; cum babitudine tamen ad creaturas, quia nimirum creaturae ab ipso deo dependent. Sed adhuc aliquis insabit: asod habet unum modum essendi in substantia, er accidente, eH rnius conceptus in riros ς una enim ratio conceptus, ab ν sumitur modo essencs. sed ens babet rnum modum se findi in tyis,nempe formaliter sub antia certe es en Ormaliter, militer Cr accidor, vi quantitas: nam etsi subiectivest per subsantiam; sit tamen stim formaliter: muenim substantia sitformale principium, quo accidens eri tale: eni igitu ormaliter imeΠ rtri g. Adde, quod ens est obieJtum potentiae, quod naturaliter praecessit illam,m- supersiuvantia CT accidens, maiorem habent conuenientiam, quam ens, rubii: CT Iu- testeolus pera intelleClione intestigit res esse commune substantiae, Cr accidenti: igitur communem habet conceptum. denis iuersabias entis, frento esset ilis, inibilin re conuenientiae haberet. Dico ad primam, minorem esse alsam, utpote quia esse fommaliter in sub antia, aliud eri ab eo, quod dicitur esse in accidente; ideos ab i , a frabi non posse modum aliquem communem. Accidens praeterea epi ens formaliter, proptersubstantiam. Ad alia dico,ens esse ob edium potentiae: rerum a st inte&Clus operatione, non esse rnum. unde ante aPlum intelleElus, Obie tum sit multiplex; post illum rero, commune, Cr unum redditur. Similiter post a tum intendium, rniuersis fit a tu commune,ante nero erat in singularibus non rnum. ih quoque modo Ab amria ex accidensse habent: nee est Agmentos tu, m issi res correstondeant, quae apti tudinem habent, risus in unitate comprehendantur, atque concipiantur. Ens ergo non babet νnum conceptum univocum, er ex cosquenti non praedicatur univoce, quod et inam praeter alia, quae dista sunt,se quoque consare potest. Etenim, s de omnibus praedicatur νni uoce: igitur formaliter de modis, quibus druiditur, nempe festo, erinfesto praedicaretur, quod es alsim ; semper enim confralens, non includit ipsum contrabiabile; imo est extra rationem e trabenis. Amplius, quaci s sunt in aliquo riuoca, aliquam inter se nni uocatio similitudinem balent. sed inter infinitum, vitum bu- iij modi uni uocations ilitudo inueniri non potest, ii ter inter primam causem, Creaus tum. Ide, quod si rivoce de deo, er de creaturis praedicatur, scut deum esse, est necessarium; ita etiam, creaturas, at osui non esset ivoca praericario sed boc ect
162쪽
Lib. III. Com. VI. Diat. a. Quaest. I. cap. r. Is 3 Ens quid
I pum: ergo σα adde, p. ὀd tunc in deo esset aliqua composivio, nempe ex eutitate
communi, Cr partici tiri; in omni enim re esset emi F communis, Cr hoc ens, de quo praeduatur. Sed ad haec patet resonsio exsupradiZtu: res nams ad utrumlibet astitatur.
auod si quis iam desideret audire, qMd ipse de hac praui altercatione sentiam, haec Propria opi,
pauca percipiat. Entis conceptus bifariam accipi potest rno qtiidem modis, hi eR quaea nio. ''
dam res, et ita eli Prius numerae alio vero modo, ni ad res conceptibiles refertur: σsic earum rerum, quae mente concipiuntur, ese repraesentativus, atque earundem ratio, CT reus conceptus, rnitate proportionis, quatenus sicilicet accidens, proportionem habet ad subflautiam. Suffragatur nobis philosophi sententia A. met: CT primo rabie, ita 'de hac re disserentis: Ens Muit, multa signi cat, non quidem secundum unam rem inedsecundum unam ratione implicem, Vm communem. sed multa segnificat ad nnum, sciticescundi m attributionem ad nnum; quae η rLmrnus omnis, νna impositione, σex consiluenti, rnico conceptu significat: hoc quidem dixerim. quodsi tibi ηοη arriserit, accipe quod ali' dicunt, nempe ens significare conceptum disiuinum, qui eLI reus, itate proportions, seu analogia; ens mi dum hunc modum, aut1ubsantiam, tit accidens gnificat. rei re alijsentiunt,filicet ens significare immediate io. conceaptus, atque ex his fieri conceptum unum, unitateriis proportions, seu analogiae: i Grum quilibet abundet insensu suo, in his maxime, quones ei detrimetuo liue ei disnesmodi possunt. . 2CAP. VII.
πω , bbratὐs his, quae ad yniuoci, atque aequivoci ratione 'eZZare ni ldebamur; reliquum nobis ery, aliam quoque dissutantium partem, aliqui.' 'li bus are rorum istibus adoriri, atque inprims asserere, ens de sitis in- P. ferioribus analogice non dici, nec secuniam conceptum disiunSttam, aveia mptice de Ab antia, er accidente, scazιendo: Quod praedicatur analogice, fecuniam idem nomen, eandem rationem diversmode participatam, praedicatur; haec enim est proprietas tertiae feci ei analogiae, ni dixi. sed hoc nomen ens, non flum unam, sed plures viscat rationes, ruore deum, Cr creaturam, fibstantium, Cr accidense Porum rationes, seu die instiones sunt dimersae: igitur analogice de suis inferioribus non
dicitur. Sane, omnis praedicatio apud philosephum est ποιοca, aut aeqvit Oca, aut denο- minatiuae sed ens non praedicatur aequilaoce, neque rvtvoce, Pt ZZitim eLysiupra: denο- minat me ergo, π non analogice. Ampi , quod de aliquibus analogice praedicatur, in quiaditati,ιο Eorum conceptu comprehenditur, atque integgiti σοῦ Promvitim propemodum eri tentia. sed ens in Padditatiuosiub antiae conceptu non includita, ehoqis Quod non de ira m intestigere non tusmus,nil sam exsere intestigeremus; res enim idem eIt,quod sens.sedhbeeIVasem: argo ere. Contra illud tuod dicitur de conceptu tatun to, ' ἰ 'se arguo: F se,tese more so perfeElius est quam riuere; quia nimirum smplicius: igntur ens halet conceptum smphcisimum. at conceptus niunctus, non est conceptus plicisiimus: ens ergo non segnificat eonceptum dii ZIum Revera, omnis conceptus iunἱ us, duos in se conceptus plices virtualiter comprehendens, in priorem riis reflubiis eri conceptum. δε ergo ens, conceptum babet disiunctum: ergo aliquis erit
conceptus prior conceptu enta, atque ita ante ens, erit ens, quod est ab urdum. Sane,
poci operationi simplex conuenit obiectum.sed operatio intesteZlus eH phcymma: eius ergo Obi tum, sicilicet res, erissimplici mum, quod plane fieri non post, si us conceptus esset GiunZtus. Praeterea, quod dii Hu gn cat cιnceptum, non irris raum, quam aliudsignificat: igitur enes, i Elus non conuenit conceptus; prius w enim
163쪽
ctim sub antiam, quam accidens significat. Adde,nnumquo is nomen riuusgratiaret significanda impositum esse, quippe, quod unum determinate nun signumat, nihil plane riuificat: quod certe facere nequit, quod di iunZtim plura significat: ergo quod prius.
Neque etiam praedicatur ιdemptice: nams analogice praedicatur; non ergo ademptice quod enam idemptice praedicatur, conuertibiliter His praedicatur: rt bomo eri homo. sed ita res de subsantia, aut accidente non pudieatur: ergo Cre. Sane, quod ponit innumerum contra subsantiam, Idemptice praedicare non ratet. sed ita se habet ens ad Iub antiam; addit enim in s significatione accidens, quod in subsantia non includi tur : non eroo idemptice praedicatur. Profecto,si non poneret in numerum: tunc plane fa esset rera subsantia eR: ergo ens, quod efffalyum: rosa namia in b eme eri subsantia; non tamen est res, cum non exi sat in rerum natura, nis in anima tantum. Exhi, ergo patet ens analogice non dici, neque di iunHum habere concepitim,denris neque idemptice de subsantia, er accidente praedicare. Irin m haec ita flui posunt rimum quidem se: Deus er creatura, subsantia Cr accidens, secun m dependenta. amrmus ad aherum, rnum habent conceptum; νnitate His proportionis,seu analogii, Crhoe si icit,ut ens de illis analogrceseu proportionabiliter praedicetur. Ad c9nfirmati nem,sub praedicatione aequivoca, analoga continetur; analogum enim eri aequi uocum a consebo: Ita ens, non mere aequiusce, sed analogice destu inferioribus praedicatur. Ad a s res ita intelligatur, ri idemst, ouod exsens, informali plane Absalitiae conceptu non includitur: nec etiam hoc modo m io. praedicamenta diuiditur. at s intelligatur ab aE tu essendi π γt aty dicunt, nominaliter ',sic hiis includitur in conceptusu santiae, rnde neesubsantiam,sneente intelligere possumus. Ad s. auemhu ens secundum primarium ipsius significatumst simplicisimum; quatenus rero imo. diuiditur praedicamenta eII confusissimum,chm de diuersis praedicetur generibus. Ad confrma tionem dico, si ueres in principaliorem resoluatur conceptum, qui minus primipali conceptu est prior. Ad aliam confirmationcm, operatio intelli Rus eRfimplexsecumdhm essentiam; multiplex tamen fecundum riclutem: similiterens si balet, ri dixi. Ad q. Antecedens esset rerum,quamsi enone aliquo ordiu ignificaret: sed 'o' quam sub antiam principalius segnificat, deinde accidens, nulta quitur inconveniens. Ad confirmationem, rerum est de nomine rni uoco, quod principaliter imponitur ad ruum determinates Dificandum, secus autem exi de ente, quod substantiam principaliter, deinde accitius guificat. Ad s. istud consequens esset rerum, quando illa duo. ordinem haberent ad unum tertium, modo autem res nonsi ita habet, propterea nousequitur, quod infertur. μου primam consermationem,ens, quoad principalesuum signiscatum rubii addit a ubstantiam; bene tamen quoad modum concipiendi atque inretiuendi. Ad ritimam confirmationem dico, rosam non esse ens participaliter,sdmmi naliter: hoc est, non γῆ. ita sentim, sed quoad modum concipiendi in AzsTIONI s ocTAVAE. C A P. I.
Ens in quantum ens, en ubiectum adaequatum in
V modo ens desis dicatur inferioribus, haἱ tenus disi utando, quae imus:
aliutini nobis porthae inquirenda, quae nosis proposto conducere ivd -- vimici, sue quorum cognitione, quonam modo res diuidatvr in aHum, C potentiam, reHestiri nou poteri. Proposuimus autem nolis excutienda
examinandam famosam istam quaesionem, a nobilissimis, praeclarisimis. iuge x agitatam, ventilata σύ ς excusem, nempe en 64n yuantam ens, primae Ailbo ix
164쪽
Lib. III. Com. VI. Diat. a. Quaest. s. cap. I. Iss Ens est
putamus, ad ea, quae deinceps a nobis erunt enuncianda, atque enucleanda. Ditilus eo Π Ct:
go quaesionis est talis: Ens reale per se,in quantum es tale eLIsublestum in prima philosophia : ens, inquam reale, ri secernatur ab ente, quod Cr reali, Cr rationis enti eH commune; ι ud enim, cῶm nultim rei dicat rnitatem, vis vocis tanthm, realis scientiae Fns reale coinsubienum esse non potest. Ens igitur reale perse, quoniam authore philyopho lib. s. si RQ, mei: com: 8. accidens non est ens perst,sed eR ens diminutum, atque imperseditim, commune enti fruto, cir infinito, primus sane ρλ fpbus nonsitim circa ens finitum, meta. rerumetiam circa infinitum versatur eris bieZium adaequatum metaphrastae: nullam certe participans rationem entis, metaplaiscisseculationem subterfugere potent: nee mcisiim metaphysicus, aliquid, nisi ratione, qua sit ens,sseculatur, atque consederat. Porro, quod dicitur a philosopho q. mei: com: s. meibaph cum stilicet, π logicum loqui de omnibus, ais ita in ente conuenire, quod etiam a commentatore confirmari ri- Metaphystcuqdem se dicente: metapli ficum Cr logicum in ratione subieCli esse unanimes: desub- de logiciis in re ii, materialiter, non ormali tersumpto, intestim debet. etenim meta bascus,reram cunuenieentitatem cuiuslibet entis, ni entitas est, perscrutatur: logicus rero satagit, quomodo cuilibet enti, aliquam exsecundis intentionibus attribuat. Item, LRicus de omnibus comsderat ab albuibus communibus procedendo: metaph scus rero ex propristi; propterea in visionem, se autemscientium generat. Itas, i ubi e Io adaequato, siectindum rationem si malem, metapb ficus, Cr logicus non junt concordes, sed abinuicem diffutiunt. Caeterhm, ens, hoc modu acceptum, esse atiquatum primae ibit os hi aestibi ea R*tion .EIum .se patefieri potest: illud eri primae philosophiae subieEtum adaequatum, cuius siones, quae ipsi primo, CZ per se conveniunt, in huiusmodi mentia considerantur; ν. e enim decet habere cuiuslibet scientiae subie Ptum. seis propriae retis realis passones, γtpote tranfendentia, aHus, Cr potentia, tum Cr infinitum,sub metat b Ucastecti-
titione continentur: γtfribitur 4. 9. CT io. metaph sces: ergo σα Se j dubitahit ali-1us ac dicet: Philo sphus s. met: cap: de ente,quod in . .dixit essesebre tum mei. in io. Obiecito. praedicamenta diuisit. I fetaph sicus ergo,entis passones comerat, quatenus in rostraedicam ii a diuiditur, similiter ex ipsium est. Dico, philosophum in A. bb. tex. . di- sblutio. xisse, quandam esses entium,ens in quantum ens, 'eculantem: ac quae rili insintsecundum sie, exemplis tu tex. 3. propalasse, nempe ruum, ac aba transiendentia, quae plane non construuntur ens predicamentale, Ad reale potius fusum esὶ ergo. frmiter asserere, philo queum in hb. s. cap. de rete, diuisse ens tantum in decem praeicamenta: chmi,si palam diuiserit per potentiam, CT aElum; ac xtramp in Gersis libris diuisionem prosequatur: alteram quidem, quae est in o. praedicamenta in bb, 7. 8. Duae enti, diareia, re nouo eiusdem puellosophiae libro. Sane, diu/- entis inio. praedicamenta, non est uisiones. prima entis diuisito,sid aba est prior, qua ens diuiditur in ens fultum, CT i Mittim,d
inde ens finitum in io. praedicamenta: omne autem ens praedicamentale, erimitum,dens autem infinitus, ideo sit extra omne genus, ex quo patet arguentem nihil concludere. Sequitur secunda ratio. Ens inquantum ens, asiones babet de ipse demons risIiales tabcuius ergo scientiae erit subieZtum, non quidem pbγficae, nec etiam metapb sicae:
nia cientiae particulares A. met : tex. I. partem entis considerant. Quare,si hae in
Hii Ophia non erisubieZIum alicuius tandem erit, quae esset bac rniuersabor, quod eri falsim, tunc etiam haec prima philosophia dici non posset: ergo quia prius. Item, huic tentiae fauet authoritas philosophis. mei: com: M se arguentis, s non eR alterases auria praterquam natura con flens , tune plane pissca esset primastensia: esse
enim de omnibus entibus, scut nune eri de omnibus entibus naturalibus: omnia namgentia tunc essent naturalia, ae γnum haberenisubisitum commune. Igitu diedium
165쪽
metapby; prelora met igitur primarum causerum esseetia confiderari, eiusdem enimDientia eri μ' confiderare causim, et essectum sed primae causa ex seipsis, er fecundit cibo sine
cause entium, In quamum entra: ens Igitur in quantum ens est, re primum, ac adaequas tum istus scientiae sulterium confideratur. Amplius, maxima hientia circa maxima scibilia γ' ersatur sed maxima fientia est metaph sica, maximhm nerosibile, sit ensrn quantum ens, ut pinea dicemus: ergo e c. maxima namg scibilia, res ea dicenda fur,quae prius caeteri fiuntur,acsne quibus, alias iri non postunt, Ptpote ensis quan-ύ rum res, quidquid ens hoc modo consequituri vel ista plane, quae certissimasunt, cuiusmodi fiunt principia, ex causae; quae proferib eo Aut certiores, quo fuerint priores: atque ex istis dependet omnis puteriorum certitudo. Ita ,γtros modo,non quidem seo sum, Ob rnitatemfientiae conseruandam,sed colu Him sev jub aliqua ratrone communi, metaphsica, ue maximascientia ista contemplatur. Ex bu ergo, atque milibus patet, quomodo ens reale, quatenus eli tale, ac furto, Cr infinito enti commune, sit pria. mum, atque adaequatum primae re fi theologiae, si sapientiae, maximae fient; si ienum. Haec, quae AHasint, rei veritati atque ration1 conformia esse puto. Verum, ne aliorum rationes nilalfeci se γideamur; in messium nonnullos adducere placuit qui al/Alphvabius. ter Durire videntur. Apud Alplarabium in codicillo de diuisonesientiarum,Deus suu sed deus si primae philosephic Abiectum: idem nams sit abs Amae,er intuit ivxsapientissubie- subteri uim Ham. sed illivi intuitiuae eri deus: ergo π abstraZimae. Sane,i Pud eri inicientiaIubi ' Cttim, ad quod omnia attribuuntur, quae in illa confiderantur, quod principaliter con-sLratur in illa mentia. sed in prima pbilosephia, deus obtinet buru οὐ Agnitatem: si ergo eR illius AbieHum. Adde, quod philosophus 6. met: dixerit, primam phil sophiam esse deseparabilibus, Cr immobilibus. hed deus erisiumme immobilis, symmes
Auleenn i e5. 'omnibu secretus, e femotus: ergo quod priis. Haec Alpharali ΔΗ, uis, A m-tra Alphara- nae mi ume placuit, ideo multis adhersus Istam argumentis pugnare non defuit. Nulla, hium inquit, scientia probat fum silieHum. at deum esse, probatur in hac sapientia: Auer: de sub Deus ergo non in huius silentiae subieHi m. Averroes i. phos com: ultimo arguitiis 20 me contra Avicennam, qui possit ens in quansum ens, metapho scae esses lectum: ant. quit, dicit, q) :od prima philosephia nititur probare retia separabilia esse, peccat; genus enim entium separatorum est, non demonstratur nis in Mentia naturab; Me enim
tia fiunt subierium primae phil phiae, Gimposilliseeit aliqua lenti ardemose ηρὰν μum μbie tum esse sed concedit ipsim e se, aut quia eri manissum per se, aue
quia est probatum in ahamentia: riae peccauit Avicenna, qui dicit primum phil0ο rbum demonstrare primum principium esse. Accedunt ad commentatoris sententiam tuendam, atque delendendam, CT aliae non parui faciem a rationes. 'tura, si omnis propemodum metaphvicus labor,ad librum idi tendit deseparatis L itur ub -- ijs; n v temere quis dixerit, buti modisii Uantias esse prima philo blaesilieHum rhae aue praecipua eII inter alias subiecti conditiis. Adde, quod haec lentia cumst maxime diuinis, istius maxime interers, diua imasseculari, cuiusmodi eR deus benedi- Hus. Item, lib. 6. mei: com: 2. Prima, inquit, Hi sebia sit citra separabilia, cr immobilia: Deus ergo erisiubieHum primae pinio phiae. Vertim hu aduersantur nolinullae rationes: inprimis, quaa ista quae demouistrantur in hac silentia, sis desubiectosius fientiae, simi a ius σpotentia, idem CT diuersim, causa er cavstum, Cr quae sumὀenseris eiusdem, quae deo optimo maximo non competunt. Amphus, principium subi Hi, atque fientiae, non sit eiusdem mentiae subiectum sed deus eri principiti cientiae metapli scae, ut habetur ita mei: come i. Cr 6. ergo quod prim. Sane, quae in mentia hac pertrariamur, sub deitatis ratione non confiderantur, sed potius Aub evii, ratione. Momnia, qui in abi scientia considerandasunt,sub rati Oubie AE eiisdem metiuntur: D
166쪽
Lib. III. Com. VI. Diat. a. Quaest. g. cap. I. Is Ens est
mus ον non eR subiectum in primaspi tra, sim philosephia. Sed dubitabit aliquis,
Cr p. idem non temere, ut minisma rata est principium μόνeHι metr principitim mei autem scientiae,sue fibiecti in eademstentia demo rari potes,demon rationes ,rii, uvinnod' titilbore Averrae a. phri 26. Declarat, inquis, peritu , Cr per demon rationem simpliciter. Cr 22. primm autem motor imposibile eR, νt declaretur, nisi per si num ' sum in cmaturale: qua re ergo I. p f. comment. vltimo, dixit non posse demonfrari e smilare Obiectio. s. pho comm. 3. Diuinus, ynquit, accipit prima principia moventia a naturati, o nul- Iam bis i riam ad demonΠrandum esse primum motorem,ms accipiat inum pro consanti a naturali. Et quod existimauit . uicoma quod diuinus debet monHrare princia pium se, e a Fm: er ria eius, quam xit,. rsu est in librosiιο. Similiter alga-: sequens i um, es tenuis, Cr non est demons tria. Eodem modo idi mei. eomm. Diceressoria saliquis,hoc ita contingere, quiasiubLlantia separata tib modo M phinei, ψlusi piu Semmetiam par ibicHi .ptam idcommentator fatetur,dem frari non posse. tqui, tunc idem set siti ipsius principium; quia nimirum principium ,πpars. sed Me est abfundisiimum,sicut haberi potes ex a. de anima, comment. 27. Q amobrem, intelligendum es quid ab eo dicatur primo commen. ra. met. ubi metat sica apientiam,in duas partes diuidere ridetur: quarum altera subntantiam abseraHa eculatur, quae e Ipars entu, siecuniam primam siti diuisionem: altera rero, ulsantias com erat, materiae coniunHas; cuius profectὸ sibItanti eparatisiunt principiis,scun- Qitomodo est dum idem alii, formam,aces ientis causam Ita see,cumscientia Gisa.sius uia iubiς 'um
ita deculatur ab ractas; ipsemesubstantiae, ricem subieZli subire queunt, quod dicit demonsrari non posse a diuino, cum hoc accipiat a naturati, qvr ria motus ad istara cognitionem peruenit . sicut palam docet Auer. ra. mei: comm. s. Cr a. ph comm. 26. 'Gnfideratio,inquit sarum formarum es inscientia naturali, non in prima phil ophia, stat putauit . uicenna. Et flensia naturalis considerat de se formanum quo p pem veniat ad ritimam formarum materialium, CT primarum ab ramrum,nempe ad animam inrenctivam, quae est media inter diuinas, CT brutales. Cum rero consederat χsub lautiis materiae coniunctas, quarum si fantiae abstractae sint principia, vel restio
O, HI analoga; tunc sendi possunt demoufratione signi. Haees ita intellaisntur,scit erit cognoscere, quomodo Abstanti varata sitsubiectum mei. - 'barabit, Responsto ad aliorump rationes dico, idem esse primum viriusis metapb siccsubiectum, primitate Alpharabium Hippe ReZtionis, nempe Deum benedictum, de quo quidem praesens inquisitio non δε-
Arist. Caetera, ex iam dicti sunt manifesa. Praeterea,st quis vellit omnino contendere,
ac si miser Herere, quod uerrore senserit Absantias abfractas esse omnibus modi, primae philosophi ubiectum; is plane Ulirmabit, Averroem a seiis discrepare.
Genim ra. met, comment. I. firmat metaphrascam ese de ente, in quantum est ens, iid Auerro. de his, quae ens consequuntur: Dixit Alexander, inquit, quod uis intentio in hae a te dς iubfit Lot de ente in eo quod es ens. Eodem modo A. met. comment. . 3. mei. si uri ergo dissutans contra Avicennam, . t f commen. ritimo,dicit quodammodo contranum ; οἱ te profeSto eri inteluendus, quippe,cum ipsi non senserit emissiparata bae inscientiastilleCtum esse adaequatum: tum quia in eodem commento praemiserat banescientiam esse de eme pliciter: Gnsideratio, inquit, deformis es duarumstientiaris; scientia con- quarum rua scilicet naturalis eonfiderat deformis materialibus; fecunda autem de fommi simplicibus ab radiis a materia: Cr es inficientia, quae considerat de ratesimpli- 'citer. hoc autem genus entium separatum, in hae tantum scientia declaratur. imp ibile es autem alueiammentiam declarare siuum sibisStum esse; sed concedit Vsium esse, aut quia mo sum perse,aut quia demonstratum in aha silentia. Hoc idem hab
cur a. de arima, comm. 27. 29. Crc. comm. primo cT I. coeli, comm. q. Et aliis locis
supra ad Stas. Tum etiam quia locutus es in plurali, ar mira scientiae inti tantum d
167쪽
Ens est lues Pymander Mercurii
mct. metapisse: hoe certe γυluit inferre, quὸ cilicet principabores, perfeZtiviresque eseneadaequati si tecti partes scut paulo osῖ dictum M. Sensus ergo Commentatoru aduersus Avicenmim, talis es: quemadmodum nullascientia probat sitiumsebiectum adaquarum; ita etiam necfas partes principales. Atiae ratIones γοe tantum concludunt,ens separatum se primum primitate perfeἱbonu: ens igitur, in quantum res eΠμbieuum adaequatum primae philo Vbiae. Sed rebquum es,contraria addere argumenta.
s prae amentiae, idest diuisum in x praedicamenta, e e subiectum met.
mentator n5 senserit et ς prae licamen .
VI dam arbitrati Aut ad mentem Commentatoris se loqui ,s ens praedicamentale dixerint , sebie tum ese primae philosophiae ; sed ii pro se Iὸ
longe ridentur a vera commentatoris mente recedere: nam si metaphsν- sici inseres, entia ab rastasseculari ,sutit iam dixi, ex mente Commentatoris : abstraSta autem apud Commentatorem, non fiunt in praedicamento subsantiae ,sed corruptibilia tantum: gitur an metaph sc1 considerationem nυu caderent, quod exprese pugnat contra Commcntatoris siententram: nunquam ergo Cummentator sensu, ens praedicamentale essisu editim mei. stur ergo arbitrantur ens
diuisium imo. praedicamenta essesbieEtum met: ita aetuunt: illud est subieElum inmet: cuius principia, Cr causas quaerimus q. mei. sed in ea, quae dicitur prima philosopbia,fuius entis praedicamentalis principia, Cr causas quaerimus: ens namque quatenus ens, non habet principia, er causes; ahoqui omne ens esset huiusmodi, atque ita ad p mum ens non esiet deueniendum, quod est planessem: ergo. Cre. Sane, os quod est commune Deo, Cr creaturis, es primae pbil Ibis ubi eZtum; tara quoque ratione, ensquυd es commune enti reali, Cr enti rationis, cum in plane membra sub enti specie contineantur, esset primae philosophiae μAeEtum, quod est apum: rationati enim, reali mentis,cummune aliquodsiillectum ese non potes: unde Arist. 6. mei. a trima philophiae contemplatione,ens rationis siclusit. de quod omnes conditiones sibi edtiadaequali,enti praedicamentati attribui possιur: igitur ibi essia erit metaphlysicae ad quatum item,enssimphcitersumptu non es mei subiectu quodsic comprobabo: nius fientiae realis, rnum eRsi diestum reale ' per γmim enim ιabitum, νηο rtimur aE D. sed aflus unus, es circa ritu biedium, ripote pulsetio rita, circa rntim pulsebile: sed premasilentia est rua, ex realis: rnum ergo habebimbi eZtum reale. ens autem nges ruum, quia multiplex, nec reale, quia non es miuocum, τι di Iumsi autem αν, vocum,aut analogum,conceptin potiὐs es metuis,quam aliqua vera realitas: ergo. σα Sane quae si tutis distinguuntur; mbit certe commune reale habere poterunt: up tum
enim praedicati infert oppositum subieSti. sed Deus, er creaturae, se totis distinguuntur, alio sui Deus non est ummesimplex, quippe,qui haberet, quomodo cum creatura conveniret, pariter dissentiret: igitur, ens Deo, Cr creaturae commune, non es aliquod ν m reale. Amplius, quod scientiam formaliter non disimuit, nes denominat, istiis proprium, ae rerum μιieἱ tum dici non potest: hae plauesunt primisubieZli conditi nes. sed retim inte&Eto, huiusmodi condationes dejunt ; nam rimminare nequit, nec etiam distingvere. proe lo metaphssea a pbilosepho 6. mei. a mathematica, c naturali secernitur, vocaturs theologia , quia sciboet circa divina resatur: igitur ab ente . Deo, er creaturae communi non disinguitur, nes denominatur adhuc, beatitudo
168쪽
Lib: III. Com: VI. Dial. r. Quaest. s. cap. a.&3. Is 9 Ens est
im metaphysica contempta e confisere, decimus docet et bicorum bter. Porro 'ecutitio ad subie Sti bi hiatem refertur, quae se a virtute, eorum quae instetitia tractau- met tur, notitiam continet ed inspeculatione e/itu simpliciter, bu modisseculatib haberi nou potest : imperfectissimum plane cum sit, imperfeStynmam habebit notitiam : non erit ergo beatitudinu causa, er ex conjequenti, nec tu prima philosophiasitibiePthnt. Praeterea ita res si habet; tunc certe omnes abolentiae,metaphra subasternarentur. Cfed consequens AZ falsum: ergo σ autecedeus; tunc enim trimae philosephiae AulieHo, ill bet subieHum scientiae subderetur, quod se lat ad proprietatem sicientiae si baia remae, ut ex primo posteriorum costgitur. - , 6 mei. contrarium do et philosophus intreis namque partessseculativam distinxi fientiam; quodprofeHononficis et,si metaphsicae sebalternare credidisset,alio i plures ad Hisset. Accessit ad hoe avib0ritas philosephi primo pori: asserentis oportere notum essehubi effum :s es, o quid es,
suod certe entisc accepto non conuenit: alit enim es aequinocum ecundh m Porpbritim, aequivocum autem non habet quid et aut commvnysimum, quod genus suprast non
Iabet, nes disserentiam, neque ex cotisiquenti dis initionem, ait ita non habet quid; d Unitio quidem dicit quid esse rei, ri tegi ur primo Topicoram. Item uilibet)ῖό eis mPlo passones infit ut de ipse demonstrabiles,nt dicitur primo ps. sed enti tale, non imfret; passo siquidem asubiecto es tiabter dissert,cT de eodem de=i ominative praediacatur, cr non e conuerso, quia praedicationes perse ri dicit primus posteriorum non
conuertuntur. at ens cuilibet rei essentialiter mes , CT de quolibet conuertibiliter praedicatur. igitur Hydonitus caret, cX ex consequenti alaboritate sibi Di. Adde etiam ξex eodem libro, cuius bet scientiae=biectum propria habere principia , e partes. at, cum ente misit prius, principium autem, principiatum praecedis ;s ubiecti νtique ratioissi non congruit, alioqui quo lubet ens haberet principias ens in quantum ens baleret
principia sic enim arguit philosephus primo priorum cap. de 3 edtiplicatione: Sι iti hinesset bonum in eo quod bonum: omne ergo lonum esset iustitia. sid consequens es fiasum , ei et profecto in princitii ,σ principiatis procesus in infuithm: ergo Cre. tu ae- s. ierea sub antia est primum huius scientiae subiectum, rese philosopho q. mei. comme. a. Vbi ue, inquit, rem proprie primi es hiemia, Cr ex quo aba pendent, et propter quod dicuntur. quodsi hoc ei ubRantia,ipsum philosephum principiasulseantiarum,ca a si habere oportet: igitur non es eus; νnius en/msubiecti, rnum es,Cr non piti prima subiecta. Suue,s ens in quantum era,eR metaph caesilieHtim: igitur, omne ens; quod enim competit alicui sicundum quod ipsum; competit etiam omm.sed hoc es falsum, alioqui res rationis V Uubiectum mei. Denique praestantifimae fientiae, praesami fimum conuenit illectum. at, praefantisima es metaph sica noli hynmum re- γδ ens, in Deus: Deus ergo, Cr non ens in quantum es primae philosophiae sebi erium.
dhuc, qualibet subiecti parte, ipsum subiectum debet esse prius , saltem fecundum s.
rationem. sed ens neque ratione , nes re eli prius Deo; nam Pnum ,sue idea mutatis,
iuxta Platonis doctrina traecedit ens: erm quod prius. Haec quidem ac similia dici possitu aduerso ea, quae Zcta sunt des die L primx philosephiae. CAP. III.
D primum: ens in quantum eR subierium meta' sicae, quod certe non habet principium essectivum, materiale, formati, aut male; alioqui Deo, ista essent tribuenda, quod es falsum. Quando ergo philosephus d cit , quὸd principia, ex causae quaeruntur entium, in quantum entia; me- xtis intellexit,qualm ent. dee Me proprietates probantur, suae
169쪽
fAb cause, σ principia formalia dicuntur in cognoscendo: negatur ergo assumpturii
nota, quod ens in quantis ens, non habeat causas, Cr principia. R era, cuiuscunque fientiaesi ierium, habet principia, Cr causas, primo toster: ex pubus,quae depub-leClo demoufraudasunt, patefiunt, a priori scilicet, rela poseriori; quatentu rnicius eο1immiticientiae. sed ens es huiusmodi sicut AZlum est ergo. Aiae, quodphilus.
pbus tex I.seexti mei. clare docet, omnem sicientiam particularem, principia confiderare, er causi ui subiecti: habet igitur en modo iam dicto, causis,cν principia. Ex qua etiam patet, primam causam, quatenus cadit sub considerationem metas' sci, habere causes, σ principia formalia apud nostrum inteMlum, quae plane sunt primae caus Hus, rei conceptus. Nec hoc remanat perfectioni uniuersali primae cause, quum hoc non si principium in genere enis,fa potius in ratione es fiendi, respeἱ tu nostri iu-ttaeStus. Itaque illud, νnde incipit nosra cognitio, res mu nofra luteste lus principium, resteὶ tu reia Dei, esseCtus nominatur :rnde prima causa, tum fecundum rem, tum etiam fecundum rationem en primum principium icet nos, i debit ias tuteRClus, ad istam pertingere hoc modo nequeat. . vi a Negatur consequetula: metaph sca enim cumstscientia realis,subreClum ntique reale eIt ri attribuendum: ens autem, enti reali, Cr enti rations eommune, non est quid reale, sed ab riros ab rabit; ideo non est
eadem ratio. Ad confirmationem, negatur antecedens: ens enIm praedicamentale non
adaequat metaphssi negotium, quippe, chm metas', sci intest, de psionibus cou-
siderare, quae, ens in io. praedicamenta, diuisum praecediunt: non ergo, omnes adaequati sebiecti conditiones continet. Ad a Minor eristra :ensnams quatenus es Deo,atque creaturae commune 'νntim profesto dicit conceptum realem is probationem dico rDeum, ac creaturam se tota, in realitate quidem, non autem tu conceptu reali di singui, conceptus namque entis, communis Deo, Cr creaturae, eIZ imperfePlus, quia realitati in adaequatus; abstrabit enim ab utraque: est vibi minus ream Cr in illo Deus er creatura conueniunt, qui si totia distinguuntur conceptu reati persesto, Hriuris realitati adaequato. Etenim duplex es conceptus: alter te se tus, Cr rei adaequatus, quo concipiturres eu ιο modo intrinseco, veluti conceptus albedinὐ, ut quatuor: alter vero imper fectus, Cr rei non adaequatus, quo realitas sine suo intrinseco concipitur modo, ut concopius albedinsesne quatuor I aoe,Deuschinuenit cum creatura coceptu enis imperfeCto,
differt vero modo intrisco deo composito in Deum non cadit quia sine conceptuserfecto esse non potest.. q. Prima philosephia nonflum versatur circa in, quae a pamticularibus scientis consederantur; verumetiam circa in praecipue,quae sunt ab OAD, tum a motu, tum etiam a quanto: cuiusmodi sunt silubstantiae immateriales, quae in aliarum non eadunt considerationem ficientiarum. siuamobrem, cum haec ab alio 'ernitur. fientiis, per illa, quae maxime in hac considerantvsientia, convenienti Inme dis gutture mentia ergo non silum di Itinguitur, ais denominatur asubierio; sideriam a cauo, rebus , quae in liti principatiores, nobiliores habemur. rnde theologia γο- eatur , propter nubilisimas causis. AI s. D co, beatitudinem in meta sca contemplatione consi ere, qui ilicet circasiparatarum contemplationem sub antraria, quς sunt praecipua metaphysicae partes,rersatur. Cum ergo inferivr: ens in quantat ens,non esse met=AeCtum: σnegatur, erad probationὸ dico,illam admittendam non esse cum seb metaph Ucam consederationem eadunt etia pervae mentes, hi quarum contemplatione , beatitudo eo fit. Ad c. Dico, Abahemis, tribus opus esse conditionetbus .
quὸ rere fusalternae Aci posivi: prima quidem, Nil sanum si ieCtum, subsuperiorissulis Io contineatur: deinde,nt aliquamsubieCto superiori, addat, accidentalem ἀμ-rent m : postremὸ, hi sua pinicipia, a Deriori scientia probentur. Haes ηί couditiones metaph scae sublesto non congruunt. Reuera , nutamentia, at quam enti accidem talem disserensum addore potes;nihil in enti es accidentale. aliarum quoque principia
170쪽
Lib: III. Com. VI. Diat. a. Quaest. g. cap.3. 36i Ens est a
ripi cietitiaram, non demo frantur a priori in metaph scis. patet ergo μomodo ris sibiς 2 rapbUca, alia sibi Uubalternetfientias. Ad confimationem patet lutis ex di diu ens profer o medium eri inter purum uniuocum, er aequivocum, ideis quid bibet bt ita dixerim mixtum, T hoc sit pest ad i subie ti constitutionem. Ad .L eo, ens babere proprias ponones ,scuti patet ex q. met. in principio: EI Ucientia, im 'quit 'ilsopbus, quae 'eculatur ens, in quantum ens, er qνα huic insintsectindum se ,s t postia dinuri Amus. Ad probationem restondeo, istud essentialiter , formatiter aere, Imificare. Ad abam, non admitto quod ens praedicetur in quid de propriispasionibus,scut patebit.m abam eo mationem paterflutis ex resso isone ad primum argumentum, quomodo ens habeat principium. Ad 8. Negatur anteceden Crad s.
authoritatem Hii 'i dico Ib antiam esie praecipuam primae philisthiae partem ,
o bue d cere νοlui' philosephu is in Obru q. er 7. mei. rbi dicishua1ciam, alia entia, triplici prioritatu dignitate praecedere. non ergosis itur,sib antiam esse m LI iezium. m G firmationem Wcit quo Uantia nobili fima hue metaph Uicam congi derationem c t. Simili facilitat luitur '. armmentum, suod certe veritatem s. habet; quanti pavi ieest, non φ principium,biecit: ita ens in quantum era eR ς, - . primae pbitu bis adaequatu ubi estum. His itaque excusis, rationes Commentators Iunt examinandae paulo diligentius ,si rumirum verumst, primam philosephiam prο- hraii. ba re non pyia Deum esse. Et revera, γtrams philosphiam hoc praestare posse,conrues , cr primam maxime. Sane, si metaph sica, esseCtuum conditiones, quibus ad n me cognitionem causae habendam perducimur, praecipuesseculatur: perfeCta utilem illarum cognitio, ne primae causae notitia haberi non py sequitur, γthhcm demon- ratione quia, primus philosophiu Deum se probare posse: Cy eo magis,quogenera-hore, eum proprietates confiderat. Ex boc etiam patet, Deum non essesu eZitim me Quppe chm rius scientiae, mum si Abiectum, i. poste. Sane, se Deus est Abistinia mei. aliquod commune diluocum illi est attribuendum, rude huiusmodi sientia, divitatem habeat: illud ergo, aut res, autβbstantia erit.s ens. igitur ens, er non Deustan sim es metaphn casibiectum se rerouli tantiasuerit,muharitientur aburda, nempe, Deum Vis in genere perst; Crex consiquenti dis ibitem , quod essissem demde metaph filis mar immateriales,quam materiales ste hari fantia χιm noxamascientia aeque de omnibus negotiatur. Et hoc quoi egissem,nt paulo amre amotaui s. adde praete a illud, quod ab Auer e distum est, quodsiilicet nulla mentia'Vnsum demonstro bie tum, ex hoc quoque non omnibus mota es ample Alendum, ut quidam dicunt. Namsi omnὐ scientia, nil olet demonfratione quia r - - rebat ergo, res probare potessuum sebiectum esse. ProfeEn, quemadmota per casesem procitur essestus propter quid ; ita ricisiim per esseCttam probatur causa, quia scilicet demonsratiisne. Itare nusta mentia potest demons resu DEPLm a pri- Sobisecti imori, propter quid, cu biectum fit primum cognitum prioritate naturae; potest ni- u m ntiatilominus illud demonIirare, demonNratione qui Cr a poseriori. Scientia na-t,quae praesuppomis aliquem conceptum puta quid nominis, apud intellessium, desubielato, aede illo conceptu, prisπὸ per essestum arguit, quodsi, deinde, quod alia iit t. .
uisenna s. naturalium, ex animae operationibus, crimam esse demonfrauit, cum animastinus libri. Verum,si bene perpendantur verba Commentato ris primiph fcom. νst.
SubisClum, inquit, aut es per si notum, dummitur tanquam notum amenti peri ri, in qu fuit trabatum ; patebit omninὸ ubi ePlum mila demostration 'erie poserim Hraeri: s enim per se est notum,demo ratione non indurassumitur tanquam notum, eodem quoque modo, demonIrratione opus non balet; credit enim erioris entiae, in qua erat quaesitum. neque es aliquod ab urdum,sin rnamentia fuerit quis- tum Cr miserasonces m .sse aere re ergo cursum, ob qua ubi tam in ruabbram filiis destiori. x entia strati.