장음표시 사용
81쪽
tur populi refugere obsequium, qui Dei negligit imperium, . Quare ALDOBRANDINVS ita rebus diuinis animuhabet intentum, ut cum aliquid sit commendandum, precatione : cum exposcendum, voto: cum exoluendum, gratulatione, cum deniq; inquirendum, solenni ritu sacrilicium peragatis.
Amma: ita sine religione contabefiat
Imperaurata. LII. IHIL imperium magis lacerat, & laniat, quam quod vulnus religioni infligitur. hac ratione dixit aliquando, neq; pecudes a pecude, sine pastore: neq; homines ab homine, sine Deo duce, regi posse,& custodiri. frustra enim princeps excubare animo videtur, nisi sapiat plus, quam homo: hoc est,nisi in religione vim retineat Numinis. Hoc ipsum ut doceret antiquitas,Herculem, Sc AEneam, quorum alter apud Graecos, alter apud Latinos fundamenta iecit Imp tij, sobolem fecit Deorum, simul & hominum .
offensionis timore inclinari. ubi Princeps est religioses. IV.
X religionis domicilio omnis exulat iniuria : in eaq; non inquilina est iustitia: sed habitandi domina . itaq; cum de iustitia pri lcipum ageretur, resq; , Ut aiunt inter incudem, & malleum c teret, tum interroganti cuidam quisnam iustus esset princeps,
82쪽
qui, respondit, religiosus est. Nam Deus, ut scribit Plato lex est uniuersalis, &iustitia diuina, quam qui sequitur ducem,
nunquam ab aequo,& bono aberrat .
Trincipis gloria. V. O N solum imperij initium a Religione ordimur:
sed etiam omnes eius sensus religioni tribuimus, qua una detracta, & princeps videtur esse sine imperio, & imperium sine PrincipG. Quare interrogatus aliquando, quid Principem maxime commendaret de Deo simul,& populo Z religio dixit. Bene enim audit, qui Deo paret: atq, cuncti eius dicto obtemperant,& fidei se commitatun G. Haec igitur virtus Numam Pompilium, ex priuato,&quasi rustico homine,Romanum Regem constituita. Hic enim ab Egeria Nympha,credebatur deorum consilia cap re datq; iccirco illi, nefas esse non omnes gentes obtemperare . Nihil autem est in Imperio firmius religione. Nam ut de natura Deorum scribit Cicero, pietate erga Deum suta lata: necesse est fidem,& humani generis societatem tolli: atq; iustitiam simul virtutum reginam restingui, & deleri. Docte igitur ille Maro, Eneam cum in coelum suo effert e comio, sola pietatis laude, caeteris praesert ducibus.
Nec magni aliquid illum agere inducit, nisi propiciatis numinibus, peractisq; rebus sacris.
83쪽
rerum agendarum , ου vitandarum b. VI. VI Religioni derogant, pennas virtutum incidunt , nec eas Volunt renaici . Quare quae in co lum euolant, cadere omnes virtutes sine reli. -- gione necesse est . cum igitur sermo incidisset
de multis, & varijs sapientiae Gymnatijs: tum forte cuidam interroganti quaenam optimae esset doctrinae schola, Religio dixit. Est enim haec lampas veritatis, qua & futura quae sunt, & praeterita,& existentia illuminantur. Quare ex ea olim collegium apud Romanos Augurum constitutum est. Nam Augurio, & conicetiara periti, futura multa praedicebant. sine Religione vetustas neq; consilium capiebat: neq; ferebat iudiciu . Huc pertinent apud AEgyptios, Sacerdotes : Druydae apud Gallos: Magi apud Persas, ut de rebus uniuersis, pro religione statuerent. Tanti quippe ad res omnes
apud eos fuit Religio, ut neq; in .Hgypto fierent Reges, nisi ex Sacerdotibus: neq; apud Persias, diadema ante gestarent quam Magi fuissenta.
niamen amittat hominis. VII. VONIAM hominum benignitas, in religione exhausta redundat summis, ac prope diuinis bonis: lege contrariorum, nihil est eo in omnibus bonis miserius, qui aut religionem amittit, aut retiagioni secum facit. Id cum sentiret virtutum ille faber, & A chitectus, dicebat hominem esse Dei templum. proinde illum qui a Deo recederet, nomen amittere hominis . est enim
84쪽
homo ad Deum obseruandum natus, Quod & forma corpos ris,&animus ipse indicat . illa propter celsitudinem : hic propter quanda qua alitur diuinitatem. hinc diuinu illud ot culu, quod pro toribus Delphici tepti, scriptu fuit 1υύθ, j. hoc est cognosce teipsum . praecipitur enim nobis ut diuini ra. tem, quae in vobis,cu Deo habitat immortali, dignoscamus.
VI res est cum homine religioso, nec re, nec fama potest comminui. dicebat itaq; etiam in malis bene esse sperandum a Prr cipe religiose, cum nihil sit religione clementius. id ipsum vetustas, ut doceret, nolebat Deorum simulacra, neq; ex lapidibus, quando duri sunt: neq; ex auro & argento, quando metalla sutit insidiosa, eiungi: sed potissim um ex ligno, quod ad cultum ,&pastum potissimum moi talium succi escit. hac pianione ductus Plato in libris de legibus, non licere ait, ex auro,& argento, & lapide sipectra deorum effingere. vincit enim vir religiosus non vi , non dolo, sed ferendo. ita Numae tempore, qui omnium fuit Religiosissimus, Iani templum
tres,& quadraginta annos, quibus regnauit,continenter clausum mansit. Summa enim est: victoria, disceptationes homunum : non homines de medio toller .
Dei recte imperare . IX. I quanta sit imperandi vis odorere, & degustes:anum aduertes imperium omne, non ad hominem :sed ad Deum esse referendum. Nam recte imperans homu
85쪽
: hominibus, male Deo displicet: nec difficilius quicquam est,
quam modum in imperando tenere. interrogatus igitur, quis bene imperaret: qui respondit vim habet numinis. Sic ipse sensit Homerus: docuit enim neminem recte imperare posse, nisi cui Deus imperium destinarit . . itaq; principes a Deo p tendos sacrificijs, Iitationibusq; Te asseuerabat. Nam ut S mius AEgyptius Philosophus asserit, Principatum inter mortales gerere , diuinum quoddam munus existimandum est.
belli, quam religio praesidiunta. X.
V M quis gestiret scire, qua arte aduersus armatos, holles pararetur victoria: religionis dixit. praeclarum,& tali tantoq; Antistite responsum . Deus enim no solum iustus est, sed etiam iustitiae propugnato C. Quare Homerus Nemini Coronas: sed belli praesidi Deo tribuit. In sacris quoq, certaminibus apud Romanos, non victor, sed victoris patrij Penates, Genijq; solent coronari: quia & Triumphantibus dabantur coronae, ut eas in templis,dijs victoribus dicarenta,
i ructuosus , neq; Senio obnoxius sit homo religiosus. XL. VONIAM pietatis cura solers,& diligens viii
religionem declarat: non squalor, non pullulatus indumenti color : sed publici commodi amor, & honesta vitae ratio: selitus est dicere eum,qui religionem tollit, solem e mundo tollere,quod item in
86쪽
in factis suis literis, Egyptiorum Sacerdotes visi sunt sentireia Nam cur apud eos, vir accipitris caput habens, toga talari indutus religionis statuitur hieroglyphicum Z quia primum lite
ales acerrimum habet sensum oculorum. Cum enim totus sit Oculus Deus, maxime oculata oportet sit religio: est deinde volatus celerrimi neq; enim Deus, neq; vir religiosus ad bene agendum patiens est morae: haec deniq; solet, ut sol quotidie repuerascit, ita senectute deposita, renovari. Neq; enim Deus, neq; religio succumbit aetati. est praeterea haec Ales fariacundissima, . Siquidem sicuti nihil est feracius sole, qui auctor, & Opifex est eorum omnium, quae e terris gignuntur: ita religio magistra est, & domina earum rerum omnium,
in quibus humani generis felicitas est posita .
Religioni, quam voluptas. XII.
9 V M nemo obrepere possit, malis artibus ad religionem : sitq; viris bonis integritate, & tolerantia ad pietatem religionis sociam, iter aperiendum rconsuenit dicere, nullam Religioni capitaliorcm pestem posse infligi voluptatS. Nec id falso quidem. Nam
cur Eneas, ut est apud Poetam, non potuit videre Deos Troiaram euertentes, cum ipse Troiae propugnationem suscepisset quia certe quidem,dum quis voluptatum lenocinia tuetur, is sceleris amentia occaecatus, religionis lumen amittit, quo maxime dij obseruantur: atq; bomines simul a Principe iuuantuo. Huc item pertinet, quod AEneas, ut est pariter pud Poetam, pollicetur & Apollini, & Dianae templa se erecturum . Nam si bene attendimus, religionis vis in Principe constat ex duplici rerum obseruatione, diuinarum una, quam Apollo: humanarum, altera quam Diana adumbrat. . , VUOD
87쪽
corporis , N animi simul obsequium . ni f.
TSI religio in intimis animi sensibus magis
habitat: quam foris in ore, & oculis hominum: suntq; nonnulla religiosa, quae non videntur, &-1 contra quaedam Videntur,quae minime sunt: dixit tamen Religionem aeque corporis, atq; animi obsequio esse depascendam : quae sententia rationi est tam consentanea, quam quae maxime. Nam si antiquitatis auctoritatem coniabulimus, quorsum duo illa,ex diuino quodam praescripto, altaria,in templo Salomonis: quorum unum soris ad animan. tium sacrificium: alterum intus aureum, in quo Thymiamatis offerebatur incensum ὶ religionis id, nisi prae stupore gustum amisimus rationis, sapit persectionem, quae in nobis duo constituit Altaria, Vnum corporis, alterum animi: quo rum alterum seris spectatur expressum, alterum intus ten tur clausum .
infeliciter cedant omnia. XIV. BI de calamitate labentis, apud Gallos Imperij,
dubium quoddam excitaretur, quod non paucis quaestionibus, multis etiam argument ID O, l rum laqueis tenebatur obsessum, id omne uno ivitulit verbo. dixit quippe Regna,cum religione facillime cadere. Est enim religionis contemptus, non solum obses improbitatis: sed etiam aerumnarii,& calamitatis. ea igitur neglecta, omnia statim obsolescunt gloriae, & scelicitatis insignia: insurgitq,
88쪽
insurgitq; contra discordiarum fax , & furia, atq; periculi nunquam ante expectati pestis,& eluvio. Non vulgare, apud veteres, est testimoniunL. Nam cur Aper Calidonius Oenei vineam vastauit, ob Dianae cultum ab Oeneo spr tum λ quia nulla unquam etiam adulterina religio, neq; cul. la est sine praemio, neq; neglecta, sine dedecore,& detri
vlgus vacare debeat Oligione . X MVIA & ubiq; , & semper est Deus: dicebae
neq; locum,. neq; tempus ullum debere Religione esse vacuum. hoc sentire, aut potius significare, ut viderentur Persae, non Ut caeterae gentes, erexerunt dijs templar sed uniuersum mundum,templum volu runt esse Dei immortalis . est enim globus hic omnis Elementaris religioni Sacer: nec angulus ullus vacuus esse debet sanctimonia, & pietatG. Nec aliam ob rem, puto, solem cui vix mundus stissicit, pro Deo colebant: nisi ut ostenderent nullas esse tam remotas oras, nullos esse mundi tam retrusos sinus, qui censerentur religioni, & pietati esse clausi.
homini graue , S acerbum debeat videri. XVI. . TH V M omnibus iniuriae telis, maximisqs, malis obi
ct sit hominum vita . interroganti quae mala sere ti essent facilia, quae feruntur dixit, religionis ca
89쪽
so Carae Petri Midobrandinisa nihil enim sit grauate, quod pie, sancteq; fit. id puto, ut
mortalibus testatum Druidae relinquerent, humanas hostias aris admouebant, . Non enim est religiosus, cui vita, quam religio est carioΠ.
quod non oleat vim Numinis. XVII.
VI in omni rerum genere, non animaduertit, vim quandam numinis residere: is nulla alia, nisi stiporis, potest uti excusati no . Solitus est igitur dicere, sicuti non maiora sunt in Tauro, monimenta naturae, quam in Culice, ita aeque in rebus paruis, atq; in magnis, numinis vim elucesceret. . Nec id quidem falso. Nam cur,apud AEgyptios, qui omnium fuerunt sapientissimi, Apis, ibis, Crocodilus, atq; ut alia mostra anum alium sileam, carpae, & Allia religiosissime colebanturὶ non quia illos ea infatuarat opinio, Vt numina illa esse crederent; Sed ut docerent, cum Deus sit rerum omnium uniuersitas, fas esse bono viro, etiam in rebus infimis,quandam diuinit rem numinis regustis .
quasi in corpore mortuo. XVII f.
ST in verbis male intelligendis, mendum peruagatum, atq; cum Morbo ingenij, & turpia rudine, in omnes quasi scientiarum resiones a peruagatum. Sciscitanti igitur quis esset relugiosus, qui, respondit, ex voluptate ad virtutum omnium aspeIL
90쪽
ε Ophthegmata de Religione . 1ν
asperitates est relegatus. Nam cum nihil sit religio, nisi v luti quaedam consociatio cum Deo: qui ad religionem accedit, ab omnibus sensuum lenocinijs, & corporis voluptate recedat oportet . Quocirca Religio, non temere a relegando est dicta: quae nihil est nisi veluti quaedam ex vitae huius ille. cebris relegatio, & emandatio.
sit, quam grata Religio. x x. N TERROGANTI cum nihil sit m
lius relisione, cur religiosis saepe exitiosa fuerit religio: quia respondit, veritas semper prodest auscultantibus: nunquam fero non nocet libere dicentibus. sic Ascalaphus, ut est in fabulis, quia quod res erat, dixit, in Bubonem auem funestam, &tristium rerum nunciam a Proserpina iccirco est mulatus, ut intelligamus reme sie honestam: sed cum tristitia coniunctam veritatem. Testis est Religiosorum cruciatus, qui semper,quae vera potius, quam quae grata sunt, maluerunt loqui.
obseruata nusta sit excusatio. xx.
V QVI h M satius est vitam, quam religis
nem deserere, nullam dicebat esse, non obseruatae religion sexcusationcm. Mori enim h neste licet: non licet nisi scelerare a religicne recedere . Huius igitur criminis cautionem, ut asscrret Ly- D α cursus.