장음표시 사용
41쪽
36 ami IcilS LIB. I. CAP. 22. perium Lacedaemoniis dilatatum putatur, tamen ne minima quidem ex parie Lycurgi legibus et disciplinae conserendi sunt. Quin euam ob has ipsas causas et parentiores habuerunt exercitiis, et sortiores. Mihi quidem neque pueris nobis, M. Scaurus C. Mario, neque, cum versaremur in re blica, Q. Catillus Cn. Pompei cedere videbatur. Parvi enim sunt laris arma, nisi si consilium domi. Nec plus Africanus, singularis et vir et imperator, in excindenda Numantia rei publicae profuit, quam eodem tempore P. Nasica priva-ius, cum Ti. Gracchum interemit. Quamquam haec quidem res non solum ex domestica est ratione attingit etiam bellicam, quoniam vi manuque consecta est sed tamen id ipsum res gestum consilio urbano, sine exercitu. Illudoautem pii-mum est, in quod invadi solere ab improbis et invidis audio: Cedunt arma togae, concedat laurea laudi.
Ut enim alios omittam, nobis rem publicam gubernantibus, nonne togae arma cesserunt neque enim periculum in republica sui gravius unquam, nec maius otium. Ita consiliis diligentiaque nostra celeriter de manibus audacissimorum civium delapsa arma ipsa ceciderunt duae res igitur gesta
78 unquam in bello tanta qui triumphus conserendus Licet enim mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem et hereditas huius gloriae et actorum imitatio pertinet. Mihi quidem certe vir abundans bellicis laudibus Cn. Pompeius, multis
eus huius ora iis de senuis et
buns, wie si Cicero 63, Theid mutae, ala de Senat ibin in den
theidis e thuriniis 29 30 geSeu Antonius phil. II, 8. Eine selion zur Zeit Plutaretis vortiandene Variante
42쪽
audientibus, hoc tribuit, ut diceret, rusira se titumphum tertium deportaturum fuisse, nisi meo in rem publicam nescio, ubi triumpharet, esset habiturus. Sunt igitur dom
sticae sortitudines non inferiores militaribus in quibus plus etiam, quam in his operae studiique ponendum est 0mnino illud honestum, quod ex animo excelso magniscoque quaerimus, animi esscitur, non corporis viribus.7'Mercendum iamen corpus et ita assciendum est, ut obedire consilio rationique possit in exequendis negotiis et in labore tolerando. Honestum autem id, quod exquirimus, totum est positum in animi cura ei cogitatione in quo non minorem utilitatem afferunt, qui togati rei publieae praesunt, quam qui bellum gerunt. Itaque eorum consilio saepe aui non suscepta, aut consecta bella sunt, nonnunquan etiam illaia ut M. Catonis bellum ieritum Punicum, in quo etiam mortui valuit auctoritas. Quare expetenda quidem magis est decem Mnendi ratio, quam decertandi sortitudo sed cavendum, ne id bellandi magis fuga, quam utilitatis ratione faciamus. Bellum autem ita suscipiatur, ut nihil aliud nisi pax qua sita videatur Foriis vero animi et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec iumultuantem de gradu deiici, ut dicitur; sed praesenti animo uti et consilio, nec a ratione discedere. Quamquam hoc animi, illud etiam ingenii magni si
triumphum tertium, in a. 61 uber Aegei de Seeruuber leges, undilber Mithridates und Tigri,nes Z ers have erois iuer 80 uber
Sertorius Cic. phil. I. Matims vero onsuties potu probavit, qui, ut me pro
mum decedens e Syria vidit, compleaeus et gratulari meo beneflcis patriam se visurum esse disit.
Ibrutudines, Arien Emeisiingende Tapseri est. S. I. 103 quietes.
motus qui a mi mi a vidit, is δε- euu similem animum suum eiu esse, qui ea fabricatus esset in
coelo p. Arch lI, 2 ι an imi a neque tot curis vigiliisqu angeretur neque toties de vita ipsa
so te ais perturbatum, trepidantem. iiiiii. VII. l. 3 oratio carens ordine tumultuetur necesse est
et rine reolore fluitet nec cohaerea sibi, multa repetat, multu transeas, volu nocto in ignores
locis errans asum potius quum consilium Aequatur.
43쪽
DE OFFICIIS LIB. I. v. 25. est, praecipere cogitatione sutura, et aliquanto ante constituere, quid accidere possit in utramque partem, et quid agendum sit, cum quid evenerit; nec committere, ut aliquando dicendum sit non putarum. Haec sunt per magni animi et excelsi, et prudentia consilioque fidentis. Temere autem in acie versari, et manu cum hoste confligere, immane quiddam et beluarum simile est, sed cum tempus necessitasque postulat, decertandum manu est, et mors servituti turpitudinique anteponenda. M De exertendis autem diripiendisque urbibus valde consi-βaderandum est, ne quid temere, ne quid crudeliter. Idque est viri magni, rebus agitatis, punire sontes, multitudinem
conservare, in omni fortuna recta atque honesta retinere.
Ut enim sunt, quemadmodum supra dixi, qui urbanis rebus bellicas anteponant sic reperias multos, quibus periculosa et calida consilia quietis et cogitatis et splendidiora et ma-εaiora videantur. Nunquam omnino periculi fuga committendum est, ut imbelles timidique videamur. Sed trigiendum
illud etiam, ne offeramus nos periculis sine causa quo SSenihil potest stuli ius. Quapropter in adeundis periculis consuetiuio imitanda medicorum est, qui leviter aegrotantes leniter curant, gravioribus autem morbis periculosas curationes et ancipites adhibere coguntur. Quare in tranquillo tempestatem adversam optare dementis est, subvenire autem tempestati quavis ratione sapientis eoque magis, si plus adipiscare re explicata boni, quam addubitata mali Periculosae
8 l. non putaram Val. Max.VII,
2, 2 Seipio Africum turpe esse
Hebat in re militari dicere: Non putaram. gl Cic. p. Lig. 0 30 aerravit, lapsus est, non putavit. 24. 82. ne quid sc fiat. q. 33. rebus an atis, et errestenti ruben S re'. agitare Sall. Iug. 37, 1. Cat. 38, 3. A farsis synonym ait iactare, gl Cic. p. Quinci. I, 10 multis iniuriis iactatam atque agitatam aequita
Bede mel P. 83. subvenire, ni gegen irhen.
Subvenire tempestati is eine Deiere construetion sinit suometiare nai Hure estus e. l. i54 Moveat Ἀπιδεμ tarique periculo patriae, II b n cessi ali su enire, p. ad shm II 6
ut subvenias huic meae sollicitum dini id. i. mihi sic sollicito). de rep. I. 19 his tam periculosis r bus subvenire. gl. Eu II, 81.
addubitata . . in periculum ad eta, mi aus dem Gegensaiae uota, glucklieli hi istans gessiliri
heri Orgelit. Das Wor er lari sicli aus dem Ausdrue res dubias oderincertae d. i. periculosae undisiua inlicter corauel findet sita de div. l. o. i05 Tibi App. Claudius
augur consuli nunciavit, addubitato salutis augurio, bellum mesticum triste ac turbulentum fore, o es unserem Mansui
44쪽
autem rerum actiones partim iis sunt, qui eas suscipiunt, partim rei publicae. Itemque alii de vita, alii de gloria et benivolentia civium in discrimen vocantur. Promptiores igitur debemus esse ad nostra pericula, quam ad communia, dimicareque paratius de honore et gloria, quam de ceteris commodis. Inventi autem multi lint, qui non modo pecu-84niam, sed etiam vitam profundere pro patria parati essent, iidem gloriae iacturam ne minimam quidem sacere vellent, ne re publica quidem postulante Ut Callicratidas, qui, cum Lacedaemoniorum dux fuisset Peloponnesiaco bello, multaquesecisset egregie, vertit ad extremum omnia, clim consilio non paruit eorum, qui classem ab Arginussis removendam, nec
cum Atheniensibus dimicandum putabant. Quibus ille respondii, Lacedaemonios, classe illa amissa, aliam parare posse; se sugere sine suo dedecore non posse. Atque haec quidem Lacedaemoniis plaga mediocris illa pestifera, qua, cum Cleombrotus, invidiam timens, temere cum paminonda connixisset, Lacedaemonioriim pes corruerunt. Quanto Q. Maximus melius, de quo Ennius: Unus homo nobis cunctando resutuit rem. Non , uri ponestu rumores ante salusem. Ergo postque massisque uiri nunc floris claret. Quod genus peccandi vitandum est etiam in rebus urbanis. Sunt enim, qui, quod sentiunt, etsi optimum sit, tamen invidiae metu non audent dicere. Omnino qui rei publicae praesuturi sunt, duo Platonis 25 Praecepta teneant unum, ut utilitatem civium sic tueantur, 85 ut, quaecunque agunt, ad eam reserant, obliti commodorum
dimicareque paratius de honore
et gloria, quam de ceteris omnis modis. Besse Wurde Cicero hieret versieben Sein, en e ge-
schriebeii hallepromptiores ' esse in inmmunibus perieulio ad p
rielitandam benevolentiam eluium et gloriam, quam vitam civium et salutem. Wi sonsi edeutet, micare, a re Et as aula Spiet Misen und honor bre undis sehen ei de uenfelten.
αρτη υδεν ui κάκιον Οἰκαῖταιαυτου ἀποθανοντος φευγειν δὲ conflixisset, bet Leuctra Erstandini Verdaehi, in Freun de The bane Eu sein. postqvs magisque nune laret d. i. et post rem eunetando beris
45쪽
M DE OFFICIIS LIB. l. CAP. 2b. suorun, alterum, ut totum corpus rei publicae curent, ne, dum partem aliquam tuentur, reliquas deserant. Ut enim tutela, sic procuratio rei publicae ad utilitatem ortim, qui commissi sunt, non ad eorum, quibus commissa est, gerenda est. Qui autem parti civium consulunt, partem negligunt, rem perniciosissimam in civitatem inducunt, seditionem atque discordiam ex quo evenit, ut alii populares, alii studiosi 86 optimi cuiusque videantur, pauci universorum. in apud Athenienses magnae discordiae in nostra re publica non solum seditiones, sed etiam pesti sera bella civilia quae gravis et sortis civis et in re publica dignus principatu fugiet atque oderit, tradetque se totum rei publicae, neque ope aut ο- tentiam consectabitur, totamque eam sic tuebitur, ut omnibus consulat. Nec vero criminibus algis in odium aut invidiam queni quam Vocabit omninoque ita iustitiae honesta lique adhaere Scet, ut, dum ea conservet, quamvis graviter ollendat m0rtemque oppetat potius, quam deserat illa, quae dixi. set Miserrima omnino est ambitio honorumque contentio: de qua praeclare apud eundem est Platonem, similiter sacere eoS, qui inter se contenderent, uter potius rem publicam administraret, ut si nautae certarent, quis eorum potissimum gubernaret. Idemque praecipit, ut eos adversarios existimemus, qui arma contra serant; non eos, qui suo iudicio tueri rem publicam velint qualis sui inter . Africanum et Q. Metellum sine acerbitate dissensio.
το ἐκεινφυε αφέρον καὶ πρέπον και λέγει -- καὶ ποιεῖα ποιεῖ
87. apud eundem. l. rep. VI, 488 B Ναυτας στασιάζοντας πρὸς
χοντας ἀπεικάζων οἷς αρτι λέγο
psit sesagi o. g. 37. Id emque praecipit. Aebuticte Stellen in Pl. rep. VIII, 567 c.
leg. IX. 856 B. l. Metellum, mi dem ei namen Macedonicus de e nacti de Be- siegun des Andriseus ecti est , Vater de Numidicus, consul io Belde Bestatiung seines einde sorderte e sein S5hne aut die Bahre
46쪽
AEFFICIIS LIB. L CAP. 26. 4i Nec vero audiendi, qui graviter inimicis irascendum pu-88tabunt, idque magnanimi et sortis viri esse censebunt. Nihil enim laudabilius, nihil magno et praeclaro viro dignius placabilitate atque elementia. In liberis vero populis et in iuris aequabilitate exercenda etiam est facilitas et altitudo animi, quae dicitur: si irascamur aut intempestive accedentibus aut impudenter rogantibus, in morositatem inutilem et odiosam incidamus. Et tamen ita probanda est mansuetudo ab que clementia, ut adhibeatur rei publicae causa severitas, sine qua administrari civitas non potest. Omnis autem et animadversi et castigalio contumelia vacare debet neque ad eius, qui punitur aliquem aut verbis castigat, sed ad rei publicae utilitatem reserri. Cavendum est etiam, ne maior 89 poena quam culpa sit, et ne iisdem de causis alii plecta tur, alii ne appellentur quidem. Prohibenda autem maxime est ira in puniendo. Nunquam enim, iraius qui accedet ad poenam, mediocritatem illam tenebit, quae est inter nimium et parum; quae placet Peripateticis, et recte placet modo ne laudarent iracundiam, et dicerent, utiliter a natura datam. Illa vero omnibus in rebus repudianda est, optandumque, ut
ii, qui praesunt rei publicae, legum similes sint, quae ad
puniendum non iracundia, sed aequitate ducuntur. atque etiam in rebus prosperis et ad voluntatem no 26 suam uentibus superbiam magno opere fastidium arroga 'samque fugiamus. Nam ut adversas res, sic secundas immoderate ferre levitatis est praeclaraque est aequabilitas in
uissime, sod angor intimis gensibus ita multa tis iracundo vel insolenter vel in omni genres stra
filiae insulse arrogantor et dicun
tur et tacentur quotidie itaqus admirabere meam βαθυτητα, cum galvi redierimus tanta mihi μελέrν huius virtutis datur ili. V. 6. So stetit altitudo animi partior. 22, 77. Sall. lug. 9b I. at ann.
ad eius M. filitatem, infusem durch uterconfiscation. Beselliguns
ein Privati opthei et langi Wird. 89. appellentur, ur Rede ge- seu semen in Verri III 58. 134 ne uerbo tridem gratiore appe lare de imp. Pomp. b. t legati vestri quod erant appellati superbius deleg agr. l. 24, 62 non constisvi O-Disiligo by ca
47쪽
42 . DE OFFICUS LIB. L CAP. 26. omni vita et idem semper vultus eademque frons, ut de Socrate itemque de C. Laelio accepimus Philippum quidem, Macedonum regem, rebus gestis et gloria superatum a filio,
facilitate et iumanitate video superiorem fuisse. Itaque alter Semper magnus, alter Saepe turpissimus ut recte praecipere videantur, qui monent, ut, quanto superiores simus, tanto nos geramus Summissius Panaetius quidem Africanum, auditorem et familiarem suum, solitum ait dicere, ut equos, propter crebras contentiones proeliorum serocitate exultantes, domitoribus tradere soleant, ut his facilioribus possint uli; sic homines secundis rebus effrenatos sibique praesidentestamquam in gyrum rationis et doctrinae duci oportere, ut perspicerent rerum humanarum inibecillitatem varietatemque si fortunae. Atque etiam in Secundissimis rebus maxime est utendum consilio amicorum, hisque maior etiam, quam ante, tribuenda auctoritas. isdemque temporibus cavendum est, ne assentatoribus patefaciamus aures, neve adulari nos sinamus in quo alli facile est. I ales enim nos esse putamus, ut iure laudemur. Ex quo nascuntur innumerabilia peccata,
cum homines instat opinionibus turpiter irridentur, et in
M Sed haec quidem iactenus illud autem sic est iudi-
mines appellare verius Absolut
gerichuiel betangen. 26. 90 de Socrate. Tusc. l. 15. 31 Hic est iste ullus semper
idem, quem dicitur Xanthios praedicare solita in viro suo misso Socrate, eo nisuitu em,eras vidisse exeuntem ilium donis
frons erat, quas M. Crassi illius veteris, quem semel ait in omni vita risisse uel liris; sed Dare-guilla et serena. de C. Laelio. gl. q. 108. II, 40. III. 76. Ε war de Freund des jun
Africanum. Enter Africanus schlechthi verstetit Cicero den
48쪽
candum, maximas geri res et maximi animi ab iis, qui respublicas regant, quod earum administratio latissime pateat ad plurimosque pertineat, esse autem magni animi et suisse multos etiam in vita otiosa, qui aut investigarent aut Onarentur magna quaedam, seseque suarum rerum sinibus continerent aut interiecti inter philosophos et eos, qui rempublicam administrarent, delectarentur re sua familiari, non eam quidem omni ratione exaggerantes, neque excludentes ab eius usu suos, potiusque et amicis impertientes et rei publicae, si quando usus esset uuae primum bene parta
sit, nullo neque turpi quaestu, neque odioso tum quam plurimis, modo dignis, se utilem praebeat deinde augeatur ratione, diligentia, parsimonia, nec libidini potius luxuria que, quam liberalitati et benescentiae pareat. Haec praescripta servantem licet magnifice, graviter animoseque vivem atque etiam simpliciter, fideliter, vitae hominuni amice. Sequitur, ut de una reliqua parte honesistis dicendum G sit in qua verecundia, et quasi quidam ornatus vitae, M temperantia et modestia, omnisque sedati perturbationum animi, et rerum modus cernitur. Hoc loco continetur id, quod dici Latine decorum potest Graece enim στρέπον dicitur. Huius vis ea est, ut ab honesio non queat separari. Nam et quod decet, honestum est; et quod honestum est, decet. Qualis autem disserentia sit honesti ei sa
49쪽
44 DEAEFFIGIS LIB. l. CAP. 27. decori, facilius iitelligi quam explanari potest. Quicquid
est enim, quod deceat, id tum apparet, eum antegressa est honestas. Itaque non solum in hac parte honestalis, de qua hoc loco disserendum est, sed etiam in tribus superioribus, quid deceat, apparet. Nam et ratione uti atque oratione prudenter, et agere, quod agas, considerate, omnique in re,
quid sit veri, videre et tueri decet contraque alli, errare, labi, decipi tam dedecet, quam delirare et mente esse capium. Et iusta omnia decora sunt iniusta contra, ut turpia, sic indecora similis est ratio sortitudinis. Quod enim viriliter animoque magno sit, id dignum viro et decorum videtur: D quod contra, id ut turpe, sic indecorum. Quare pertinet quidem ad omnem honestatem hoc, quod dico, decorum et
ita pertinet, ut non recondita quadam ratione cernatur, sed
si in promptu. Est eniti quiddam, idque nitelligitur in omni virtute, quod deceat quod cogitatione magis a virtute potest
quam re separari. Ut venustas et pulchritudo corporis secerni non potest a valetudine: sic hoc, de quo loquimur, decorum, totum illud quidem si cum virtute confusi in sed mente et cogitatione distinguitur. ss st autem eius descriptio duplex. Nam et generale quoddam decorum intelligimus, quod in omni honestate versatur et aliud huic subiectum, quod pertinet ad singulas partes honestatis. Atque illud superius sic sere definiri solei decorum id esse, quod consentaneum sit hominis e cellentiae in eo, in quo natura eius a reliquis animantibus
Iem ρι tem deum intelligere nos possumus nulla virtute praeditum 'Brut 6, 23 Dicere bene n- νομοι, nisi qui prudenter μι-σα de nn IV. 4, 36 -- praesertim
nescio quid sit, neque enim id possum intelligere. 9b. quiddam , et a Besumm-tes L gl. q. 104 de fin III, 7, 23 L membra nobis ita data sunt, ut ad quandam rationem με endi data esse appareat sic appetiti animi quae ορμ Graeco
vocatur non ad quodius genus Diae, sed ad quamdam formam
vivendi videtur data, itemque et ratio et perfreta ratio. Ut ensen histrioni actis, saltiori motus non
quivis, sed certus quidam sedatus sic vita agenda est rectris
diluestrat. Ille is das Deutfelle
50쪽
D 0Fricli LIB. I. CAP. 28. 45 disserat. Quae autem pars subiecti generi est, eam sic desiliunt, ut id decorum velint esse, quod tu naturae consentaneum sit, ut in eo moderatio et temperantia appareat cum specie quadam liberali. Haec ita intelligi possumus existi-28 mare ex eo decoro, quod poetae sequuntur de quo alio loco 'iplura dici solent. Sed tum seri are illud positas, quod de-eeat, dicimus, cum id, quod quaque persona dignum est, etsi, et dicitur. Ut, si Aeacus aui Minos diceret Oderint, dum metireuit, aut alis sepulcro ipse est parens indecorum videretur, quod eos fuisse iustos accepimus. At Atreo ducente, plausus excitantur. si enim digna persona ratio. Sed poetae, quid quemque deceat, ex persona iudicabunt: nobis autem personam imposuit ipsa natura magna eum ex 'cellentia praestantiaque animantium reliquarum. Quocircasspoetae, in magna varietate personarum, etiam vitiosis quid conveniat, ei quid deceat, videbunt nobis autem cum a natura constantiae, moderationis, temperantiae, verecundiaeta ies alae sini; cumque eadem natura doceat non negligere, quemadmodum nos adversus homines geramus: meitur, ut et illud, quod ad omnem honesialem perlinei, decorum, quam late susum sit, alapareat; et hoc, quod speciatur in unoquoque genere virtutis. Ut enim pulchritudo corporis pia compositione membrorum movet oculos, et delectat hoc ipso, quod inter se omnes partes cum quodam lepore consentiunt: sic hoc decorum, quod luce in vita, movet approbationem eorum, quibuscum vivitur, ordine et constantia et moderatione diciorum omnium atque actorum. Adhibenda est igi-ssiur quaedam rexerentia adversus homines et optimi cuiusque,
male utei enis ecten. o. g. 05. 28. 7. alio loco. In de Lehr-
bucher de Dichthunst, auch der BedeLuns IE. Is Cic. or. c. 22 . Atreo dicente. Die Verse ind