장음표시 사용
51쪽
Lectiones in s Physic. Aristo t. SI
genera generalissima vi sub lantiam, de quantitatem .hoc
ei tim modo circumscribit nobis materia primam di cras, quod est ens siue subiectum carens omni sorma. ex t rania imitatione enim sormae, & a pollet ita te circumsci iplii nobis materiam primam tali demonstratione: dissoluit ergo Aristoteles argumetum, ut, cum sint duplicia principia sci licet quo ad nos,de quoad natura, hic demonii ramus primcipia,quoad naturam: per principia quoad nos, id eli per
emetum venimus incognitionem causarum nona ule demonii ramus principia ipsa, quae uaturae priora sunt per alia
priora, cum nihil sit prius ipsis principi j s. sic enim procederemus in infiniium,sed per post ei lora nati ra: priora autem nobis:& simul dii luedo quaestionem, inquit Themistius,
dat nobis modum demoni rationis et quia ducimur in noti tiam principiorum naturalium, quod scilicet procededum est ex nobis notioribus,&c. id est uti debemus demonstristione signi, siue ab eis diu in causam; sed tu dicis, quae sunt
ista nobis notiora, quae se habent tanquam essecius ex quibus procedimus in notitiam principiorum, quae liint pri ra de notiora naturae. Dico, inquit Aristoteles, lunt consula
magis,ex quibus sunt postea nota clemeta,& principia nobis diuidetibus haec;sed quae sunt ipsa consula, ista nobis notiora, tuae Aristoteles appellat consula . At, inquit T heminius cum Averroe, sunt composita, de generata a luis et
mentis, id est res naturali s compos iis, ut totus homo,tota planta, icilicet corpora naturalia. ex illis enim, mediate tras mutatione deuenimus in cognitionem principio tu,& causarum compositorum,quae principia, Ic caulae notiora fiant apud naturam. Dico exemplum. ita enim Aristoteles inueniat quatuor causas: quia videmus S ratem esse generatu tergo eius substantia noua est, quia de nouo genita no sterna:eli ergo de nouo genita, de nouiter acquii ita: ergo aliqua
substantia praefuit, quae erat priuata, de quae suit subiectum illius trasmutationis: quia quod sit, ex aliquo sit. aliquid igitur fuit subiectum, ex quo lacta fuit illa transmutatio:& aliqua genita est, scilicet forma: deinde ex eo, quod in incipia sunt contraria, ol edit tria esse principia intrinseca, scilicet
materia, forma, Se priuatio. forma enim Sc priuatio adue santur. Itemoliendit efiicientem ,& tinem : quia quod
sit,ab aliquo sit, de propter aliquid sit, & gratia alicuius:
tet ergo,quomodo ex illis corporibus naturalibus pip sunt priora quo ad nos, procedamus in notitiam principiorum,
tum internorum, tum externorum; de ista corpora naturalia sunt,quae Aristoteles appellat composita, de consui ex quibus nobis diuidentibus. ipsa enim tua principia, media
te transmutatione fiunt nota elementa, de ita remanent clara verba Arillotelis hucusque quod loquitur de principi Tum naturalium notitia, vosq; ibi, scilicet unde ex uniuer- Ialibus,&c. Vnde ex uniuersalibus in singularia,&c. Haec est particula, quae iniecit dissicultatem omnibus expositoribus. Themillius, de Averroes exponut iam terminos usq; ad sextum textum de ordine doctrinae, quod hic Aristoteles tradit nobis ordinem doctrint, id est quis natura debeat esse ordo inter partes huius scientiae de principijs naturalibus, a qua parte sit inchoadum, de inquit Arii toteles, quod ex uniuei Iasibus in singularia oportet procedere, quod in clividum est ordine doctrins ab ipsis uniuersalibus ad singularia procedendo. quid autem intendat Aristoteles blarer v ninersalia,est duplex expositio,vna est Alexandri,qui exponit, ut talis est seruandus ordo doctrinae inter partes huius scientiae, ut ab uniuersalibus incipiamus, id est disgnitatibus communioribus,simplicibus, Λ prioribus ad potieriores de non ita communes. duplices enim iitae communes dignitates aquit Alexander,quaedam, quae limplacitor
sunt primae,& corvmunetivi scilicet illa duo principia tre- taphysica ia, ut de quolibet est vera aut affirmatio, aut negatio,& de nullo simul, aliae sunt communes di primae non si inpliciter, sed determinatae scientiae, ut scientiae at illim tices,sueseometriae habet sita particularia principia, & d gnitates,quae sunt necessaris, cui debet erudiri in tali stientia. illa autem duo mathematicalia necessaria sunt cuilibet simpliciter erudiedo in arithmetica,aut geometria,de sunt sicut omne totu est maius sua partes, li ab aequalibus aequalia dema &c .cum ergo A rilioteles trades nobis ordinem seruandum inter paries scientiae naturalis dicit, ab uniuersalibus etiam inchoandum. per uniuersalia intelligit ill s dignitates tum simplicuer primas, tum primas indcto mina ta scientia. inquit ergo Alexander, v ab ipsis inchoandum est ad ea,quae ex illis demon lirantur respectu enim harum dignitatum causae quae demonii ramur tum singularia, de v,
ita sit,inquit Alexander, patet: quia Aristoteles faciens initium tuae disputationis de principijs incipit ab hac dignis
tes necelle eii autem aut ehe unum principium, aut plura. item inferius elua ofundens principia elle plura sumit principia esse contraria,similiter ostedens materiam esse lumit, quod omnibus contrarijs debet esse aliquod subiectu commune ecce ergo, γ A ristoteles seruat hunc ordinem in processu lac, Soc. Haec expolitio Alexandri habet dubitati ne apud me Pquia Aristoteles non sumit illis dignitates communes, ita ui praescribat, dum demonstrat aliquid,ut cum vult demonstrare principia esse plura, assumit illud: necesse, est autem unum, aut plura esse principia antequam demonstret, non assumit aliquam dignitate, ut incipiat ab ipsis dignitatibus,scilicet q. eas nobis praescribat ante omnia, v t sicit mathematicus, qui primo loco praescribit suas dignit tes:deinde prosequitur std Problemata: vllimo demonstrat. non facit hoe Aristoteles,:ed ii capit aliquas dignitates, eas assumit, cum demonstrat numerum principiorum, qualia
sint,n quot sint ei incipia. assumit quod omne quod generatur, ex aliquo generatur,& omne,quod mutatur,de con tratio incontrarium mutatur. de ita habet, quod principia naturalia debent esse cotraria. quare ergo patet A ristotelem assumere eas dignitates tantum, dum demonstrat. non autem eas praescribit . quia mihi videtur quod per uniuersalia hie no intelligat Aristoteles lias dignitates,quia prima pars huius scientiae non est particulariter de ipsis, ted si aliquas
asiumat,eas assumit dum demonstrat,&c. Quare mihi via
detur rectior expositio Themistijs , de Averrois, quod hic
Aristoteles t radit, nobis ordinem doctrinae, quod icilicet incipiendum est,a prima caula in unoquoque genere: de ita per uniuersalia intendat primas causas in v quoque gen re .diximus enim supra, quod naturalis debet comprehcndere quatuor genera caularum, scilicet genuS caulae, materialis,sormali finalis,& ei scientis ac omne genus continet in se plures caulas,scilicet primas, de altiores, mox intes medias,ultimo proximas,ut in genere causae materialis hominis, prius est materia prima: deinde lunt elemetopoli ea humores: poli hoc partes similares; ultimo partes dissimilares, ex quibus immediate homo constituitur ; I hae partes di Isimilares sunt materia proxima hominis. trades ergo nobis Aristot.ordinem doci rinae scilicet in tradendo scientia . causarum in unoquoque genere, qua causi sit inchoand quo ordine sit procedendum, nunquid incipiendum lit ab
altioribus caulas,an ab intermedis, an a proximis,aniscit, cet a materia prima,an a partibus organacis, an ab eleme
iis,&c. Dico, dicit Arilioteles, erit ordo doctrinae ab uniuersilibus in singularia, hoc ell, iquit Themistius ci Auer hi caulis altioribus, ct prioribus in unoquoque Paete
52쪽
ad proximam causam eiusdem generis It in genere caus, materialis , a materia prima ad partes organicas per intel- mediaM.quia ordo doctrinae debet esse conis is ordini naturae, sed causae altiores in uno quoque genere sunt natura prio res: ergo ordine doctrinae ab ipsis altioribus est sume dum initium. Ne hunc ordinem seruauit Aristoteles. in tradendo enim genere causs materialis, incipiet a materia pri-
macitaque, inquit Themistius, in principijsoliendendis
incipimus a communioribus, & plura comprehendentibus cognoscibiliora siquide nobis sunt communia, quam propria ex illi uergo in singularia veniemus, neque intelligitis per singularia,quae primo producutura natura, scilicet lingularia ipsa in re, sed uniuersales causas proximas, vel ullimas species . uniuersales enim causae se habent, ut genus ad proximas, de ipsae, tanquam species:ordo ergo doctrinae, in hac scientia est, ut procedamus ab eo quod est magis commune, id id quod est magis proprium: quia magi, commune notius est,&
XPONEBAMUS illos textus Aristoi telis secundum Themistium,& Auer Oem,
i scilicet partim de via doctrins, partim de ori dine doctrinae. prima enim verba, ubi dicit, innata est nobis via usque ad quartum textum exponebamus de via doctrins,id est de genere demostrationis, quo scilicet genere sit utendum ad acquirendam notitiam principior ili, di dicebamus,quod a notioribus nobis. haec vero erat confusa magis, id est composita, id est res naturales.ex istis enim mediantibus transmutatione in notitiam principiorum. secunda pars vero horum textuu, scilicet a quarto usque ad sextum exponebatur de ordine doctrinae.quomodo, scilicet philoisphus pertractaturus omnes causas eiusdem ceneris debeat procedere, di diximus ab uniuersalibus esse incipiendum procedendo in singularia, id est ab altioi ibus, di prioribus caussis eiusdem generis ordine doctrinae incipiendum est procededo ad proximas,
ut ingenere cause materialis a prima materia,& ita in unoquoque genere ali O,de Secundum hanc expolitionem probat modo Aristoteles assumptum suum, scilicet quod ex uniuersalibus in singularia oportet procedere,scilicet ex causis comunioribus eiuldem generis ad proximas. de probat hoc Aristoteles triplici signo.primo, quia ita est ex parte intellectus, sicut ex parte sensus; sed totu sensibile est nobis notius suis partibus: ergo de totum intelligibile est notius suis partibus. uniuersale autem respectu minus uniuersalis se habet, ut totum respectu partium: ergo itidem unia uersale ipsum est notius nobis , quam minus uniuersale, de singularia. quod autem totum penes sensum si notius suis
partibus, patet exemplo de Socrat eminus veniente.primo enim occurrit nobis totus Socrates sine distinctione partiu deinde distincte apprehendimus eius paries, cum propior adt it quia maiorem notionem de ipso acquirimus. Quare etiam totu intelligere notius est intellectui suis
partibus. uniuersale vero respectu minus uniuerula se habet,ut totum respectu partium .ergo causae magis comm nes,de uniuersaliores notiores sunt,quia minus uniuersales, hoc opus .sed si lisc ellet opinio Averrois, protecto falsa ei
quia uniuersalior causa in eodem genere respectu aliarum et:quia in puero tunc non operatur in t llectus, sed latum proximatum se habet, ut totum respectu partium: ab ipsa poli annos discretionis: cuius ergo vii tuus eli hoc opus e ergo uniuersaliori causa , de communiori in eodem genere 1Dico,il, illa notitia pueri est notitia sensus, non quidem ex est incipiendum, ut a materia pii ma in genere causae mate- teriori ,sed interiori, . nec accipiatis in r senium commune, risist quia a notioribus nobis est inchoandum. ordo enim di interiorem, sicut ponit Aui tana, tanquam sit memoi iadoctrinae consermis est ordini naturae matura autem Prim imaginatione. iam reprobaui ira c Oi in Cnem, secundo dera Ac notiora, ut diximus; sunt uniuersaliora, ic al, ipsis i
choandum est, ut in genere causae materiali 1, a materio P ma, qua se habet, ut totum respectu elementorum, de alia-I um specierum materiarum, dic.secundo signo idem com
firmat Aristotelest quoniam nomen desinienduna notius est, quana eius desinitionis part us,ut omnes sciunt, quid significetur nomine circuli. definitiones vero pauci sciunt. sed nomen definiedum se habet, ut i O u respcitu p ritum, quod autem significat nomen consule,detinuiti liguificat, expresse: quia exprimit paries defiuiti, sed causae uniuei loliores rei pectu proximarum , se habent. ut totum respectu partium:ergo a causis uniuei laboribus, A communioribus in unoquoque genere eli inchoandum ad minus uniuersales de proximas eius dein generispi Ocedendo. I dicit Axi stoteles in textu, sullinent autem hoc idem hoc ci nomina. ad rationem,id est sicut sensibile notius, eii sensui tuis partibus ta de nome notius est intellectui, quam eius delituito:
quia utrobique copa paratur totum suis partibus num t
men est ex parte sensus: aliud est ex pa r te intellectus. adiecit vero Artitor. in suis verbis hanc particulam, quodammodo.omnes expolitote, ipsam ponderant,quod ideo Atisto.ipsam adiecit: quia diuerta erat ratio totius, hic, & ibi a quia cum accipimus uniuersale respectu si arum ipccierum est totum quiddam non actu, sed potent: a: quia ex esse generis non sequitur esse speciei. ideo est totum quoddam potentia ad species s uas aliud est tot uniactu, ad cuius este ie-quitur esse partium, sicut nomen definiendum est quoddatotum actu: quia ex eius esse sequitur esse partium, scilicet generis,& disteretiae, ex quibus costituitur; quia ergo aliud erat totu respectu lenius, de quo locutus eli in primo exemplo,id est aliud eii hoc, scilicet nomen ipsum rei pectu cieti-nitionis, ideo Aristoteles rationaliter adiecit illam patriculam,quod a modo: quia alia ratio totius ibi, dc hic,ideo, ecc. Tertio signo Aristoteles ollendit propolim suum sumptum, a prima mate nostra, quod scilicet uniuersale magis notius eli minus uniuersali: quia notiora indistincta, de , tuta praecedit in nobis distinctam,& particularem: Se quo ita sit,patet: quia pueri primo appellam omnes viros Patres,
di omnes mulieres matres: pollea procedente aetate a uiarunt notitiam distinctam, quia dii cernunt verum patre Mab alijst apprehendit ergo prius talis puer hunc hominem sub ratione magis uniueis ali,de conlul, .nescit enim dili inguere ipsum a caeteris hominibus: deinde cum pernenti ad perlectiorem aetatem, lub ratione magis particulari apprehendit ipsum,scilicet propria accidentia, vude sit distinguere ipsum a caeteris hominibus . cum ergo totum uniueis alet
sit quoddam confusum,& md illincium: quia postea re co-sule continet suas partes, id est i cies ideo ab ipso laqua tria nobis notioribus initium sumendum est. Sed tu dici, ,
qualis est ista notitia, quae est in puero in prima sui aetate
quae apprehendit omnes viros patres,cuius virtutis est haeqnotitia, de cuius obiecti, an scilicet sit opus intellectus, arisensus, de quod apprehendit, an ligno, an uniuersale. Auer-roes videtur dicere notat iam esse in intellectu: quia inquit cum ignoratur intellectus, cognoscit patrem inter caeteros vir ωλα matrem, inter caeteras mulieres acce, inquit Auer'
Ioes, cum vigoratur intellectus, quasi quod intellectus sit
53쪽
anima est ergo hoc opus sensus interioris: quia non appre- heditur, nil, praesentia lensibilium. At Auertoes dixi cum
vigoratur intelle ius. Diuo, Q, improprie locutus est Auer-roes:quia intellectu scit virtus separata a materia. Ideo non potest vigorari,est enim passio corporis vigoratio. vigoratiar etiam intellectus per accidens ex parte lenius, ratione imaginationis Ruia ipsa reduci iur ad maiores persectiones, di ad persectiorem temperaturam, resoluto scilicet luper- suo, humido contracto ex generatione. unde melius, rectius, di distinctius poterit phantastica intellectus praesentare. cum ergo dicit Averroes, cum intellectus vigoratur,
non propter hoc vult ponere hanc virtutent, scilicet apprehensionem in ipso intellecto; sed ita locutus est quia etiam
intellectus perluitur ex persectione lentuS: cum re imaginatiua ipsa reducitur ad persectius temperamentum . omnis enim notitia intellectus pendet a sensu: cuius igitur esi haec appretieni ita Dico, baec opinio in poei is nullum babet conceptum totum percipit in liuiduum subitantii sub ratione alicuius indiuidui magas comunis, scilicet patris exe-plo, primo puer appreliendit individuum substantiae, & ita homine in eo, quod pater, & omnes appellat patres: pollea apprehendit individuum lubitantiae,no ita confuse, sed magis proprie ex proprijs accidetibus, di ita scit disternere verum patrem a non vero: N ita tota haec notitia eli tingularis. Ius enim intellectus apprehedit uniuersalia,sed in hoc puero nondum operatur intellectus, dic. Super his verbis Aristotelis sunt multiplices dubitationes primo circa m dum demoni rationis: quia dicit A rilloteles quod principia naturalia tantum demonstrantur a nobis notioribus, naturae veto ignotioribus , id est demonstratione signi ab ei- sectu in cauum,non aute a priori, di demonstratione simpliciter a caula in ectet ineli dubitatio Simplica j: quia metaphysicus, ex quo est arti sex uniuersalis, ta lupremus h het viam probandi principia omnium aliarum scietiarum ex primis luis dignitatibus, quae simpliciter natura sui priora. alio mo ergo naturalis philosophus potest probare sua
principia,quam nobis dixerat Atilioteles,lcilicet non tam tum ex nobis notioribus, ted ex prioribus natura notioribus , scilicet ex principi js simpliciter primis. quid ergo dicit Aristotelest Secundo, est dubitatio in verbis Averroisequia i pie ad probadum quod consuli& composita sintn
bis notiora quam principia,dicit ex iplis compositis procedimus in notitiam principiorum . ad probandum hoc peccat Auermes: quia arguit coditionaliter Auermes a dethructione antecedentis ad destructione cosequentis. Ita enim arguit, si nos ageremus res naturales, Principia, & cauta e sent nobis notiores quam composita; sed quia non agimus res naturales. Ecce arguit Auermes conditionaliter a distinctione antecedentis ad distinctionem consequentis: peccaterso sallacia consequentis contra regulas Aristotelis primo Priorum.pollea etiam Auer es lumit conditio lam salusa quia ipse dicit, P nos non agimus res naturales. At hoc insaliam nonne homo generat hominem, & tamen no cognoicit caulam generationis,quae scilieri sit causa materi ii auae formali quae efficiens,& quae finis . persuadebat postea Averroes illam suam conditionalem exemplis, in artificialibus:quia inquit ipse ex quo arti sex sicit res artifici leta ideo eli talis dispositio in ipsis, quod causae earum sint notiores apud ipsum artifici,quam sui elismis. sed aduersatur sibimet Auertoes: quia septimo Metaphylices & In libro de sensu,& sensato inquit, q, principau cognitionis a tificis est a posteriori ab effectuirius ergo apprehendit eia
lectu,quam caulus: aduertitur ergo sibimet Averroes,&c.
Ad primum. um dicit quod quia ex quo mel apth licta eliLectiones in j. Playsic Aristo t.
uniuersalis aruiex, ideo potest probare principi Uraturalia ex iuri dignitatibus Sc a prioriwrgo non tantum a posteriori,& notioribus nobis possumus peruenire in notitia principiorum naturalium;ergo,&c. R.espondii Simplicius. Dico ipse concedo, possumus quidem demonstrare principia naturalia a priori per dignitates simpliciter pii inas scilicet
ipsius metaphvsui. quid ergo dicit Aristotele, Sed dico quod Arilioteles hie loquitur de philosopho naturali: quia in eo, quod philosophus naturalis non potest probare sua
principia a priori sed tantum a posteriori,& ex nobis notio, ibus,probare vero ipsa a pi tori per dignitatem simpliciter primam dioe est munuς metaphy lici, quia est communis de uniuersalis artifex,&c. Sed hoc quod dicit Simplicius, ego non intestigin quia hic Arit ineles loquitu de principii, in complexis, de generationibus causarum limplicium. Sit Plicius vero probat de principi h coplexis, hoc est de digni' latibus,dc primi, propositionibus scientiae, ut de hoc naturali principio, clatura eis principium motos, de quietis; sed
metaphysicus non lyibet probare Omilia genera causarum
simplicium, & hir A ristoteles intendit de his principiis incomplexis in logica ergo est aequi uocatio Simplici j hic. s
cundo vero non eli verum, quod dicit Si inplicias in mathematicus ex prioribus suis d gnitalibus habeat probare principia naturalia idest propolitiones primas naturales t li ac natura eii principium motus, &c. Ex nihilo nihil iit,&c quia manifesta lunt, nec probatione indigent. scientia enim naturalis non est alicui subalteiarata,sed ex se est scietia una totalis. solum habet metaphysicus persuadere haec pilaci pia negantibus,non quod habeat ipsa demonstrare, quia ex
Principijs illis, metaphysicus simpliciter primis nulla sit demonstrati ta, ia, talia principia demonstrationem ingrediamur ostensiuam. ne possunt ingredi demostrationem ad impolsibit ostensivam vero nullam ingrediuntur, ser- malis solum potentia & virtute: quia virtute iplarum tenet demonstrationes,quia immediate propolitiones resoluun- ipsa neganti persuadere. seu persuasiones ad hominem non recte, non ostensi .cuergo dicis, pineti probare principia naturalia, di ita prioridi ex natura notioribus: ego nego etiam hoc: quia tantum
poteli persuadere neganti illa,& haec non est demonti rationeque sunt priscipia, de quibus laic loquitur Aristotae c.
De sec unda dubitatione,quia in multis ostendimus Aueseroem esse lapsum, cum illis, qui tenent verba ipsius Averrois tanquam, sacra meta. est enim tantae auctoritatis Auer.
apud aptos, ut existiment ipsum non posse errare; sed apud
me Auermes non est istae auctoritatis, adeo quo nihil mirum mihi vidaretur, si dicerem Averroem erraile immodico, quod quicquid boni habet Auermes sumpsit a graecis. nihil ex se boni diviae omnia,quae dicit exle,ves lumpsit a suis Arabibus. omnia dico, sum fatuitates ambages, ct chimere, mare ergo,& si dicerem Averroem errasse hic non multum extimaremine tamen videar nescire defendere verba Averrois, ipsum tuebimur ron sicut faciunt muruti,qui conlilium secer ut in desindendo ipsum. Dico igitur
ego, quod reuera graua tarmae non tenet argumentu Aue r 'sed quia argumentum est in terminis corruptibilis o gumentum tenet ratione materiae . parum enim curauit deii Orma,cu teneat merito materiae, sicut si diceremus, si est homo, est animal rationale, sed non est homo: ergo non est
animal rationale.hoc argumentum etiam tenet glat Ia materiae:quia est in terminis couerit bilibus . conuertitur enim
homo cu animali rationali, ita in proposito Aucriora vin
54쪽
luit argumentari, si nos ageremus res naturales eas cognoscendo scilicet cum cognitione: tunc cati Φ rum essent notiores apud nos,sed quia non agimus eas cognoscendo, sed sine cognitione. ideo effectus, & composita ipsa sunt nobis
notiora qu3m causae.hoe pacto argumentum Averrois est statua materiae,quia cciuertitur, hoc ii nos ageremus res niturales eas cognoscendo, cum hoc causis essent nobis notiores, quam esectus, di inde etiam cessat secundum argumerum ιν scilicet nos agamus res naturales,ex quo homo h
minem generat. At,intelligit Averro , simplici rer non agamus res naturales; quia hoc salsum eli; sed intelligit,cas non agimus cum cognitione, scilicet cognoscendo ipsas: quia hoc pacto causae e Tent nobis notiore ; sed eas agimus virtute naturae, non ip cognoscamus hoc opus, c.
Quod addebas,quia Auerroes sibi aduertatur lite se septimo metaphysices, de inde sen.de len.ibi enim dicebat,
artifex in cognitione renim artis cialium incipit ab ei sectibus de compolitis,scilicet 2 rebus ipsis ad causas. licit enim in hoc diuersificatur natura ab artifice: quia natura primo cognoscit causas naturales, quam compositat artis ex primo cognoscit compositum, quam causas, ex quibus componi tur: uomodo ergo dicit hic,si ageremus res naturales, causae earu essent primo notae nobis, sicut in artificialibus,3 c. Dico sicut alias dixi,possumus bifariam considerare artificem, scilicet in eo, ut operantem,de in eo quod cognoscentem . si consideramus artificem in eo quod operantem , sic eundem ordinem habet cum natura operante i quia primo cognoscit principia rerum artificialium, licui natura prin cipia rerum naturalium,dum operatur: de hoc pacto hic loquitur de artifice operante: si aute cosideremus artificem, non ut operantem,sed ut cognoscentem. sic primo cognoscit composita de effectus quam causis,ut patet de domi si- calore, antequam operetur, cognoscit primo tota domum discandam,quὶm causas .imaginatur enim prius domum taliter constitutam, se ordinatam.cum vero incipit operisii domum,tunc incipit a causis Se elementis, ex quibus co- si uultur domus, de tune primo cognoscit: quia ei primo occurrit: prius tamen cognoscit domum,lec.Tertio dnbitatio est in verbis sequentibus in secunda parie de ordine doctrinae secundum expositione Themillij, fle Averrois.huic expositioni aduersatur diuus Thomas primo,quia hic expolitio,inquit diuus I homas, diuellit totum contextu Aristotelis verborum 8e non iungit ad unam intentione omnia verba,quod absurdum est, Sec.Secundo,quia tu dicis,qν
in prima parte illorum textusi tradit nobis Aristoteles via doctrinae, id est modum, seu genus demsistrationis, qua utitur philosophus in tradenda nobis cognitione principioru , sed contra: quia si hoc verum esset, Aristoteles bis idem diceret, Se ita in verbis suis esset repetitio: quia hoc idem ipse Aristoteles tradit nobis in secundo Physicorum, superfluit ergo hic, quod absurdum est apud Aristotelem. nunquam
enim inuenta est repetitio in verbis eius. non ergo illa verba exponeda sunt de via doctrins,sed omnia de ordine doctrinae, Sce. Tertio, inquit diuus Thomas male exponunt T hemistius,5t Auertoes illud verbum A ristotelis,consuli, i ' scilicet percosusa intelligat composita id est corpora n
turalia, seu res naturales. sed hoc non est verum: quia eo susum non significat compolitum, seu cum compositione,
sed significat aliquid indistinctu. confusio enim nihil aliud
est, quam indistinctio partium, non autem compositio. Pita sit, inquit diuus Thomas,quia si confusum intelligamus compolitum,do ab eis composito liceat arguere ad suas partas,ut si dicamus,domus est,ergo & paries: sic etiam licebit
Fuere , genere ad speciem:quia genus respectu lpeciei est
ql oddam tonsus: mulcet ergo dicere animal est: ergo leto mo est,sed hoc eli Ialium .non enim animal componitur ex homine, sed econtra tionio est ex genere, Sc differentia salsa est ergo illa expolitio. c. Sed lipe argumenta diui Thomae parum cogunt, de facilis sunt solutionis. Ego autem addo fortiora arguireta, & primo, quia peccat δε ristotele
sallacia aequi uocationis in verbis iiii , secundum expositionem Themisti j, de Averroi .ex eo enim, quod docuit A ristoteles viam doctrins,quod scilicet iii modus demonstrationis, quo utimur in cognitione principiorum, ex hoc co cludit nobis Aristoteles ordine docta ini. dicit enim Aristotcles,unde ex uniuersalibus in singularia o Het procedere loquendo de ordine inter partes huius latentie descri pia 'At, quomodo tenet illatio haec, cum prius locutus su rit Aristoteles de via doctrinae, de ex hoc concludit ordinε doctrinae. inquit enim,quia via doctrinae procedimus ac sulis, id est a totis,cte compositis ad elementa ,seu partes e go ordine doctrinae est incipiendum a magis uniuersalibus ad singularia,quomodo valet argumentu: quia diuersus eli modus notitiae hic, se ibi: quia cum dicit, via doctrinae esse
procedendum a compolitis in elementa tanquam a noti ribus nobis:loquitur de notitia colasti ex effectu in causam, ordine autem destrinae, proponenda sunt, quae sunt notiora naturae:quia ordo doctrinae eli similis ordini naturae. sicut
enim sum res in natura,ita in arte, siue scientia describi e bent, ut quae natura priora ,sse scientia priora, Ae ab ipsis ii choadum est in scient ijsal mersa ergo est notitia hic, de ibi: quia notitia confusa totum est nobis notius suis partibus . notitia autem desinita est oppositum . partes iam notiores compositor quia natura priores. At quae illatio ergo est illa, cum via docti inae composita notiora nobis sint:erso ordi ne doctrinae ab uniuerialibus inchoandum est adtingula
ria procedendo .hie loquitur de notitia distincta. quia cum procedimus ab uniuersalibus ad lingularia, procedimul 1
causa in causatum .uniuersale enim est, ut causa singulariu, de caetera Secundo arguo.a hemistius, de Averroes hic runiuerialia exponunt causas altiores, de comuniores in quoque genere respectu minus uniuersalis, sed causae alii res, communiores in v quoque genere non se habet magis uniuersaleretpectu minus uniuersal: s.f.ut genus re spectu speciei:quia magis uniuersale colinem inseriores immo res habetur in oppositur quia materia secunda, ut et
menta,continet prima,ut materiam prima, εἰ humores, clementa. de de non est contra valet. nargumenti rest elemen tum ergo materia prima Ion tamen est contra .est materia
prima ergo elementum; φ est materia secunda. male ergo exponunt isti per uniueriale causa, altiores in unoquoque nere,Sec. Tertio, quia isti exponunt ilia partem textuu , scilicet unde ex uniuersalibus ex nut haec vel ba de ordine doctrinae,sed econtia; ia iam tradiderat nobis Arili teles ordine doctrint in primo textu, licui omnes ex nur,
cum inquit, procedimus ex caulis, Sc principijs usq; ad es
menta,exposuer ut omnes id est ex caulis altioribus, Ne c
munioribus per intermedias ad proximas se particulare Aristoteles igitur hic est supernuus , cu repetat huc eudem ordine,quem expressit in primo textu. hoc etia absurdum
LECTIO VIGESIMA PRIMA.AD D V X I vobis in hesterna lectione tria argumE
ta diui Thomae contra tertiam expolitionem illoria textuum, quae erat Themistio de Auriois.de primo
arguebat ipse divus 3 homa , quod ideo no erat illi '
55쪽
Leiniones in j. Phvsic Aristo t. 13
silo rectat quia diuellit verba A ristotelis, de discindit totucontextum verborum S c. Dico, quod diuellit hoc pacto, quod non reducit omnia illa verba ad unu sensuim, de unam intentionem, sed duo intendit ibi Alistoteles, tum scilicet tradere viam doctrine tum ordine doctrinae.concedo qui
de P hoc pacto diuellit quod scindat paginas, vel lineas ;sed hoc pacto, quia ponit duas intentiones Aristoteles, si in
prima parte ponit viam docti inae, insecuda vero ordinem doctrin x, id est ordinem inter partes scieti E describendas. Secundo arguit diuus Thomas, quod omnino non est verum quod hie Aristoteles tradat modum, seu viam doctrius quia secundo huius tradit nobi Attitoteles modum demouationis, quo utitur philosophus naturalis, quod scilicet
utitur dei non liratione tigia i, non autem a causa ad dilectu.
Dico ad hoc,quod non eii verum, D.Thom. ν Arsiloteles secudo huius t radat nobis modum demostrationis, quo utitur philosophi: n ituralis, sed ibi, inquit At illoteles cuduplex sit neces, itas in rebus, quaedam simpliciter,& qus dam ex suppositione, in naturalibus solum est necessitas lup politionis, non autem simpliciter: necessitas quidem limplil citer est,cum nedum ex polletiori sequitur prius scilicet exi esse posterioris de necessitate tequitur esse prioris I sed de econtra ex esse prioris sequitur esse pollerioris. s. cum nedum ex esse effectus sequitur esse causs, sed de e tra ex e t se causae sequitur esse effectus: de haec necessitas reperitur ini aeternis,& perpetuis,scilicet abstractis a materia,sicut, si diceremus eli primus motor: ergo de necessitate mo let: &etiam coelum poteli mouere:ergo mouet:posita enim causa de necessitate, nitur ei sectus.. ideo septimo Physicoru, inquit At illo. in aeternis non disteri esse a possciquia aeterna
impediti non possunt,sed de necessitate agunt, contangen
ita dicit impet sectionem in ipsis: posita ergo potentia in i sis ad aliquid de necessitate sequitur esse eius. alia est nece 1- sitas non quidem simpliciter, sed ex suppositione, ut dix i-mus,de haec est,cti ex posteriori sequitur priuri & non econi tra, sed ex esse essectus sequitur esse caulae, non Gontra,sicut diceremus, domus est: ergo de fundamenta sunt. homo est:ergo sanguis me struus.de talis necessitas est in rebus naturalibus' quia potentia implis impedit i poteli. no ergo ibi
Aristoteles secundo Physicorum tradit modum demolirationis,sicut dici diuus I homas,lc d cum sit duplex necessitas, una simpliciter,& alia ex suppositione, Ostendit quod in rebus ipsis naturalibus est solum necessitas ex suppolitione; in qua ex esse posteriori sequitur prioris esse, de non ecotra, scilicet ex effectu sequitur causa: non ergo propter hoc tollitur,quin recta sit expositio Averrois, di Themist ij, G, Aristoteles hic tradat viam doctrinae, dec. Tertio arguehat Dahomas,quia male exponebat Themillius de Acteroes illud verbum,confusa,id est composita,scilicet res naturales.compolitum enim, inquit diuus d humas, non significat compositum, sed significat indili inctum, id est indistinctionem partium & rationem adducebat, quia ex compositis postlimus ostendere partes, ut ex domo sunda me ta,' parietes, de tectum; ex consuis autem nomquia genus in quoddam consulam, de tamen ex ipso genere non licet arguere species. Dic si exponamus hoc confusum,sicut exponit Averroes, argumentum diui Thomae nihil ei triuia, inquit Auermes,per confusum esse intelligendum compostum ipsum ex suis partibus,quod tale compositum notitia confiisa est nobis notius suis partibus: quia primo occurrit, nobis, de ita ipsum compositum primo apprehendimus indistincte tamen,& confuse. Cum postea arguit diuus Thoma, de genere resipectu specierum. At 'genus resipectu spe cierum non est compositum aeque ergo consulum,ut e ponit A verroes: ergo.&c.Sed tu dicis genus est confusum:
quia indistincte significat concedo quod ii.hoc pacto acciperet consulium,id est indillinctum, eo quod indist incte significat, quod erraret Auerroes,sed no ita exponit, sed per consulam exponit compositum, ut ex materia, de sorma,&hoc compotitu notitia conlusa est notius suis partibus,&c. Arguebam ego sortioribus argumentis aduersus illam expolitionem Themisti j,de Averrois. N primo, quia isti exponunt pi imam partem de via doctrins secundam vero de ordine doctrinae. si ita:ergo Aristoteles peccat de sallacia equi uocationis:quia ex via doctrinae inieri ordinem doctrinae.ex quo enim inquit Artitoteles genus demostrationis, quo procedimus in cognitione principiorum, eli a consulis leu li compositis ad simplicia, tanquam a notioribus nobis,infert deinde Aristoteles sic. unde ex uniuei salibus ordine do strinae. At quae illatio est ilia, quam facit Aristoteles, quia via doctrinae procedimns a notioribus nobis, quae sunt composita in simplicia mox inscit, unde ex uniuertalibus in lingularia, Acc.quomodo tenet haec illatio, quam aia finitate habet via doctrinael cunnardine do tritas' via .n.doctrinae est procedere ab effectibus in causa&.ordo vel o doctrinae est in unoquoque genere causarum incipere ab altiori, & suprema causa ad proximas usque ad elemeta: quomodo ergo valet hoc, cum genus demonstrationis, quo utitur hic philosophus naturalis , est demostratio ligni ab effectu in causam: emo ordine doctring in pei tractandis causis i cipiendum est ab altioribus, de supremis per intermedia ad proximas .multipliciter ergo peccat Arist . primo quia nullam affinitatem habet via doctrinae cum ordine docti in secundo, quia sunt diuersae notitiae, notitia scilicet viae doctrinae,de notitia ex ordine doctrinae. illa enim notitia,quae habet ex demonstratione signi ab essectu in causam est notitia imperfecta consula. ordo autcm doctrinae est ordo recte,persecte, & distincte cognoscendi, de est similis ordini
naturae: mposita ergo, de quibus loquitur Aristoteles, cuparte tradit viam doctrinae, lunt nobis notiora notitia consuti indistincta Se imperfecta. Vniuersalia autem, de quibus loquitur,cum tradit ordinem doctrinae, id eli causae altiores debent esse nobis notiores notitia persecta, Sc distincta: quomodo ergo tenet argumetum a notitia persecta ad
persectam,fee. Dico, optima suit haec illatio Arillotelis ferecta expolitio illorum, ut optime notauit Averroes: quia ordo doctrinae, di via doctrinae innituntur eidem iundameto huic scilicet,quia totu sesui est notius, quam partes: luia totum intellectus erit notius,quam partes. de ratio est:quia omnis nostra notitia ex sensu pendet. unde dicit Averroes in commento quinto quod triplex est compositionis m dus: una est compolitio speciei, ex suis causis, de haec est d plex,una, quae ex suis partibus est secundum rei veritatem, ut homo componitur ex animali de rationali, alia eli composito secundum imaginatione scilicet generis ex suis speciebus. alia est compositio indiuidui ex materia, de sorma, de hac triplici compositione totum est notius luis partibus. in duabus primis compositionibus totu notius est suis partibus apud intellectum.in tertia vero compolitione totum est notius, quo ad sensum. tenet ergo illatio Aristotelis hoc modo: quia totum sensui notius eli suis partibus: ita etiam totum intellectui erit notius suis partibus. ratio est' quia omnis nostra cognitio intellectiva ortum habet a lentu .cu ςrgo via doctrina debeamus procedere a nobis nota Oribus, haec vero compolita sunt & tota, ita etiam ordinem doctrinae, cum notioribus incipiendum sit, incipiemus caulisvniuersalioribus: quae se habet ut totum respectu causarum
minuet uniuersalium . innitur ratio huic fundamentor quia totum
56쪽
totum semper notius est suis partibus. aliquid tamen est notius tuis partibus notitia confusa. aliquid notius notitia discreta,& distincta.totum enim, id est, compositu notius est suis partibus notitia confusa. Totum autem, id est causae uniuersaliores,& altiores,qus se habent, ut totum respectu minus uniuersalium,est notius notitia distincta, & propria: sicut ergo totum est notius suis partibus penes sensum, ita de penes in testectum: quia omnis nostra notitia intellectiva pendet ex sensu:ine ii omni ergo notitia intellectiva,ta confusa,qu m dii lincla emper totum,aut quod habet rarione totius,notius suis partibus. cu ergo dicis, quam assinitatem habet via doctrine cum ordine doctrinyedico,quod habeti penes hoc,quia ambo eidem innituntur sundamento. od scilicet totum notius est suis partibus in quacunque notitia, vel confusa,vel distincta: quia ita est in sensu, di tota nostra cognitio pendet ex sensu: licut ergo in via doctrinae totum, id eli compositum, est notius suis partibus notitia confusat, ita uniuersalia ordine docti inae, id est causae a litores respectu proximarum, genus res ctu speciei,quae se habent, ut totum, sunt notiora notitia distincta, quae est secundum natura ab ipsis ergo uniuersalibus ordinae doctrine inci piendum est, &c. Arguebat secudo, quia isti male ex nutper uniuersalia causas ali iores .non enim se habent ut genus respectu speciei .caust enim uniuersales non continent causas proximas ut genus cotinet species. immo se habet econtra. quomodo ergo secundu istos Aristoteles appellat causas altiores genera. hic enim per uniuersalia intelligit pene ra, quae continent inseriora, scilicet species ipsas,&c. Dico, quod reuera causae superiores non cotinent inferiores, sicut senus continet species:quia no praedicatur de inferioribus, sed diculur coni mete: quia sunt maioris ambitus,& ad plura se extendunt: quia v bicunque est maletia secunda, ibi est
materia prima,& non econtra. Causae ergo altiores dicum tur continere,no quia reuera cotineant,sed quia sunt malo
ris ambitnnsicut enim genus est maioris ambitu quam species, ita causae altiores dicuntur genera: quia maioris sunt ambitus, Sc. Adducebam tertio non recte exponi, quod hic Aristoteles tradat ordinem doctrina: quia iam expresserat ipsum in primo textu secundum sententiam omnium expositors. ibi enim in primo textu tradit nobis a qua causa sit incipiendum ordinem doctrinae,& dic it,u, aό uniuersaliori in unoquoque genere. Dico, ν reuera ibi etiam
Aristoteles tradit. c. Icure,&aenis nate. non enim tradidit ibi talem ordinem intentione, sed incidenter. ideo necesse suit etiam tradere ipsum secundum intentionem,& declarare ipsum,& hoc iacit hic,& c. Est alia dubitatio uia aduersat ut sibimet Aristoteles, hie de primo Posterati c. n. dicit,quod uniuersalia sunt nobis notiora, qnam singularia. primo autem Poster. dixit oppositum, p singularia sunt notiora uniuersalibus,ex quo proximiora sunt sensui,&c. Et hie sibi contradicit: quia prius dicit, quod genus est noli specie:postea dicit, nome definiendum est notius sua de initione, quae constat ex genere δε disserentia, cum des ni-tut spicies, definitur ex genere, & disserentia: ergo patet cyspecies iterum notior genere. Dico, nulla est contradictio in verbis Aristotelis:quia idem potest esse notius, & ignotius altero, diuersa tamen notitia. itaque ergo cum hic dicit Aristoteles uniuersalia esse nitora singularibus, intelligitur notitia distincta. cu vero primo Poster licit singularia est
notiora nobis uniuersalibus, hoc est etia verum notitia consulis,di imperfecta.cum etia dicit, similiter genus esse notius specie,locutus est secudum notitiam persectam ordine d ctrinae, qui est ordo naturae. si vero dicat, compositum esse
notius suis partibus, loquitur de notitia cosust, & indisti
cta. & haec notitia confusa ,& indistincta species est notior
genere, scilicet par ledes nil tuoms,dic. a
V PE R capite pra lecto sunt tres dubit
tioncs latino tu. prima est super verbis A, itotelis primis: quia dixit Omnis nolitia, qhabetur de aliquo est per causas ,ri Hemc ta eius .lunc enim dicit ipse,arbitraria ur unuqu dque cognoscere, Sc. est di bitatio nuquid ad notitiam
perlectam alicuius rei rcquiratur notitia omnium causam
per se,& primo illius, & videtur quod non: quia dei nitio perfecte declarat quid litatem rei, & ex ipsa delini cione habetur scientia persecta, & tame dei initio lexto Topicorum non conliat,nisi ex genere, Sc differentia, S ita ex uno genete causs,scilicet ex caula sor mali. non putem constat de finitio ex causis externis,quae sunt extra quidditatem, siaue ut ergo notitia periecta alicuius abique cognitione Omnium causarum eiu S, di c. Secundo,quia alicuius rei infinitae sunt
cauli, ut indiuidui, puta Socratis, infinitae sunt causae: quia paler eius,aRuS, atauus,& sic in intinitum.infinita vero scilinon possunt: is notitia ergo Socratis non requiritur crantiatio omnium causarum: quia haberi non pollunt, c. Tetito demonii ratio potissima facii scite pei fi cie de tamen ipsa demonstratio potissima eli tantum per unum genus causae,sicut dicit At illoteles primo Posteriorum,S tamen petsectissime facit scire: ergo alicuius pos unius habere scio tiam absque cognitione omnium causarum, Ac. Quar: odi ultimo: quia per principia principalissima illa metaphysicalia vi dx quolibet eli vera allirmatio, aut negatio, A de nullo simul. haec principia habent Omnia genera causa m. habent enim pro subierio intillectum potentiae. Pro causa vero agente inicilectum agentem habent, c t .a linem: cui
gratia plopter scientiam, limiliter formam, id est inlisi 'tiam praedicati cum subiecto: haec ergo habent omnia sitara causarum,& tamen persectissime absque cognitione cirsarum suarum,&e. Di o ad haec, licut dixit Arist.duph:
est cognitio, liue sit simplex iue composta, scilicet perlecta,& iperfecta. impellecta cognitio est, quae hab tur ii
ne notitia causarum, si habet caulasarotitia autem persecta
est duplex, quaedam ell persecta simpliciter, S haec notitia non potest taberi, nisi ex crennione omnium causas u.alia est notitia persecta in genere, scilicet in aliquo genei e causarum, vi cu habetur notitia alicuius per aliquod genus causae ut per genus causae materialis hac appellatur nolitia Persecta in generei Simpliciter perlecta notitia habeti no potius ex cognitione cium tuaru causaru . recte ergo dixit Aristoteles loques de Miltia simpliciter plecta, V non cotingit
scire aliquid, cuius sint pt incipia causae, aut clemeta, ni si e x cognitione omnissi ipsius caularum. ad argumentum ergo,
cum dicis: desinitio pei secte declarat ollentiam, & quiduitatem rei, & ex ipI a habetur icientia pellicia: dico verum esse sed no simpliciter,sed tantu in genei e eius causae,quam comprchendit, cilicet in genere causae formalis, si definiti comprehendat causam formalem,&c. Sed tu dicis contra
Αriitoteles ipse dici quod dc finitio, tuae conflat ex genere & disterentia, dat persectam scietiam de eoCuius est definitio:& si per aliud genus causae dat notitia desiniti, quam per genus, di disserentia, dat per aliquod edditamentum de extrinsecum. Dico, quod ibi loquitur Aritior cles, ut dialecticus. sed ex tali delinitione dialectica non liabetur pers cta scientia simpliciter,sed tantum in genet e. in m o primoibro dρ anoma desiniens anima Aristoteles totum per uni genus
57쪽
penus ea uis, dicit hanc desinitiorum esse seper sic talem, de dialecticam. ergo si definitio debet genera restientia sim
piciter pellectam, di bit costare t x omni gincre causa ru,
ct inquit Aristoteles octauo Metaphysices, omnis persecta definitio debet constare, & comprehendere omnes per se causas, ut ii per definitionem somni velimus habere scientiam eius peii ecta simpliciter, illa dei initio debit compi
hendete Omnes per se caulas somni, ut si dicam, lomnus est
mobilitas partis sensitius illud eli genus, Si disteretia, scilicet tarma ipsa, genus causs Hr malis, cx vapore cibi, ilia est
caula e inciens circa cor, ilia cli causa materialis, gratia restaurationis animalis sta est causa final:s,in omni scientia periecta simpliciter requiritur cognitio omnium causarii. α ita definitio simpliciter persccta debet comprehendere omnia genera causa ru. quod si non comprehendat, est imper fecta in genere,& dialeotica. si autem ex definitione ipla debet habet i icientia persecta, simpliciter debet comprehendere Omnia genera causarum, ut exemplificavi vobis in definitione lamni,dec. .uod dicis secudo,quia ei uidem rei sum intinitae causae: dico, verum est quod infinitae lunt caulae rei tingularis ; sed Atilioteles non loquitur de lingu- Liribus,sed de rebus,quae stiri possunt.singulariu enim non eli scientia, Iec. Quod tertio, quia demonii ratio potissima
iacit scire pei sectit sima, e tamen non constat ex omni genere caularum. Dico, quod Se si dem liratio potis, lina faciat stire,no tamen facit scite simpliciter persectissime; ita in genere tantum facit scire persecte. scientia autem simpliciter perficia non est,nili per omnia genera causarum. De quarto, i dicimus, quia principia pi imo stiuntur, d. habet
causas, no tamen sciuntur ex cognitione earum causarum,
sed absque cognitione causarum. Dico, quod principia illa bifariam considerari pos Iuntivno modo, ut lunt propositiones conitantes ex terminis, ex subiecto,& praedicator δε hoe modo habent causas. sunt enim in intellcctu potentiae, ut in subiecto. intellectus enim agens habet rationem agentis, de sinis est propter scientias: sormalis est inharentia extremorum : de ita hoc modo sub ratione materiali in eo, ν sunt propolitiones, habent causas, 5e hoc modo non potest haberi pei secta notitia limpliciter de ipsis,nili ex cognitione omnium harum causarunt .alio modo considerari Pollunt haec principia,de dignitates,quo ad significatum eorum formaliter, stilicet quo ad inhqrentiam predicari cum subicctoede hoc modo haec pri ncipia no habent causas,nec alia priora. nulla eli causa, cur in his in haereat praedicatumcu m lubiecto: itaque ergo sicut sunt line caulis, ita de ipsis potest haberi notitia pei secta absq; cognitione causarum. At illoteles autem loquitur de rebus,quae habet causas.Sed tu dicis, quia diximus, ad persecta notitiam simpliciter
requiruntur omnes cautae,nihil minus etiam persecta notitia non limpliciter haberi potest , ex uno genere caulae vel pluribus,de iic no ideo, dec. Est dubitatio,quae causae veriusticiant scire, nii quid causae internae,aut extern faex una par te videtur,quod causae internae magis, Ac verius faciant scire, quam externae: quia ipse magis iaciunt ad essentiam, de quidditatem rei:ergo dc ad notitiam eius ex alia parte videtur, γ caulae externae magi ,& verius iaciunt stire: quia scin re eit rem per causam cognolcete:ergo quae magis facit scire.causae ante externae sunt potiores caulae: ergo ipsae verius
saciunt scire. talis enim eli Oido inter causas, ut prima sit sinalis. ipla enim supponit efficiens: deinde sequitur efficies: deinde sorma. interior autem eii materialis modo, videiuru, causae externae, ex quo potiores sunt causae, etiam verius faciant scire,dec. Est alia dubitatio quomodo per definition n acquiramus icietiam perlectam ex cauli, , cum in des nitione nullus sit distur se , sed tantum sit simplex notio equo modo ergo line distursu per causam potest haberi per secta scien is,doc, De primo dico, causae externae simpliciter magis faciunt scire quam caυlae internar quia scire est rem per causam cognoscere,& causae exterri sunt potioris
caula: ergo notitia P ipsas habita simpliciter c si persectior,
qu in quae habet ut ex caulis internis. Contra,clici ba , causae internae magis faciunt ad quid ditatem, de essentiam rei. Dico, concedo quidem, p quoad quidditatem rei,de e sentiam causis internae facium magis scire, sed stientia illa,quae
prouenit ex causis externis est simpliciter perseelior, tu mea, quae prouenit ex causis internis: quia sunt potiCres caus de scire est rem per causam cognoscere,&c. De secundo
dicis, quomodo per delinitionem pote st habeti s letia perfecta,cum ibi nullus sit distur ses, dec. Dico, habitur scien
ita perfecta ex definitione, ex sola collatione causarum ad causatum;quae collatio fit per definitionem,cum comparo ipsem,puta hominem ad causas, ut ad animal rationale acquiro persectam notitiam causati sela hic collatione absq; discursu, Aec. Esi secunda dubitatio principalis super ve bis illis Aristotelis, non enim eade sunt nobis nota I sim
pliciter. Dubiiatur ergo, nunquid eadem lint nobis nota,&natura: vidctor, a, lic, primo, quia quae sunt notiora n bis, sunt etiam notiora animae nostrae rationali : led anima nostra rationalis est quaedam natura, ut inquit Attilotclcs secundo de ani marergo,&c. Secunde quia si eadem,que sunt nuta natur non sunt nota nobis, aut iunt notiora naturS cognoscemi,aut non cognoscenti quodcunque dicas,est impol sibi leaergo non est verum s eadem quae lunt noti ra naturae, non lint de nota nobis. de econtra, quia non sunt notiora neque naturs non cognostenti: si dicas ergo primu, sent notiora naturae no cognoscenti, hoc implicat, quod aliquid sit notius naturae,ut id non cognoscat. si vero dicas, quod sint notiora naturae cognoscenti, nulla eli natura,quae
cognoscat, nisi primus opifex: si lic ergo erit senius propositionis, ut ea quae iunt notiora primo opifici, sunt notiora naturae, id est primo opi sici,sunt nobis ignotiora, de que nobis notiora, primo opifici lant ignotiora.hoc autem ablu dum est . quia Deo omnia aeque nota lant:non ergo pollunt aliqua esse notiora,aliqua ignotiora:nee etiam eiicctus ei ut
nobis notiores,quam naturae hoc mo, id eli Deo ipso: quia omnia stitaque.Tertio, δἰ hoc argumetum habet dii ficululates: quia compositum est magis, de perlictius ens, quam simplicia sua, ex quibus constituitur, ut materia, de is ma. quod enim actu eis,est magis, de persectius en , quam id , quod non est actu: cum ergo compolitum includat strina: ergo persectius est,quam materia,quae non includit foma
sed ex secundo Metaphysices, sicut se habet res ad esse, ita
ad cognosti:quia ad veritatem,& per veritatem niti l aliud intelligitur,quam cognostibilitas, seu intellectio: inquit ergo Aristoteles,licut res se habet adesse ita ad cognoici;sed compositum est magis en Se persectius,qu in limplicia aergo etiam notius,quam simplicia sua ,de causi ex quibus co-uituitur,ut loquitur Aristoteles de cognitione simpliciter, quod pei sectius est secundum naturam, notius elit quare
ipse Aristoteles hoe idem declarat de substat ijs abli iactis. inquit enim, iubilantiae abstractae a materia, ex quo pei
ctiores in natura sunt , etiam quoad sui naturam norporessent:quia illud est notius naturae, quod magis intenditur , natura; sed species magis intenditur a natura, quam genus, individuum magis quam species . quod patet, quia natura ipse,cum producit aliquid, non quiescit in genere, ted tran lit ad speciem,& iterum ex specie traiit ad individuum aer gondiuiduli magis intenditur a natura. ii an sit enim ad id
Lud. succis in Phy. Atiit' H quod
58쪽
quod magis intendit. sin aularia au em sunt haec: .ergo lingularia sunt naturae notiora,quam species,& species noti res,qu m genera mon ergo verum eli,quod non sint eadem nobis, & natum notiora: quia singularia sunt etiam nobis notiora, ut diacimus. Ac vltimo probamus, quod eade sunt nobis notiora, de naturae: quia aliquando cauta rerum sunt notiores philosopho naturali, quam effectus.& etiam catisqsut nature notiores, quod declarauit Averrois hoc in procentio tuo. inquit enim, cy plutosophus naturalis aliqua do utitur demonii ratione cx causa in is sectum. de hoc pacto procedit etiam naturarergo eadem sunt nobis notiora, Sc nat
rae.pro hac quaestione multiplex est modus dicedi,quo modo scilicet non sint eadem nobis, de naturae notiora. primus
est diui 4 homae, Je Egidi j sequentis ipsum, quod ideo est
lius naturae,ncn quidcm, quod cognoscitur a natura, sed
quod ex sui natura est notius, de quid est hoc inquit diuus Thomas, et i id, quod eli magis, Ac persectius ens. illud ex sui natura est notius, ut inquit Aristoteles secudo Metaphysices: quia, licui se habet res ad esse, ita ad veritate ideli ad cognitionem, inquit D.Thomas: id ergo quod verius ellens,& persectius, illud est notius naturae, ex sui natura notius.sed hic expositio D.Thomae habet dii si ultatem: quia hoc pacto, li id quod ex sui natura notius est, eo suod magis eii eo in pei sectius, hoc pacto non omnis causa erit naturae notior, qu in causatum. plurima enim sunt composita,quae sunt persectiora, quam eoru causae, ut homo est persectius ens,quam materia,ex qua coponitur: quia ipse homo includit formam, id est animam rationalem, quae persectior eli,quam materia: hoc causa tu ergo erit naturae n Iius quam tuae causae, cuius oppositum clamat Aristoteles, causae omnes sunt notiores naturae,quam composita, de causata:quia simplicia sunt, di individuum est magis, te persectius ens,quam species,se ultra conditiones specificas addit propriυccidentia:ergo individuum, puta Socrates, erit naturae notius, quam species, scilicet homo de u genus: quod tamen est absurdum. ideo est secundus modus dicendi, qui imponitur Averroi ab istis Averroistis, quod id est naturqnotius, quod primo occurrit ipsi natu rae in sui operatione,
id est agenti naturali. non ideo tum appellamus notius naturae: quia natura id cognoscat:hoc enim est falsum:quia natura non cognoscit: sed ideo, quod primo occurrit natura: dicitur ei notius: quia si natura cognosceret, id primo e gnoiceret. verbi gratia in generatione hominis,causae generationis hominis sunt notiores naturae, non quia natura eas
cognoscat,sed quia ei primo occurrunt in ipsa hominis generatione.ideo si natura cognosceret,primo ipsas cognosceret . sed nee hic modus dicendi rectus est: quia sic materia esset notior forma:quia agenti naturali primo occurrit materia,quam serma, prout in generatione hominis,primo occurrit mat ei ia generationis, scilicet semen ipsum, quia somma hominis. Oppositum autem dicit Aristoteles, quae simpliciora sunt, etiam priora & notiora naturae. unde consequenter Aristoteles describendo nobis ordinem doctrinae
de principijs, quia est conHrmis ordini naturae, inquit, ab
uniuersalioribus, de altioribus causis est incipiendum. secudo sequeretur, quod materia se da esset notior naturs materia prima: quia materia secuda semper primo occurrit naturae, ut in generatione hominis occurrit primo materia secunda. scilicet sanguis menstruus, quς est materia proxima generationis hominis. hoc tamen est falsum; quia limpliciora semper naturae sunt priora,& notiora.materia autem primaeli simplicior materia secuda: quia materia secunda pretsupponit primam, de proximam praesupponit omnes superiores, ut materia semctorum materiam primam,di huius elementa i ideo est de alius πodus dicendi quor earn v
lentium inuicem conciliare auctores : quia esie notius naturae dicunt isti patres, esse multipliciter. primo,illud est notius naturae,quod ex sui natura est nctius.lecundo,quod ei imagis en dc perfectius. tertio,quod est sἰmplicius,quarto, quod primo occurrit naturae in suo opere.quin: quod primo intenditur a natura. de ita dicunt illi, R hac diuitione' expolitores Omnes recte dixerunt: quia tot modis aliquideli notius naturi : sed hic exposito valde descit. de primo, quia facit implicatione in membris sui . primum enim me brum coincidit cum ultimor quia id quod eli magis en , scpei sectius, magis etiam intenditur a natura de quod ex sui natura est notius,est id quod eli limpii eius. secundo ex di-iiisione hac sequitur, θ idem eodem modo erit notius, de ignotius natur se quia genus est notius naturae specieipia, quia est simplicius in natura. species enim aditu generi coaditiones specificas, quia genus est limplicius etiam naturae& notius. Iterum species erit notiori plogeneic: quia species est magis ens,Ac persectius,quam genus: idem Ci dem modo erit notius,de ignotius naturae .ego autem aliter dico,* tantum illud eli notius natu iae, quod ex sui naturaeli notius; non quia alicui naturς sit notius; sed quia ex sui natura est notius. isti capi ut dativum pro ablativo, α quideli hoc,quod ex sui natura est norius leti illud, quod ex sui natura eli simplicius: Ac prius est,quod est simplicius. Simpliciora enim sunt ex sui natura priora, de notiora. At,quia
quia simpliciora in sui cognitione non indigem compositis ut genus, in sui definitione non ponitur specie Udco simplicius, e prius est specie: quia species in sui cognitione per siecta indiget genere et habetur enim notitia peis ei a speciei per definitionem; led in definitione speciei ponit genus: ergo genus est notius natur , id est ex sui natura: quia est simplicius, quὶm species. ideo in unoquoque gener e causarum altiores, di simpliciores causae sunt naturae notiores, id est ex sui natura notiores:quia priores sunt de simplicae res, de in sui cognitione nullius indigem, quia non indipnc causis inferioribus illius generis.sed tu di. is,conredo, ques simpliciora sunt priora naturi ipsis compositis, sed comparado simplicia ad inuicem, puta primam materiam ad primam formam, quae causaeli notior ex sui natura, cum a
bar sint simplices, de una non sit magis composita altera, dico,comparado simplicia ad inuicem, illud ex sui natura est notius, quod est persectius: ideo serma cum sit persectioi
materia, de est etiam notior sui naturat est ergo sensus verborum Aristot. quod uniuersalia sint qOtiora naturς, id est causs altiores sunt notiores naturq, quam causae proximae tquia ex sui natura sunt notiores, id est sunt priores, de simpliciores: quia in sui cognitione non indigent causis inserioribus, de proximis. ideo ab ipsis incipiemus. Ex hoc sol uuntur dubitationes propositς, quibus probatur idem esse
notius naturs,de nobis. & primo arguebatur, sus sunt naturq notiora sunt etiam anims nolitae rationali:amma autem nostra rationalis est quedam natura: ergo eadem sunt nobis de naturi notiora. Dic est squivocatio hic: quia no adipellatur et se notius naturq cognoscenti, adeo quod natura id cognoscat;sed quod ex sui natura notius, hoc autem est simplicius: ideo ratio nulla. Quod dicis secundo,quia eaquq sunt notiora natur aut sunt notiora nature cogno ce-ti,aut non cognoscenti. Dico, hoc etiam eodem modo sol uitur, quo & iuperior ratio soluta est: quia non tum appellantur id notius esse naturs, quod ab aliqua natu ra cognoscatur; sed quod ex sui natura notius, scilicet simplicius . Quod adda 1 :quia compositum est magis S perfectius ensquam limplicia lux Λ ritatele autem secudo Metaphnii s
59쪽
Lectiones in .s Taysic. Aristo t. 19
sces habetur, in sicut se habet res ad esse, ita ad cognosci. Dico, verum eli id, quod est nugis en , & per feet tu illudeli notius non naturs, sed nobis notius: quia cu inquit Aristoteles, sic ut se habet res ad esse,ita ad cognosci: intelligitur ad cognitionem nostram . natura enim non cognoscit:
intelligitur ergo dictu Aristotelis, quod sicut se habet res ad es nota ad cognosti, id est ad cognitione N intelligentia
nostram' quia unumquodque intelligitur a nobis,'ed quod est magis actuens , id magis cognoscibile est a nobis. quae
autem sum notiora nature,no idco,quia magis entia,Se perfectiora lint sed quia sinis liciora. Ad id, quod dicis: iuia individuum magis in editura natura ergo natur notius. go argumentum: de sic errarunt Ioannes Grammaticus, de Simplicius: quia hoc modo non appellatur notius naturae,
quod magi inteditura natura; sed illud est naturs notius, quod ex sui natura notius est, & hse sunt priora, & simpliciora, quae ideo dicuntur ex tui natura notiora: quia comprehendi postitit line polierioribus, Ad genus sine specie.
Do autem squea opolita enim cognosci no possunt line notitia priorum, I simpliciorum, ut nomo sine notitia animalis. io cauis lunt notiores siris effectibus, ex sui natura: quia
ipIrs iri pollunt absque notitia effectuum. esse eius autem vere sciri non possunt absque causis, i mmo in sui pei ficta notitia indigem causis, id est causis in sui cognitione no presupponunt ei sectus .ccontra autem, maxi me, C. Quod ultimo, quia aliquando philosophus naturalis procedit ex causis in esse ius,ut dixit Auerio ,u, aliquando utitur demonstratione caulae: ergo aliquando eadem sunt nobis &naturae notiora. Dico, nor negamus. quin aliquando phil
sophus procedat ex causis in effectisi, ut ita ei causae sint notiores, ted hoc est rarissime, sicut contrarium eli in mathematicis,quia saepissime utuntur mathematici demonstratione cauis: rari Lime demonstratione signi: non negamus er go,ui aliquando non sint eadem nobis nota, & naturae; sed hoc rarissime est, & quia de raro euenientibus non considerat scieti a. ideo absolute locutus est Ar illoteles sine ex ceptione.quia,&c.
ST tertia dubitatio Latinoru super illis ver bis Aristotelis, unde ex uniuersalibus in singularia,&c.totum enim secundum sensum no
tius est:quia hic Aristoteles inquit, quod uni ueri alia iunt notiora apud intellectum ipsis singularibus. Rusrunt ergo illi, nunquid uniuersale lit nobis primo notum,an singulare:& dicut hanc esse quaestionem de primo cognito: quia quaeritur, quid prius cognoscatur a nobis, an singulare,an uniuersale. haec quaellio uisiicilis est. ideo ego declarabo vobis primo intellectum quaestionis, quidnam isti intendant quaerere:deinde ostendam hanc quaestionem nihil esse ad propositum super haec verba Aristotelis: quia tamen tangitur hic a Latinis,& difficilis eli; ideo eam vobis declarabo . Pro intellectu ergo huius quaestionis primo scisidum, ν uniuersale duplex et t. quoddam accipitur pro prima intentione, quoddam pro secunda intentione. uniuersale acceptum pro secunda intentione est, quod praedicatur de pluribus, ta nihil aliud eli, quamcoparatio quaedam saeta ab intellectu ad sua singularia. dicitur uniuersale respectu illationis factae ab intellectu comparante unum obiectum cognitum alteri .ex hac enim comparatione resollat quodque uniuersale, quod predicatur de pluribus: I no lies nitur hic uniuet tale.hoc enim pacto conliderat uniuersale logicus. uniuersale vero acceptum pro Prima intenti ne, uerum est l, striam unci modo, ut est uniues. Ir incausando, scilicet uniuersalior cauta in eodem genere: I causae uniueis ales limpliciter, ut coelum,& intelligentiae,& hoc pacto loquebatur A i ii incles de uniuersali, quod tale est prius,& notius suis singularibus nec loquitur de uniuersali se . eundum ipsos .alio modo est uniuersale pro prima intentione non quidem in causaturo, sed in prmicando quod pymicatur de pluribus Milicet illa notio, que est in intellectu comuni omnibus indiuiduis, & quae primo cocipitur de alio, verbi gratia, conceptus ae notio, qui ramo concipitur de homine, eli uniuersale . hoc pacito & de hoe uniuersili isti quaerunt, scilicet an nono illa,quae habetur de aliquo, sit notior suis lingularibus Notandum pro hoc, a, notitia eii duplex, qusdam intelli et tua ,s qui dam sensitiva. hic loquimur de intellectiva, non autem de sensitiva: quia lenius non apprehendit uniuersale . intellectitui autem notitia iterumeti bitariam, qua dant simplex, qua dam composita. de n titia composita illi non loquuntur, sed de simplici, quae ab Aciliotele temo de anima appellatur, simplicium appretae-sio. Iterum haec notitia simplex, N duple3,quidam sca lici consulis, Nimperiecta qUidam dillit icta, perfecta. Iste loquuntur de notit ia con is quia omnos coueniunt, quod notitia distineta, uniuersale in praedicando, puta animal, est notius suo singulari, quὶm homo scilicet, species enim non poteli innotet cere noli persect i, iis per cognitione generi .in eius enim definitione ponitur genus.& tamen dubium elide notitia cotula, virum prius innotcscat nobis genu quam species. tertio aduertendum,* hoc quod dicunt notius, reli duo nobis significare,vno modo , ut significet nobis intentionem, ut, cum quaerimus, an uniuersale sit nobis notius singulari, sit sensusques stionis , an magis innotescat nobis uniuersale, an magis lingulare, ut illud notius dicat intentionem. alio modo poteli sumi illud comparatiuum,non ut significet intentionem, sed ut lignificet ordinem,non quidem ordinem temporis:quia eodem tempore appreliendiit omnia pr dicta ellentialia de illo eius notitia. non ergo significat ordinem temporiς, sed ordinem originis,ital cum qu stimus, an uniuersale sit nobis notius lingulari, lit lenius qus stionis,quis conceptus sit prius Originena nobi ,an conceptus uniuersaliς,on singularis, id eli an coceptus animalis .an hominis. simul enim tempore cognosci
iur individuum sub ratione, qua species, id eii qua homo,
qu1 animal,qua corpus animatum,qua corpus, qua lubilantia,& qua ens. sed dubium est, quid lit nobis notius ordine originis, an uniuersale, an singulare. quarto, eli notandum,
quod singulare est etiam bisai ia. potest enim sumi uno modo proprie,ut est cuid incommunicabile pluribus,vteli Socrate , alio modo improprie, ut minus uniuersale, respectu magis uniuersalis,dicitur lingulare, ut homo dicitur singulare,respectu animalis:& animal respectu corporis. Etiam
de utroque singulati loquuntur illi tum proprie , tum improprae : & tunc est sensus ausi ionis, utrum uniuersale litia inius singulari .hoc est dubium, quod per se primo apprehenditur a nobis.& addo per se: quia de apprehensione per
accidens non eli contentio, ut de Socrate veniente a remotis non eit dubitatio de hoc, quia Obiectum non eli proportionatum,' ita debita dillantia. ideo haec apprehentio non est per se, sed per accides accipiamus ergo Socratem in debit ad illantia .est dubitatio, quid prius Origine apprehendatur a nobis,an uniuersale,an lingulare, id eli ex notioribus, quae habentur de Socrate,quae lit prima notio nobis, scilicet ordo inter has notiones, an scilicet notio uniuersalis simpliciter lit nobis notior, q uam singularis, di magis vi lue lalis lit notior nobis minus uniuersali, tamen notitia con
60쪽
susa. nihil aliud quaerulisti nisi ordinem inter notiones,quae habentur ab aliquo, an origine prius sit notio uniuersalis, uparticularis.& ita illi appellant hanc qu sitionem de primo cogatio; sed improprie dicitur de primo cognitor' quia non
simpliciter quaeritur de primo cognito, id est quod primo
apprehenditur 1 nobis, non est simpliciter de eo, quod priamo cognoscitur a nobis' quia siceit lubilantia, qui simpliciter primo cognoscitur a nobis, quam accidens ex Aristotele quarto Metaphylices. sed quaeritur, Socrate prsscte,quid prius origine apprehedatur a nobis de ipso Socrate, an prius apprehendatur sub ratione speciei,an generis, an indiuidui. iste est intellectus huius quaestionis.ex hoc patet, quam aliena sit haec quaestio 1 p. o litor quia Aristoteles in illis verbis non loquitur, ut notat Auermes & Themillius, de uni uersili in pridicando; sed de uniueriali in causando,quae scilicet caulae sint nobis notiores, & inquit, in causs uniuersatiores, e superiores notiores causis proximis. ideo ab ipsis inchoandum. tu autem loqueris de uniuersali in prςdica do. secundo, Aristoteles loquitur de notitia distincta: quia loquitur de ordine doctrinae, qui est ordo scieti hcus, de ordo distincte cognoscendi. tu autem loqueris de notitia consula . tertio, ubi Aristoteles pro singulari intelligit minus uniuersale,quia de singulari non habetur scientia. tu autem
intelligis de minus uniuersali se de singulari proprie.& ita patet,quo modo hic quaestio aliena eli a propositoe quia tamen latini illi eam mouet, de quaestio difficilis eth,ideo breuiter eam vobis pertractabo. Q uid ergo quaerimus iii Socrates fuerit praesens;quiritur, quidnam prius origine apprehendatur a nobis,an prius apprehenditur Socrates in eo,u, homo,an in eo,quod animal l Varie sunt opiniones inter latinos de hoc.ideo Scotus primo sententiarum dist tertia, quaestione secunda,quem sequitur Gregorius Ariminensis primo sententiarum, 'distaertia, quaestione tertia, articulo secundo dicunt isti,ti coparamus uniuersale singulari proprie dicto singulare & bifariam potest sumi proprie, di improprie, ego dixi vobis prius apprehenditur singulare ab intellectu, quὶm uniuersale,quia illud, quod primo mouet intellectum est primo notum intellectui; sed tale est extra animam:quia subsistit,&est lingulare proprium. uniuersale enim non est extra animam, ut inquit Aristoteles primo de animi, cum dixit, animal aut nihil est, aut posterius suis singularibus: si ergo singulare, quod est in re,eit, quod primo mouit intellectum: etiam ipsum primo apprehendit ab intellectu, & probatur, quia credendum est, quod singulare mouens intellectum primo moueat ipsum ad sui notitiam,quam ad notitiam aliorum tuta uniuersalium, ut hominis, & animalis: deinde ex sui notitia moueat intellectu ad notitiam uniuersalium: quia singulare primo mouet intellectum ad sui notitiam quatenus singulare est: ergo primo apprehenditur ab intellectu: deinde mouet ad alias notitias ordinate; si vero coparamus magis uniuersale minus uniuersali,ait Scotus, prius a nobis appreheditur minus rei uersale,quam magis uniuersale, id est species,quam genus. de talis est species, inquit Ioannes Scotus, cuius singularia sortius mouet sensu,& quae est talis species,que habet vehemens sensibile, cuius scilicet lingularia sortius mouent se
sumi I cu duplex lit sensibile: quoddam propti & quoddam commune, non est species, quae habet commune lentibile; sed quet habet proprium sentibile, ex siensibilibus pro prijs sertius mouet sensus.quidditates enim activae, de passus tartius mouent sensum: quia nedum in sensum speci liter,sed etia materialiter,& inter ipsa quae sunt proximio
res,tottius agunt, quam remotiores Huia agens in propinquum sortius agit, quam in remoturialis ergo species, quaesertiora habet sentibilia, est prius nota nobis genere. A si essent plura sentibilia, quq sque mouerent sensum, de nux
unum sortius altem,quod erit: dico, aut se impedient inuicem,aut simul apprehendentur a sentu. ita enim notitia nostra se habet ad intellectum, licui ad sensum. sed dice , quideli notum prius de subitant ijs, que non mouent sensum la i
, inquit Scotus,quod lubitantia non intelligitur a nobis, quia non cadit sub sensu. ideo nec proprie intelligitur bis, cum Omnis nostra notitia sit ex sensu. per accidens autem cognoscitur sebi talia a nobis, cie circumlocutione quadam,& per propria accidentia. Se hic non eli ordo, inquit Scotus,inter species, genera suos antis: quia aliquando apprehenditur species prius: aliquando prius genu .: deo alimquando prius apprehenditur Socrate, , ut animat: aliqua do,ut homo,prout accidentia unius nobis notiora sunt accidentibus alterius, de prout nobis offeruntur . si enim prius offerantur nobis,cie apprehedantur accidetia generis quan
species, prius apprehedimus genus. exempluinui offiratur nobis planta; cuius speciem ignoramus, prius apprehendimus ipsam , ut genus. Ochoe modo prius cognoscimus genus, scilicet quod sit planta, ex eius accidentibus, quia viridis est,habet soliat ergo quia accidentia generis prius nobis offerutur, ideo prius cognoscimus genus huius substantis, quam speciem, nobis magis percontantibus tum ex odore,
tum ex sapore,cle magis peruenimus in cognitionem speciei. aliquando euenit econtra, ut alicuiu, lubit 1ntia magis cognoscatur a nobis,ut species quam ut genus, ut in e Xem
plo Aristotelis leptimo Metaphvlices de generatione mi li dici .generatio muli ex equo , alinoeli uni uoca generatio quia equus, de asinus conueniunt in v no genere proximo I quod tamen nomine proprio caret. ideo hic prius cognoicitur a linus ex eius accidetibus specific is,quoniam est in specie at in Otum, quam cognoscatur eius genus proximii
sic ergo patet, quod inter genera & sipecies subitantis non eli ordo substantialis: quia lubilantia pro sui imagine non
mouet sensum, ideo nec intellectum: quia nihil eit in lectu,quin prius fuerit in sensu. lita opinio adducit quat rationes per te.prima est,quia causae naturales,totales, debitae,approximatε tuo passo , de no impedite agunt persectis. simum estectum, quantum producere pol sunt: quia agunt secundum ultimum conatum sui,de quo ad ultimusui possese: ergo perfectit simum effectum producum, quem pol Sint
producere. sumamus ergo eausas haru noti um tum particularium , stilicet caulas notitiae intellectus, qus sunt dus
stilicet obieetum rei, de intellectus agens, qui iunt causs totales notionum in intellectu: Se lupponamus, Φ lint de lails,approximatς,& non impedit tergo producet persecti rem notitiam, quὶm producere poterant de re nolcenda. talis aute persectit sima notio est notio speciei specialissimae. persectius enim , ac diti melius apprehedetur Socrates sauratione homini quam sub ratione animalis. apprehedetur enim sub ratione, qua est magis enh Ae persectius: ergo etiaprius a nobis apprehenditur Socrate, in eo, P homo,quam in eo , quod animal. de haec notitia erit prior in nobis non quidem tempor sed origine tertio, inquit Scotus si dice remus, sicut dicit D.Thoma ,quod naturaliora et sent no-ilota nobi sutaque prius apprehenderemus ens, Ne animal, di ita destendendo vique ad singularia, tequeretur hoc modo, quod metaphylica ordine doctrinae omnes alias scientias prςcederet,quod tamen eli falsum.quod autem sequitur,pMet,inquit ipse . quia habito conceptu entis liatim habetur eius passio prima, qui immediate ei miis rei, quq est
unita .ex simplici enim notitia entis, absque alia probata
ne statim habetur notitia eius pruns passionis, ut dicit Aristoteles