장음표시 사용
61쪽
V O NIA M ut Rationi corpus: sic Prin spi obedire debet populus , faciliusq; mu dus sole, quam populus Principe potcst carere: qui Principem contemplatur, Verum sapientiae exemplar,qua reguntur uniuersa, contemplari videtur . cum igitur in sermonem Don C A RO LI Bossi j incidissem , quem de summa atq; admirabili virtute P. ALDOBRANDINI Cardianalis habebat, multa retulit cur summus ille Religionis , ac pietatis Antistes vivens in terris, habitare in coelo , cuin Deo immortali,continenter videatur. ille igitur cum multos, tum me unum in primis vehementer mouit , . Nam tanta praestat sapientia, ut sicuti Sylla consueuit dicere in C. Caesare multos esse Marios, ita ausim iam fateri, in uno Don CARLO Bolbo plurimos esse Solones . cum igitur nullus urbis sinus sit apud nos tam recunditus, qui tanti Cardinalis non resonet laudibus, & gloria; tum unice amo eius de virtute Principis sapienter dicta, &responsa , . Nihil enim est virtus, nisi Demon Socratis, quo ille duce fertur nunquam errasi . Sola quippe Virtus Una cum Deo nescit erraro. Quare non falloqui si benas tractant imperij,ad virtutem omnia referunt: optimates'; eo quasi optimi, sunt dicti, quod praemium virtutis sit ipse Deus. de ea aulcm Apophthegmatum feries haec est. , aetidd mirtus fola pariat mirρ . a a ' od nunquam sit miseer,qui possessionem habeat mirtutis.s albid vir bonus nunquam in alia δεαμπο sis μου. . . V . Quod
62쪽
aeuod miriis bonia non sit scita lex :quia ultro bovessastiuitur uod summa sit mirtutis, tum doctrina a sera. uod mirtutis sit incere, non mincta i uod ex virtute efflorescit imperi, Delicito. uod mirtus neq; crestat , neqi dccrescat. uod bono miro nihil sit similius Dco . . Gud vir doctus alijs: vir bonus sibi magis consulat. uod artium omnium procreatrιx in magistra sit mirtuae. uod mira bonorum mirorum sit paucitaπ.s inuod nustus mirtute berior sit thesurus. uod res versa, in discitis sit mirtur.
I s uod mirtus medicina sit sint, .as God virtuι armatura sit quae nec ferro penetrari: nee dolo possit surripi. ιν Euod mirtus lorica sit aduersus timorem. ι ι Hod nihil sit Virtute clementius. ι ρ Vuod miro bono nihil sit grauius iactura opera γ audii .a ο αuod boni viri aduersus imbi obos mite sit iudicium. ar aeuod ex virtute, omnis exulet calamitas .a a 4uod fla virtus sibi honorem vendicet. a ι αuod rei sit admirabilis mirtus.
pariat viros. I. TSI virtus non solum est honesta, sed etiam honestos reddit eos, a quibus tenetur complexa lia dissicile est tamen dicere,virum plures Virtutem laudent: an pauciores sequantur . eo quὀd semper virtus est in bonorum morsu aliquo, & aculeo. cuidam igitur sciscitanti quodnam in terris maximum ex virtute morB tales
63쪽
tales reserant praemium, quam qui habet nullum vitie suae tempus videt cruciatu vacuum. quod, respondit, viri fiunt. praeclara vero vox,&tali tantoq; Principe digna, . Non enim magis Musici ex Musica, quam viri ex virtute, & fiunt, & ducuntu . Nam si Antiquitatem contulimus, cur veteres vir, tutem, non viri imagine e fingebant, sed foeminae λ quia certe quidem nisi plane hebescimus,sola virtus viros paritia. Quam igitur Plato dixit virtutem, ossicium ab effciendo, quod viros efficiat, nominauit ingenij & eloquentiae Princeps Cicero.
qui posse onem habeat virtutis. I f.
OLET sapientissimus ille Antistes, in recreandis Religiosorum familijs, virtutem praedium Plutonis vocar . Salse quidem. Non enim quis magis propter virtutis honestatem , dicitur vir bonus, quam propter utilitatem, felix & beatus. Nam quorsum apud Homerum,cornu Amaltheae ξ significationem habet virtutis dona omni tempore serentis, quam qui habet, nihil frustra cupit, sibiq; selus ad bene beatem vivendum sufficit. Bias igitur, cum in direptione patriae admonerentur omnes, ut aliquid ex suis bonis asportarent, nudus exijt, quod admirantibus alijs, omnia,dixit, bona mea mecum porto. Virtutem enim, non pecuniam, bonam esse putabat: suam si iam probitatem,non fortunam . Nam si Euripidi credimus, non numisma splendens, argentum solum est, & aurum: sed etiam virtus hominibus moneta recondita
est omnibus,quam qui habet, non sb- tum fit diues, sed etiam
64쪽
in alia fortuna, sit alius. III.
V M haberetur aliquando de virtutis laudibus
Oratio: tum cuidam forte quaerenti,cuius pr mi fiducia olim fretus miles Romanus, qui omnia in ta definiebat lucis huius Usura, mortem in armis non refugeret, constantiae respondit . magna vero, & prolixa oratione digna, in solo verbo sententia. Sola enim constans,& perpetua est virtutis possesso: sola expers vicissitudinis: quam qui habet, non periculum timet, sed dedecus. in exter nis contra bonis, nihil est non fluxum & caducum id as pus ut ostenderet,asseuerabat a Ioue nullam aliam, in hoc es mentari globo tundi incudem, nisi ut continenter excelsa d primeret, Δ depressa attolleret; nec quicquam in terris p teretur stabile esse,& permanens, praeter Virtutem, . Quare nunquam vere fuit vir bonus, qui semel abduci a virtute
scripta leges , qnia vltro honestum sequuntur. IIII.
T SI apud Lacones,qui breui genere dicendi o lectantur, Rex Agesilaus in primis laudatur rquia ex tempore, multa fundebat facete, &.ac te dicta, quibus solet audientium animos in quemcumq; volebat affectum trahere: huc tamen vicit summus virtutis, & gloriae Antistes ALDOBRANDINVS, cui ita breuitas dicendi suifragata est ad promerendum omnium
65쪽
nium gratiam, ut boni viri omnes non modo eius dicto ob temperare videantur, sed etiam ex eius praescripto uiuer . Scis tanti igitur cuidam cur leges scriptae in bello impune non seruarentur a Milite: quia respondit,censetur esse vir bonus , qui pro aequo,& bono pugnat: Viro autem bono non scriptae sunt leges. Nam ultro quae honesta sunt facit: nec vi aut metu cogi potest. Sicutient in Arbor Iouis, Quaercus nec ope mortalium, nec cultura eget ad fructus pariendos: ita vir bonus sanctimonia, ad bene beateq; vivendum pastus, nec spe, nec metu legislatorum opus habet, ad virtutis, & gloriaeptaesidium. apud eum enim, qui neq; lucrum appetit : neq; mortem perhorrescit, nulla est aut metus, aut praemij auctoritas.
cum doctrina a nitas. V. UJlj V M de sociorum inter finitimos populos sordere ageretur, inter quos suspecta erat nonnuli rum sides, interrogatus sorte quam societatem maxime probaret, virtutis respondit, cum intelligentia: quo responso, perfidorum simul momordit insciutiam,& sdem scite laudauit bonorum. Nihil enim est aut virtus,in consili j capiendi deliberatione, sine intelligentia, nisi ingenij dedecus: aut intelligentia ,sine virtute, nisi animi in fami G. Itaq; Seneca probitatem, & intelligentiam tanta af.
finitate constrinxit, ut utramq; uno virtutis appellarit nomi-M . Atq; Socrates ad utramq; cum Principem instituit, sic eum hortatur, ut caueat ne, aut deterior melioribus aut in auditior peritioribus imperet , Haec quippe est naturae lex, sicuti Dionysius Halicarnasseus asserit, omnibus communis aut semper deterioribus imperent meliores . .
66쪽
Ulacere non vinci . U f. V M in tot rerum asperitatibus sit posita hominum vita, Vt ne unius quidem horae usura, ei ad vivendum sine angore, & studio sit concessa: intem roganti cuidam quisnam inter mortales omnium esset potentillimus , is dixit, qui habet virtutem. Nam vi tuti omnia cedunt. graue quidem responsum : quod non feritentiae modo, sed etiam oraculi habet auctoritatem. Solus enim vir bonus sibi sufficit , S: quamquam ei possunt prodeL se homines, non possunt tamen obest . Siquidem ea est vir, tutis vis, ut vir bonus omnia bona possit a summo rerum opifice capere: nulla mala possit accipere ab hominibus . non
vulgaris est apud Homerum auctoritas. Nam quorsum quod Bellerophon, ut est in fabulis, Pegasum insidens occidit Chimeram Z certissimus est, si modo sapimus, in virtutis imperio, malorum omnium interitus. pluris igitur est vir unus bonus,quam uniuersi simul improbi. Nec opus est ad hanc rem sapiente interpret . Nam quid est Bellerophon, qui alio nomine dicitur vir bonus, nisi monstrorum domitor, atq; malorum omnium profligator t
V ASC V M in oras, regionesq; controuersiarum res delata est, ille vias omnes ingenti, a iis, & doctrinae ita tenet, ut disceptationes non solum dirimat, sed etiam disceptantium animos constringat pari, & mutuo opinionis faedere. cum igitur po- pulus
67쪽
pulus motu turbulento continenter agitaretur, nec solum Principi, sed etiam ipse sibi grauis esset & infestus, multaq; a multis rectoribus afferrentur remedia, Dixit sine virtute, pra sidia iacere omnia: nihil in populo a rectoribus praeter virtutem esse assectandum. eo quod eo um est, ut ait Socrates apud Platonem, ciues suos ad Melicitatem perducere, ad quam nullus patet, nisi qui virtute aperitur, aditus.
crescat, neq; decrescat. VIII. U M nulla sit tam adulta Rei p. pestis,quam CLEMENTIS VIII. studio, non ita
sustulerint iustitie ad mm stratores, ut stirps,& semen maloIu omnium radicitus videatur restinctu, de deletum, sciscitanti Pontifici cuius facta, inter eos maxime probaret: illius dixit, quibus nec addi, nec detrahi quicquam sine culpa potest. Vetus est Pythagoreorum ratio, qui dicebant malum infinitum esse, bonum vero finiturn: in altero, errare esse facile, & expeditum: in altero arduum, & dissicile metam attingere. Hoc ipsum sentiens Bion, dixit tam apertam , & spatiosam esse ad inferos viam, ut etiam clausis oculis, difficile etiset de via aberras .
Is I officiorum dignitas, virtutis corroboratur auctoritate, quaedam est horrorum inanitas. proindesciscitanti aliquando CLEMENTI VIlI. quod
68쪽
in administratione publici muneris, & ossici j maxime probaret, quae Dei respondit, viva sunt simulacra: non fastu, sed virtute illustres viros esse ostendens. Hac rasione Antisth nes as Seuerabat virum bonum, pluris esse faciendum, quam genere propinquum . Nam arctiora sunt virtutis, quam sanguinis vincula .
vir bonus sibi magis consilit. X.
V M sorte in disceptantes incidisset, qui virum , vir doctus probo viro, an probus viro docto eΩset anteponendus, argumentis conflimbant: s cietatem aurium ut inter eos, qui sibi inter se rem acrem, & acerbam conitituerant, vitaret, dixit hoc interutrumq; interesse,quod interest inter marem, & taminam . Nam vir doctus alijs imperat: probus aliorum facit imper ta, quorum alterum est viri, alterum taminae id ipsum lignificare, opinor , volentes Poetae Apollinem Deum doeirmat: Dianam deam fecerunt virtutis . accedit ad auctoritatem ratio. Nam qui male intelligit non potest bene appetere: nee esse vir bonus, qui male appetit. huc pertinet, quod vir prinbus sibi tantum, doctus alijs etiam in administranda Repu. consulit .
procreatrix, magi tra sit virtus , A I
V M sorte de iuuentutis institutione, disciplina ageretur, atq; ob id a quodam quaereretur. quodnam inter Italiae Gy mnasia maxime probaret: non quod
69쪽
quod ornamentum habet marmoris, dixit, sed virtutis . iacet est ni in jjs regium etiam aedificium, nisi & probitatis, de insectilii adsit fabrica. Itaqs, Plato,in Academiae suae primo ingres
nullus Geometriae ignarus huc ingrediatur. virtutem appellauit Geometriς nomine, quia in aequa affectuti consistit mensura: Haec indiscipulis comparandis potissimum requiritur. Nemo enim nisi maεistra virtute, nouit doctrinam affectare. errat quippe et in bene factis,quicunq; modum,& mensuram negligita. Non est igitur tarditas ingenij, in discipulo, d ctrinae impedimentum, sed magis morum vitium. Nam Obtusum, & hebes insenium arte, veluti quadam cote potest exacui: acris vero, & subtilis ingenij acies non potest non viatio obtundi.
Uirorum paucitas. XII. ET V O NIA M si virtu; ut ait Cic. sua expressia cerneretur facie, mirabiles sui amores concitarer, sciscitantibus, in amicorum conuentu, nonnuulis, quae forma esset virtutis , & structura: ea, respondit . quae Geryonis tricorporei est sim illima, . Corpus enim unum habet doctrinae, ad mala ea cauenda, quae abdiata su ni& retrusa : alterum vero persuasionis, ad ea etiam hostibus suadendum, quod serrum nescit exorare: ultimum Ob- s. quij, ad obtemperandum rationi. Hac sententia nons lum demonstrauit, qui sint, sed etiam quam pauci sint viri boni. Recrudescit doloris hic morsus ex Romanorudi auctdritate. Nam Bonorum discrimen , apud eos non ex vario, dc multiplici hominum: sed ex Deorum constituebatur gen
70쪽
Itaq; Augustus propter sapientiam , Apollinis: Ronimius, propter fortitudinem Martis: Hercules propter iustitiam, Iouis censebatur esse filius. α
tberior sit Thesaurus. XIII. OC P. ALDOBRANDINI virtus assi xit,
hoc sapientiae eius gloria conflauit, ut ab eius dia. cto nefarium omnes esse putent, recedere. cum autem in turba populari, videret a multis in piam , a paucis vitium timcri: dixit virtutem armaturam elle aduersus egestatem : non pecuniam. eo quod virtuti fortuna: non fortunae virtus succumbat. nec falso. Nam cur, apud Poetas, Hercules & Plutonem, & lunonem, quorum altera honorum, alter diuitiarum Deus habebatur, vulnerauit.ὶ quia nihil est in bovis tam ingens, & magnum,quod non multo minus sit virtute, cuius hoc loco perlonam induit Hercules.
F FINIS est culpae,qui virtute non norit, aiunt, de facie: interroganti igitur qualis effet virtus: quaestionem dixit paru habere honestatis, mulatum vero suspicionis. expresit tamen illam, peximaginem Dianae, quae in Chio de sublimi ita spectabatur, ut ingredientibus horrida: egredientibus hilaris esse videre. tur, & iucunda. sunt enim virtutum radices amarae, & distiaciles : fructus autem gloriosi & suaves. Non mirum est igitur a multis virtutis gloriam: a perpaucis virtutcm diligi. Nam