장음표시 사용
271쪽
ORTEM , & prudentem simul aliquem reperire est dissicile.Nam utriusq; causae sunt contrariae . Dilutus quippe sanguis, & tenuis prudentiae : crassus,& niger fortitudinis, in homine habet significationem. Nec ambae illae
virtutes eiusdem sunt aetatis . Nam
prudentia senili: fortitudo iuuenili via o et state. Nihil autem est in externis malis , quod fortem Perterreat. Eicnim qui mortem, & dolorem conlcmnit, quid est, cum nihil neq; in corpore, neque in fortuna, mali constituat, quod in ijs magnopere possit timere Z Quia fortitudo, virtus est pugnans pro aequitate, qui fortis est , non per culum timet, sed dedecus. Victus igitur laudatur, quia non timuit mori: vificens etiam alios ad laudem excitat, quia nihil 'quod contra ius est sustinet . Solus habet artem audiendi , & timendi. Nam ubi audet temerarius, ibi tim sortis: & ubi timidui perhorrescit, ibi effertur audacia fortis. Omnia enim audete, est in laniae: nihil audere desperationis: audere ubi est timendum temeritatis: timere vero ubi est audendum fracti, & remissa animi: horum omnium ars, scientia in una fortitudine est posita. Nihil tamen magis, in fortitudine, quam metus improbatur. Non enim quia res sunt dissiciles, eas saepe timqnt mortales : Sed quia timentis redduntur dissiciles . Fit igitur plerunq; ut plus sit in timore, quam in eo, quod ii metur, mali. Nec ferro vinci, nec malis arubus decipi scit vir fortis et nec pacientia dedecus pati'
272쪽
ελ ophthegmata de Fortitudine. aII
periculoque succumbere, omni morte tristius ducit. In bello igitur aeque est ad mortem,atque ad caedem paratus. NO . enim, ut inquit Plato, vita aetate longa: sed virtute aucta , se liciter terminatur. Quare nemo est vir fortis, cui non cre Et animus cum ipsa rerum dissicultate. Nam si in armis aut vi, aut dolo superandus est hostis, nunquam sortitudo audacia debet vacare. Nam sine audaciae praesidio, ut ait Th cidi des, nullus dolus valet contra periculum . Ad huius autem virtutis gloriam Cardinali ALDOBRANDINO veluti quidam cumulus accedit singularis G E ORG II Ripae Senatoris auctoritas. Nam si ea laus omnis , quae ab impuris hominibus proficiscitur , contumeliosia est , uia nihil , quod non turpe sit, & putidum , probant: ill emum , qua Cardinalis A LD OB R A N DI N V sa GEORGIO RIPA sapientissmo Senatore celebratur , plena est auctoritatis , gloriae, quia eum iudicij, & virtutis testimonio est coniuncta. Hic enim unus est Senator, qui non minus fide probatur, quam eloquentia : quique non ingenium doctrina : sed doctrinam omnem decorauit ingenio. Nam in eo fax illa Pto- methei de coelo accensa , ad omnes controuersiarum t nebras illuminandas elucescit. Quare lubens, iam tanto
viri auspicio, ad Apophthegmata venio. aeuod Imperi= tutela fidissima sit, in ina sortitudine P
, uod fortituri temperantia, in Imperio sit anteponenda./ αuod fortitudo in periculis, odius lapis sit amicitia. - α-od sertituri virtus singularis sit Trivclιδ.
273쪽
AEuod in Belgo, animi robur prastat corporis , ribus. od Jmperator,non mitam in b iis, scd ictoriam curet. uod nuda apud mirum fortem,sit Minantis auctoritas. God quo νιι sit periculosa magis, eo gratior sit miro forti.αuod fortem qui lacestat, suo sie iugulet gladio. uod fortitudo aduersus tιmorem, animι sit armaturae aeuod miro forti quantum detrabitur: tantum addatur animi. αuod ara ressis sortitudo : umbra fortitudinis frequens. αuod Prιncipis gloria ina fortitudine sit depascenda. uod in boste non virium robur: sedanimi timenda bis fortituri. I αuod mirfortis non iideatur posse in exilium detrudi. is inuod viro forti, ne minimus quidem inimicus sit contemnendus. ι ν αuod miro forti nusta lingua sit procacitas.
si UOD JMPERII TUTELA FIDISSIMA
sit in una fortitudine . I. NCVN AB VL A Rei p. & disciplinae militaris
' cum trahantur ab uno Hercule, interrogati cuidam qualis deberet esse Princeps: rtis, respondit. Ossiciaum .n. Principis non solum versatur circa dissicilia: sed etiam circa terribilia. Solitus igitur est Tiberius Cesar di cere : cum inter amicos ageret, nescitis quanta sit bellua, quaque multorum capitum, imperium . Tutius quippe eli lupum, veteri prouerbio, auribus tenere, qua populo imperare.
tia, in imperio ,siit anteponenda. II.
r LLIVS oratio quocunq; ingreditur, eodem sempete i instructu sapientis,ornatuq; est comitata. Inrerroga ti igitur
274쪽
i pophthegmata de Fortitudine. aisti igitur, cum de militari disciplina ageretur, cur fortitudopr stantior esset, quam temperantia: quia respondit fortitudo ad bonum commune: ad priuatum magis spectat temperantia . Nec id artis solum : sed etiam naturae, quae nescit mentiri, conuincimus testimonio. Nam cum sensus eo maiori commendantur voluptate, quo magis sunt necessari j, cur in re venerea plus,quam in alimenti necessitate, est voluptatis Θ vicem te natura magistra intelligamus, quia altera priuatq: altera publicae consulit utilitati, publicum bonum semper priuato esse
si UOD FORTITUDO IN PERLCULIS,
Lydius lapis Ait amicitiae. III.
A probatur maxime oratio, quae in sensius eorum, qui audiunt cum virtutis aculeo influit. Solitus autem est dicere, amicum ab amico in periculis deseri, non culpam esse ignaviae: sed crumen perfidiae. Non vacat vox ista, apud multos, iudicis gloria . quam sua auctoritate non debilitat, vel auget potius ipse Solon. Nam legem sanciuit, qua capite puniebatur, qui in ciuili seditione, neutram partem esset secutus: eo quod patrie, in qua,communis tenetur ciuium omnium amicitia, quaque nihil est amabilius, videretur non desertor, sed proditor.
singularis siit Principis. I T.
ERBIS eius obscurissima quaeq; doctrinae documenta, quia solent illuminari, illis non est hoc loco obdormiendum . Interrogatus quippe quo sortitudinis
275쪽
dinis studio duci deberet Imperator: eo dixit, quo serebatur Pelopedas Thebanus imperator. Nam cum aliquando hic, in expeditionem proficisceretur, eiq; uxor quam unice dilia oebat, proniis lachrymis supplicaret, ut saluti suae consul at. Non eli respondit, Imperatoris: sed priuati militis, suam salutem defendere: Huius enim ossicium est, se ab hoste tegere : illius uniuersum exercitum incolumem seruar .
praestat corporis viribus. TV N QV A M tot occupationibus est inuolutus, ut si modo respirare possit, non videatur quod consonet publicae utilitati, spirare. De re igitur bellica cum forte incidisset oratio, dixit virum fortem in bello , iungo interuallo, Robusto esse anteponendum :eo quod corporis viribus pugnamus: animi robore vincimus. Quapropter sit Polydamus pugil, qui tanti fuit roboris, ut montem in specum decidentem, volucrit suis humeris si stentare,cum Sc na Centurione certasset, Robustus certe ille, forti succubuisset imbecillo.
in besto , sed victoriam curet. U L
A VD unquam est praecisa, & ieiuna oratio,
quae ab eo funditur,cum multorum documen to, & iucunditate. ubi inclinatis his temporibus de periculo rei p. ageretur, interrogareturq; quid, aximo timere debet Imperator: non mortem dixit, sed
276쪽
sed infamiam. comprobatur haec eius sententia, grauissimo Epamin undae Thebanorum Imperatoris exemplo. Nam cum cerneret, in extremo praelio, ad Mantineam, Hostium vires, in se unum, sic esse conuersas, ut aut sibi, aut exercitui esset pereundum: restitit inuicto animo, donec exercitum suum victorem reddidit. Verum sparo ad necem traiectus, sensim ad suos se recepit, atq; postquam accepit suos, profligatis hostibus, victores euasisse: satis diu, dixit, vixi: deinde sparum sibi euelli iussit, quo evulso, statim anima, cum sanguine effluxi .
sortem sit minantis auctoritas. VI f.
RATO nullus est tantus dolor inustus: ut ulla eius apud sorte, minantis sit auctoritas. Fortem igitur virum dicebat adamanti, qui neq; , ferro infringi, neq; igne absumi potest esse simillimureta. Minantem autem, qui a minuendo est dictus, ideo vir sortis non timet, quia virtus eius non potest minui. Sic Leonidas Persis cuidam minitanti, quod ipsi Lacedaemonij postero ex telorum multitudine solem non essent visuri:
277쪽
silio: cum animo etiam plurimo. dicebat igitur illum in periculi flamma, non fugere periculum: sed sequi gloriam . itaq; Pa daretus signa cum Hoste collaturus cuidam dicenti magnum esse hostiu numeru, tanto inquit gloriae plus reseremus: quanto plures interficiemus.
cUOD FORI M u VI L ACESCAT, βρ se iugulet gladio. I T.
VEMADMODUM Brasidas vir magnanimus eadem hasta, quam e vulnere eduxerat, hostem interemit: ita nemo, dicebat, fortis est, i qui hostium Vina,& impetum non retorqueat in ipsos hostes. Sic Theseus in eodem Labyrintho Minota rum mactauit: in quo ipse Minotaurus mortales interclusos laniabat . Hac opinione ductus Hercules, viam voluptatis facilem, d expeditam spreuit: virtutis arduam, & horridam arripuit, ex qua monstrorum non solum domitor: Sed etiam triu mphator euasi L. .
Timorem animi sit armatura. X. B eo semper exit ingeni j notis insignita oratio. cum qui sigitur bene loricatus congressum cum hoste subterfugeret: dixit non lorica animum con
278쪽
tra timorem,armari: sed sortitudin . Hari itaq; tanti cili ira, est habita, ut ea sola a Romanis, virtutis nomine a viro sit at pellata : quod viri singularis sit,& propria, . Nec aliam ob rem, Crati fortitudinem T., . ἐν, Vocant, nisi ut doceant vitum sine fortitudine, non solum dignitato, sed etiam viri
detrahitur: tantum addatur animi. XI. N Q V IE B A x virtutis aciem hebescere incu- modis: solam fortitudinem virescere vulnere. Est enim fortitudo animi armatura, quae ferro non potest penetrari: nec ullo modo vinci: qua qui cli indutus, in ipso etiam exultat doloris cruciatu. Testis est ille Mutius, cui scaevoli, eo quod larua, propter dextrami ammatam, uteretur, cognomen fui C. Hic cnim Porsenae castra ingressus regium scribam, pro rege interfecerat. Captus igitur atq; sui erroris admonitus, dextram flammis iniecit, ut ea parte, qua erratum erat, a seipso poenam exigeret. visum est id spectaculum , cum caeteris, tum ipsi regi plenum lio roris. itaq; Rex unius Romani ciuis virtute territus, pacem
reddidit uniuersae ciuitati, urbemq; soluit obsidion .
umbra fortitudinis frequeus. X ff.
VI A non potest dici, quam iaceat turbulentis his temporibus, fortitudo: quantoq; suco contra Vmbra clarescat sortitudinis, qua rentibus amicis quis
279쪽
nunc demum esset fortis: Nemo respondit, nisi qui Horatio Cocliti sit simillimus. Sapienter ille quidem. Nam cum titudo ex duobus maxime consistat, ex susceptioncipericul rum , & perpessione malorum : viroq; Claruit HoratiusCocles.In altero enim omnem Hetruscorum vim solus tandiu sustinuit, quoad pons, quo Hostes erant in urbem irrepturi, fuisset ab ijs, qui a tergo erant, abreptus: in altero autem a suis exclusus, hostium impetus non sustinens, in subietum Tyberim armatu se praecipitauit, atq; incolumis ad suo natauit.
Fortitudine sit depasienda. XIII.
M O, aiebat, magis Principem videtur incesto ore lacerare, quam qui Principi laudem tribuendo : Principis tamen sortitudinem in oluit silentio. nec falso quidemia . Nam tot rs Imperandi, in fortitudinis claustris tenetur in- . Non obscura, aut vulgaris est Agesilai auctoritas. percontanti quousq; fines paterent, apud Lacedaemones imperij: ille halia vibrata, respondit, quousq; laaec potest vibrari. Qui enim fortis est Princeps, nouit non solum M in pace sustinere, & in bello defendere: Sed etiam, reetam inclinata, & prope perditat augere i mperiuri .
'Robur: sed animi timenda siti sortitudo. XIV.
M quis in eum inueheretur, qui plurimum haberet animi, non minimum consili j: vide dixit ne Leonem in te excites dormientem . Neq; enim Leo: neq; vir fortis
280쪽
vir sortis scit superari: faciliusq; potest mori,quam perterreri. praeclarum est Marci Serviiij testimonium, qui vicies, & teromptius singulari certamine pugnauit,ac semper victor in castra est reuersus, hostili spolio onustus. Neq; per leonem obscurum est naturae Monimentum: qui mauult in conflictu mori, quam turpiter vulnera vitar . Neq; forti viro grauis videtur mors, si honesta sit modo: ut aliquando docuit ille Lacon . Insidijs enim ab Iphicrate Atheniensium Duce interclusus, interrogantibus militibus, quid esset in re tam profligata agendum : nihil aliud dixit, nisi vivos vestrae saluti consul tis; ego vero sortiter pugnando gloriose moriaU.
posse, in exilium detrudi. X V.
U M forte de exilio ageretur, seiscitantibus amicis cur omne solum sorti,ut veteri fertur prouerbio, patria sit: quia dixit, ubi bonum, ibi patria: sed sorti nihil usquam potest accidere mali,cum vniueisa lucro habeat mala ergo nunquam exulat, cui ubiq; est patria. Huc accedit, P nullo locorum interuallo reuellitur, a tuo nauis Dere, & osticio, eo quod ubiq; getium digladiandum est Eta enim nihil est ipse mundus,nis elementorum dissidium : nihil hominum vita, nisi appetitus cum ratione, secietas insidiosa : nihil Resp. nisi personarum discrimen, quarum aliae imperio, aliae ducuntur obsequio. Forti igitur soli vita est
gloriosa. Nam is in terrae globo : tanquam in acerrimi cem taminis theatro consistit: in coeli medio, ex quo estu gere non potest, nisi aut victor, aut victus . vir igitur fortis, Masquasi Mars bellandi Deus ab antiquis dicebatur : eo quod victores summo in coelum rapiuntur triumpho: victi ad inferos dc truduntur cum cruciatu, & ol probrio .