M. Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium libri tres

91쪽

DE FFlCuS Lib. II CAP. ea est enim ipsa propter pellicatus suspicionem interfectus. Nec vero ulla vis imperii tanta est, quae premente metu, 26 possit esse diuturna. Testis est Phalaris cuius est praeter ceteros nobilitata crudelitas: qui non ex insidiis interiit, ut is, quem modo dixi, Alexaniter, non a paucis, ut hic no Ster, sed in quem universa Agrigentinorum multitudo impetum fecit id uid Macedones nonne Demetrium reliquerunt, universique se ut Pyrritum contulerunt Quid Lacedaemonios

iniuste imperantes nonne repente omnes sere socii deserue runt, Spectatoresque se otiosos praebuerunt Leuctricae cal Smitatis Externa libentius in tali re, quam domestica, recordor. Verit m lamen, quamdiu imperium populi Romani beneficiis tenebatur, non inittriis bella aut pro sociis . aut de imperio gerebantur exitus erant bellorum aut mites aut necessarii regum, populorum, nationum portus erat et refugium 27 senatus nostri auten magustratus imperatoresque ex hac una reis aximam laudem capere ludebant, si provincias, si socios aequi talo et fide defendissent. Itaque illud patrociniuimorbis terrae verius, quam imperium poterat nominari. Sensim hanc consuetudinem et disciplinam iam minuebamus: post vero Sullae victoriam pentius amisimus. Desitum est enim videri quicquam in socios iniquum, cum extitisset in cives tanta crudelitas. Ergo in illo secula est honestam causam non honesta victoria. st enim ausus dicere, hasta ο-

nien, ut de Demetrius Poliorcetes 287 wegenmurte undiocliinuit, onseinen Leuten im Stirlie gelassen,

S. Verrem amen, quamdiu etc. Dio Periode welche Cicero beab- siclitigie bat te ipse Gestali quamdiu imperium populi R. beneficiis tenebatur etc., tamdiu respublieariu et Aber de Vordersarie sindsu tela undisisse s mei ausM-

atque in a. clad . incidimus, redeundu est enim ad propositum, ' metui quam uri esseo uilio Hahrimus.

92쪽

sila, lini bona in soro venderet et bonortim viro mini, et locupletum, et certe civium, praedam se suam vendere Se

cutus est, qui iii causa impia, victoria etiam foediore, non. singulorum civium bona publicaret, sed universas provincias regionesque uno calamitatis iure comprehenderet. Itaque, 28 vexatis a perditis exteris nationibus, ad exemplum amissi imperii portari iii triumpho Massiliam vidimus, et ex ea urbe triumphari, sine qua nunquam nostri imperatores exaransalpinis bellis triumpharunt. Multa praeterea commemorarem nefaria in socios, si hoc uno quicquam sol vidisset indignius. Iure igitur plectimur. Nisi enim uiliorum in i unita scelera tulissemus, nunquan ad linum tanta pervenisset licentia a quo quidem rei sani illari ad paucos, cupidi latum ad multos improbos venit hereditas. Nec vero unquam bellorum civi-29lium semen et causa deerit, dum homines perdit hastam illam cruentam et meminerint et sperabunt. Quam P. Sulla cum vili rasset, dictatore propinquo Suo, idem sexto tricesimo anno post a sceleratiore a Sta non recessit. Alter autem, qui in illa dictatura scriba fuerat, in hac suit quaestor ur

banus. Ex quo debet intelligi, talibus praemiis propositis,

Bech oder ii reelit. c. in Veri .lIl. 6 ut eo ni iure essent quotuissent in Rull. lli. 2 libora m liore tur sunt quam εο UN. 28. ad inemptum, uni Beweis. Marseine i atte ais caesar die Legale de Pompeius versolgic. ilini die Thore verschlosse uni die Bel erun harinachica usgelialten.

Dan seserte ei in dem gallisellen

hilduns de Stadi. I ansalpinis bellis cebraueh-lielier is triumphare in hoste,duei vo Liv. XLV. 39. 3 de accessione potius belli quam de bello

triumphare.

nepotes, C. Dctavium eae dodrant , t L. Pinarium et P. Pedium in quadrant reliquo.

29. P. Sulla, de Nereides Di,

Auer uiuem, cornelius . in ciuent de Sulla nur Oeli aus sali. Or. Lepidi tr exaniit Sestieee quia hon ali str saltu satisquo tuti in imperii er ilis, nisi Vettitis P eens, scriba Cornelius alienabens

paratu producerint

93쪽

M moicus DB. I. Cis. s. nunOam iuuia bella civilia. Itaque pari etes modo urbis sumi et mament, iique ipsi iam extrema scelera metuentes: rem vero publieam penitus amisimus. Atque in has cladest idimus redeundum est enim ad propositum , dum merui, quam ori esse e diligi miniimus. Quae si populos Romano inlinis i metius accidere potuerunt, quid debent uiam Uiguli 'Quod cum perstumum sis, benivolentiae vim esse in mam metus imbecillam sequiui ut disseramus, Imibus rebus icissime possinaus eam, quam volumus, adipisci numad honore ei side artialem. Sed ea non pariter onmes egemus. Nam ad cuiusque tiam institutam accommodandum est, amulusne Iopus sit, an satis si a paucis diligi certum igitur hoc sit idque et primum et maxime necessarium, lamn

liaritates habere u amantium nos amicorum et nostra mirantium me enim est una es prorsus ut non mulium dissera inter summos ei mediocres viros eaque utrisque est 3i propemodum comparanda. Honore et gloria et benivolentia

civium fortasse non aeque omnes egent, sed iamen si tui haec suppetunt, adiuvant aliquantum cum ad cetera, tum ad amicitias comparandaS. Sed de amicitia alio libro dictuna est, qui inscribitur Laelius. Nunc dicamus de gloria, qtiam quam ea quo itue de re duo sunt nostri libri sed attingamus, quandoquidem ea in rebus maioribus administrandis adiuvat plurimum Sum- ma igitur et perseel gloria constat ex tribus iis si diligit multitudo, si ideii hahet, si cum admiratione quadam io-nore dignos pulat. Haec autem, si est simpliciter breviterque dicendum, quibus rebns pariuntur a singulis eisdem serea multitudine. Sed est alius quoque quidam aditus ad mul

dum is mi Bonne aus da debet e vortet, das in eo iram ese est, et herivilem s. l. duo sunt nostri H i, die

uuastoren aus 40 ei holite, teris ei quaestores urbani ur ea Waltun des aerarium publieum iri

Tempe de Saturn. pariet metrarento. p. Mare.

3, 10 Parietes, medius μαι, ulmi, ut Mur, huius euriae tibi gratio uore gestitini, quod brevi

tempore tutura ait illa auctoritas in his maiorvin suorum et uis sodibria.

94쪽

inudinem, ut in universorum animo sciati, piam innum pos-Ao primum de illis imus, viis mite dixi, benivolen-32tiae praec pia videam iis quae qisidem capitii benesciis maxime secundo autem loco olivi te benefica benivolentia minetur, eum a res oris non ε 3petii. Vehementer aulam amor miluuidinis eoi aovetur insa tima et opinione liber litatis, beneficentiae iustitiae, Mei, miliamque earum ii iurium, quae pertinent ad mansuetudinem morum ac stellitatem Eleisin illud ipsinn, quod honesium deorumque dicimus, quia

per se nutris placet, Minosque ninium natura et specie sua commovet, maximeque quasi perhicet ex his, quas comment Dravi, virtutibus ideirco illos, in quibus eas virtutes esse remur, a natura ipsa diligere cogimur. Atque hae qui deni causae diligendi gravissimae possunt enim praeterea nonnullae

esse leviores. ε .Fides autem ut habeatur, duabus rebus effici potest, 33 si existimabimur adepti coniunctam cum iustitia prudentiam. Nam et iis idem labemus, quos plus intelligere, quam nos, arbitramur, quosque et lutura prospicere credimus, et cum res agatur in discrimenque ventum sit, expedire rem et con . Silium ex tempore capere posse. Hanc enim utilem homines existimant velamque prudentiam. Ius lis autem et fidis hominibus, id est bonis viris, ita fides habetur, ut nulla sit in his si audis iniuriaeque suspicio. Itaque his salutem nostram, his ortunas, his liberos, rectissime committi arbitramur. Harum igitur duarum ad dem aciendam iustitia plus pol-34let quippe cum ea sine prudentia satis habeat auetoritatis,priidentia sine iustitia nilii valeat ad faciendam fidem. Quo enim quis versutior et callidior est, hoc invisior et suspectior, detracta opinione probitatis. Quam ob rem intelligentiae iustitia eoniuncta, quantum volet habebit ad faciendam

95쪽

DEAEFFICIIS LIB. II CAP. l0. 1idem virium iustitia sine prudentia multum poterit sine iustitia nihil valebit prudentia. Sed ne quis sit ad ni iratus, cur, cum inter omnes pili lo-35sophos constet, a meque ipso saepe disputatum sit, qui unam haberet, omnes habere virtutes, nunc ita seiungami quasi possit quisquam, qui non idem prudens sit, iustus esse alia est illa, cum veritas ipsa limatur in disputatione, subtilitas; alia, cum ad opinionem communem omnis accommodatur oratio. Quam ob rem ut vulgus, ita nos hoc loco loquimur, ut alios sortes alios viros bonos, alios prudentes esse dicamus. Popularibus enim verbis est agendum, et usitatis, eum loquamur de opinione populari, idque eodem md sedit Panaetius. Sed ad propositu ni revertamur. Erat igitur ex tribus quae ad gloriam perlinerent, hoc tertium, ut cum admiratione hominum honore ab iis digni iudicaremur. Admirantur igitur coni muniter illi quidem omnia, quae magna, et praeter opinionem suam animadverterunt: separatim autem in singulis, si perspiciunt necopinata quae dam bona. Itaque eos viros suspiciunt maximisque esserunt laudibus, in quibus existimant se excellentes quasdam et sin- gulares perspicere virtutes despiciunt autem eos et contemnunt, in quibus nihil virtutis, nihil animi nihil nervorum putant. Non enim omnes eos contemni in t de quibus male erusiimant. Nam quos improbos, maleficos, fraudulentos pu-

mque quem virum bonam dicimus. III 57 non aperti, non simplicis, non ingenui, non iusti, non viribon III, 7 homo ualua isque quem serium viru- bonum in Vere III 4 ΗMe επι- quemdam aculeat contumelia, quem pati pudentes ac viri boni tmeillima possunt. Tusc. V. 0, 28 omnibus os ι utibus instruetiis et mutos eum apientes tum viros bomina.

cimus. b. 2 35 cum ignorem, quam si docilis. am tur bonus.

oida praeter optatum meum. vorh. phtres etiarii accid P int quam vellem S hausi praeter ceteros in pras eteris.

96쪽

0FFICuS URII. AP ii. 91iant, et ad laetendam iniurum instructos, eos contemnunt quidem neutiquam, sed de his male existimant. Quamobrem, ut ante dixi, contemnuntur ii, qui nec sibi, nec alteri, ut dicitur; in quibus nullus labor, nulla industria nulla cura est. Admiratione autem assciuntur ii qui anteire ceteris aetvirtute putantur, et cum omni carere dedecore, M vero iis viiiis, quibus alii non facile possunt obsistere. Nam et voluptates, blandissimae dominae, maioris partis animos a vi tute letorquent; et desomim ii admoventur laces, praeter modum plerique exterrentur. Vita mors, divitiae, pauperias, omnes homines vehementissime permovent. Quae qui in utramque partem excelso animo magnoque despiciunt, eum aliqua his ampla et honesta res obieci inins ad se converiit et rapit, tum quis non admiretur splendorem pulchritudinemque

virtutis Ergo et haec animi despicientiae admirabilitatem 11 magnam facit et maxime iustitia, ex qua una liquis viri as boni appellantur, mirisca quaedam multitudini videtur nec iniuria. Nemo enim iusius esse potest, qui minem, qui Olorem, qui exilium, qui egestatem timet, aut qui ea, quae sunt bis ontraria, . aequitati anteponii. taximeque admira tu eum, qui pecunia non movetur; quod in quo viro e spectum sit, hunc igni speciatum allitrantur. Itaque illa tria, quae proposita. sunt ad gloriam, Omnia iustitia conscii ei benivolentiam, quod prodesse vult pii irimis et is eandem pausam fidem; et admirationem, quod eas res spernit et negligit, ad quas plerique inflammati Viditate rapiunuir. Ac mea quidem sententia omnis ratio ab asque institutio vitae adiumenta hominum lesiderat, in primi que ut habeat, quibuscum possit familiares conferre sermo-

verrachinis Galliing. v m ad famam, eo iure M mri ne sis nee aueri, naiulla aeeusMor nominere de nat. I. 44, valent. 122 quam Omicitiam si ad frum

11. 39. in primisque ut habeat. tum nostrian referemtia, non ad

Subjec is qui uitam instituit. S. illius commoda quem infigimus, aura, 10 l. assesbe allsemelne Sub non eri ista amicitia, A me jec in andere rim ei seras, aristo quae in viii imm

97쪽

M. FPICIIS LIB. II CAP. ll. nes quod est dissicile, nisi speciem prae te boni viri seras. Ergo etiam solitario iomini atque ii agro vitam agenti opinio iustitiae necessaria est: eoqii etiam magis, quod eam si non habebunt, iniusti habebuntur, nullis praesidiis sepii, si multis assicientur iniuriis. Atque iis etiam, qui vendunt, emunt conducunt, locant, contrahendisque negotiis implicantur iustitia ad rem gerendam necessaria est. Cuius tanta vis est, ut ne illi quidem, qui maleficio et scelere pascuntur, possint sine ulla particula institiae vivere. Nam qui oriam cuipiam, qui una latrocinantur, furatur aliquid aut eripit, is sibi ne in latrocinio quidem relinquit locum. Ille autem, qui arctu pirata dicitur nisi aequabiliter praedam dispertiat, aut interficiatur a sociis, aut relinquatur. Quin etiam leges latronum esse dicuntur, quibus pareant, quas observent. Itaque propter aequabilem praedae partitionem et Bardylis Illyrii ius latro, de quo est apud Theopompum, magnas opes habuit, et multo maiores Viriathus Lusitanus, cui quidem etiam exercitus nostri imperatoresque cesserunt quem C. Laelius, is, qui sapiens usurpatur, praetor regit et comminuit, serocitatemque eius ita repressit, ut acile bellum reliqliis traderet. Cum igitur tanta vis iustitiae sit, ut ea etiam latronum opes firmet atque augeat, quantam eius vim inter leges

sunt vitae sine metu defendas pro idia inmorarima solitario Domini, einem allein-ssehenden Men schen, e mas in der Stad oderisus dein Lande sic ai Di, alten. C. de n. I. 20, 66 Nam eum solitudo et vita insam teis imiturum et inplena sit, ratio ipsa inone remio uias

98쪽

- ωFimS LIB. Il. CAP. 12 93 et iudicia et in constituta re publica lare putamus Mihi 12

quidem non apud Medos solum, ut ait Herodotus sed etiam 4 iapud maiores nostros, iustitiae fruendae causa videntur olim bene morati reges constituti. Nam cum premeretur initio multitudo ab iis, qui maiores opes habebant ad unum aliquem confugiebant, virtute praestantem; qui cum prohiberet iniuria

tenuiores, aequitate constituenda summos cum insimis pari iure continebat. Eademque constituendarum leguna fuit causa, quae regum Ius enim semper est quaesitum aequabile ne-42que enim aliter esset ius. Id si ab uno iusto et bono viro

consequebantur, erant eo coliteIili. Cum id minus contingeret, leges Sunt inventae, quae cum omnibus semper una

atque eadem voce loquerentur. Ergo hoc quidem perspicuum est, eos ad imperandum deligi solitos, quorum de iustitia magna esset opinio multitudinis Adiuncto vero, ut iidem etiam Drudentes haberentur, nihil erat, quod homines his auctoribus non posse consequi se arbitrarentur. Omni igitur ratione colenda et retinenda iustitia est, cum ipsa per sese,

nam aliter iustitia non esset, tum propter amplis rationem

honoris et gloriae. Sed ut pecuniae non quaerendae solum ratio est, verum etiam collocandae, quae perpetuos sumptus suppeditet, nec solum necessarios, sed etiam liberales sic gloria et quaerenda, et collocanda ratione est. Quamquam praeclare So-43 crates hanc viam ad gloriam proximam et quasi compendiariam dicebat esse, si quis id ager est, ut, qualis liaberi vellet. talis esset. Quod si qui simulatione et inani ostentatio ite et sicis non modo sermone, sed etiam vultu, stabilem se gla

xu heirathen sidonius iudieat. ii em sinebant 12. 1 ut ait Hero tetra I; manus et inβmniores a alidior θ6 1s vovi Hoes bus tuebantur. Suadobant dissua- apud maiores oriros. C. de debantus et lilia atque inutilia

sapientiam regalem, non proge prohiberet iniuria tenuiores C. niem quaeri oporistro. Puιbu cum de iniri Polup. T. I Erit igi- esse praestantem MVmm Pompi humanitatis vestrae, magnum

liu fama three , praetem -- eorum civim numerum calam suis civibus regem alienigenumpo tale prohiberis.

99쪽

94M MPiciis B. u. M. n. a iam conso M posse iuri vestementer erranti Vera gloria radices agit, atque etiam propagatur ficta natu celeriteri aquam oscilli decillum, nec simulati a potest equam esse diuturnum. Testes sunt permulti in uuanimi partem: sed in evitatis causa familia contenti erimus una TL enim Gracchiis P. F. iam diu laudabitur, dum memoria rerum n manarum manebit. At eius filii nec vivi probabantur bonis,

et mortui numerum btinent iure caesorum.1s in igitur adipisci veram gloriam volet, iustitiae langatur ossiciis. Ea quae essent, dicium est in libro si i riore. 44 sed, ut minime, quales simus, tales esse videamur, eis in eo ipso vis maxima est, ut simus ii, qui haberi velimus, ianis quaedam praecepta danda sunt. Nam si quis ab ineuirere aetate habet causam celebritatis et nominis, aut a patre acceptam quod ibi mi Cicero, arbitror eonii sse aut aliquo casu atque oriunt: in hunc oculi omnium coniiciuntur, atque in equi, quid avi, quemadmodum vivat, inquiritur et iam- quam in clarissima luce versetur, ita trullum obscurum potesto nec dicium eius esse nec lacium. Quorum autem prima aetas propter humilitatem es obscuritatem in hominum ignorati in vertiniur, simila iuvenes esse coeperimi, magna spectare et ad ea recus studiis des,eni contendere quod eo firmiore animo facient, quia non modo non inridetur illi aetas, verum etiam lavetur. Prima est igitii adolescenti commendati ad gloriam, si

seinem aristokratischen Parteiinuta esse verbiende die die votive dieser Munne vel Lenni. Doeli vare non probabantur bonis riclitis se-

gloriam conseq ιamur. Den gloriaveritui sicli ur vir ris, i das decorum Eum honestum de Rulivi

100쪽

qua, ex bellicis rebus comparari potest in qua multi apud -- - - mutis it semper enim sere la geretili iuri Tua autem aetas incidit in id bellima, minus altera pars sceleris nimium habuit, altera felicitatis parmin. in bello, cum e Pompeius alae alteri praelaeisset, lauden et a mitino vir et ab exercitu ciuisequebar equi, iamis, iaculando, omni militari l. Me interando. Atque ea quidem tua laus pariter eum re publica cecidit. Mihi autem haec oratio suscepta non de te est, sed de genere isto: quae inrei peri mus ad ea, quae restant. in igitur in reli piis retrus mulis maiora in ra sunt sanimi, quam corporis si eae res, quo ingenio ac ratione persequimur, graviores sunt, quam illae, quas viribu- is igitur commendati prosciscitur a modestia, ium pietat. in arenies, in suos benivolentia. Facillime autem, et in optimam pariem, cognoscuntur adolescentes, qui se ad es ros et sapientct viros, bene consulenies rei publicae coni terunt quibuscum si frequentes sunt, opinionem assidi uni populo eorum fore se similes, quos sibi ipsi delegerini ad imitandum. P. Rutilii adolescentiam ad opinionem et innocen otiae, ei iuris scientiae, P. Mucii commendavit domus. Nam L. quidem Crassus, cum esset admodum adolescens, non aliunde uiuiuatus est, sed sibi ipse peperit maximam laudem ex illa accusatione nobili et gloriosa et qua eisi qui exe centur, laude ames solent, ut de Demosthene accepimus, ea aetate L. Crassus siendii, id se in foro optimo iam lacere, - etiamtum potera domi eum laude meditari

erit illuminatum, Mars Mine emo

nere videatur.

3, i Neque omis timo, o C. Iulii eaput, hospicis Etrusci scelere proditum, cum L. Iulii fratris vis iacuit, ut ille qui haeo

hon vidit et vitisse cum rep. pariter et in illa simia intinet eos videatur.

quentissimum homino a indum adolescens ima iis gehoren war