장음표시 사용
201쪽
pore constituto, potest creditor legitimὸ lucrari ex depi
ci capite; in poenam conuentionis non seruatae, dei ille in compensationem damni emergentis, aut lucri cessantis: virumque enim lucrum est ex mora debitoris, non ex mutuo prouenit; & ideo caret labe usurae, maxime si inuito creditore, longior fuerit mora: nam si prorogauerit tempus solutionis mutui, tum lucrum usurarium esset,
utpote a mutuo seu continuatione mutui , assentiente creditore , non ex mora existeret: neque enim est in mora,
qui ex consensu creditoris procrastinat; sed qui eo inuito, ultra constitutum tempus solutionem differt. Haec C e-tanus de usura reali & externa. Quae vero ad palliatam & mentalem pertinent, iisilem D. Thomae principiis dirimit & expendit. Vsura vero palliata & fucata tum accidit, cum alterius generis pacti specie inuoluitur contractus mutui , ex quo lucrum usurarium reportatur. Cuius varios casus refert Caietanus &ad S. Doctoris tegulas exigit & resoluit. Primo, peccato surae grauat eum, qui merces vendit ultra pretium risorosium, ob dilatam solutionem : quia expectatio seu dilatio temporis , est mutuum fucatum, unde exurgiti sura palliata, a qna mercatorem erimit, si merces Ver dat infra pretium rigorosum , & supra pium ac modera tum, neque enim iuxta communem doctrinam, usuraria aut iniusta est venditio quaecumque, nisi excedat limites iusti pretij. Eadem est responsio ad 2. quaestionem, eum qui merces pretio emit minori, & infra pium ac moderatum , quod soluat numerata pecunia, vfiiram incurrere :quia captat lucrum, ex solutione praesenti aut anticipata,& aliquid exigit ultra valorem pecuniae. Eiusdem peccati reum facit Responsione ad 3. quaest. eum cui aes alienum soluendum sit anno exacto, & minus soluit, quia solutionem anticipat, ut si debeat centum nummos, octoginta tantum numeret: ille enim lucrum illegitimum & vsur rium captat, de tempore solutionis anticipato. Eodem peccato teneri Respondet ad . quaest. illum qui anticipata pecunia , minori pretio emit frumentum , tempore
messis dandum : quia solutio est infra iustum pretium, Millud lucrum captatur ex pecunia, in antecessum num
omissis aliis, collectionem nostram ex C etano clau-
202쪽
dat haec postrema resolatio , Responsione' ad s. quaestionem , qui dat merces nummulario, & ex illis in tuto positis , aliquid sibi certi lucti vindicat, maioris spe relicta nummulario; metam usiaram incurrit, nec ex legitimae societatis pacto excuseri potest: quia aeris debiti solutione certa particeps est lucri non damni, ac proinde , ex mutuo lucrum captat,& societatis i quod iniquum est j commodum percipit, semoto omni damno & periculo.
Expenduntur Proposition ει quatuor in Sotin a ca
LI c s et totius opusculi unus sit Amadaeo seopus constitutus , inuidiosissirius propositiones dum videtur refellere, facere tutas & probabiles , & quidquid mali illis inest , aut timeri debet, a suis depulsum in Dominicanos, quasi primos Authores reserre; nullibi tamen in hos laqueos apertius nos inducere, quam hoc tractatu mediatatus est : neque enim illuni puduit scribere, hinc inde laxissimas de usuris opiniones a Thomistis defendi, a sit damnari. Quare ut has calumnias I nobis, in caput Authoris regeramus, opus fuit mentem D. Thomae, eius. que fidelissimi interpretis, paulo exactius explicari. Amadaeus ubique se Aquilinum esse prodit,id est, Aquilae
interpretem & sequacem. Inde primam Propositionem excerpsit ad verbum , ne parenthesi aut ullo litterae apice desideratis. Hieronymus quemdam tacito nomine interpretem Dydimi, quem vocat caecum videntem sugillans ait,vidimus Latina non bona ex.Graecis bonis . at ego Verius ex Hispanis pessimis, legi Latina deterrima: maxime de his Pr'pontionibus, a mente D. Thomae eiusque Schola. alienimmis quas scribit Dominicanoriam esse, usis reclamantibus. Non potuit atrocior calumnia excogita-Ti., quam eum prima Propositione ait, licitum esse mutuanti , aliquid ultra sortem exigere ratione periculi, cui in ea recuperanda exponitur , de lucri cessantis compensitione: quia non debet vendere creditor, quod nondum inbet, & multis impedimentis est obnoxium
203쪽
Ad hanc D. Thomae regulam exigencla est prima Rd positio: neque potest honestari lucrum ultra sortem, nisi
a damno emergente & praeknti, laltem ante condicture, silutioni diem. Atque ad illud caput reuocamus pericu lam , in mutuo repetendo si beundum , nempe ad damnum emergens , non ad lucrum cessans: nec umquam illi
venit in mentem , illius periculi, si distinctum sit a damno
emergeme; alias esset usura fucata. At inquit Amadaeus, Serra authore Sylvestro aliud sentit: quid tum Nos iuramus in unius Magistri verba . discipulos non curamus , si a Magistri vestigiis aberrent, sed pro transfugis habemus: quamuis ad bonam mentem facile uterque reuocari potest. Nam quod ad Sylvestrum attinet, quem suae opinionis Authorem, sequi se ait Serra; apertae usurae damnat cum Pontifice, eum qui aliquid, vltra seriem exigit, ex mercibus nauiganti mutuo datis , ratione periculi: nu excusari, etiam si in se
iijud periculum recipiat. Quid dicturum putas de creditore , qui a se in debitorem periculum omne depellit 3 Secundo Blsissimum est, quod ad hie Amadaeus, hute
propositioni fauere D. Thomam ex opust. 3. cap. Io. docere semoto titulo damni emergentis, posse aliquid ultra seriem mercium numerari, ratione ilius periculi incerti nam eo incoe excusat illud auctarium , ratione crediti prorogati, & expensarum in recuperando aere: quo titulo aiecarius vendi posse rem , vltra pretium praesens, non e men supra futur- , tempore condicto ad solutionem, quo ex Cajetano censetur venditio tantum inchoata absolui: quia tum res; vendita traditui idque ex communi omnium sententia est certum : & praeter extraneos a
nostris in hanc sententiam cieat Serram quem dicit de prompsi ex Sylvestro nisa usura r. quaest. 3 s. quo loco refellit Amadaei propositionem ex antiquorum omnium Theologiae & Iuris Canonici Consultorum interpretati
ave in caput mmiantν, quo usiurae peccatum damnatur,. si quis mutuet nauiganti, aut nundinas adeunti, rec
plurus aliquid ultra sortem , pro eo quod sustepit periculam pecuniae, aut mercium, si redierit. Ex illo Canone ait Archi : post Laon. Ioann. de Neap -- SummaMPisin. usuram contrahere, , si iPle spon accipiat aliquid ultra sortem , ratione mutui, vel etia'
204쪽
periculi quod in se recepit, si vero exigat ratione periculi
tantum, semoto mutuo, innoxium pronuntiant ab usura,
quia id liceretri mutuum non dedisset: de quia sponsio adjuncta est mutuo, ideo Aspectus est usurae, Ad id fieri in
totum prohibet Cataon, quasi illicitum. Relatam antiquorum sententiam probat Sylvester , interpretationem Vero refellit,quod non videantur percepisse mentem Pontificis,in eo,ut putat positam, quod mutuans sesciperet in se Periculum spe lucri ex illo captandi, alias mutuum non daturus. Quare damnatur quasi suspectus , aut potius compertus, voluisse captare luctum, non ex mutuo, sed 3djuncto onere, periculum in se recipiendi. Sicut,inquit, si axtifex mutuum daret, ut ad se alliceret emptorem, quo lucrum aliquod captaret.
Nihil potest dici ea interpreta one Sylvestri, magis
consentaneum D. Thomae quaest. 78. art. t. ad primum, ubi E duobus titulis, quibus solet lucrum ex mutuo honestari, nempe damni emergentis & cessantis lucti;ex primo it ius multo potius essh, quam ex altero : quia damnum, reparandum praesens esse debet, di ideo nihil vetat in pretium deduci. Nec iniquum est, lignum aestate venditum, hyeme necessiarium magis de caesus esse : & potest exigi majus pretium metiendum ex utilitate rei pro rempore quo est ad usima accommodatior, maxime si ad illud tempus seruaturus esset venditor, At si tum mens eius sit in Choatam aestate, hyeme perficere venditionem. Possem respondere opusculum illud de viuris, non esse genuinum D. Thomae, & ideo minusculis litteris hdituiri; sed ad id nos minime cogit obiectio Amadaei: quia non docet eo loci quod illi assingit. Id enim soluui habet, carius vendi posse aestate ligna. ob dilatam hyeme solutio nem,; adque eo capite aduettit pretij soluendi, ad rempus m luxum, post aliquem contractum, ex eredito seu mutu' ille, credenticu nomine utitui apud ipsum inusitato unde si spicio noua & vehemens est, quantuis aliae deessent,
foetum esse adulterinum illud D. Thomst opus' tribus de causis pactum illud p sse a vitio purgati. Primo quisem si solutio differatui in tempns futurum, sola libertare
creditoris, & tumi omni vitio caret eontraeius , seruata aliunde aequalitate pretij, & mercis aestimandae pro tem
ore ad solutionen condulo. Secundo disserri potvi
205쪽
M augeri solutio pretij, sine vitio contractus, nulla creditoris gratia , si incidat in illud tempus,quo utilior est merces , & pluris emi solet, atque in illud seruabit emptor iulius usum & venditionem , quo etiam venditor dilaturus esset, nisi emptor sibi tradi voluisset, recepta in se ill uscustodiae cura. Tertiam causam addit ad purgandum usurae vitio contractum , minus certam & hinc noua est suspicio suppositiiij partus in si in pactum deducatur aliquid ultra sortem illius mercis , quod ex malitia aut paupertate emptoris rimeat venditor damnum, in cuius compensationem illud auctarium mercis exigit: censeretur vero illud expetere titulo mutui, si ita comparatus esset, ut nollet iusto titulo alii vendere , qui minus pecuniae numexaret , aut quam primum esset numeraturus, quam iste, a quo ex illo tempore videt se non posse extorquere solutionem, & interim ipse nullas pas Iurus esset molestias,aut expensias: in quorum leuamen addit posse augeri pretium. Non tamen excusat ab usura contractum , si ratione mutui aut crediti, res pluris veneat quam valeat, aut quamst valitura tempore solutionis constituto. Ita S. Doctor citato opusculo , quod nego primum esse illius legitimum opus. Addo propositioni assertar ab Amadaeo non conuenire; quia ad illud supra sortem incrementum , requirit damnum reipsa,aut proxime emergens , saltem ante solutam mercem, quod longe differt, a remotis aut commentitiis periculis, quibus alii Autho res putant honestari lucrum virra sortem, & iustum pretium mutui captarum.
Idem sentit Cajetanus locis ab Amadaeo citatis & 2. h. quaest. 78. art. L. Commentariis in responsi ad 7. quia periculum illud adeo vult esse certum, ut illud reuocet ad titulum damni emergentis: & inde probat licere in pactum deducere pretium rei ad compensandas expensas in aere alieno recuperando necessarias, ut venditor seruet se indemnem. Quod vero eo loci & alibi, videtur permittere mercatori, qui suas merces non est seruaturus usque ad tempus solutioni condictum, vendere iuxta pretium rei probabiliter eo tempore magis futurum, Gaugericus Hi si
Panus qui Cajetani Summam eruditis Notis illustrauit ad vertit hoc dictum Cajetani ab aliis Theologis reiici, nec confimari civ. is ciuita a quo putat statiu C etany
206쪽
quod docuit: nam illum locum interpretantur alii , domercatore suas ad diem solutionis merces seruaturo, vastatuitur ev nainganti. Sed defendi potest facile Caietanus, ut nihil velit nisi quod docuimus ex Sylvestro & D.Thoma. Eadem habent Bannes, & Soto , quos Amadaeus obtorto collo, & falsis citationibus ad suam sententiam trahit; quasi Vterque, primus quidem lib. de iust.quaest. . art. I. alter λ.2. quust. 77.art. .dub. 6. quibus assentiat Martines de Praco, Momnes doceant legitimum esse lucrum supra sortem , ex selo periculo quod timetur nullo addito damno quod iam acciderit. Sed interpres sit omnium Martines qui ita habet, cum moraliter non contingat, ut magno temporis spatio non occurrant hominibus necessitates, & Occasiones dispensandi pecunias, ratione huius specialis incommodi , potest aliquid ultra sortem exigi. Quare prima
propositione Amadatus, quasi cinere doloso venenum te git : nam praeter quod, non solent mercatores credere res suas , iis quos sciunt non esse soluendo, quorum desperatae & deploratae sint res , si sint etiam dubiae fidei, sponsonibus accipiendis curant res suas tutas praestare, nec patiuntur disserti longius solutionem . quam pati possiemercatorum conditio , quibus multae ex pensae faciendae sunt, & hoc iam pertinet ad damnum emergens : atque hoc nomine, excusari potest pretium illud supra sortem. Eodem sensu seipsem explicat SyIuester ab Amadaeo relatus. Sed male illum habet quod Martines dixerit, opini nem dantem ius venditori, ex credito pluris vendendi spectato periculo damni,esse speculative probabilem, improbabilem esse tamen quoad praxim. . Sed instat Amadaeus quamcumque opinionem speculative probabilem , hoc ipso tutam esse quoad praxim ex Diana di deinde illi probabilitatem tutam conciliari suffragiis sexdecim authorum , quos pro illa reseri, cum ad id unus D. Thomas sufficiat. Sed utraque instantia vana est; nam demonstratum est D.Thomam,&plerosque Doctorum imo ex Thomistis omnes docere periculo debere accedere aliquod damnum, illo lucro reparandum : Quoad illam consecutionem ab opinione speculative probabili aut practice tuta tantum abest esse necessariam aut proba-ibilem , ut salsissimam & periculosissimam esse , atque
207쪽
atheismum inuehere, multis locis & argumentis demori in statum sit superioribus Disputationibus : & re, apertissi ma est; nam haec propositionum partitio non dissert celeberrima diuisione voluntatis diuinae, in antecedentem&consequentem , quod prior l& idem iudicium est de
opinione speculatiua rem attendat ex propriis meritis, Scintra suam , ut sic loquar lineam, semotam a circunstantiis, quibus voluntas consequens & opinio practice proba bilis concretam spectat: unde fit non magis legitimam. esse harum propositionum, quam a voluntate antecedente, illationem ad consequentem 1 quia adiuncta habet ac ciaentaria pericula praxis, quibus speculatio carer. Calumnias calumniis cumulast dum Sotum sexto de iust. quaest. . &Bam em 2.2.quaest. 77. art. dub.6. patronis ad censet opinionis relatae: nam ipsemet Bannes loco citato liberat ab hac calumnia Sotum : ait enim assirmatiuam sententiam tenere Ioannem Medinam, negativam vero Sotum. Ex scribendus esset articulus ille citatus vere aureus, in quo nescias, quid mireris magis, an delectam Verborum , an reconditam eruditionem , an doctrinae sinceritatem & cautelam , qua omne semovet lucrum ratione crediti .ac prorogati pretii, cuius causa non patitur. vltra latitudinem iusti pretii, rem praesentem caruὶs crς-dito , quam numeraro vendi, quod pecuniae suturae idemst valor, ut extantis : Bannes vero statuit conclusione secunda, ratione periculi: aut metus secuperandi pretium, non posse ultra iustum exigi quidqetam ab emptore, nisi damnum emerserit: atque ita explicatam sententiam Caietani merito dicit Sotus non esse impIobabilem : & merito Lode a asserit communem esse in scholaD.Thomae. Nec nobis timendae sunt argumentationes Delugo, qui ex illa infert . controuersiam de is u , redωcencm ad 'Massionem de uomsoa , .nstilem omnino ad forum conmen xia: nec cen surae Amici, qui nouam, periculosam, & ex-Positam palliatis ussitis, aut Palai, qui valde periculosuri
in fide clamant esse sententiam. His enim omnibus censuris & malis semovendis, cautelam apposuimus. damnum incurrendum certo. ante tempus solutioni constiturum : si haec causa desit assentimur Delugo, Amico, &c. Vno etiam ipsi Atriadaeo, improbanti quod refert ex Phi-
ΗPudela Crur, lucrum ex Periculo spaatum, quasi Ier
208쪽
DEpENs Io IVs TITI aE. in munerationem grati animi, non iure debitam , posse tabulis publicis seu scripto confirmari: quia sicut ex Seneca ingrati animi vitio, nulla lege statuitur poena , ita nec ex illo vinculum & onus , imponi aut confirmari potest notarii manu: alias mutaretur in titulum iustitiae & foenebre
Secunda Propositio est apud Aquilalia II 6. ea vero asteritur ius mercatori credito vendendi merces pretio rigoroso centum , & statim numerato redimendi go. Admitto propositionem , eo sense quo superiorem explicui id licere, intra fines iusti pretii, cum accedit damnum ex mutuo, ante tempus condictum solutioni, &Par auctuario mercis , parti quae remittitur gratis pecuniam numeranti. Si id tantum velit Lessius , & qui citantur uterque Nauarrus,illis assentiar. Sed credo aliud velle Lessium, quia ex illo pacto timet seandalum,& infamiam Ergo aliud meditatur , quam indemnem facere credito- Iem , ex dilata solutione inde enim nullus est iustus infamiae & scandali metus. Nec aliud sentit Serra, qui expressis verbis habet, ex limitatione pretii iusti, non esse licitum vendere carius, ob dilatam solusionem , neque emere vilius, ob sblutionem anticipatam, nisi accedat iusa damno emergente, aut lucro cessante: si vero praeuideantur muli et expensae, molestiae in recuperando aere mu-xuo fere certet, licet quidam velint , posse mercatorem. Pacisti certum aliquod luctum, ea lege ut non possit -- 'ius exigere, si contingat maiores sua opinione esse expen- sas , hoc speculative probabile refert Amadaeus ex Ludovico Lopes, non practice; qua distinctione potuisset in tet pretari hunc authorem superiori propositione accusatum,& a nobis defensum, nisi captaret omnes calumniandi occasiones, nec ullam praeterire pateretur. Sed illa leuior est collatione alterius, quam instruit Caietano num. I. dum ex illo conatur Hicere , intentionem redimendi minoris inixa iustum pretium,quod venditum est pluris,non esse illicitam, nec contractum vitiare: nam Caietanus alienissimus est ab illa opinione, nec eo potuit trahere inuitum, Amadams,nisi per summam fraudem, interpolatis eius verbis Herbo emptio ubi Caietanus haec si1btilissimae.
habet & siolidissima: Cum iusti pretii triplex sit gradua, tempe pii, moderati, & rigoris, potest illaesa rustici
209쪽
eadem res uni vendi decem numnis , alteri duo flecim: quia haec venditio stat intra terminos iusti pretii. Hactenus nihil mali habet Caietanus , sed Amadarus quasi vitimum agmen , carpit postrema verba, si Mercator carius vcnditae rei addat pactum de retro vendenda, aut locanda venditori, stibannuo sensu moderato , & redimatur ira inori pretio i Dra iustam aestimationem ι habet inquit Caietanus illud pactum speciem sucati mutui, nomine emptionis aut census : Ergo damnat pactum reuenditionis ι nec censendus est excusare omnino, quasi ii immemor & malus consequentiarum artifex, cum addit, unde si pretium est iustum, contractus licitus reputatur, &frequenter fit, id est, ex fine operis,uon esse illicitum, quia non exit fines iusti pretii, sed malum esse ex fine operantis , quia oblato iusto pretio valeret pactum, nisi vitio ineuntium esset foenebre & usurarium. Amadanis fraude punienda, inuertit verba Caietani quae . resert continua serie . quasi ita habeant apud Caietanum, cum tamen prima aut media postremo loco reponat, di ultima primo , aut medio; & uno verbo Caietanum cruciet, excarnificet, ut ab inuito eliciat , posse citra usurae vitium redimi minoris a venditore, quod pluris eidem vendiderat quamuis pactum illud fucata usura initum
pronuntiarit. Putabam me omnes hius veteratoris technas detexisser' sed sinit prorsus inexhaustae, ultimis verbis , quibus claudit caput Caietanus siubnectit; Secuν si pretium, quo emitur,
min- es, quam res maleat et quae tamen verba ante prae-m i serat Caietanus. Atque ex illis quasi eodem tenore legerentur apud Caietanum, in illum infert: quid ergo ii Cebit vendere pro centum cum pacto retro ven4endi numerata pecunia pro Vs absit inquit, ideo id bene negat
ipse Caietanus ver. -υμ exterior casu non O.
Videtur benemeritus de Caietano,cum absurdum quod ex uno loco inseri, ait alio negare. Sed ficta est haec beneuolentia ι Vt Caietanum traducat qnasi delirum , qui vix sui compos , euertat quod astruxit. Et id forte persuaderet incautis, nisi conuicissem mainfesti plagii 'quo eius verba interpolauit. Hinc excluditui quod agdit, Mercatorem ogatum ab emente, posse numerata pecunia longe mino- is, ab eo iterum vendente, mercςs emere. Hoc dictuia
210쪽
confirmat ex Caietano, referente Diana verba Sertae quae nihil prorsus ad rem. Sed iam monui hanc farraginea consectam Dominicanorum verbis, eadem fide, qua plures luserunt in historia Euangelica centonibus I gilii , &Homeri contexta.: id est, Thomistarum per itine ab eo rum mente alienis opinionibus , sicut a Virgilio , &Homero , remota est Christi notitia. Atque inde conclusionem inseri , posse rogatum venditorem emere 6s. aut so . rem emptam centum iusto pretio: quia ex alia regula Theologorum ultroneae merces . tertia aut dimidia sui parte decreseunt, aut euilescunt. Sed cur Caietani locum tacet, quo ista doceat adeo aliena ab iis, quae ex illo retulimus Verbo emere, hanc iteratam venditionem sapere su catam usuram, nec iniri nosse, nisi iterum merces ab emptore alii a primo mercatore vendatur atque hoc sensiulocutus est fine dubio Caietanus, loco quem tacuit, ne consuleretur eiusque fraus omnibus pateret. Sed nihil opus est experimento nam ipse Amadarus argumentum praebet, omnis eiuratae conscientiae, cum adiadit , num. s. eandem sententiam , ne dicam laxiorem, docere Baianem quaest. 78. art.22.ad 2.respondetur. FlusissiIma habet Bannes in illum Articulum commentaria, dubiaque multa , & conclusones plurimas , quae possent fatigare Lectorem , nisi fastidium leuaret recondita &summe tuta eruditio: sed Amadaeus nec dubia, nec conclusiones citauit,ut Lectorem deterrerςt ab anxia , & longissima inquisitione loci latentissimi nulla spe inueniendi
data, nisi sedulo totum commentarium legeretur, atqu ita in tuto esset calumnia. Sed Lectorem moneo, verba ab Amadae' truncata, extare secunda solutione ad argumentum secundum, contrae tertiam partem conclusionum, quas praemiserat,& quinto conclusione hunc nodum proponit vindice dignum : si mutuo egens illius petendi causa , adeat mercatorem celebrem , & ipse respondeat, se non habere mutuum quod praestet, sed credito daturum merces , quibus suis rebus afflictis subueniat, Respondet Bannes posse tradi credit merces maiori pretio, quam sint redimendat: &si obiicias sore, Ut emptor eidem mercatori vendere cogatur, si ullus accurrat qui emat, ad hoc respondet primo, si mercator primum vendiderit merces , adivnctu py Di