장음표시 사용
241쪽
Card. Tetri LindobrandiniuUOD UERITAS GD PRINCIPEM
maxime pertineat. XVIII. EC fabulae, nec Apologi mentiuntur. Aliud
enim est artificio: aliud mendacio vii. Nam si neq; ars potest errare: neq; mendacium consiliere sine errore, nemo Pocsm artem
vocat, qui fabulas, & Apologos cum Poesi non vendicet ab omni suspicione mendacij. Nec Plato ille diuinus aliam ob rem, suos libros refersit fabulis , nisi quia fabulae non ad Astinguendam, sed ad illumina n.
dam veritatem, pertinent. At cum illae tribuantur Poetis: rhysicis medicina: Patronis iurisprudentia, cuidam quaerenti, quaenam virtus potissimum tribueretur principi, veritas re-1pondit. Eius enim cum sit in omnium rerum conflictu , &controuersia de veritate rudicare: id nunquam pras labit nisi veritatis sensus omnes sic teneat, ut iugulata apud alios veriatas, possit ex oris eius spiritu reuiuiscere, atq; deprcsa caput attollere . inem admodum igitur cognoscitur auis ex cantu: ita est Principis unum quenq; inter mortales, ex sua Voco cognoscer .
atq; oratione loquentis sit depascenda. XIX. VONIA 11 falsitas nec in simulationis, nec in dis
simulationis artificio diu scit latere: sed statim ipso veritatis splendore, fallaciarum elucescunt tent brae: in quibat nihil neq; veritati magis esse consentancu: neo, mendacio quicquam est e renitentius, quam Vt menti parestet oratio. Nam si mentiri eli contra mentem loqui, non potest
242쪽
test is non iniuriam inferre veritati, qui etsi verum quod est dicit, id tamen minime credita. Elegans&euidens est veritatis in Hieroglyphicis ratio: tacita, non contumeliosa mendacij accusatio. Nam cur A1guptiorum Sacerdotes, Hieroglyphicum veritatis fecerunt pomum persicum, una cum s lio adhaerent λ in hoc Symbolo veritatis, non solum adi menta sunt ingenij, & recunditae doctrinae, sed etiam Ornam menta dignitatis. Nam cum Pomum illud veluti quoddam specimen habeat humani cordis: soliumq; eius linguae formam prae se ferat: hanc videtur utriusq; coniunctio veritatis legem sancire m nrtalibus, ut non aliud in ore prumptum, aliud in pectore clausum habeatur, quorum in utroq; succus,&languis residet veritatis.
venalis: sed gratuita veritas. XX.
O LIT V S esst in foro Doctores, auri, non veri cupidos, Battos no tuo, sed alieno nomine vocare. Nam qui aurum in causis, non fidem sequuntur : ij, sicuti in fabulis Battus, non sunt iudices veri: sed indices auri. Nota est Lydij lapidis fabulae, . Niveaeli veritas: non inaurata. auro enim non inuestigatur, sed constupratur veritatis integritas. Testis est, Apud Poetas, Da nae Nympha, quae auri cupida, a Ioue in aurei imbris ciugiem verso, est compressa , . Nihil est, ne longe abeam, in publica rerum administratione, laudabilius veritat . Nam quantum veritas unum quodq; vel respuit, vel admittit: tantum id
omne, aut renitens est, aut adhaerens Virtuti: qua terminytur
rerum omnis doctrina, & morum simul probitas.
243쪽
tam procul videtur ab hominis natura receia
dere : quam prope ad immanissimae bestiae feritatem accedere. atqui etsi nihil est humanitas sine misericor/ia, nisi feritas quaedam vocata humanitatis nomine, dissicile tamen est simul misereri, & saper . Siquidem nescit, aiunt, neq; iustitia peccati impunitatem: neq; misericordia supplicij cruciatum pati. At longe alia est rationis auctoritas. Nam& iustitia misericordiae, & Misericordia iustitiae expers, non solum deserit, sed etiam amittit nomen virtutis. Solet igitur ille Princjpis eius laudare clementiam,qui cum improbis parcit, non ossicit viris bonis: nec eius iustitiam improbare, qui malit,ex improbis bonos viros, commiserando reddere: quam ipsos improbos puniendo, perder . Hac una virtute potissimu ALEXANDER Ruid iussiimmis laudibus inc tum effert Card. P. ALDOBRANDINUM, nec quidem sine consilio. Nam quemadmodum, qui aliqua crudelitatis macula est contaminatus, plurimis maledictis laceratur inter mortales:ita haud cuiusquam Principis in imperio,clarior elucestit gloria, quam eius cuius pietate, & beneficentia, se Ieratorum nefaria fiagitia, non ferro & flamma, sunt restincta, & deleta, . Vt enim I iij incendium, non est victoriae v xilium t sed flagitij dedecus, & supplicium: ita sceleratorum medicina in Principe, non sceleris habet infamiam: sed Principis gloriam. Ex hac autem virtute ad splendorem tanti Principis , accedit etiam summi Senatoris R VIDII auctoritas.
244쪽
ελ pophthemata de Clementia. rog
qui ornamentum est sui ordinis, eximium patriae decus, atque exemplar verae germanaeq, iustitiae, & pietatis. In eo quippe dum iuris, &iustitiae fuit aduocatus, tanta semper fuit auctoritatis acies, tot virtutum ornamenta, tam singularis dignitas, ut eum omnes, non ut curiς aduocatum, sed ut iustitiae,& aequitatis propugnatorem acerrimum suspexerint:nunc demum, non ut Senatorem aliquem, sed ut ornamentum, ac
summum praesidium Senatorij ordinis colant, & observent. In quo,etsi non parum summae eius virtuti: plurimum tamen eius sanguini, & generi tribuo. Testis est, ne alte repetam , CAESAR Ruidius frater, qui vix adulta adhuc aetate ta Diavirtute floruit, ut in eo, si fas eit, quod icntio, vel potius, quod omnes loquuntur, dicere, videretur eloquentia Demosthenis: Platonis ingenium: Aristotelis doctrina, ac deniq; ars omnis uno societatis vinculo teneri inclusita. Itaq; a Rege Catholico in Ticinensi Gymnasio,ad summum honoris gradum, in Philosophiae penetralibus interpretandis euectus, ita se gessit, ut Regiae dignitati, in eo munere, gloriae plus attulerit, quam ex ea dignitate acceperitia. Nam si a Grecis uniueisis Pythagoras Samius,. in coelum, effertur laudibus, quod ex AEgypto
artes liberales in Graeciam aduexit: quibus gloriae insignibus dignus est C AE S A R Ruidius, qui non artes, non Philoso- phiam, sed artium , & philosophiae magistros, non ex AEgylito, sed recundita, & admirabili disciplina, quasi traxit de coeo Multi fuerunt in uno Ruidio Pythagorae. Nam quid fecit apud Graecos Pythagoras, quod no mu)ti fecerunt illius diicia plinae alumni Z Dum adfuit R UI D I US, suus fuit Ticinensi Gymnasio Pythagoras, qui ut AEgyptius rerum diuinarum
habuit cognitionem: qui ut Chaldeus, Syderum tenuit Cum sus: qui ut Graecus, aut potius, ut alter Galenus, artem Medicinae multis siuentiarum dotibus locupletavit,. Mubia ira A i.
245쪽
tiquitas debet Pythagorae: plurimu h*c nostra aetas RVIDIO. Nam ille rudimenta solum reperit Philosophiae, hic summa inuenit doctrinae eius fastigia: inuentaq; illustrauit,& illustrata, publice palamq; non sine plurimo auditorum faustu docuit . quod sit igitur gloriatur Graecia suo Socrate, quia omnium primus eam Philosephiae partem , quae in morum est probitate, peperit: Cur suo Italia, non glorietur Ruadio, qui in omni genere Philosophiae, aut noua inuenit, aut inuenta ab alijs, auxit, vel deniq; aucta meliora fecit 3 Socrates emendabat Graeciam: Socratem Ruidius. frater autem eius A L EX A N D E R quod Baldus: quod Decius: quod deniq; Summi sapientiarantistites,memoriae prodiderunt, id omne mente , & animo deuorauit, . Quare is, virtutis, & gloriae dignutatem, qua Cardinalis ALDOBRANDINVS vulgo celebratur, facile suo auget testimonio, &auctoritat . Quae autem, in hoc virtutis genere, carptim collegi, ex lumino eo Religionis Antistite, Apophthegmata, eorum veluti quaedam
i God clementia mirtus sit regia. . a Vuod besti mi rincipis Acmentia , erga Principem sis depi,
; α-dFesti ingressus acer, in acerbus: clemens laudetur exitus.. uod gloriosius de LEcta a Prim pe curevtur enta,quam poena. s God clementia, meruit quidam cibus sit regia gloriae. 6 αuod pugnae audacia: militoriae ornamentum sit ch mentia. ν αuod Mansiuetudinis nomen. Principi sit gloriosum: rei mero necessarιa. θ ood clementia declarationem habet sapientiae .s Quod mansuetus Princeps maiora pranci tokrando quam renia
246쪽
I o deuod in clementiae ambitu, incolumnitas clausa sit Imperis. ι ι God Principi, res sit non tam detectabilis crudelitas quam gloriosa mansiuetudo. r a VuodpoLI Keligionem maxime laudetur in Principe clementia. II ex aliena culpa, e ore t Principis clementia. non sit ad culpae supplicium properandum. - I s God Hostis miscendis, ac vinciendus sit clementia. r σ uo vemini magis, quam improbo debeatur Uenta. I Τ uod iuris alumna, ω luctitia socia sit clementia ι δ αuod clementia, licet faueat turpibus, impatiens sit turpis
, y ood in clementiae tuteti,ars resideat imperandi. aο duoderrantibus G sylum sit Principis misericordia. a ι God ad clementiam, duo faciant ira remedia .a a Vuod mir mansiuetus aduersus omnes o sensionessit armatus.
a 3 o od abiectis, ου Applicibus Jes non sit fustenda. a 4 α o clementiae Principis, popularis gratia sit seria.
OLITUS est dicere clementem principem, non solum non laedere, sed ne laedi quidem possita. Nam si iniuria non sit nisi inuito: mitis, δc mansiuetus ferendo, crimen tollit iniuriae. Nihil igitur aliud est Miseria cordia, quam diuina quaedam erga miser biles, miseriarum medicina:quae virtus singularis est Principis,& propria. Testis est natura, per Apum Regem : qui solusi ter omnes apes,caret aculeo: quasi Regis sit non saeuitia, sed commiseratione uti. Itaq; Iulius Caesar tantum studuit caete.
247쪽
ros Principes mansuetudine anteire: quantum illis semper conatus est gloria antecellere. omnibus igitur ignouit, post Pharsalicam victoriam, qui ante a se defecerant. Summi enim in una Principis clementia, res dent gloriae acerui. Nam aliae virtutes Principi, cum multis sunt communes: clementia sola est Principis.
clementia, erga Principem sit depa-sendunta. II.
N exiguum gyrum orationis, res grauis de mansuetudine cum esset compulsa: atq; interrogaret nescio quis, num fas esset, in armis Principem interimi a Principe. imo interemptores respondit,tanquam nefarios sicarios debet ulcisci. itaq; Iulius Caesar, victo Ptolemaeo, &ad mortem compulso: Achillam, & Pl cinum Pompei Magni trucidatores iugulauit. Princeps enim erga Princi pes, sic assici debet, ut nullus sit miser, qui ri non videatur miserabilis, hoc est commiseratione dignus in quo uno tantum residet gloriae, ut longe regium magis sit, hostem benignitate vincere, quam armis su perar .
acerbus: clemens laudetur texitus. III. EI V NI, & inanes sermones, ab eo semper cum procul absint, grauesque pleni virtutis lautumqu- diantur: interrogatus aliquando, quae commiseratio maxime aduersus hostem laudaretur, in princi-Pc : quae ret spondit, in truci bcllo est cum iustitia: sine indulgentia,
248쪽
ε ophtegmata de Clementia. rost
gentia, & crudelitate. indulgere enim est fatui: in superatos sevire bestiae: sola autem misericordia virtus est Principis, simul & Dei communis. Itaq; Alexander Magnus, sicuti in priamo belli ingressii erat terribilis: sic parta victoria exstitit se per clementissimus. Quare cum vidisset Darium a proprijs famulis interemptum, grauiter ingemuit, & Bessum illius percu rem crudeli supplicio affecit. Darij quoq; corpus dem pia sibi regia chlamyde, qua tunc indutus erat, ornauit, di ad illius matrem perferri iusuta.
a Principe curentur venia , quam
parua. I U. VI Pxinc pi non ducitur clementiae gloria: vGrat laudis gustum non habet . Quare id eius percrebruit sermone. Principis esse aliena malefacta, non male factis compensare: sed beneficijs corrigere,. Isocrates igitur Regi praecepit, videlicta non cutipae magnitudine: sed clementia metiretur. Boni enim est modici oleum potius adhibere, quam ferrum. Iure igitur laudatur C. Caelar' qui ne in prauos animaduerteret, gloriabatur nullius rei se magis obliuisti, quam iniuriarur . Non
minus quippe turpia sint Principi multa sup-i plicia: quam Medico plurima
249쪽
M. Petri Adobrandinisi VO D CLEMENTIA UELUTI
quidam cibus sit Regia gloria. V.
V M penes Principem sit &vitae,& necis alienae potestas. asseuerauit aliquando inter eos, qui de Principe, & eius ingenij ornamentis disserebant, Principis gloriam nullo Virtutis magis, quam clementiae pabulo esse depascendam. Hoc ipsum opinor, ut posteritati testatum relinquerent AEgyptiorum Sace dotes, Leonem Hieroglyphicu fecerunt Principis. Rex enim cum sit ferarum bestiarum : prostratis parcit: in robustos viros saepe : raro in foeminas: nunquam in pueros saeuitia exa descit, & crudelitate . quo naturae testimonio admoueri via dentur Principes, sua olim gloriae insignia ab antiquissimis potulis ex clementia, de mansuetudine fuisse petita, . Nam quo quis propria ope magis destituitur: hoc dignior videtur esse commiseration .
victoria ornamentum sit clementia. VI. V C NI A M vi digladiando miles, ita vir do.
. elus interdum disserendo gloriae lumen quaerit, non veritatis: vis disserendi apud eum, veri pig-: mentis fucata, parum valet ad fidem: plurimum ad sulpicionem faciendam, . Quodam igitur supra modum Xerxe m Regem Persarum laudante, quod aequae ad mortem, ac caedem in bello esset expositus, nec ullo loco, victis etiam hostibus, quiesceret. Dixit atque probari Imperatoris clementiam erga hostes victos, atq; contra pugnantes audaciam, &magnanimitatem. Quare unice laudatur Annibal. Nam
250쪽
eius insidijs cum perijssct Marcellus, ei mortuo Poenus an tum quasi virtutis praemium e digito detraxit, eiusq; cadauer splendide, ac magni fice cremari iussit,& reliquias, ac cineres Romam ad necessari os eius perferri.
Principi sit gloriosime res vero necessaria. VII.
ISI ex sua mansuetudine Princeps capiat tramquillitatis plus, quam ex alienis delictis stoma chi: res in arte imperandi, iam non est inclinata, sled funditus euers G. Mansuetudinem itaq; dicebat iure, ab assilescendo esse dictam, quod ad ferenda Imperij incommoda, nemo, nisi qui mansuetus sit videatur assuescer . Hanc igitur Alexander Magnus tanta coluit obseruantia, ut iram vincere gloriosius duceret, quam hostem superare. eo quod illud semper sit virtutis: hoc siepe fortunae. Itaq; ubi ex victoria ditiores facti milites insolescerent: Alexandrumq; . interdum maledictis lacerarent : id i men cum resciret Alexander, eorum petulantiam modeste, placideq; ferebat, asseverans regium esse, apud eos potissimum male audire, apud quos no cessaret beneficium ponere
OUOD CLEMENTIA DECLARA O-nem habeat sapientia. VLII.
LEMENTIS nomen est gloriosum : res admirabilis. Nam si Clemens, ut Varroni placet, dicitur , quasi clara mens, nec quicquam est claritas mentis, nisi ipsa sapientia, qui iure optimo potest, aut dici, aut haberi clemens, nisi sapiens omittit hoc loco, O 1 Quod