Francisci Xaverii Patritii e Societate Iesu In Ioannem commentarium

181쪽

28 Audistis quia ego dixi vobis: Vado, et venio ad vos. Si diligoretis me, gauderetis utique,' quia va-

doe ad Patrentu quia Pater maior me eSt. i29 Et nunc dixi vobis prius quam state ut eum factum fuerit, credatis. 30 lam non multa loquar vobiscum. venit enim princeps mundi huius, et in me non habet quidquam.

3l Sed ut cognoscat mundus quia diligo Patrem, et sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio. Surgite,

eamus hinc. 0MMEXTARlvu In hoc caput Ioannes cetera retulit quae Christus loquutus est usque ad egressum e coenaculo. In universum haec pe linent ad moerentes discipulos consolandos simul simulque appositis doctrinis instruendos. Ea commodo ita distribuas. Principio Christus discipulis animos addit v. 1, deinde de fido potissimum agit uv. 1 - 14, tum do caritate v v. 15 - 24, donia quo perorat atque concludit uv. 25 - 31. v. 1. Christus, post mutuam dilectionem discipulis commendatam , iubet eos esse sine ulla animi turbatione, quam in ipsis tum ea, quae dixerat, tum quae sutura erant, sorio excitarent. Conser Io. XVI, 6. T. Pars prima sermonis, in qua est de fide. Creditis in Deum, et in me credite. Oua illud, quod iub bat, exsequi possent, certissimam viam commonstrat, fidem inquam. Graeca sic quoque reddi queunt: Credite in Deum, et in me credite. - Christus aeque ac Deum se pro fidei obiecto proponit. v v. 2. 3. Τum spe quoque moerentes discipulorum animos erigit, illamque fidei consociare docet. Hi eo potissimum Duili su by Corale

182쪽

cAPUT DLclxvM QUAR TvM 17 angebantur, quod Christus ab ipsis mox esset distrahendus. Christus ergo pos consolatur, promittens fore ut secum una inque patris sui domo aeternum habitent. Posterius hemistichium Versus 2 aliquam praesert dissicultatem. Pro dirissem graece est- , quod reddi potest dicerem. Particula ceti, pro qua Ialina pagina habet quia, a est a gra cis exemplaribus vulgatioribus; sed in praecipuis ac vetustissimis eodicibus graecis ea legitur, sicut et particula quia in codicilius latinis item prapcipuis ac vetustissimis.

Cpterum sententia sic est: Si quo minus, si secus esset, si in domo patria mei mansiones multae non essent, hoc ipsum diacerem vobis, nec paterer vana spe vos decipi; praesertim quia iam in eo sum ut vadam parare vobis Iocum.

V. 4. Christus, quo iturus esset, alias iij aperie dixerat; ad patrem videlicet. Discipuli pro certo habebant Deum esso Christi patrem. Vero ergo Christus aiebat eos scire quo ipso iturus esset, tametsi foris tunc id non cogitarent, neque t tolligerent quid Christus diceret. - Via ad Deum non alia quam ipse Christus, sicut ipse paullo post v. 6 amrmavit; discipuli ergo viam quoque noverant qua ot ipsi ad Deum

ituri essent. V. 5-7. Sensus verborum Thomae sic est: Nescimus quo vadis, ergo non possumus viam scire: quod qui dicit, positum habet necesse esse viae terminum, hoc est, quo eundum Sit, scire, ut viam noscamus. Eodem hoc ipso posito, utque aiunt, ad hominem Christus Thomao respondol, atque x eodem illo principio eontrarium adducit eius quod Thomas adducebat: Viam sellis, inquit, ergo et quo vado. 'o sum via; APd moeognoscilis; ergo viam stilis. Nam, quod ego sim via, dubitare non lic t , quum nemo illuc, quo ego vado, tondero alia Via possit, nemo venit ad patrem nisi per me. Si igitur eosn vivetis me, qui Via sum , et, quo ego Vado, patrem inquam meum, utique eognovissetis; quin imo et amodo γω gnoseitis eum, eι vidistis eum. . In Verbis Ego sum via, et veritas, et rita est illa orationis

figura, in evangeliis haud infrequens, qua aliquid καθ' B δtα

183쪽

1PI in io 1xxEn eo x L TARlvae δυο tu enuntiatur; via et veritas est via certa , quae euntem non fallit; via et vita est via vitalis, qua qui eunt, vivunt, qua itur ad vitam. Christus in v. 4 verbum seitis absolute et simplicii erusurpaverat; Cur ergo in v. 7 non item, sed ita loquitur: Si eognovissetis et ceterast Scilicet apostolos fido in Christum pra ditos tunc quidem iam fuisse, sed nondum ea qua ipsos ess oportebat, quaque postea suerunt. Tum Christus statim redit ad modum verbi indicativum, et amodo, inquit, id est iam nunc, γtυ-κετε cognoscitis eum, imo et ad tempus praeteriselum, eι vidistis eum. Quorum Verborum postremorum quinam sensus sit, mox ab ipso Christo discemus in v. 9. v. 8. Quemadmodum paullo ante, quum Christus dixi set v. 4 scire discipulos quo iturus ipse esset, viamque qua eundum , Thomas modesta illa sua in serrogaticino v. 5 haec negaverat, ita nunc Philippus, Christum rogans ut ipsi cet risque discipulis patrem ostendat , illud tacite negat, quod Christus proxime affirmaverat, patrem ab ipsis iam visum

v. 9. Quae Christus Philippo hoc et insequentibus vera,

bus respondit, ecquis Proserre audeat quin ipso Deus sit Christum cognoscere tantumdem est ac cognoscere Deum, imo, qui Christum videt, is Deum videt; manis 'sta igitur cons quutione conficitur Christum osse Deum. Νoquo enim hic I cus ullus vorborum immutationibus est. Lege Eusebii D monstrationem e angelicam V. 13 et Ecclesiasticam theol

giam III. 21.

v. 10. Nam id, quod dixit, Christus confirmat argumento quod η περ χωρησtς eircum incessio suppeditat, moxque hanc ipsam περ tχωρησιν ostendit eo indicio, quod, quae ipso loquitur atque agit, haec pater in ipso manens loquatur atque

agat. Neque semel proposuisse contentus,

v v. 11, 12. denuo illud argumentum proponit, itemque ac prius ita proponit ut qui huic rei sidem adiungi postulet.

Graeca sic sonant: Credite mihi, quia ego in patre eι pater in me est. Tandem, Sicut ei mos Prat, res a se gestas quasi testes citat, quae verbis suis si dum faciant. - Verba Alioquin

184쪽

sus 11. Alioquin εl δε μη sin minus; conser Io. X, 3η.ΝuIn vcro putemus Christum multiplici hac ulli caeique

argumentatione nil aliud voluisse quam ut comprobaret sun- Sum ali luem translatum illorum verborum qui videι me, videt et patrem meumst qui tamen sensus traii Status quinam sit, minimo nos docuit, quin imo ita loquutus est, ut ea verba in sensum proprium accipienda esse ex tota argumentaliono existimari necesso sit.

v. 12. 13. Christus concludit vim atquo efficaciam fidet, et quidem fidei qua in ipsum credimus, commendando, idque

maxime in loco. Adeo refert, inquit, credere quae doceo, ut non ego modo haoc signis et miraculis editis comprobaroqueam, Sed et, qui illa credunt, ead in imo et maiora signa ac miracula edituri sint, quibus Da, quae credunt, Consi

ment; non tamen ipsi per se propriaque virtute, sed quia ego ad putrem vado, et apud patrem manens , quodcumque peti ritis patrem in nomine meo, quantumvis grande ac mirabile, Precibus annuens, hoc faciam. Nota illud, quod, quae Patrem rogamus, Christus faciat. v. 14. Christus solebat, sicut apparet ex hoc evangelio, repetilionibus uli, quum quid gravius vehementiusque a stirmare aut inculcare expediret. Item nunc lacit, quum agatur de postremo illo argumento, quod aptissimum sit ad fidei praestantiam excellentiamque apostolis etiamtum rudioribus atque hebolioribus commonstrandam et commendandam. - Εx collatione huius et superioris versus inlolligimus unum atquoidem esse ac pari utilitate rogare Christum ac Deum rogare. A plerisque graecis codicibus abest pronomon με me, non tamen a vatica nolomnium vetustissimi, illud quo habent trans biac A siam leo Iationes sere Omnus. Pars secunda sermonis, in qua est de caritale, ac primo

v v. 15 - 21 earitalis fructus discipulis suis pollicetur, deindovv. 22-24 Iudae Thaddaeo interroganti respondet.

Quo nonnullas dissicullai s praeoccupemus, iuvat animadvortoro in his Christi formonibus pracs iis vcrborum t m-

185쪽

in capite XVI αἰρει tollit v. 22; quaedam tamen ex his latinus interpres vertit in tempus futurum. v. 15. Primum praecipuumque caritalis officium proponitur. Sicut plenitudo legis est dilectio: l . ita nemo vore Deum diligit quin olus logem observet atque impleat. v v. 16. 17. Excellentissimus caritatis fructus, datio Spiritus sancti; de qua qui to doceant, nominatos invsenies in Lib. III de Evangeliis Diss. XLIII. n. 72. Conser Io. VII, 39. - Paraclitus graece παρακλητος advocatus. Nota illud alium; nam et Christus paraelitus est; Advocatum παρακλητον habemus apud patrem Iesum Christum s2 . Νoquo αIium loco Christi, sed alium praeter Christum. Consor v. 18. - Quum Christus et Spiritus sanctus in hoc Ioco una comparentur et duo advocati esse dicantur, liquot Spiritum sanctum PerSOnam esse, non modo a Christo, sed et a Chriti patre distinctam, inque hoc Ioco perspicuam fori Trinitatis mentionem. - V rius senties Spiritum ueritatis hoc in loco appellari, non ut ex quo sit veritas, sod ut qui sit ex veritate, graece enim non est mευμα ὰληθεtας spirito di verita , sed πνωαχ της ὐαγρειας spirito delia verita); veritas vero haec ipse Chri- Stus. Conser v. 6, et lege Cyrillum. Aliquid in v. 17 deprehendimus quod prima specie non levem disticultatem praofert. Mundus dicitur aeripere noui posse spiritum sanctum quia hunc non cognoscit, discipuli vero Christi Spiritum sanctum cognituri esse quia apud ipsos manebit; ita ut ox prima sententia effici videatur prius csse.

cognoscere spiritum sanctum quam aecipere, contra Vero ex secunda. Itaque primo animadvertere necesse est alteram semtontiam in graeco exemplari sic esse: ὐμεtς δε γρυ-κετε αλο, οτι παρ' ulatu saevia και ἐν υμ tu larati vos autem cognoscitis eum, quia apud vos manet, et tu vobis erit. Deinde verbis apud vos manet aliud significari ac verbis in nobis erit; id quod sano manifestum est; Spiritus sanctus iam quidem manebat

apud Christi discipulos, quippe qui, peccati expertes, caritate

186쪽

CAPvT DECIM M QUAR Tvx 175ot gratia praediti essetit il), nondum tamen in ipsis orat, nondum enim datus erat s2j. Quare in altera quoquo sentemtia Spiritum saucium cognoscere prius est quam acciPore; a particula autem quia non dependet nisi primum incisum apud vos manebis, non item alterum in vobis erit, quod per parti culam eι coniungitur verbis cognoscetis eum. Certo Spiritus sanctus dari nequit nisi iis qui eum cognoscunt, qui fidem adepti sunt. Habes in his argumentum quo gratiam sanctificantem et Spiritus sancti dationem inter se distinguas.

v v. 18. 19. Νo discipuli putarent ita alium paraclitum ipsis dandum promitti, ac si Christus exinde ab ipsis semperabsuturus ossui, neque cum ipsi unquam eSsent visuri, pr Pterea lue moerore asticerentur, Christus haec illi promissioni subiunxit. - Non videt liquet dictum esse pro non videbit; quare videtis est pro videbilis. - Sensus verborum Hos autem videbitis me, quia ego vivo, alteruter esse potest, vel ita ut

- illud quia ego vivo signifieot id quod discipuli visuri esse dicuntur, hoc est videbitis me visere, videbitis me ad vitam re-9ressum , vel ita ut caussa sit cur discipuli Christum etiam post ipsius obitum visuri essent, hoc est videbiιis me, nam inustam rediturus sum. Sed verior /ic tortius sensus esse vid tur, quem verbum vivo tempore Praesenti usurpatum consi mat: Praeter hanc, quam Falacum Vivo, altera mihi vita est, nimirum divina, quam obita Porte non amittam; haec emei et ut corpus meum post mortem reviviscat, Vosquo me iterum viventem videatis. - Item Verin vivetis non eam vitam significari, quam nunc vivimus, sed aliam, ipsa coniunctio sente tiarum quia ego vivo, et vos vivetis, certiores nos facit; sensus orgo est: Mundus quidem me non ultra videbit, vos vero semper me videbilis, quia semper vivetis. - CFrillus ita haec exposuit: Invisibilem quidem et inconspicabilem iis, qui, quae mundi sunt, sapiunt, fore se, inquis, postquam hine migraverit, id est, posιquam in caelos redierit, sed visibilem sanetis inven-ιum iri aiι, divinum quemdam et intellectualem fulgorem eorum cordis oculis infundente sancto Spiriιu.

187쪽

176 i' lo ANIEM COMME TARlVM v. m. Quid Spiritus sane ius discipulis datus essecturus sit. - In illo die, hoc est, quum Spiritus sanetus vobis datus in vobis erit. - Praeclaro Cyrillus hunc versum exposuit,atquo e verbo cognoscetis argumentum depromens evicit tua ego sum in patre meo nullo Pacio dicta esse posse de mutua patris et filii dilectione. - Et vos in me; nostra natura vid licet in Christo est. ει ego in vobis; ut polo qui divinae effecit simus consortes naturae. - Audi Cyrillum: Ego siquidem naturaliter in patre, fruetus enim sum substantiae eius, ae vera genitura in eo eaeistens, et eae eo eristens, vita eae vita. nos autem in me, eι ego in vobis, quatenus ego quidem homo an rui , consortes autem divinae naturae vos reddidi, spiritum

meum in nobis inhabitare faciens. v. 21. Sub qua conditione Spiritus sancius illud essect rus sit, videlicet si Christi praecepta observemus. Considera κατ' ἄναλιτ tu totum rei processum , quem his Verbis κατα

θεσιν Christus descripsit. Illa, quae Christus dixit l, is co- , sti

gnoscet cui Christus per Spiritum sanctum sese manifestabit. Ei sese manifestabit qui a patre ei ab ipso diligetur. Is a patre et ab ipso diligetur qui ipsum diligo t. Is ipsum diligit

qui ipsius praecepta Observat. - Νola huius doctrinae de caritale conclusionem analogam exordio v. 15. vv. 22-24. Iudas de duobus inlorrogat, cur Christus sose diseipulis, ut di xorat, manifestaturus esset, cur non item mundo. Berum autem contrariarum contrarias Christus rati nos asseri caussasque. Prima o quaestioni plene r spondet v. N, Pa rope lens quibus modo eam occupaverat; at secum dae v. Et quantum salis esset ex quo quisque adduceret cor trarium eius quo prior reς ponsio concluditur, hancque ali ram ita supplendam esse apparol: Nec pater meus diliget eum, Neque ad eum veniemus, neque mansionem apud eum faciemus. Νola vorba plurali num oro reniemus, faciemus; neque te illud praetereat, ui Christus una cum patre Pod In quo modo ac pater ad nos veniat ol apud nos manseat. - 0uod Christus solebat, quum silem verbis suis magis ac magis ronciliare vol-loi, ut prosi protur so nihil aliud loqui nisi quae a patre di- die orat, tunc quoquo secit, responsionem ita concludens: ει

sermon m quem audistis et cetera.

188쪽

sAt UT DE clxVM uvxstrvM ' 177 Peroratio ct conclusio, in qua Christus primo v v. 25. 26 praedicit discipulis soro ut, quaecumque ipse eos docuerat, haec Spiritus sanctus eis υπομπηση in memoriam rovocet, deinde v. 27 pacem sibi cum eis esse porroque suturam amrmat, tum vv. 27. 28 monet eos ne moerorem metumque propter praenuntiatum abitum suum concipiant, quum potius gaudendi caussa sit, rationemque v. 29 subiungit cur praenuntiaverit , denique v. 30 ait finem sibi imminere , mundi Principe, etsi citra omne ius, superante, postremo V. M, quo manifestum amoris atque obedientiae erga patrem indicium exhibeat, discipulos secum e coenaculo egredi iubet proditori obviam itur . v. 26. Neque ullum prophetarum Deus unquam in ali rius nomine misit nisi in suo, neque, ut saceret, divina mai stas serebat. Num ergo ipsum Spiritum sanctum in Christi nomine mitteret, nisi Christus Deus esset y - Diaero, graece

v. N. Pacem meam. Nota tuu istin, non Pacem qualemcumque, sed meam, longe aliam videlicet ac mundus dare solet aut potest. vv. 27. 28. Non turbetur eor vestrum neque formidet propterea quod audistis quia ego disi vobis: Vado; namque addidi: et venio ad vos. Quin imo, si diligeretis me, gauderetis utique

quia vado, nam vado ad patrem, quae maxima gaudendi caussa profecto vobis sit oportet, propterea quia pater maior me est; patris, inquam, natura eam, qua sola esse videor, humanam

inquam, insinito praecellit, sed et mihi, utpote silio, cum patre communis est; quare ad patrem regresso, iam non humana mihi contingent, sed illa beati lato unice frui dabitur qua pater fruitur quaeque Dei propria est. Lege Cyrillum. v. 29. Idcirco autem vobis praenuntiavi me ad patrem rediturum , ut praedictionis implementum , quod ipsi oculis

QSiris remotiis, argumento vobis sit cur mihi plenius credatis. v. M. Venit ἐρχ proti, temporc praesenti. Venit ut contra Christum extrema tentet atque experiatur, sed ad propriam perniciem. - m in me non habeι quidquam, neque peccatum neque ius ullum.

189쪽

IN IOANNEu comi EXTARlVnu. 31. Prima duo incisa, multo melius atque aptius quam cum superioribus, coniunguntur cum postremis Verbis surgite, eamus. Sententia sic est. Venit princeps mundi huius ut mihi visam auferat. Sed, ut cognoscat mundus quia dilisto patrem, et, sievi mandatum dedit mihi pater, ut mortem pro hominibus obeam, sis faeis, non dia Ii ministros hic o pectabo, ipse sponte mea me illis tradam; surgite eamus.

His dictis Christus e coenaculo egressus est. Lege Lib. II de Evangeliis n. CLXV.

i Ego sum vitis vera: et Pater meus agricola

2 Omnem palmitem in mo non serentem fructum, tollet eum: et omnem, qui seri fructum, purgabit cum, ut fructum plus asserat. 3 Iam vos mundi estis propter Sermonem, quem locutus sum vobis. 4 Maneto in me: et 'ego in vobis. Sicut palmes non potest serro fructum a semetipso, nisi manserit invito: sic noe Vos, nisi in me manseritis. 5 Ego sum vitis, vos palmites: qui manet in me, ot ego in eo, hic seri fructum multum: quia sino me nihil potestis sacere. 6 Si quis in me non manserit: mittetur foras sicut palmes, et arescet, ct colligent cum, et in ignem mittent, et ardet.

7 Si manseritis in mo, et verba mea in vobis ma sorint: quodcumque volueritis petetis, et siet vobis. 8 In hoc clarificatus est Pater meus, ut fructum plurimum asseratis, ot esticiamini mei discipuli.

Diuiti eo by

190쪽

9 Sicut diloxit me Pater, et ego dilexi vos. Man

id in dilectione mea. 10 Si praecepta mea servaveritis, manebitis in dilectione mea, sicut et ego Patris mei praecepta se vavi, et maneo in eius dilectione. li Haec locutus sum vobis: ut Dudium meum in vobis sit, ut gaudium vestrum impleatur. 12 Hoc est praeceptum meum ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. 13 Maiorem hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis.14 Vos amici mei estis, si seceritis quae ego praecipio vobis. 15 Iam non dicam vos servos: quia Servus nescit quid faciat dominus eius. Vos autem dixi amicos: quia omnia quaecumque audivi a Patre meo, nota seci vobis. 16 Non vos me elegistis: sed ego elegi vos, et p sui vos ut eatis, et fructum asseratis: ct fructus vester maneat: ut quodcumque petieritis Patrem in nomino meo, det vobis.17 Haec mando vobis, ut diligatis invicem. 18 Si mundus vos odit: scitote quia me priorem vobis odio habuit. 19 Si do mundo fuissetis: mundus quod suum erat diligeret: quia vero de mundo non estis, sed ego

elogi vos de mundo, propterea odit Vos mundus. 20 Mementoto sermonis mei, quom ego dixi vobis: Non est servus maior domino suo. Si me persecuti sunt,

ct vos persequentur: Si sermonem meum servaverunt, et vestrum servabunt.