장음표시 사용
81쪽
is ioANNEM covMENTA RivvN Operamini non eibum, qui perit, sed qui permaneι iii ritam aeternum, quem Filius hominis dabit vobis. Hune enim Pater signaris Deus. 28 Dixerunι ergo ad eum: Quid faeiemus uι Operemur opera Dei PS Respondiι Iesus, eι diaeit eis: me esι opus Dei, ut ere-dalis in eum quem misis ille. 30 Dixerunt ergo ei: Quod ergo tu facis signum υι videamus, et credamus ιibi ρ quid operaris p 31 Patres nostri mandueaverunt manna in deserto, sieuι scriptum est: Panem de eaelo dedis eis manducare.
32 Diaeiι ergo eis Iesus: Amen, amen dico vobis: Non Moses dediι nobis panem de eaelo, sed Pater meus dat vobis panem de eaelo verum. 33 Panis enim Dei est, qui de eaelo descendit, eι δει vi-ιam mundo. 34 Dixerunt ergo ad eum: Domine, semper da nobis panem
hunc. 35 Disit autem eis Iesus: . . .
M. . . Ego sum panis vitae: qui venit ad me, non esuriet reι qui erediι in me, non sitiet umquam. 48 Ego sum panis vitae. 49 Patres vestri manducaverunt manna in deserto, et momtui sunt.
uι si quis eae ipso manducaverit, non moriatur. Diuitirco by
82쪽
36 Sed dixi nobis quia et vidistis me, eι non creditis. 3T Omne, quod dat mihi Pater, ad me veniet: et eum, qui venit ad me, non elisiam foras :38 quia deseendi de caelo , 51 Ego sum panis vivus, qui
de eaelo descenia. non ut faciam voluntatem meam, sed voluntaιem eius qui mi
autem voluntast autem Noluntas
eius, qui misit Patris mei, qui me, Patris: misit me: ut omne, quod ut omnis , qui 52 Si quis manducaverit eae dedit mihi, uidet Filium, et hoc pane, eredit in eum,
non perdam eat habeat vitam ae- vivet in aeternum: eo, ternam, sed resuscitemiet ego resuscita- illud in novis-lbo eum in n simo die. Dissimo die. et panis, quem ego dabo , earo mea est pro mundi vita. IUDAEORUN OBIECTATIONES
4l Murmurabant ergo Iudaei 53 Litigabant ergo Iudaei adde illo, quia diaeisset: Ego sum invicem, dicentes: panis vivus, qui de ea lo descendi, 42 et dieebunt: Nonne hic esι Iesus filius Ioseph, cuius nos novimus patrem, et matrem pQuomodo ergo dieit hier Ouiu Quomodo potest hie nobis ear- de euelo descendi p nem suam dare ad manducandum pDissiligod by Corale
83쪽
M Respondiι ergo Iesus, et disit eis: Nolite murmurare imuicem :54 Dixit ergo eis Iesus: 44 nemo potest Menire ad me, nisi Paser, qui misit me, traxeriι eum: eι ego resuscitabo eum in nosissimo die. men, amen dieο nobis: Nisi mandueaveritis carnem Fialii hominis, eι biberitis eius sanguinem, non habebitis vitam in
nem, et bibit meum sanguinem, habet sitam aeternam Ieι ego resusciιabo eum in n vissimo die. RESPONSIONIS EXPLIcITIO
45 δει seriptum in Prophetis: D erunt omnes docibiles Dei. Omnis, qui audivit a Patre, et didieit, venit ad me. 46 Non quia Patrem ridit quisquam, nisi is, qui esι amo, hie uidit Patrem.
56 Caro enim mea, vere e3ι cibus: et sanguis meus, vere esι potus.
57 qui manducat meam camnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illa. 58 Seut misiι me niveus Pater, et ego vivo propter Paιrem: et qui mandueat me, et ipse viavet propter me. EPILOGUS
descendit. Non flevi manducaverunt patres restri manna, eι mortui sunι.
84쪽
47 Amen, amen dieo vobis: Oui eredit in me, habet vitam Oui mandueat hunc panem, τμGeιernam. Det in aeternum.
60 mee diriι in synagoga docens, in Caphamaum. 61 Multi ergo audientes eae discipulis eius, dixerunt: Durus est hic sermo, et quis potest eum audire pM Seiens autem Iesus apud semetipsum quia murmurarent de hoe diseipuli eius, dixit eis: me nos seandalizas pM Si ergo Oideritis Filium hominis auendentem ubi erat
prius pM Spiritus est, qui vinifleaι: earo non prodest quidquam.
verba, quae ego locvius sum vobis, spiritus et vita sunt. 65 Sed sunt quidam eae nobis, qui non credunt. Sciebat enim ab initis Iesus qui essent non eredentes, et quis tradi
66 D diectas: Propterea dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo. M Eae Me multi diseipulorum eius abierunt retro: et iam non eum illo ambulabant. v. 26. Christus exorditur Iudaeos reprehendens, quod, quum miracula vidissent, nondum tamen crederent, tametsi ipsi miracula pro argumento haberent divinae legationis. Co ser v v. M. M. v. N. Analoga reprehensioni exhortatio; fidem non escam quaerant. - Cibum, quem quaerere iubentur, fidem esse analogia ostendit hortationis et reprehensionis, item ratio, quam Christus subiungit, et sermonis pars quae proxime sequitur v. 28-30. - Signavit; scilicet signa, quae Christus iaciebat, notas esse quibus pater ipsum signavit, ut ei fidem quisque haberet. Consor Io. III, 33. - Νota vim illius appositio θεος Deus, quo Christus declarat quinam sit is quem paιrem aypessaverat.
85쪽
v. 28. Iuda i probe intellexerant Christum non do osea aliqua quaerenda loquutum esse; neque Enim ita eum in te rogaverunt: Ouid faciemus υι operemur hune cibum pv. 29. Vides ut cibus, quem Christus quaerere Iudaeos iubebat, non aliud sit quam fides. I ac responsione is nos re tiores facit probe a Iudaeis ipsius verba suisso intellecta. Animadverto ut Christus sese proponat tamquam fidei obiectum; sic citam infra v. 40. v v. 30. 31. Interrogationis nexus cum superioribus Christi verbis manifestus est. - Versus 31 sensus est: Si Moysi credidimus, ratio fuit quia manna de caelo nobis depromenis sidoni dictis suis socii. Occupant porro responsum, hosterno die signum, quod polebant, exhibitum iniisse, idemque hoc signum oblique carpunt, tamquam love quid, si cum manna comparetur. Merito ergo Christus ipsis exprobraverat v. 26 quod signum ab ipso patratum nihili sacerent. v. 32. Hoc Christi responsum confirmat Iudaeorum interrogantium sensum eum fuisse quom diximus. Quum in eumdem hunc sensum Christus respondiSSe c insendus sit, sequitur ut verbis Pater meus dat vobis panem de caelo rerum utrumque significaverit, et signum pelitum dari, et quodnam hoc osfiet. - , erum; nam manna non fuit panis de caelo nisi in speciem; quo Iudaei revincuntur qui, manna OpponentPS, signum a Christo patratum tacite elevabant. Consur v. 49. 59. v. 33. Summa argumenti iolius sermonis; ipsum Christum esse panem illum de caelo verum, a Deo praehilum pro signo quod Iudaei postulabant; id lamen Iudaei non statim intellexerunt, sicut apparet ex v. 34. Argumentum itaque totius sermonis est Christum esse panem vitae, idque duplici modo fieri ipse infra nos docet, tum figurate, qua Christus fidei obieetum est, nam iustus eae side virit si , tum proprie,
in quantum Christi vero corporo ot sanguine in rucharistia pascimur ot potamur. Duae sunt ergo huius sermonis partes, quas priusquam exponimus, duo animadvertore iuva hil. Primum est nomine hebraico, quo panis signatur, quoque proeul dubio Christus cst usus, significari id omne quo
86쪽
cAPUT SEx TVM TS vescimur, in huneque sensum hoc nomen usurpatur in hoc sermon , neque enim manna , neque Christus , neque huius caro panis est, tametsi cibus sit , ita tamen ut is sensus in prima sermonis pario, in qua est de fide, translatus sit, in altera Vero, in qua est de cucharistia, proprius. Conser v. 56. Alterum sic est. Iudaei signum petierant, ut crederent. Christus eadem mento respondet signum dari, Iongo potiusquam Morses dederat, nimirum panem de caelo verum, seque panem hunc esse. At, si in toto sermone Christus sese panem
figurato vocasset, sequeretur de se loquutum eum non esse
nisi ui do obieeto fidei, de re, inquam, ad quam credendam Iudaeis signum a Deo dari affirmabat. Quodnam ergo hoc signum 3 Nempe ipsa res eredenda, unumque atque idem s rent signum et res signata. Quamobrem concludamus, nec Mse est, appellatione panis vitae, sicut in prima sermonis parte significatur res quae credenda est, ita in altera parte significari signum propter quod ea credenda sit. v. 35. Propositio primae partis. Christum esse illum panem vitae, qua fidei obiectum ipso est. - Venire in hoc loco non aIiud est ac credere; sic enim tum sententiarum parallelismus, tum comparatio eorum quae sunt in v v. 37. 39. 40, tum ipso Christus in uv. m. in nos docent. v. 36. Ouia est pro graeco cete quod. - Verbum nidistis habet emphasin, spectat enim ad ea quae dicta sunt in v. 26, sicut apparet ex verbis Diaei nobis; sensus est: nidistis me mira patrantem, vidistis ea e quibus, qui sim, agnosceretis. Expolire propositionem Christus incipit ilorans apertius reprehensionem quam initio sermonis v. 26 secerat, quo tacite concludat, sicut apparet ex voce sed, Iudaeos, utpote qui h sterno die vidissenι quinam ipse esset, nec tamen ei crederent, neque iis bonis fruituros quos proxime v. 35 dixerat ex fido percipi. Videlicet propositionem iuustrat denuntiatione mali impondentis illis qui non credunt. v. 37. Protinus idem hoc facit contrario argumento, Pr mittens soro ut illis bonis ii lauantur qui credunt. - Vnum atque idem est, ut diximus, renire ad Christum et credere in
Christum. Is venit ad Christum, quem dat Christo pater, si Vc, ut dicitur in v. 66, cui fueriι duιum a patre. Iam vero in Dissiliaco Dν Corale
87쪽
76 is loAΝΝΕv coMMENTA Ri V lv. in repetuntur, ut apparet ex verbis Diaei vobis, et explicantur quae sunt in v v. 44 et 45, quorum posteriora priorum explicatio item sunt. Essicitur sensum versus M hunc esse: Omne, quod dat mihi Pater, Omnis quem Pater traaerit, qui audivit a Patre et didicit, cui fueriι datum a Patre, venit ad me, hoc est, in me credit; eum vero, qui venit ad me, qui in me credit, non elicium Dras, hoc PSt, ut mox explicat, non perdam eae eo V. 39, non patiar iri perditum, sed contra habeat nitam aeternum v. 40, fruatur videlicet illis bonis.
V. 38-40. Postremam sententiam versus 37 Christus hoc argumento confirmat: Veni ut exsequar quod vult Pater.
Atqui Pater vult ut eum, quem ipse dedit mihi, qui videι β-lium et credit in eum, non perdam, sed habeat vitam aete nam t resuscitem eum. Ergo non eliciam foras. - Notanda
ost versuum 30 et 40 similitudo, quae in graeco exemplari evidentior est; duplici namquo ratione considerari ii possunt qui veniunt ad Christum, ut qui ipsi a patre dentur, ut luo
qui in ipsum credant, Christus voro, de his eadem secundum utramque rationem enuntians, plenius ostendit se non de aliis atque aliis, sed de unis atque iisdem loqui. - Quorsum illud ridet, intelliges ox illis quae diximus do v. 36. - Animadverto ut Christus, hanc propositionis expolitionem concludens, iam apertissime ipsam rem loquatur: Uui . . . crediι in eum, habeat vitam aeternam, addatque, no quis sorte haec perperam intelligat: H ego resuscitabo eum in novissimo die. v v. 41. 42. Iudaei tandem intelligunt Christum de se i qui . Murmurant ergo, non quidem de eo quod is se panem esse, sed quod de caelo descendisse dixerit. Recte ergo Christi sententiam fuerant assequuti. v v. 43. 44. Id quod Christi responsio manifestius ossicit. Neque enim eos carpit ut qui non intellexerint quae dixerat, sed quod murmurarent, caussamque docet cur, quae dixerat, dissicilia creditu ipsis videantur. Τum concludit id repetendo quo superiora concluserat. Lege explicationem versus M.
v. 45. Declaratur quid sit trahi a patre. la trahitur, qui audit a Patre et discit. Fides donum ost quod uni gratiae divinae acceptum reseramus oportet. Ille audit, quem De Dissiligod by Corale
88쪽
CAPUT SEx Tvκ 77per hane gratiam vocat, illo discit, qui voce Dei audita obiem-perai. Vtrumque requiritur, sed utrumque Dei donum est, quippe qui trahat, hoc est, utrumque eniciat, ut audiamus utque discamus. Qui audiunt et diseunt, hi sunt docibiles Dei. v. 46. Providet ne dicia Iudaei perperam intelligant. Conser Io. I, 18. - Nola illud, quod Christus a se uno Deum visum esse assirmat, rationem addens, quia ipse esι a Deo Λiqui et Moyses et alii complures erant a Deo; nam albat παρα του θεου esse a Deo dicebantur quotquot a Dpo missi Dei nomine ad Israelitas veniebant. Conser Io. IX, 16. M. Docet igitur nos Christus ipsius missionem longe aliam esse
ac ceterorum, quorum nemo Deum vidit, Iongequct alia ratione so a Deo esse ac illi fuerint. v. 47. Christus adhibita assirmationis formula, qua uti solebat, sepositaque iam omni metaphora, atque apertis verbis maximeque propriis, ut in conclusione fieri par erat, tandem primam sermonis partem concludit. Hoc ipso autem, quod, post rem adeo clare enuntiatam, rursus in versu insequenti se panem esse assirmet, ossicitur versum 47 die torum conclusionem esse , itaque partem totius sermonis absolvi, atque adeo totum sermonem duabus constare partibus. Erat profecto cur Christus, cum Iudaeis, cum Iudaeis inquam, de eucharistia loquuturus, fidei necessitatem antea ipsis, quantum fieri poterat, inculcaret. Quod enim ad alia mysteria attinet, credimus quod non videmus, quod vero ad eueharistiam , contrarium Dius, quod videmus, credere Oportet. Lege V. 66. v. 48. Propositio secundae partis iisdem verbis ac primae, sed non Odem sensu. In prima Christus est panis sensu translato ut fidei obiectum, quum fide vivamus, in altera est panis, id est cibus, sensu proprio, quia re ipsa carnem eius edimus est sanguinem bibimus. Si in hac quoque altera parte significatio nominis panis esset immutata, Christus dicendus
foret, post rem apertissime maximeque propriis verbis explicatam, ad metaphoras denuo reversus esse, inque iis urgendis aeque longo sermone moratus, quas insuper magis ambiguas effecisset frequentissima usurpatione Vocum mandueare, bibere, cibi, potus, carnis, et sanguinis. Animadvertero
89쪽
78 ix ioANIEM COMMENTARIVM porro iuvat ut in prima parie atque adeo in ipsa propositione, nomino panis semel tantum adhibito, non ultra panis aut cibi mentionem in iecorit, nec unquam Verbum mand eare aut bibere usurpaverit, sed de una fide loquutus sit, quippe quia in prima parte nomen panis translatus sit; quam metaphoram Christus quum initio adhibuerit, eam non ultra urgendam duxit. Ast in secunda parte nulla omnino s- dei mentio, neque verbum credere vel semel legitur, sed illae voces, quas diximus, una vel plures, nullo non in versu comparent. Praeterea Iudaeis, signum a Christo flagitantibus et manna opponentibus, Christus annuerat, signum dari, idque esse panem de caelo verum , neque enim vere de caelosuerat panis quem Mo)ses illis dederat uv. 32. 33. At nihiIdo hoc signo in prima sermonis parte. De eo igitur in s cunda sit oportet. At, si in secunda parte nomen panis idem significaret quod in prima, iam, sicut supra animadvertimus, signum non esset neque esse posset. Sed et alia argumenta sese nobis infra osserent.
v v. 49. 50. Vt primae partis propositioni explicationis
gratia subiungitur verbum credere, ita propositioni secundao partis verbum manducare. Sed, quum Christus in secunda parto loquuturus sit de signo quod Iudaei petierant, quodque a Deo dari ipso assirmaverat, primo rationem asserro voluit cur dixerit panem de caelo verum non eum PSse quem Moyses dederat, sed quem pater dat. v v. 51. 52. Christus se panem vitae esse assirmaverat, huneque, non autem quem Mo3ses dederat, de caelo descendisse, atque discriminis, quod est inter hunc panem atque illum, rationem addiderat. Nunc utramque rem unica mamgisque perspicua enuntiatione repetit v. 51, illamque rationem plenius exponit v. M. Compara cum v v. 38 - 40 hosv v. 51. 52. In uirisque se de caelo descendisse ait, sed in his se panem appellat, in illis non item. In utrisque est conditio nitae aeternae obtinendae, in illis quidem si quis er
dat, in his si quis mandueel. Quod in utrisque promittitur, fieri poterat ut primo Iudaei non recto intelligeretit; ideo in illis rei promissae explicatio subiuncta est in sine versus Mot versus 40, at non tu his, utpote re iam explicata. CO Dipii Z oste
90쪽
CAPUT SEXTU v Tu ira ea vero nulla ost explicatio prioris conditionis si quis creduι, quippe quae perspicua sit, est tamen posterioris siquis manducanerit enuntiata illis V rbis et panis, quem ego dabo, earo mea est pro mundi vita. Ex hac explicationo tria colligimus. Primum est panem, de quo agitur in hac secunda sermonis parte, nondum datum, atque ab ipso Christo dandum fuisse; non ergo hic panis, quemadmodum in prima parte, est ipse Christus ut obiectum fidei, quippe quom
nobis palor iam dedisset. Alterum est primo hemistichio verisus in sensum hunc esse: Si quis manducaverit earnem meam, viveι in aeternum. Num haec potest metaphora osse fidem significans Τerlium denique est nomen panis in hac secunda sermonis parte immutatum esse nequaquam posse, sed in proprium sensum, quo cibum significat, usurpari. Etenim sacimmutatum esse. Ιmmulatio non alia esse posset ac in prima parte; si enim alia esset, eam Christus explicare debuisset, quod tamen non fecit. Sit ergo eadem sicut est in prima parte. Hanc immutationem Christus iam Oxplicaverat, quia
iam quisque assequi potuisset quid illa signifiearoni quae sunta v. 48 ad medium v. ta, siquidem, ut nunc positum hab
mus, ea ratione essent immutata; ergo non orat ut Christus denuo explicaret, aut certe non aliter id fieri oportuisset nisi ita ut translatio sive metaphora magis magisque claro-ret. Verum Christus Prorsus e contrario solisset , conclu-dons nimirum tali explicatione, quae novis metaphoris atque Obscurioribus induciis rem apprime liquidam perspicuamque mire implicuisset obscurassetque. Logo enim versus re et qui sequuntur usque ad modium v. 52, et, qua o legis, sic concipe ac si panis Christum significaret ut fidei obiectum; qua 'dam incommode quidem dicta di prehendos, Sed non omnino Obscure. Logo modo explicationem additam in sine versus M, qua concluditur, et iam omnia tenebris persundi videbuntur. Num Christum ita loquutum esse putemus 3 Tum quam inconcinna quam inepta illa immutatio carnis manducandae elsanguinis bibendi pro verbo eredere usurpata lv. M. Sicut in prima sermonis parte acciderat, ludaei murmurare occeperunt, sed item non ante quam Christus rem plene declarasset. Seliserant orgo postrema verba v. 52