장음표시 사용
101쪽
BE OFFICIIS LIB. II CAP. 14.14 Sed cum duplex ratio sit orationis, quarum in altera sermo sit, in altera contentio non est id quidem dubiuin, quin contentio orationis maiorem vim liabeat ad gloriam ea est enim, quam eloquentiam dicimus sed tamen difficile dictu est, quanto opere conciliet animos comitas assabilitasque sermonis. Extant epistolae, et hilippi ad Alexandrum et Antipatri ad Cassandrum, et Antigoni ad Philippum filium, trium prudentissimorum, sic enim accepimus), quibus praecipiunt, ut oratione benigna multitudinis animos ad benivolentiam alliciant, militesque blande appellando deliniant. Quae autem in multitudine cum contentione labetur oratio, ea Saepe universam excitat Magna est enim admiratio copiose sapienterque dicentis quem qui audiunt, intelligere etiam et sapere plus quam ceteros arbitrantur. Si vero inest in oratione mixta modestiae gravitas, nihil admirabilius seri potest; Meoque magis, si ea sunt in adolescente. Sed, cum sint plura
cauSarum genera, quae eloquentiam desiderent, multique in nostra re publica adolescentes et apud iudices, et apud po pulum, et apud senatum dicendo lauden assecuti sint, maxima est ad iiii ratio in iudiciis quorum ratio duplex est. Nam ex accusatione et de sensione constat quarum etsi laudabilior est de sensio tamen etiam accusatio probata persaepe St.
Dixi paulo ante de Crasso. Idem fecit adolescens M. An tonius. Etiam P. Sulpicii eloquentiam accusatio illustravit, cum seditiosum et inutilem civem, C. Norbanum, in iudicium 50 vocavit. Sed hoc quidem non est Melie faciendum, nec unquam nisi aut rei publicae causa, ut ii, quos ante dixi aut ulciscendi, ut duo Luculli aut patrocinii, ut nos pro Sicu- 14 48. Soda - s. i. 132. ad Philippum ilium Antimili Is
Utilippus, ovor dein Vater Maiis.
trirem prudentissim omem. gl. q. 60 doctissimi q. 70 omnes non
49. M. Antoniua, Grossvale des Trium illa. Consul 9, wetieiserte
P. Sulpicia P. Sulpieius Rufusi de als , o lustribus 88 on den Sulliinern eaehiel und mordet virde , Hugis 4 in inem Alter
102쪽
lis, pro Sardis in Albucio illius. In accusando etiam M'. Aquillio L. Fufi cognit industria est. Semel igitur, aut non saepe certe Sin erit, cui faciendum sit saepius rei publicae tribuat hoc muneris, cuius inimicos ulcisci saepius, non est reprehendendum. Modus tamen adsit. Duri enim hominis, vel potius vix hominis, idetur, periculum capitis inferre mullis. Id eum periculosum ipsi est, tum etiam sordidum ad famam, committere ui accusator nominere quod contigit M. Bruto, summo genere nato, illius silio, qui iuris civilis in primis peritus suit. Atque etiam hoc praeceptum ossicii diligen-51 ter tenendum est, ne quem unquam innocentem iudicio capitis arcessas id enim sine scelere fieri nullo pacto potest. Nam quid est iam iithumanum, quam eloquentiam, a natura ad salutem hominuit et ad conservationem datam, ad bonorum pestem perniciemque eonvertere de tamen, ut hoc sugiendum est, item est habendum religioni, nocentem albquando, modo ne nefarium impiumque defendere Vult hoc multitudo, patitur consuetudo, sert etiam humanitas. Iudicis est, semper in ausis verum sequi patroni, nonnumquam
veri simile, etiamsi minus sit verum, defendere quod scribere praesertim cum de philosophia scriberem non aud rem, nisi idem placeret gravissimo Stoicorum Panaetio Maxime autem et gloria paritur et gratia defensionibus eoque maior, si quando accidit, ut ei subveniatur, ii potentis aliam Mareus dieser,urde voti M. Terentius Varro adoptir und waret Consul. den Augur Servilius de linterschleis an . ei dieserseine Vater L. Liei lius 102 Prator mesen En resfungen elanst
Albucius egen i pressungen, die e ais Proprator in Sardinien ver-
eis atque ingruae, omn in istum
103쪽
AEFFICIIS UB. u. CAP. Ib. cuius opibus circumveniri urgerique videatur, ut nos et saepe alias, et adolescentes contra L. Sullae dominantis opes pro . S. Roscio Amerin secimus quae, ut scis, extat oratio.
1s Sed expositis adolescentium Ossiciis, quae valeant ad glo-52riam adipiscendam, deinceps de beneficentia ac de liberalitate dicendum est. Cuius est ratio duplex. Nam aut opera benigne sit indigentibus, aut pecunia. Facilior est haec posterior locupleti praesertim sed illa lautior ac splendidior ei Hro sorti claroque dignior. Quamquam enim in utroque inest gratificandi liberalis voluntas, tamen altera ex arca, altera ex virtute depromitur largitioque, ita sit ex re familiari, sontem ipsum benignitatis exhaurit. In benignitate benignitas tollitur qua quo in plures usus sis, eo minus in multos 53 uti possis. At qui opera, id est virtute et industria, beneficiet liberales iniit, primum ii pluribus profuerint, eo plures ad benigne faciendum adiutores liabebunt Delii consuetudine' benescentiae paratiores emini et ianiqua ii exercitatiores ad bene de multis promerendum. Praeclare in epistola quadam Alexandrum liuim Philippus accusat, quod largitione benivolentiam Macedonum consectetur Ouae te, malim, inquit, ratis in istam spem induxit, ut eos tibi Meles putares fore, pecunia corrupisset an tu id agis, ut Murennes nonis regem suum, sed ministrum re praebvorem speren fore pMne ministrum et praebitorem quo quid sordidius regi melius etiam, quod largitionem corruptelam ess dixit. Fit enim deterior, qui accipit atque ad idem semper expectan-5ι dum paratior. Hoc ille silio, sed praeceptum putemus omnibus. Quamobrem id quidem non dubium est, quin illa benignitas, quae constet ex opera et industria, et honestior sit, et satius pateat, et possit prodesse pluribus. Nonnunquam
tamen est largiendum, nec nos benignitatis genus omnino repudiandum est, et saepe idoneis hominibus indigeniduis de
mala re alio ali. 15. 2. ae de liberalitu e. s. xv I, 2.
54. Hoc ille fllio numi.prammictatius pateat, . . plures res emeia Late patere, einen Miten Wirkungskreis haben , gl. I. 4. 92. de r. l. 55, 235 iuris sciaentia et magna est et lata patet et ad multos pertinet et ommos honor semper tu eis.
104쪽
re familiari in mendum sed diligenter atque moderate. Muli enim patrimonia Oderunt ine sulte largiend'. Quid autem est stultius, quam, quod libenter facias, curare, ut id diutius sacere non possis Atque etiam sequuntur largitionem rapinae. Cum enim dando egere coeperunt, alienis bonis minus afferre coguntur. Ita, cum benivolentiae comparavdae causa benefici esse velint, non tam studia assequut iureorum, quibus dederunt, quanta dia inim, quibus adem mini Quamolarum nec in laudenda res est familii ris, iis eam benignitas aperire non possit, nec ita reseranda, ut paleat omnibus modus adhibeatur, isque reseratur ad lacultates. omnino meminisse debemus id, quod a nostris homissibus saepissime usurpalum, iam in proverbii consuetudinem venit,
largitionem undum non habere. Etenim quis potest modus esse, cum et idem qui consuemini, et idem illud alii desiderent' omnino duo sunt genera largorum, quorum alteri prodigi, in alteri liberale . Prodigi, qui epulis, ei viscerationibus, ei gladiatorum muneribus, ludorum venationumque apparaui, pecunias profundunt in eas res, quarum memisi iam aut brevem aut nullam Omnino 'nt relicuiri Liberales autem, qui in suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicomini, aut in ullarum collocatione adiguant, aut opitulantur in re vel quaerenda, vel augenda. Itaque miror, quid in mentem venerit Theophrasis in eo
diligenter, sparsam, opp. mytiae. xl. q. 87 diligentia et parsimonia res familiaris conservari debet. l. 92 res familiaris augeatur ration diligentia misimonia. μι-- is das igentilia inliche Pra- dieat ines uten paterfamilias dervolistandige Aiisdruch dieser Eippenseban is diligentia rei dimiliaris, rat xv l. 38i, wie x. . Atii patre tuto est diligente Nep. Att. 1
ili Extremis avaritia; si ad Herenn IV 25 35 Non si ista diligentia, se avaritia, ideo quod ostatutinua aecurata Onservatio suorum, amaritia injuriosa appetitio alienorum ib. 34. 46 rat siquis hominem prodigum et luxuriosum illudens parcum et dili
105쪽
DE OFFICIIS LIB. u. CAP. l6. libro, quem de divitiis scripsit in quo multa praeclare, illud absurde. Est enim multus in laudanda magnificentia et ap-' paratione popularium munerum taliumque sumptuum facultatem ructum divitiarum putat. Mihi autem ille fructus liberalitatis, cuius pauca exempla posui, mitto et maior videtur et certior. Quanto Aristo gravius et verius nos reprehendit, qui has pecuniarum essusiones non admiremur, quae
fiunt ad multitudinem deliniendatis a ii, qui ab hoste obsidentur si emere aquae sextarium mina cogantur, hoc primo incredibile nobis videri, ominesque mirari, sed, cum attenderint, veniam necessitati dare in his immanibus iacturis infestisque sumptibus nihil nos magno opere mirari cum praesertim neque necessitati subveniatur, nec dignitas augeatur, ipsaque illa delectatio multitudinis sit ad breve exiguumque tempus, eaque a terissimo quoque in quo iamen ipso una
M. inparatione, Poenit, Subst.
von apparatus, pie insintsio, com ratio, perfectis, temperatio, mod ratio die Subst. Ei de adjecti is hsebraueliten Partico. Unumn a motus, perfectus v. s. v. sind. paratus aber ia synonyn niit magnin a. o. p. Sest. 4. 16 apparatissimi mox incentissim A
des aligeineinen Subjecis naturi teli mein Aristo teli die uiner er
andere, omnes, in. I. Eii g. M. admiremur, M. Eucili, b. in his mirari de n. l. 2. ir quibus hoc Primum est in quo admireria levissimo quoque , unil profecta C ad salii. IX. 16 etiam haeo levior est plaga ab amico qua m
debitore. l. p. Mur. 30. nostri illi a Plutone et Aristotele nio rati homines is temperauaiunt s. vnte Ill iis mi Tusc. V. l. iis a Socrate et Platone profecti philosophi. men egensata ii diese liberalitus eoiuin hominum beEe ichnet . 63 -- benignitas hest gravimn hominum atque nasζrtorum Lactanti l 1 22 ovi enim ieendum est de iis,
qui populari et italo Nesi ' sol maxnis urbibus suspeeturas pes
106쪽
cum satietate, memoria quoque moriatur voluptatis. Benebretiam colligit, haec pueris et mulierculis et servis et sera ο-rum simillimis liberis esse grata gravi vero homini, et ea, quae mini, iudicio certo ponderanti, probari posse nullo modo uuamquam intelligo, in nostra civitate inveterasse uim bonis temporibus, ut splendor aedilitatum ab optimis ubris postuletur. Itaque et P. Crassus, cum cognomine dives, tum copiis, lancius est aedilicio maximo munere, et paulo post L. Crassus clim omnium hominum moderatissimo, Q. Mucio, magnissicentissima aedilitate sincius est deinde C. Claudius, Appii illius multi post, Luculli, ortensius, Silanus. Omnes autem P. Lentulus me consule, vicit superiores. Hunc est Scaurus imitatus Magnificentissima vero nostri Pompeii munera secundo consulatu in quibus omnibus quid
welche inveterasse gewinne hann in consuetudine esse , VeraniaSSt.
P. Crassus, de Vater des Trium- 's, consul 97. i. amelo scaevola de Ponim
sex verwaltet mitisusnali me des Tribunatiund de Censu alle Siaals- uniter genteinsani nil dem Redner
plurium p ιznam Romae princeps dedit P. Scaevola P. F. in curuli aedilitate. Auch in err IV, 9,
ara miri dies Aediltiax, die insa. 03 et unter die herili intengerechnet. . C. Claudius iit dem pinamen
Xamps gwisehen lephante undStieren De Redner Hortensius War 69. D. Iunius Silanus 62 Consul. P. Lentii a P. Corninus Le tutus Spinthe wa 63 edit, IConsul. Val. Max. II, 4, 6 scenam -- amentatis choragia, ad avit. Maurus. S., I, 38. Ascon.
argunt. r. p. Scauro aedilitatem
summa magnificentia gessit inia. 583, adeo ut in eius impensas opes suas absumpserit magnum: que aes alienum contraierit lebersei nur mi die auer de Spieleerbautes Theater Plin. XXXV l. 24. Docebimus insaniana eorum des Caligula Nero victam pritatis opstibus M. Scauri, inius nescio an se ita minime prostraverumores civiles mst squ sit Sullae malum tanti privigni potentia quum procriptione tot milium. me stes in aediluat sua opus mutant imu quae unquam fuere Humana manu facta te, Pompeii In seinem Zwellen Consulat bb erbaute er in heateridas er init xwei de Venus una I teloria gemethte Tenipei unxiuit Saule ligangen Vgl. 59 schinuichte, und welchesis priichtig war, assTertullian despectac. 10 sagi Pompeio Mamus, solo theatro suo via r. Die Spiete die e gab, Iiesse alle agewesenen an Prachi mei hinter siet, Ziim Thierkan prWare 500 Lοwen, l0 Panther und
107쪽
10ν. γγ Ly. . DK OMNI S LIB. U. CAP. LI. 17 milii Iaceat, vides. Inanda tamen suspicio est avaritiae. 58 Mamerco homini divitissimo, praetermissio ae lilitatis consulatus repulsam attulit. Quare et, si postulatur a populo, bo nis viris si non desiderantibus, at tamen approbantibus, sa-ciendum est modo pro facultatibus, nos ipsi ut secimus; et, si quando aliqua res naaior atque utilior populari largitione acquiritur; ut Oresti mi per prandia in semitis decumae noni in magno honori fuerunt. Ne M. quidem Seio vitio datum pSt, quod in caritate asse modium populo dedit Magna enim se et inveterata invidia nec turpi iactura, quando erat aedilis, nec maxima litu iavit sed tonori summo nuper nostro Miloni fuit, qui gladiato lituis emptis rei publicae causa, quae salute nostra continebatur, omnes P. Clodii conatus furoresque compressit. Cutis igitur largitionis est, sit aut necesse est aut utile. In his autem ipsis mediocritatis regula p-
bstima est L. quidem Philippus Q. F. magno vir ingenio in
eunt des Sulla naeli derae iuuiis de Marius Plui. Sulla M. des
Seius ab in Miner Aedilita 74 Plin. XV ii dei Plebs Getreide und
As haben siners Aedilen deii Modius
108쪽
' DEAEFFIGIS LIB. u. CAP. I8. 103 primisque clarus, lotiari solebat, se sine ullo munere ade- plum esse omnia, quae haberentur amplissima. Dicebat idem Cotta, Curio. Nobis quoque licet in hoc quodam modo gloriari. Nam pro amplitudine honorum, quos cunctis sustia glisadepti sum iis nostro quidem anno, quod contigit eorum nemini quos modo nomitiavi, sane exiguus sunt pius aedilitalis fuit. Atque ei iam illae impensae meliores, muri, navalia, 60 Porius, quarum ductus, Omniaque, quae ad usum rei publicae pertinent. Quamquam, quod prae Sens tamquam in manum datur, iucundius est tamen haec in OSterum Iratiora. Theatra, porticus, nova templa, verecundiu reprellendo, propter ompeium sed doctissimi non probant, ut et hic ipse Panaetius, quem multum in his libris Secutus sum, non interpretatus et Phalere iis Demetrius, qui Periclem, lil incipem Graeciae vituperat, quod lantam pecuniam in praeclara illa propylaea coniecerit. Sed de hoc geliere lotu in iis libris, quos de re publica scripsi , diligenter est disputatum. ota igitur at o talium largitionum genere vitiosa est, teniporibus necessaria; et tum ipsum et ad sacultates accolnimodanda et
Is illo autem altero genere largiendi, quod a liberalitate 19
proficiscit tir non uno modo in disparibus causis assecti esse sit debemus. Ἀlia causa est eius qui calamitate premitur, et eius, qui res meliores quaerit, nullis suis rebus adversis. Prope iis io benignitas esse debebit in calamitosos nisi I orte 62 erunt digni calamitate. In iis tamen, qui se adiuvari volent, non ne affligantur, sed ut altiorem gradunt ascendant, restricli omnino esse nullo modo debemus sed in deligendis
idoneis iudicium et diligentiam adbibere. Nam praeclare Ennius: Beneideta male locuta, malefacta drbitror. Quod autem tributum est bono viro et grato, in eo eum ex 63 ipso fructus est, luna etiam ex ceteris. Iemeritate enim remota, gratissima est liberalitas eoque ea in studiosius plerique
laudant, quod ultimi cuiusque bonitas commune perfugium
Ea annalia iteret iii in Stelle lum ipsum, da mi ers noch. de antialten urne . ei ira cie de Pilius L n. l. 20 65 Regulum tum ρ- nainlic die duas uir iiii l. . die amn cum vigiliis et fam u- Aedilitat tui 38. die Pruvi iiii l. claretur, lamat vis ius beatiorem
109쪽
104 D 0FFICIIS Lib. I. CAP.i8.est omnium Danda igitur opera si, ut iis beneficiis itam plurimos assiciamus, quorum memoria libet is posterisque prodatur, ut iis ingratis esse non liceat. Omnes enim immemorem bene1icii oderunt eamque iniuriam in delerrenda liberalitate sibi etiam ieri, eumque, qui laciat, communem hostem tenuiorum putant. Atque haec benignitas etiam rei publicae est utilis, redimi e servitute captos, locupletari tenuiores quod qui dem vulgo solitum fieri ab ordine nostro, in oratione Crassi scriptum copiose videmus. IIanc ergo consuetudinem benignitatis largitioni munerum longe antepono. Haec est gravium hominum atque magnorum illa quasi assentatorum populi, multitudinis levitatem voluptate 64 quasi titillantium. Conveniet autem cum in dando munificum esse, tum in exigendo non acerbum in omnique re contrahenda, Vendendo, emendo, conducendo, locando vicinitatibus et confiniis aequum et sacilem, multa multis de iure suo cedentem, a litibus vero, quantum liceat, et nescio an paulo plus etiam quam liceat, abhorrentem. Est ei sim non modo liberale, paulum nonnunquam de suo iure decedere, sed interdum etiam fructuosum. Habenda autem ratio est rei familiaris, quam quidem dilabi sinere, flagitios lini est, sed ita, ut illiberalitatis avaritiaeque absit suspicio. Posse enim liberalitate uti, non spoliantem se patrimonio, nimirum est pecuis hiae fructus maximus necte etiam a Theophrasto est laudata hospitalitas. Est enim, ut mihi quidem videtur, valde decorum, patere domus hominui illustrium hospitibus illustribus:
18.63. eamque iniuriam, vi eleb c pruria eos homines fortunis
eum liberalitas deterreatur. In mortuos auo sumptu extulit. Eeigi de Grun an wie dein V, ab ordine nostro, dein Senatο-24.7 Ita parvae et eae me sunt rensiand. istus ---iones bonorum, tu, axi omniato n. Levatur haeque madmodum stellae in radiis, particula quaedam vocis assentat solis, sic istae in virtutum splen rum qui nillaces melorum simu-dore re emantur quidem. Liv. latione se ad populi voluntatem
XLV 4 . Maria pericula timere convertunt ossensio, cum largitio coepi, in tanta necunia regia iis munerum aedilicioruni fiat opumis italiam traiici mutet victor exor viris approbantibus, blanditiis ali
cis transportando, . . um tem et assentationibus enivolem
traiicienda et oransportandus iam civium olligere turpe iudi-
110쪽
idque etiam rei publicae est ornamento, homi'es externos hoc liberalitatis genere in urbe nostra non egere Est autem etiam vomenter utile iis, qui honeste posse multum volunt, per hospites pud externos populos valere opibus et gratia. Theophrastus quidem scrihil, Cimonem Athenis etiam in suos curiales Laciadas hospitalem suisse. Ita enim instituisse, et villicis imperavisse, ut omnia praeberentur, quicunque Laciades in villam suam devertisset. Quae autem opera, non largitione, benescia dantur, haec Dium in universam rem publicam, tum in singulos cives con 65 Ieruntur. Nam in iure cavere, consilio iuvare, atque hoc scientiae genere prodesse quam plurimis, vehementer et ad opes augendas pertinet, et ad gratiam: Itaque cum multa praeclara maiorum ium quod optime constituti iuris civilis sumn io .mper in honore sui cognitio atque interpretatio; quam quidem ante hanc confusionem temporum in possessione sua principes retinuerunt nunc ut honores, ut omnes dignitatis gradus, sic huius scientiae splendor deletus est: idque eo indignius, quod eo tempore hoc contigit, cum is esset qui Omnes superiores, quibus honore par esset, scieno ita facile vicisset Haec igitur pera, grata multis, et ada neficiis obstringendos homines accommodata. Atque huic arii os
niari aus I, 86 tradetque se totum 'eip. neque opes aut potentiam con- sectabitur; de sin I, l8 60 sero sentisint ''utra se aut pecunia, stet . duisse aut imperiis aut opibus aut gloriae stetit undis a is das Ei-genthinlieli de opes, das thre Μaeli steli aut Connexione und
un I 25 In quiδus autem maior animus est, in iis emmiae cupi
ditas spectat ad opes et ad grat fleandi su aram. 646 Uranuus in rep. plerumque arguor ει
saetissi, ut opes quam maximas eo equantur et sine vi potius sum periores quam iustitia pares.
etiam in suos euriales, nichiblos gesen Frenide, solidern aueh
19 65. cavere, unil alicui, Mili erihellen. ant hane eonfisionem te rem d. i. ante horum eo,'sionem temporum, o in Pis. 34. 3 totis volutationibus corporis. 39, Maumetor tuus provincias. mos esset d. i. viveret. Ermein de Semus Sulpicius Bullis, de erate Rechisselehrte seiner