M. Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium libri tres

71쪽

ricles, cum haberet collegam in praetura optio clem, iique de communi ossicio convenissent, et casu formosus puer prae teriret dixissetque Sophocles, O puerum pulchrum, Periclei At enim araetorem, Sophocle, decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere. Atque hoc idem Sophocles si in athletarum probatione dixisset, iusta reprehensione caruisset tanta vis est et loci et emporis. Ut si qui, cum causam sit acturus, iii itinere aut in ambulatione secum ipse meditetiir auit si quid alvi attentius cogitet, non reprehendatur at hoc idem si in convivio iaciat, inhumanus videatur, 115 inscitia temporis. Sed ea, quae multum ab humpnitate discrepant, ut, si quis in foro cantet, aut si qua est alia magna

perverSitas, facile apparet, nec magno opere . admonitionem et praecepta desiderat. Quae autem parva videntii esse delicta, neque a multis intelligi possunt, ab iis est diligentius declinandum. Ut in idibus aut in tibiis, quamvis paulii mdiscrepent, tamen id a sciente animadverti solet sic videndum est in vita, ne sorte quid discrepet vel multo etiam

magis, quo maior et melior actionum, quam Sonorum, On-41 centus est. Itaque, ut in fidibus musicorum aures vel mi- 146nima sentiunt sic nos, si acres ac diligentes esse volumus animadversoresque vitiorum, magna Saepe intelligentiis ex parvis. Ex oculorum obtutu, ex superciliorum aut remissione aut contractione, ex maestitia, ex hilaritate, ex risu, ex locutione, ex reticentia, ex contentione vocis et submissione,

ex ceteris similibus facile iudicabimus quid eorum apte fiat, quid ab ossicio naturaque discrepet. Quo in genere non est incommodum, quale quidqlio eorum sit, ex aliis iudicare, ut, si quid dedeceat in illis, vitemus ipsi. Fit enim nescio quomodo, ut magis in aliis

for digna, sed is convivio qui Singular, de Wirisaeli de besten

72쪽

- orescus LIB. I. AP. 41. 67 eeritamus, quani in nobismet ipsis, si quid delinquitur. Ii que facillime corriguntur in discendo, quorum vitia imitantur emendandi causa magistri. Nec vero alienum est, ad ea eligenda, quae dubitationem io asserunt, adliabere doctos homines, vel etiam usu peritos, et, quid iis do quoque mei genere placeat, exquirere Maior enim pars e sere desere solet, imo a natura ipsa deducitur. In quibus videndum est, non modo quid quisque loquatur, sed etiam quid quisque sentiai, atque etiam qua de causa quisque sentiat. Ut enim pictores, et ii, qui signa fabrica

tur, et, vero etiam poetae, suum quisque pus a vulgo comsiderari vult, ut, si quid reprehensum sit a pluribus, id cu rigatur; hique et secum, et ex aliis, quid in eo peccatum sit, exquirunt; sic aliorum iudicio permulta nobis et facienda, et non facienda et mutanda, et corrigenda sunt. Quae ver more agentur institutisque civilibus, de iis ionihil es pra eipiendum. Illa enim ipsa praecepta sunt. Nec quemquam hoc errore duci Drtet, ut, si quid Socrates aut Aristippus contra morem consuetudinentque civilem secerint, locutive sint, idem sibi arbitretur licere. Magnis illi et divinis bonis hanc licentiam assequebantur. Inicorum vero . ratio tota est elicienda. Est enim inimica verecundiae, hine qua nihil rectum esse potest, nihil honestum. Eo autem, iis quorum vita perspeci in rebus honesiis atque magnis est, bene de re publica sentientes, acam meritos aut merentes, sic, ut aliquo honore aut imperio assectos, observare et co-

147. ad ea eligenda ur stati ad eligendum in iis also ad ea diati an

e fers de ferri, Manlita tu licto

et eae aliis. So nach de Spurender hesten dss. . elehe et aliis

148. Soerales. Dicitur ortassis

propter petulantiam linguae iura moeralia Atheniensium palam btuperanda laximeque propter liberant in iudicio capitis contumaciam iTusc. I, 29 etii omnimoque is, in officinis disserere solitus, multos offenderat quibus ut Tinioni ἐν-

status et M. eiicienda. Dieser Ausdruch. St.

73쪽

D OFFICIIS LIB. l. LAR 42. Iere debemus tribuere etiam multui senectutia cedere iis, qui magistratum habebunt habere delectum civis et peregrini in ipsoque peregrino, privatimne an publice venerit. Ad Summam, ne agam de singulis, communem totius generis hominum conciliationem et consociationem colere, tueri, Servare debemus. 44 Iam de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, iii 150 sordidi Sint haec sere accepimus. Primum improbantur ii quaesius, qui in odia hominum incurrunt, ut portitorum, ut seneratorum. Illiberales autem et sordidi quaestus mercenariorum omnium, quoruni operae, non quorum arte emuntur. Est enim in illis ipsa merces aucto lanient lim Servitutis.

Sordidi etiani putandi, qui mercantur a mercatoribus, quoustatim vendant. Nihil enim proficiant, nisi admodum mentiantur; nec vero est quicquam turpius vanitate. Opificesque omnes in sordida arte versantur. Nec enim quicquam ingenuum potest habere uicina. Minimeque artes eae probandae, quae ministrae sunt voluptatum: Ceturii, tumi, coqui, fartores, piscature ut ait Terentius. Adde huc, si placet, unguentarios, alia- i5itores, totumque miluin talari uin uitibus autem artibus aut prudentia malui inest, aut non mediocris utilitas quaeritur, ut medicina, ut architectura, ut doctrina rerum honestarum, hae sunt iis, quorum ordini conveniunt, honestae Mercati ira autem, si tenuis est, sordida putanda est: si magna et co

piosa, multa undique apportans multisque sine vanitate impertiens, non est admodum , vituheranda. Atque etiam, si

74쪽

- 0FFICUS LIB. I. CAP. 43 satiata quaestu, vel contenta potius, ut saepe ex alto in por-llim, ex ipso portu se in agros possessionesque contulerit, videtur iure optimo posse laudari. Omnium lilem rerum, ex quibus aliquid acquiritur, nihil est agri cultura melius, nihil dulcius nihil homine, nihil libero dignius. De qua, quoniam in Catone Imaiore satis naulla diximus, illinc assu , mes, quae ad hunc locum pertinebunt. Sed ab iis partibus, quae sunt honestatis, quem ad mo- 4sdum ossicia ducerμntur, satis expositum videtur. Eorum autem ibaipsorum quae honesta sunt potest incidere saepe contentio et comparatio de dii Ohus honestis ulrun tionestius qui loeus a Panaetio est praetermissus. Nam tum n ni honestasul anet a partibus quattuor, quarum una sit cognitionis altera communitatis, tertia illa gnanimitatis, quarta moderationis; hae in deligendo officio saepe inter se con parentur neceSSe est. Placet igitur, aptiora esse naturae ea sticia, quae ex l53 Comu unitate, quam ea, quae ex cognitione ducantur idque hoc argumento consimilari potest, quod, si conligerit ea vita sapienti, ut in omnium rerum affluentibus copiis quamvis 'omnia, quae cognitione digna sint sumna otio secum ipse consideret et contempletur tamen, si solitudo tanta sit, uti ominem videre non possit. excedat e vita. Princepsque omnium virtutum illa sapientia quam so pia Graeci vocant prudentiani enim quam Gr8ec φρονησιν, aliam quandam intelligimus quae est rerum expetendarum fugiendarumque

scientia illa aulem sapientia, quam principem dixi, rerum est divinarum et humanarum scientia, in qua continetur deorum et hominum communitas, et societas inter ipsos.

75쪽

0FFICIIS LIB. I. CAP. 44. Ε si maxima est, ut est, certe necesse est, quo lis communitate ducatur officium, id esse maximum. Etenim cognitio contemplatioque naturae manca quodam modo atque inchoata sit, si nulla actio rerum consequatur. Ea autem actio inliominum commodis tuendis maxime cernitur. Pertinet igitur ad societatem generis immani. Ergo haec cognitioni an- 454 leponenda est. Atque id optimus quisque re ipsa ostendit et iudicat. Uilis enim est tam cupidus in perplaicienda cognoscendaque rerum natura, ut, si ei tractanti contemplantique res cognitione dignissimas subito sit allat uni periculum discrimenque patriae, cui subvenire opitularique possit, non illa omnia relinquat atque abiiciat, etiam si dinumerare se stellas alit metiri mundi magnitudinem posse arbitretur Atque hoc idem in parentis, in amici re aut periculo secerit. Quibus rebus intelligitur studiis olliciisque scientiae prae-- ponenda esse mici iustitiae, quae pertinent ad hominum caritatem, qua nihil homini esse debet antiquius. M Atque illi quorum studia vitaqile omnis in rerum co- i55 gnitione versata est, tamen ab augendis ii ominum utilitatibus

et commodis D recesserunt. Nam et erudiverunt multos, quo meliore cive utilioresque rebus suis publicis essent:

ut hebanum Epaminondam Lysis Pythagoreus S racusium

Ea si maiί- οι d. i. princeps

fur aptiora esse naturas ea n licia quae eae commu ritate ducan

magis arbitrabar rem ESSE, ι et

disendi ardore rami propior et aetate innitimosior. Etenim id

ram ... priore agere partes Hor

tensium desin Ill 2l 7 Minime ver probatur huic disciplinas aut inicitiam ιι δει stitiam pro piis utilitates ascisci aut probaria Eaed Qenim utilitates poterunt eas labe iactare atque pervertere. Etenim nec iustitia nec amicitia esse, imo poterunt, nisi ipsus per se ea Petos Madv. iis, 1. 3.154. est tam cupidus in perspicienda, si s et fritim Et sorschen. de iiiv. u. 0, 33 qui in illa re turpis aut cupidus luteressii uiret

petulans fuerit, hac quoque inroeum deliquisse. Zu est in M. de sen. 3. 49 videbamus in stu

dasii sed hoc idem etiam post mortem ο=tumentis lifferarum asse-

these. l. 33. Lysis, de nach d et Verbannungaus se iner Vaterstadi arent Meli.

76쪽

0Fricii Lino. CAP.M. i. Dionem Plato multique multos nosque ipsi, quicquid ad rem publicam attulimus, si modo aliquid attulimus, a doctoribus

atque doctrina instructi ad eam et oruali accessimus. Neque b6 solum vivi ais Itie praesentes studiosos discendi erudiunt at que docent, sed hoc idem etiam post mortem monumentis litterarum assequuntur nec qim locus ullus praetermissus

est ab iis, qui ad leges qui ad mores, qui ad disciplinam

rei publicae pertineret ut otium suum ad nostrum legotium contulisse videantur. Ita illi ipsi doctrinae studiis et sapienditiae dediti, ad hominum utilitatem suam intelligentiam prudentiamque potissimum conserunt. Oli eamque etiam causam eloqui copiose, modo priuienter, melius est, quam Vel acutissime sine eloquentia cogitare quod cogitatio in se ipsa

Vertitur, eloquentia complectitur eos, quibuscum communitate iuncti sun ius. Atque ut apium examilia non singendorum 157s3Vorum cauSa congregantur, sed, cum congregabilia natura sint, singunt favos sic homines, ac multo etiam lagis, natura congregati adhibent agendi cogitandique sollertiam. Itaque nisi ea virtus, quae constat ex hominibus tuendis, id est ex societate generis una ani, allingat cognitionem rerum, solivaga cognitio et ieiuna videatur; lenique magnitudo animi, remota communitate coniunctioneque humana, seritas sit quaedam et immanitas. Ita si, ut vincat cognitionis studium consociatio hominum atque conana unitas. Nec Verum est, ib8 quod dicitur a quibusdam, propter necessitatem vitae, quod ea, quae natura desideraret, consequi sine aliis atque efficere non possemus, idcirco initam esse eum hominibus commu-

mainiane philosophamur quod et ibr. homines, ac mulio etiam

tius orum sententiis, et doctisM- mihi solum, sed etiam atque adeo mor/Di hominu . familiaritato, mulio potius, natus sum putria quibus emper domus nostra sto attingat. S. Eu l. 52. ruit, et principes illi, Diodotus cstmmunitas coniurictioneque.

bus institialiis mus. cero die Vergleichungriwischen der156. ab iis de fili. IV. 2 5 an Τali serLeit in Gerecliti thei trietum dico a Meteribus Peripateticis her citrii te iii die der eislieit Acudemicisque illum locum quem und erecti tigkei gestetit, egen

77쪽

72 D OFFICIIS LIB. l. AP 45. nitatem et societatem quod, si omnia nobis, quae ad victum cultumque peletinent quasi virgula divina, ut aiunt, suppeditarentur, tum optimo quisque ingenio negotiis omnibus omissis, totum se in cognitione et scientia collocarot Non est ita. Nam et solitudinem sugeret, et socium ludi quae . reret tum docere, tum discere vellet, tum audire, tum dicere. Ergo omne ossicium, quod ad coniunctionem hominum ei ad societatem tuendam valet, anteponendum es illi Oilicio intimilcognitione et scientia continetur. 4s Illud sorsitan quaerendum sit, num haec communitas, 159 quae maxime est apta naturae, sit etiam moderationi mo- destiaeque semper anteponenda. Non placet. Sunt enim quaedam partim ita foeda partim ita lagitiosa ut ea ne conservandae quidem patriae causa sapiens facturus sit. Ea

Posidonius collegit permulta, sed ita taetra quaedam, ita obscoena, ut dictu quoque videantur turpia. Iaec igitur non suscipiet rei publicae causa ne res publica quidem pro se suscipi volet. Sed haec commodius se res habet, quod non potest accidere tempus, ut intersit rei publicae, quicqtiam 160 illorum sacere sapientem. Quare hoc quidem essectum sit, in ossiciis deligendis id genus ossiciorum excellere, quod teneatur hominum societate. Etenim cognitionem prudelitiamque sequitur considerata actio. Ita fit, ut agere considerate pluris sit, quam cogitare prudenter. Atque haec quidem hactenus. alefactus est enim locus ipse, ut non sit diui-

cile in exquirendo officio, quid cuique sit praeponendum,

heben.

78쪽

videre. In ipsa autem communitate sunt gradus ossiciorum: ex quibus, quid cuique praestet, intelligi possit ut prima diis immortalibus, secunda patriae, tertia parentibus, deinceps gradatim reliquis debeantur. Quibus ex rebus breviter disputatis intelligi potest, non solum id homines solere dubitare, honestumne an turpe sit sed etiam, duobus propositis honestis, utrum honestius. Hic locus a Panaetio est, ut supra dixi, praetermissus. Sed iam ad reliqua pergamus.

79쪽

Quemadmodum ossicia ducerentur ab honestate, Iiarcesti, atque ab omni genere virtutis satis explicatum ari istor libro superiore sequitur, ut haec ossiciorum genera persequar, quae pertinent ad vitae cultum, et ad earum rerum, quibus utuntur homines, facultatem, ad opes, ad copias. In

quo rum quaeri dixi, quid utile, quid inutile tum ex utilibus quid utilius aut quid maxime utile. De quibus dicere aggrediar, si pauca prius de instituto ac de iudicio meo

dixem.

Quamquam enim libri nostri complures non modo ad legendi, sed etiam ad scribendi studium excitaverunt, tamen interdum ver eor, ne quibuidam bonis viris philosophiae nomen sit invisum, mirenturque, in ea tantum me operae et temporis ponere. Ego autem quam diu res publica per eos gerebatus, quibus se ipsa conmiiserat, omnes meas curas eo-gilationesque in eam conserebam cum autem dominata unius Omnia tenerentur, neque esset usquam consilio aut auctbritati locus, socios denique inendae rei publicae, sum

tum quaeri disi, quid utile, quia inutile, eine Bandbemerkuns u

rudicio, ichtting. 2. Ego autem De euentliche

niit Nihil agere autem cum animus non posse etc., die demselben vor-

80쪽

- FFIClIS LIB. II CAP. 2. 75 mos viros, anusissem nec me angoribus dedidi, quibus essem consectus, nisi iis restitissena nec rursum indignis io mine docto voluptatibus. Atque utinam res publica stetisset, quo coel iri a statu nec in homines non tam commutandarum, quam evertendarum rerum cupidos incidisset. Primum enim, ut stante re publica sacere solebamus, in age luto plus quam in scribendo, operae poneremus deinde ipsis scriptis non

ea, quae nunc, sed actione nostras mandaremus u saepe secimus. Cum autem res publica, in qua omnis mea cura,

cogitatio, per poni solebat, nulla esset omnino, illae scilicet litterae conticuerunt, forenses et senatoriae. Nihil agere 4 autem cum animus non posset, in his studiis ab initio versatus aetatis existimavi, honesiissime molestias posse deponi, si me ad philosophiam retulissem. Cui cum multum adolescens discendi causa lena poris tribuissem, posteaquam honoribus in Semire coepi. aeque totum rei publicae tradidi lantum erat philosophiae loci, quantum supersuerat amicorum et rei publicae tempori. Id autem omne confuniebatur in legendo scribendi otium non erat. Maximis igitur in malis alio tamen boni assecuti videmur, ut ea litteris mandaremus. quae nec erant satis nota nostris, et erant cognitione dignis

sima. Quid enim est, per deos, plabilius alitentia quid praestantius' iii homini melius quid homine dignius' sano igitur qui expetunt, philosophi nominantur nec quic-

angoribus. iinmier aur gesten fungi munere debebam ιs, non murtige is icti ers Et bes orgen de modo operam nostram nunquam lebe sericlitet. Ebens de in t a populari coetu removimua, Sed

V. I, 3. De angor Tusc. IV. 8, 18 nisi forensem. Unter dei actionesias . aegritudo premon definiri. . uni litora siti ita tui lici se iuein vir ib. 6. 6 ais in Enterari senilichen eden Eu ers teli n. de aegrettudo propter raesens quantum suPerfuerat amico-

mali mi, nicti des metis bellan rum .e rei p. tempori, at die deli Interesse de Fre unde und

re War, weleheu Tae ann. I, 9 drin den nisi aude in denena libertas improspere Addita neunt mani sicli est ei uicti die eit.

Enter de homines cupidos si die demande gemidiiti Cist. Darum Antonius und se in Aidian Zii ver haben schon die Abschreiber thetis ste hen. Bonneli temporibus, thetis tempori corri scilio -- conticuerunt, inussten ori letalere is ebensi gut alter 'Deilicii naturlichi verstumnien Zu steres via. . mi. 69, 242. mu