장음표시 사용
51쪽
summo constringatursocietatis vinculo. XI. V M nihil sit neq; gratius populo, neq; iurirenitentius impunitate: dissicile est Principi, in animaduertendo, viriq; satisfacere. Scias citati igitur quae vindicta contra improbos es et sumenda . Ea dixit, quae corrigit, non destruit, . Non est obscurum,in Apum Rege, qui solus inter omnes apes aculeo destituitur, naturae testumonium. quid enim ab Antiq.itate, quod paucis pei strinxit tantus, tamq; sapiens Antistes, altius repetam Z Non alia de causa ex Iouis semine, ut est apud Orpheum, natae sunt proces, nisi ut admoneantur Principes omnes, apud se miser
rum preces ponderis plus saepe debere, quam iura ipsa, leges habere .
UM multa vario, & ancipiti Marte conflictantur regna, afflictumq; passim,& iaceasit imperium: interroganti forte qua inr firmamenta posita essent, imperii: intelia gione, respondit, Principis. Nihil hac una Voce neq, sanctius, neq; verius audiri potuit, . Nam si antiquos consulimus, cur apud Homerum, caciuitas, in qua erat Palladium,nulla vi hostium expugnari poterat 3 nihil est Palladium,si bene attendimus, nisi praesidium religionis, qua cum semper crescit, & decrescit imperium, . Ab hac, Princeps rerum agendarum omnia primordia debet
52쪽
capere, Nam religione magistra, & Deo duce non potest e Graro . Nec quicquam est, quod Principem magis commendat populo, quam religio. fi 'ri enim non potest, ut quis sit religiol us, qui non item sit pius, clemens, Mi ullus. Quare Cyro Religionem in primis commendauit Cambyses pater.
omnem scietatem uno con Iringat iustilia vinculo. XIII. VONIA M facile ait Salustius ijs artibus Imperium retinetur, quibus ab initio partum est, interrogatus a quodam, cuius rei gratia Princeps -- primum esset crea us, iustulae resipondita. Nec fallo id quidem . Nam ut scribit Herodotus, nulla est arctior humani generis societas, quam quae iustitiae vinculo constringitur: nec magis rcs p. potest consistere sine iustitia, quam hominis vita, sine animae,. Quod Omne ex nomine palere videtur Principis. Non enim alia de causa Princeps a capite est dictus, nisi ut, sicuti ex capitis partibus, per uniuertum corpus, nerui omnes, & sensus distribuuntur, ita intelligamus ex principe, per uniuersum imperium iustitiam manare .Oporterc.
ni La sit par aequalis. XLV. RCT A & astricta dubitationi semper fere est
veritas. Ita cum vis potentia, &robur a quia buldoim laudaretur principis: atq; iccirco inter se quaererent quidnam esset id, quo princeps p tissi inum L ae eros mortale. deberet anteire: virtus respondit:
53쪽
ita quippὸ natura comparatum est, ut optimus quisq; Impstet deteriori. Quoniam igitur Princeps imperat omnybus. par est rationi, ut omnium sit optimus. Ideo autem antiquutas Iouem Principem fecit dcorum e ut mortales sibi persu sem haberent,eum demum esse Principem, qui quantum cata. teris praestat dignitate: tantum ijs antecellat Virtut .
qui Principem non summa colat beneuolentia. XV. BI de bono publico incidisset quaestior dixit
nihil in terris, post Deum immortalem, nec melius esse, nec amabilius Principe. Persimam enim induit publici commodi, & communis salutis, cuius ex finibus & terminis, quod exulat, statim nomen amittit bonitatis. Nam detracto, aiunt Dialectici, uniuersali, detrahuntur singularita. Eo igitur pluris a n bis debet fieri princeps, quo pluris est totum qualibet sua parte, idq; non ex Philosophorum modo opinione, sed etiam ex naturae, quae nescit mentiri, disciplina. Nam cur natura duce, minus cibo,& potu animans obl rctatur, quo si stentatur, quam re venera, qua ipsa destruitur i quia certe quidem ille ad bonum priuatum: haec ad commune bonum, quod est propagandum,magis pertinet. ex quo intelligimus, nihil magis esse contra naturarius, quam priuatum commo dum publico anteponi, atq; Principem non proxime, ac se cundum Deum, coli & obseruari. Nam qui amat Pri cipem : amat publicum bonum, in cuius fide, de tutela, quae diuina sunt simul,&hu
54쪽
in rebus arduis ,pro auxilio habeatur. XVI. AGNA est in otio dignitas principis: auctorita.
tis vis multo,in bello maxima. Cum quaereretur igitur, quod in conflictu aegre renitentibus sum mum esset praesidium, conspectus,dixit, Princiapis. Nam scuti Aquila una sexcentas fugat aves: ita lotus smpe Imperator uniuersum tetritat exercitum hostium . huc a cedit, quod sine duce,eneruantur militum animi. Nec solum Principis: ted etia dignitatis oportet adsit praesentia. hoc se tiens Agabrias aiebat pluris esse pecudum exercitu, Leone duince , quam Leonum imperante pecude: quocirca nemini debet mirum videri, qubd ubi, in pugna Pharsalica,animo coniscidit Pompeius, atq; aciem relictuit, ibi statim summa sir ges a Caesare non renitentibus, sed fugientibus hostibus sit ilia lata, . Nam sicuti in alto nauigantes quo ducit Gubernator, qui sedet in puppi, clauumque tenet: sic milites in bello, Imperatorem omnes sequuntu C.
simulatione,s dissimulationesiua consilia. XVII.
VONIAM semper, in principe,latens sit oportet animi sui voluntas : nunquam apertum consilium: cuidam sciscitanti quis maxime eLset ad bene imperandum accommodatus: qui naturam respondit habet Polypi: nouitq, in populo morum colores omnes induere: atq; . ut dicam apertius, qui ita arti-fieio simulandi,& dissimulandi est eruditus, ut frons ipsa, quae tacita est animi oratio, longe alia. quam animus loqui
55쪽
videatur. Nihil hoc uno prudentius dici poterat Testis est unus instar omnium Alcibiades. Nam tanta fuit ad id, ingsa ij facilitate, ut ad hoc unum natus esse videretur, quod ipse ultro susceperata. Itaq; pro diuersis populorum moribus, ita mutabatur, ut apud eos non instructus, sed natus: non in quilinus, sed habitandi dominus videretur.
eruditione: neq, Eruditio sine virtute setis si Principi. XVIII.
VM res sit plena admirationis persena Princiapis, qui non intelligit Principem vim habere numinis. nulla excusitione uti potest, nisi stuporis. Sciscitanti amico igitur, qualis debeat csse Princeys, doctus ne, an vir bonus: neuter illorum dixit. Nam alter
alijs magis quam sibi: alter sibi potius quam alijs prodest. sed
sapiens, ait, ct oportet, ut non solum norit alijs imperata dare, sed etiam ipse racero. Quare neq; Sylla , neq; LViander Vacat repraehensione. Ille enim cum cssct dissolutus & perditus, ciues ad frugalitatem legibus compellebat: Hic contra ciuibus flagitio rum leta otinia permitiebat, a quibus ipse abstinebat. Laudatur igitur ex ALDOBRANDINI sententia, princeps Lycurgo simillimus, quippe qui nibit unquam in alios statuit, quod ipse non ante seruarii. quae res plurimi interest Rei p. Nam qualis est Princeps, ut refert Plato, ratis solet este ipse populus. Testis est ipsa temporum Vetustas. Nam cum Ptolemaici Reges Mathematicas disciplinas cali Icta , eorum temporibus,complures egregii mathematici claruet unt:cumq; contra Xerxes voluptati estet deditus, regionesum aes, quibus ille imperabat, omni turpitudinum genere
56쪽
contaminavita. Nihil enim est principum vita, nisi aliorum omnium instructio, & dilciplinia.
mutuo gaudrant obsequio. XI T. LATO vix quicquam inter legem, de principem, facit dilcriminis: eo quod late legis vim habeat loquentis: illa principis, qui expers sit mortalitatis . cum igitur in dubium venisset uter auteri in administratione Rei p. deberet obtemperare, dixit par esse superiorem imperare inseriori: legem diuinam praeli re orincipi: Principem ciuili. Idco virum ab illius virtute hanc autem virtutem a viro esse nominatam . Quare ut lex scripta paret principi, corrigi tu rq, eius aequitate, ita Princeps subi jcitur rationi, noc est legi non scriptae, cui nisi obtemperet, nomen amittit Principis, induit Tyranni. In iure igitur scripto satius est per Principem administrari Rem p quam per legem. Nam ubi est Princeps, ibi,ut ait Euripides, Deus est inhumano corpore hospes. quod cum olim scntirent Persae. Reges omnes suos adorabant: omnisq; fere antiquitas eos ta
INIM A culpa in Principe fit maxima. Nam Videtestabilior est inscitia in magistro, quam in discipulo: ita turpius est vitium in Principe, quam in populo: itaq; cum concitaretur hie du- itandi scrupulusinum Princeps prauus esset tolerandus. dixit B Principem
57쪽
Principem a populo magis se rudum esse, quam culpandum
Siquidem nemo, post homines natos, unquam est iuuentus, cui nihil deesset . Notatur igitur Caesar ambitionis: Alexa der temulentiae : Pyrrhus inconsiderati furoris: Annibal ambiguae fidei : Fabius tarditaris: Marcellus praeproperae festia nationis. Qua ex re intelligimus, neminem omnibus horis sapere , nec omnes Omnia post . - ,
V Mii nihil intentatum, quod ad felicitatem reip.
pertineat, relinquant principesrinterroganti cuiadam ex amicis, quid in bonis potissimumc rare deberet Princeps, non bonum dixit corp Tis , v t medicus: non animi, ut T heologus: nc n fortunae, Vt iurisperitus: sed haec solus uniuersa. grauis certe, & tali Antiasti te digna responsio, cui multis ante sareulis suffragatus est Demosthenes. Sed tamen cum morsu aliquo i mperium, di aculeo. Nam in exilium proficiscens, ubi Arcem Athcniensium suspexit,altiore voce exclamasse dicitur, b Pallas vr bium custos, cur tribus truculentissimis bellu is delectaris :N ctua, Dracone, & Populo Z insignia haec tria quae Palladi tribuuntur , docent uniuersa bonorum genera consistere in principis tutela . Corporis enim, & virium neruos sapit populus: fortunae bona olet Draco, qui ut elementis fiuatur omnibus, volat cum alitibus, natat cum piscibus,& grassatur cumi quadrupedibus: animi vero lumen noctua, quae . in tenebris videt plus, quam alites caeterae aperto Sol .
58쪽
cIUOD ET PRINCIPIS UIRTUTE Petenda sit Imperj frlicitas. XXII.
VIA Acrius videntur turpia, quam recta: hebe. scuntq; saepe in rectis percipiendis hominum oculi, quaerenti ali Quando unde felicitas proficiscatui rei p. non ex lege,non ex populo dixit, sed ex Princiam. Nam ut itineris duces,qui recta antecedunt via, hoc pra stant sequentibus, ut nunquam aberrent: sic qui bonus est Uinceps, nec a rationis semita deflectit, nec alios sinit defisciero. Hinc Plato solitus est dicere, tum fore beatam rem p. cum aut sapiens inciperet regere, aut Rex saper . Nam ut vetus est Xenophontis sententia, omnes ciuiles societ tes, eorum . ruunt vitio, qui illis praesulata. Quare si resp. r Oe administraretur: perpetua euaderet, Ac cum virtute im
sit amari, quam timeri. XXIII. E R V M in dubijs suspicio multos non solum
amariores, sed etiam mordaciores facit. cum igitur multi, dentes in sui rectores exacuant,
quod ut caueretur, sciscitanti cuidam quomodo amaretur Principis imperium,si talis respondit princeps fu rit in subditos: qualis pater est in liberos. Nec alia deca se, puto, Homerus Iouem, quem deorum, hominumq; regem facit, patrem appellat, nisi ut demonstret regnum paternum esse imperium . Itaq; ius, neq; ab imperando, neq; a praecipiendo cst dictum, quorum alterum est domini: alterum magiitri: sed dictum, a iubendo. , quasi i ussum:
59쪽
carae Tetri Midobrandiniquod iubere patris est proprium, ut in iure nihil sit non ple-
nullo vacua sit doctrina genere . A XIV.
V IA imperium Principis, multa adium e ta doctrina desiderat, interrogatus ab amiaco qualis disciplina deberet este Principis, in bello, respondit, qualis Achilli: in pace, dc otio qualis Vly ssi tribuitur ab Homero . illi enim animi sortitudo, corporis robur, disciplinaq; ascribitur militaris: huic omnes ingenij tribuunturdotes, consilium,eloquentia: prudentia quidem tanta,Vto nia etiam videat in tenebris, & audiat in silentio.
mundus e nec plures Principes idem imperium
Vio si picntis oratio auctoritatem habet rati
nis, & veritatis testimonium, nemo sine culpa non potest in sententia ALDOBRANDINI acquieiceri. Est autem in eius ore, & sermone hoc peruagatum , quod longe melius a Principe, quam a Rep administretur populus. Virtus coniuncta enim roboris plus habet, quam ciuila. itaq; Romani in magnis periculis, dictatorem unum creabant, cuius imperio omnia permittebant: Dictatoremq; iccirco appellari Varro existi imauit, quod illius dicto omnes auscultare,atq; obtemperare: cogerentur. Nec Romanorum solum, sed etiam naturae pa-κt ictim utriumus impe uum, plurium Imperio esse ani .e u poncn
60쪽
ponendum . Vnitas enim , quae M,νδε a Grecis dicitur, masest simul&scemina: par & impar, nec per se numerus, sed fons, & caput numerorum , Principij & sinis expers: princia pium tamen,& finis rerum omnium. Ex quo non selum amicitiae, sed etiam Dei constituitur Symbolum .
regere: quam quomodo siit regendum alijso tender . xx VI. A R V M est Principi, vitae splendorem nullis
maculis aspergere. Nam dignitatem muneris augere debet virtute . Quare ex ALDOBRA; DINI percrebruit oratione, gloriosum Principem esse eum, non qui sciret imperare, sed qui multos ad imperandum ex imperitis redderet peritos . huc pertinet Iphicratis gloria, qui iactitabat se neq; equitem, neq; sagittarium, neq; scutatum, neq; peditem esse, sed eum, qui nos omnes
Princeps aliorum egere debeat consillis. XXVII. V M res sit morosa, administratio Principis , quia ut ait Chrisippus, si bene regit populo: sin male Deo displicet: interrogatus cuius consilio uti potis simum deberet Princeps, proprio respondit . . Magna enim est imperi j infirmitas, cum Princeps aliorum magis, quam alij Principis cogantur uti consilio . hoc sentiens Anacharsis felicitatem Reip.ex eo definiebat Principe, qui soliis saperet . Nam populus debet ab ore principis pendere, tanquam ab aliquo Delphico oraculo.