장음표시 사용
231쪽
Nam Hercules nullam unquam Clauae utilitatem accepit, sine pugnae incendio: L A U R ENTIVS autem Pola pluri. ma iustitiae, & veritati commoda attulit etiam non pugnando . Ad veritatem autem tutandam, cuius in claustris ars omnis habitat, &doctrina, quia nihil est indiserta oratione lan-quidius, eam dicendi artem sibi comparauit subsidio, ut nihil pro communi utilitate, consueuerit orare, quod statim etiam ab inuito populo, non videatur exorare. Mulcb quippe maior est, in publici muneris, & ossici j administratione, eloquentiae vis, quam aut in bello armosum, aut in otio, & pace, literarum. Cum enim nulla fere res sit, quae quasi mendacij non aspergatur maculis, vix ulla est aut rei, aut suspicionis infirmitas, cuius medicina non sit, in veritate posita, . Sed multa sunt ex sapientissimo eo Principe monimenta Veritatis, cuius
loci, & quasi Apophthegmatum notae hae sunta .r βuod meritatis fucus non sit a Princi e ferendus. is αιod Principi nultas sit, veritate iucundior nuncius. 3 αund Res sit insidiosa veritati opinio. . l: --αuod Rei sit gloriosa, rara tamen meritas. 4s, God Principis sit non merisimilia, sed mera sequi. is αuod Impe=ium cedat meritati: non Imperio meritas. ν αuod aut Metus, aut periculi gratia, qua data cri fides, non
r Guod si es sit perfida ambitio. ν α od fraudulenta fides, non siit fides. ιο α .d res sit suspecta, hominum i des.
ιι αuod in Iudicio mcndacium N irataιι cedat, non meritas mendacto . 1 aὴVuod meritas non aha , alijs sit temporatus. I s Uuod mirtute; omnes . in crualis cluuBris teneantur i,clus.
232쪽
ὐ phthegmata de Veritate. I ses
odsine meritatis luce intermoriantur artes omnes o scientia. ι ι God Res sit inuentu dissicilis meritas. rs God suadendi mii summa sit in meritate.' r od Humana coniunctionis nodus, ina sit meritas ν δ uod meritas ad Principem maxime pertineat. I s God meritas aeque mente. atq; oratione loquentis' d fendas o quod non debeat esse Venalis, sed gratuita meritas.
T SI res est tam latens, & retrusa veritas, Ut Argum etiam saepe fallat: solitus tamen est dicere, putidum esse Principi, non modo dicere, sed etiam audire, quod a vero sit alienum. audire enim qui non recusat, facit au- .i i , iij ndo,Vt animi naeuos, & rationis nubeculas auribus hauriat, seq; alterius mendacij plurimis aspergat maculis. Mentiri autem est perueisitatis; mendatium eDrutire inscitiae . illud enim est callidi, & veteratoris: hoc creduli magis, & inconsideranti animi.
iate iucundior sit nuncius. I LER ITAs olim filia, siue haeres essingebatur
temporis, quo nihil est neq; potentius, neq; sapientius: cuiq; parere semper sapientis est habi- . interrogatus igitur cuius rei, Principi iu- ..cundisiimus afferri posset nuncius: veritatis respondita. Nam quae auditu sunt iucunda, sordent omnia sine veritate: quaea: .l N sum
233쪽
sum honesta, sitne veritatis neruis, & viribus stac sicunt omnia . itaq; nec ars, nec sicientia quicquam pς rhorresicit magis, ouam non obsequiveritati. Haz igitur, Ut docet Isocrates,sic debet oblectari Princeps, ut cuncti intelligant, iniurMo Pri cipi potius, quam priuatis simul omnibus iuratis fidem, esse
eritati opinio'. . III. VOD arte fieri debet, id inani opinione tentandum non est. Interrogatus itaq; quid sbo m xime noceret auctori: ea respondit, quae non ex veritate , sed ex caduca , & fallaci opinione lumitur deliberatio. Loquitur id Ixionis fabula. ut enim hic oro lunone, quam perdite amabat, nubi se comm licuit, &ex ea Centauros genuit : sic mendacium imaginem induens veritatis, monstra saepὰ parit horrenda, & nunquam fere auctori suo non ignominiola .
Rara tamen veritas. IV. O T A urbs,hac eius voce saepe percrebruit, pamcorum esse Veritatem aspicere: multorum d spicere. altero ignaros: altero momordit improbos: utroq; di cultatem culpavit veritatis. Haec
aute quantae difficultatis siit, ex hoc uno fas est intelligere: quod Heraclitus Aram veritatis, in Antro: Democritus, i puteo latitare assii mata. Nam ex eo intelligimus, hominum m 'mem non ante ad veritatem Penetrare,quam ad mutnas, δί
234쪽
obscurissimas rerum causas sit immersae pluraq; videat, quam Sol ipse oculus mundi, unquam viderit. Duce igitur veritate, non solum tollitur errorum infamia: sed etiam crescit vi tutum omnium cohors,cum gloria .
QUOD PRINCIPIS SIT NON Zerisimita sed vera sequi. V.
U O NIA M quaeque virtus, in Principe essior scit ingeni j laudibus, inquiebat non esse Principis verisimilia: sed vera sequi. Etenim neq; pradentiae astutia: neq, fortitudini audacia qui quam eitii milius, & tamen nihil est ijs magis renitens, de
controuersum. Quare omnes doctrinae alumni, de veritate in circulis degladian tu C. Nam virescit argumentorum vulnere veritas, elucescitq; disceptationum ventis agitatG. Hanc tueri proprium est Principis. Etenim non magis fides, sine veritate: quam societas humani generis, sine fide, potest co sistere a
latio non imperio veritas. V I. VM ad dignitatem cuiusdam, qui promoueri ardebat desiderio, eblandita essent, non enucleata suffragia: dixit Candidatum perbelle ego secum Collegio: pessime vero collegium cum quoniam minime sit Principis, fidem fallere. mo- nuiti sipsum aliquando Macedonum Rex Alexander. Nam cum Parmenio quippiam suadet Alexandio, quod praeter fidem ac decorum esset, inculcaretq; saepius facerem si essem. Alexander:&ego respondit Rex, si essem Parmenio. Nulla N 2 viilitas
235쪽
utilitas Principi: nulla potentia: nulla victoria tanti esse debet , quae cum fide, & Veritate aequari, aut conferri potest. Ddei enim, & iusiurandi sponsores vocantur superi.
culi gratia, qua data est fides, non siit deserenda. XII.
T SI ad optatos exitus,res non prouehitur: illam tamen dicebat nec Vi, nec metu exr ra fidei caneellos debere detrudi. Non mitius praeclarum, quam Vetus est, apud Romanos M. Attiiij testia monium . Hic enim ex seruata fide, tantam consecu tus est gloriam: quanta ei vix exaequasi potest ullus victoriae iliumphus. Nam datam hosti fidcm maluit, quam sibi vitam incoia menseruare inuiolata. Quanquam tamen pro compcrto habebat, quantus sibi ad narcem, futurus erat cruciatus.
v AMQUAM perfidum execrantur,eiq; m te precantur omnes: dicebat tamen, in nemine fidem magis desiderari, quam in eo qui fertur duciturq; in an Is gloriae aura . Nam quida fide magis alienum esse potest: quam propter ambitionem a seipso deficere, nec stare naturae promissis Sceleratum est in am- bitione perfidiae: utile tamen exemplum . Non enim solutu Gener Tarquinius superbus Soceri: sed etiam eius uxor Tullia patris sanguine iura cruentauit naturae. Nam ille a Genero Tarquinio: est per insidias occisus: illa in patris iacentis cadauer,iclerate Carpentum egit,ut virum suum Regem salutaret.
236쪽
ex quo intelligimus, quam minime tuta sit ambitiosis fides: quando ex sanguine etiam domestico ipsa exulet, .
PUOD FRAUDULENTA FIDES. non sit fides. I x.
ONSPERSA quasi verborum, sententiaruq;
floribus cum sint tanti Principis dicta: tum hoc Vnum,non minimum habet ornamenti alis plurimum. Inquiebat fidem, non fuco, Ut res c teras , commendari: sed statim restingui. & deleri . itaq; ut refert M. Cic. ab ijs cauendum est, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut boni viri videantur. Plena sunt nostrorum temporum exempla: sed priscorum memoriam malo refricar Thraces, ut Ephorus scribit, cum Boetijs inducias certo di rum numero pepigerant: noctu, cum illi in tuto se esse ex stimarent, agros eorum populabantur. At cum illi violatam fidem conquererentur: negarunt se perperam egisse, cum i duciae dierum pactae essent, non autem noctiunia. Sed non agit ex fide: qui agit ex fide fucata .
hominum fides. X. V A M QV A M in fide domus est virtutis, de
domicilium gloriae, interroganti tamen quae fides, in rebus magnis, & periculi plenis, amicis esset habenda, dubia respondita. Nam fides ne minem adeo fallit, quam eum, qui sibi plurimum tribuit. Alucibiades igitur iudicium patriae refugiens, interroganti cutidam an non fideret intimorum iudicio: ego respondit, ne matri quidem haberem fidem. vereret enim ne iniciens pro albo N 3 calculo,
237쪽
calculo, nigrum immitteret, . Nec multum ad rem facit ho. minum iuramentum. Nam probis iniuratis habenda est Bdes: improbis ne iuratis quidcm..
veritati cedat, non veritas Mendacio. XI.
V D A M inquiebat esse ab omnibus pra id ijs,
in foro accusationem, sine veritate: Leue, & nugatorium patrocinium, quod reesamare, non parere videtur veritati. Non enim succumbit
in iudicio veritas mendacio e sed mendacium veritati. celebris &peruagata est, de ea re fabula . Nam quorsum Daedalicus ille Labyrinthus, in quo Minotaurus a Theseo occisus est Z Non plures sunt eius labyrinthi, quam mendacij anfractus, ex quibus egressum sola nouit inuenire veritas. Ab ea non Minotaurus : sed Rabula tanquam a Theseo superatur: ac veluti quoddam naturae monstrum, plurimis in iure, plagis laceratum dirimitur mendacium .
V IA, puto, veritas finem, & modum nescit transire aequitatis, solitus est dicere veritatem , neq; prospero rerum flatu trahi: neq; earum ventis reflantibus retrabi: sed eundem semper cursum tenete boni, aequi: nec alio loco, aliam esse . id apud vereres belle notatur per fabulam Arethusae. Nam quorsum quod Alpheus Nympham eam, ut volunt Poetae, sic amauit, ut etiam in sontem commutatam,aduersus aestus maIltimos I tb. it
238쪽
to sit secutus 3 res cst plena ingenij: dominae minime inanis. est enim veritas aequiratis non solum ministra, sed etiam pedissequa, faciliusq; mori potest, quam ab ea revelli. Alpheus quippe fluuius, mare subterraneo cursu traijcit, ne undas suas cum marinis misceat. Sic purus , Syncemui; iuxta Syragulas uberrimo aquarum gurgue, cum Alethusa sente emergitta. Hoc argumentum dedit fabular: ex qua intelligimus veru tem non turbari ex rerum procellis: eamq; obscuro aliquo mendacio posse occuli: pollui, S contaminari minime posse.
' veritatis Cancellis teneatur inclus2 XIII.
NTERROG ANTI cuidam, quibus scien
tiarum claustris, uniuersa Europae Gyt asia tenerentur inclusa: veritatis respondit. Nulla em m et Virtus est, neq; in cognitione: neq; in actione rnec deniq, in hominum ore, & sermone, quae veritate potest vacare. Nam cum natus sit homo potissimum ad agendum.& intelligendum : hominis vita omnis, & industria in inquisitione, & inuestigatione veri videtur esse posita, . Quam quemadmodum Nilus fluuiorum Omnium, in Agypto Rex,& imperator, imbrium loco terram reddit se cundam: ua qui Rei p. campus inundatus est veritatis fluctibus, feracissimus - redditur virtutum omnium. Etenim sola veritas mentem scientia : voluntatem virtute, ac deniq;Orationem synceritate potest cu- et mulare ,& Ornar .
239쪽
intermoriantur artes omnes, oesim-m. XIV. v EMADMODUM inquiebat, quae
vivunt in terris, omnia ex sole vivendi vim habent: ita ex veritate, artes: scientiae: acti nesq; omnes non solum sui primordia, sed etiam gloriae illae ornamenta trahunt. Nec alia de causa, puto, veritas a Poetis centetur esse temporis filia, & Musarum parens. Est enim non solum virtutum procreatrix, sed etiam gloriae eiuβ, qua ducuntur omnes,alumna. Si igitur par est rationi, Ut quae virtus plus potest, alijs imperet, Omnium imperatrix oportet sit veritas. Siquidem in dissicultate robur virium cedit orationi: oratio
CISCITANTI cuidam, quid inuentu esset
dissicite: veritas respondit, cuius ars tantum estinuestigatrix, semita prudentia , lampas vero is scientia. Itaq; a Graecis Dea est constituta, atq; vocata: cuius haec, ut Philostratus in Amphiarao scribit, spectabatur imago. Mulier niveis induta vestibus,quae virtutis esset mater, filiaq; temporis, cuius ara in imo latebat putei. Dea autem iccirco, puto, ab illis constituitur, ut doc rent Orbem terrarum veritatis non esse domicilium : sed cosium : illamq; ab errantibus mortalibus exulare: atq; in sinu , di gremio tantum bonorum habitar .
240쪽
opophlegmata de Veritate .cUOD SUAD ENDI UIS SUMMA
st in veritate. XVI. VLT A opinionis errore sibi fingere solent, qui
ad suadendum, colorem, non admittunt, sine saco orationis . consueuit igitur dicere optimam, artem suadendi, & magistram esse non Rhetoriacam, sed veritatem. Haec enim, quia nullo negotio fidem facit, ab antiquis Mercurij coniunx est habita, eamq; AEgyptij in Mercurij Sacrifici js, melle, & Mu honestabant, exclamantes γλυκη ἰ ὰλ. Ma hoc est dulcis oritas. Mel enim liquorum :ficus fructuum omnium ex amarissima planta, est suavissimus. Mel quippe non solum nutrimenti vim habet, sed etiam medicinae: nec prodest modo vivis, sed etia mortuis, quia suo liquore delibuta, incorrupta seruat cadauera ratq; ut ficus sine flore fructum: ita veritas fidem, sine apparatu facit verborum.
nodus una sit veritas. XVII. V M de faedere humanae coniunctionis sorte ager tur: interrogantibus quibusdam quod arctissimum esset humani generis vinculum, veritas respondita. Nam si neq; fides sine veritate: neq; sine fide soci ras humani generis stare potest, quid est in humana lbcietate, dixit, quod veritati non debeatur acceptum referre Z ita qui inpe uniuersae Rei p. virtutes,cum Veritate tenemur connexae, ut nulla ante vulnerari possit,quam non eius cruenter vulnere Veritas. In omni igitur rerum administratione,summa haec est, Vt veritas, quemadmodum trito fertur sermone prouerbio ,
prora sit, & puppis. Nihil enim est extra veritatem, quod non veluti quodam aestu abloibeatur naufragij.