장음표시 사용
221쪽
SEPTEM ΤRACTATUS. VI V S Authotis opus, bellicum esse
contra omne genus virtutum, pluribus. quam vellem argumentis probatum est; nec tamen hactenus materiam exhausi
mus : ε quindecim Tractatibus sex , ὁ viginti quinque Propositionibus quinquaginta expendimus , prima Disputatione : superesteTamen nouem Tractatuum , & 8o. circiter Propositionum, breuius Vt spero, uturum primo, licet pauciores Tra- qatus , & assertiones perstrinxerimus. Huius methodi αparsitionis institutae causas Sectione sequenti aperiemuris ECTIO PRIMA. De Religionis ratione 2 partibus; unde generatim respondetur Amada o.
AQV AM correxit Amadaeus, & Propositiones III. ad paulo minorem numerum , & ad Is. capita reuo cauit: nos idem iuris in Amadaeum sumimus, non ingrata, ut spero, neque inutili methodo Lectoribus, ubi consilium meum paucis explicuero. Cum omne genus boni α irtutis, Amadaeus totis 'iribus impugnatum eat, deserla
222쪽
frangendis visa est opportunior.
Ratio Religionis ex de initione virtutis Chri
stiana constituta. DE virtute librum scripserat Brutus, grauissimum veait Tullius, & seo nomini inscriptum , quo republica Iulij Caesaris Tyrannide oppressa, & Triumviratu iam extincta a Senatu pulsum &a negotiis publicis Vacuum, dicit se prouocatum ad scriptionem rerum philosophicarum, minus quidem ipsi gratam , utiliorem tamen nobis
eius consulatu ,& quacumque reipublicae administratione. Bruti librum miris laudibus effert Quinctilianus : eo namque ait, non tam hominem , quam ipsam virtutem sibi videri loquentem audire. Hac commendatione sin gulari , auget dolorem ex antiquis monumentis amissi
tanti t Lectuti. Longius ab ingeni j praestantia Bruti, qui
de eloquentia cum Tullio conrendebat,absum, quam sperare possim hanc grauissimam litterarum iacturam re-iarciendam. Verum si eruditione & eloquentia, tanto interuallo a Bruto distamus , aliqua tamen similitudine argumenti, nos Amadari importunitas conjunxit, & caeteris dotibus inferiores , aliqua tamen ratione superiores sumus, virtutis infusae & Christianae praestantia supra moralem , quam unicam Ethnici nouerant, & proseque tantur. Ad eam vero Brutus natura &studio,& exemplo Catonis Am nculi,comparatus iustusque impense cotiuerat , & memorato libro laudauerat, sed cum illi sortuna defuisset, pro republica, id est, pro virtute aduersus patria: perduelles , sibi violentas manus intulit & inter moriendum vocem emisit, parum se dignam. estatus se virtutis amore coeco , unam coluisse quasi summum bonum , sed errasse , & iam agnoscere virtutem vanum esse nomen, & fortunae ludit rium. Forte in. poenam tantae ignauiae visium est Deo ut liber ille de virtute periret,quem Author postremis vitae verbis retractauerat, & quasi spongia deleverat quidquid in eius commen cura ςm scripserat. Sed quam Brutus virtutis causa
223쪽
deserisit ae poene prodidit desperatione quadam, hane iure potior, & validioribus ex Euangeli j Panopita in1t-ctus armis & argumentis prosequar nihil veritus Amadari
Sed ut ad rem propius accedamus hanc disputationis partem secundam aggredior definitione virtutis ex Aristotele excerpta & a D. Thoma lucu enter explicata prima a. quaest. ss. & alibi passim.
Ex Beata definitio Virtutis distinctio Christia
EA vero sic habet virtus est dispositio perfecti ad opti
mum , seu qualitas aut habitus , vel studio comparatus, vel Dei dono infusus, naturae conueniens, eamque. aptans ad optimum, id est , ad finem quem insequamur comparandu & fruendum. Hac virtutis definitione apertum est, generatim sumptam duplici relatione, aut comparatione constare: ad mentem cui inest, & ad finem , quo sertur, & nos trahit , ut merito dixeris virtutem ess quoddam vinculum, quo mens bono & fini jungitur,conglutinatur , ac poene immiscetur. Huius genuinae definitionis virtutis, nullum apertius exemplum suppetit, quam ab ipsius Prudentiae, virtutum moralium praestantissimae. usu & partitione desumptum. Solet enim diuidi in varias species Prudentia; Monasticae, Oeconomicae, Politicae, &e. nam cum hominis multiplex sit institutio, variasque induat personas , patris sa- milias , principis , & hominis, quae omnium est grauissima, hinc existunt memoratae species Prudentiae : neque. enim conuenit, nos Vnum semper hominem agere , sed pro diuet sis institutis, variae instant partes agendae quibus dirigendis necesse est, pro re subiecta, varias praefici prudentiae species. Sicut enim alia sors est hominis, qua ratione pollet, & differt a brutis r ita aliam oportet esse priuati hominis , aut principis regulam ad quam quisque res stias componat: hinc Prudentia Monastica, differt ab Deconomica, haec Politica; ista rursus a Militari. -
224쪽
nium vero ratio repetitur ex duplici capite, ab hominis ut sic loquar persona, dc a fine quem spectat, atque ita Militaris ducem instruit ad pugnam, victoriae reportandae causa , Politica principi adest, ut tranquillitati publicae consulat, opus est patris familias, oeconomica, admini, strandae & augendae rei familiarit sed omni u amplissima&praestantissima est, quam Monasticam dixeris, cuius im-Perio omnia administrantur ossicia, quae homini conueniunt, qua brutis praestat. Haec enim naturae dos, est iuris naturalis, omniumque virtutum quae studio comparari possiant,veluti promptuarium. Inde Deus deprompsit leges nobis impositas, iussitum cuique seruandi cohibendi libidines, standi promissis, sensum animi nullis mendaciis fucandi: haec enim omnia conueniunt homini, qua distat a brutis, & conserunt ad finem , cui natus est consequendum. Hac definitione virtutis generatim, gradum facimus ad virtutum insutarum genus, supra virtutes morales, de quibus hactenus disputato est, longe positum. Quis enim dubitet, hominem gratia & baptismo regeneratum, iα sortem diuinae naturae euectum , cui comparatum sit ius, ad diuinitatis visionem supra naturae creatae, aut possibilis cuiusque vires, & vota positam, omnium denique quae soli Deo eximiae sunt capacem & compotem, qui longius ab homine natiuis facultatibus instrilino,quam ipse a brutis distet, ac proinde aliam illi impositam per nam,aliam. Praescriptam legem , quae filio & haeredi conueniat, alia implenda esse ossicia: clenique illi opus esse noua supellectile virtutum, quibus strenue gerat personam regenerati hominis, ex secundo Adamo, & ciuis coelestis patriae, nihil filio Dei admittat indignum,legem charitatis implear,& ad felicitatem in diuinitato visa positam promoue
Hine latum discrimen harum virtutum a moralibus, studio & viribus naturae cQmparatis, elucescit, quod ab origine, a statu , a fine singularum repetit. S. Doctor. Moralis quidem virtus a naturae principiis , & seminibus
existit, Christiana a Ρatre luminum descenditi illa nostro studio & labore comparatur, ista ex Augustino in nobis fit sine nobis, id est, nullo nostro conatu essicienda; sed solo assem & voto euocatur: moralis una rδtione, in-
225쪽
iussi superno fidei lumine regitur. Sed praecipuum distrimen harum virtutum est ab optimo, seu a fine , in quem nos ferunt. Morales virtutes , quaecumque tandem sint, bonum inspiciunt, quo naturae procliuitas fertur , cui etiam consequendo suppetunt vires naturae sanae,atque ad illud comparandum , voluntas idonea media, & praesidia adhibet: virtutes vero infusae eo tendunt unde effluxerunt:&sicut vis insita iursum mouet aquam , & Vrget dum eo prouexerit unde delapsa est, ita huius generis Virtutes, quasi fons aqua salientis in mitam aeternam , ex diuinae naturae consortio proseetie, in illius visionem feruntur , &institutae nobisque collatae sunt, veluti media & adiumen-δa, ad tantum bonum consequendum idonea. PARAGRAPH vs SEcVNDVS.
Ex virtutis Chri=anae praestantia confirmantuae superim dicta de iure naturali , ctc.
SEo quid haec virtutum collatio & distinctio, ad nostras
cum Amadaeo disputationes, qui haec omnia luculenter illustrauit Ita est, sed hic euertit, quae eo loci adstruxit fundamenta virtutum, quarum collatio valide confirmat superius constituta, & viam munit ad ea quae supersiunt ex
Amadaeo, de Religionis partibus & virtutibus refellenda. Inde namque grauissima suppetit causa expostulandi dolaxissimis Theologis , quod licet Christiani tostitutio &Euangelii fides, naturae iura & ossicia confirmarat, pluraque addiderit multo grauiora , magisque nos supra caete-IOS mortales gratiae & fidei expertes, quam naturae praestantia supra animantia prouexerit , ita tamen nostris
affectibus & commodis indulgent, ut longe seueriores sint Philosophi ossiciorum magistri, & exactores. Quare Diuus Thomas Ethicae Christianae verissimus interpres &Vindex, non est passus eo infamiae Euangelium delabi, ut laxior sit, quam sanxit morum disciplina, quam Phi' losophorum ethica. Et ne per plura discurram , & infinita quae ex librin Tullii de ossiciis , & de finibus possem depromere; Vnumi ut riterqm attingam, quo huiusmodi magistros prurie, s
226쪽
tes auribus, pudeat suae ignauiae, ne dicam adulationis, ac pene proditae veritatis Euangelii. Quid enim sanctius,iis quae praescribit Tullius Osf. i. de Temperantia cum ait, Pertinere ad omnem in j quaestionem , semper n promptis
habere, quantum natura homanis pecudib- reliqoisque bestiis antecellat Ilia nihil sentiunt nisi voluptatem , ad e mque feruntur tota impetu, omnis Mutem mens aliquid ut ιnquirit aut agit: videndi se auiuendι delectatione ducitur. Quin etiam siquis ad voluptates paMlo propensior, ad virtutes paulo eremor , quavis voluptate capitur, acultat edit dissimulat, appetitum voluptatis propter verecundiam. Neque enim solum voluptatem damnat ex rebus
turpibus , sed etiam ex ipsa virtute, si sola aut prima quae ratur. Atque hic videtur duo principia ethicae Christianae constituere, quae Amadaeus aliique similes Theologi totis
Viribus convellunt, ac pene rident, nempe non carere
peccato , si quid per se indifferens agamus , nullo bono fine honestatum : & huic adhaeret aliud principium, ad minus venialem culpam esse , quidquid fit deliberate voluptatis non necessitatis , aut honesti causa , atque ista satis probat oratio Ciceronis relata. Verum quia cum pertinacibus disputamus, qui ex Caram uelis praescripto, secum agi probabilibus nolint,placet argumentum Ciceronis nostramque regulam confirmare, ipsis naturae & diuinae prouidentiae principiis. Quidquid rerum causarumque, primae subditur imperio, & sapientia regitur, tribus omnino gradibus continet uv. Ad primum omniumque infimum ordinem pertinent, quaecumque corporea, vitae & sensias cassa; alteram veluti medium Occupant animantia, quae motu a se , sensu atque appetitu vigent; ad tertium denique & supremum, euecta eth natura rationis compos, eaque duce, motus suos peragens.
Quamuis vero summum Dei in hos ordines imperium fit, & quas complectitur res, infinita potentia flectat &moderetur, & ad suum singulas, vel ad commune totiuS 'niuersi bonum referat: varia tamen est diuinae prouiden tiae ratio. Res quidem inanimes innato quodam pondere,& caeco impetu ad finem, uti sagittarius ad scopum sagittam mouet & impellit. Ignorant prorsiis ut Senecae Ver
227쪽
a sensu aut a ratione, aguntur potius quam se se agant aut moueant; certo tamen ictu , dirigente Deo attingunt, in quem appetitu innato seruntur locum & bonum. Longe alia est motus& appetitus animantium ratio : assiciuntur namque rebus easque duce sensu appetunt & quaerunt, allecta illecebris voluptatis , quo uno bono duci possunt α& capi. Hinc media sunt, inter res expertes Vitae & sensus , & hominem rationis compotem : eminent supra infimum ordinem, quod ad minus sentiant qua eant, & Voluptatis seni pelliciuntur ad pastum, & ad generationem, sed ignorant quo ferantur ; quia supra illorum captum est incolumitas sui, & totius speciei atque ornatus uniuersi, quem praecipuuin generationis & pastus finem ,diuina sapientia constituit : eoque non solum impellit, vires inanimes caeco impetu , sed etiam ducit voluptatis illicio, &admouet fini ac bono honesto sibi prorsus ignoto. Ab hoc secundo ordine , quo animalia reponimus , facilis est ascensus ad supremum naturae intelligentis , cuius haec summa dos est supra bruta, ut norit, qua & quo eat, seu Viam , qua fertur ad naturae bonum nonestum , media. quibus ad hoc utendum sit, & finem quo sit fruendum, neque solatia voluptatem sentiat, ex cibo & generationes quod animantium est i aut ex qualibet actione recta, sed. etiam bonum honestum insequatur. Hinc colligere licet quod probandum susceperam ; hominem a ratione aberrare. & a sua sorte in brutorum
desciscere, dum semoto aut postposito ossicio,& honesto, quidquid tandem agat boni aut indigerentis , si inde so
lam, am certe primam Voluptatem aucupetur. Hinc nas itur . quem Cicero arripuit in argumentum pudor voluptatis , etiam cum virtuti studemus. Hinc dictum a Ci-
Cerone, nos occultare appetitum votaptatis , etiam eum μυ-mus erectiores ad virtutem : ex quo inquit intelligitur, corporis voluptatem non satis esse dignam hominis prastantia, canaque contemni & reiici oportere 1 & victum cultumque corporis, ad valetudinem , & ad vires, non ad voluptatem esse referendum. Nec enam voluptatis cupiditas,
si nimia sit sid est si prima aut sola quaeratur j non minus displicet, & iure improbatur, quam iactantia & gloriatio:
Vt inde facile agnoscas communem hominum sensum, diuinae legi melius conqenire, quam Theologorum non-
228쪽
Uillos, dum voluptatis affectum ut praeposterum damnat ex quacumque causa si ducat i ut inquit Senecal de
non sit accessio leu virtutis condimentum. Hinc rursus colligere licet, litterarum etiam sacrarum
studium, ex una voluptate sciendi, curiositatis vitium esse, nec simili quamuis . alterius generis carere,qui exercitia pietatis, orationem mentalem , aliaque id genus opera, ut frequentem Sacramentorum .im suscipiunt, spe deliciarum coelestium , & si minus sapiant negliguntur. Hinc apertius est coniugalein congrestum , voluptatis hausa initum , aliquid libidinis resipere. Hinc denique mirari licet, supinitatem nonnullorum recentiorum, quod
patiantur se ab ethnicis vinci, eaque indulgeant, quae ipsi prohibent & damnent, solo honesti studio. Nam si vir
tutem sola conuenientia cum natura, eaque nec nuda nec
sana , sed geniali peccato corrupta repCti tam , adeo ex ctam absolutamque ex gunt, ut nedum scelera & libidi nem , sed etiam voluptatem ex ipsis rebus honestis captatam, cum prima spectatur improbent i quid set Amadaeo, quid aliis quos defendit scriptoribus , qui in aeternum
Ecclesiae dedecus concedunt, & licita este contendunt quae Apostolus non patitur etiam nominari, & leno iacinentur cupiditatibus venereis, quibus nedum naturae, quae supra caeteros animantes praestantia deteritur, &
datur pulchritudo , sed ipsi adulterio & fornicationi ad miscetur sacrilegium & membrum Christo capiti jun-ebim auellitur, & fit membrum meretricis, atque inde in infinitum excrescit peccati turpitudo & immanitasὲ At madaeo libidines etiam monstroci , Vix aequant unius
Vno verbo rem ex certioribus , & sanctioribus regulis concludo : Cum virtutis & vitii magnitudo, conuenientia cum hominis natura, vel ab ea diuensione metienda sit,& longe maior intercapedo sit inter hominem , ex primo Adamo natum, & ex secundo regeneratum , seu naturae per se spectatae, & donis coelestibus ornatae, quam interis cedat hominem inter & brutum; quis non videat, multo exaetiorem requiri iustitiam & virtutem,ab homine Chimstiano, quam ab Ethnico , & longe atrociora esse peCcata , quae a nobis perpetrantur, peccatis gentilium λ Et tamen Amadaeus in audet excusare, aut eleuare, quae ad-
229쪽
uersus legem gratiae Christi canguine sancitam , quae coii- tra regenerati hominis dotes , & ossicia admittimus. quae ethnicus unius honesti studio, unius odio vitii execratur; hoc solum nomine quod a lege naturali, quod a ratione vel minimum recedant. Sed forte conqueretur Amadaeus; secum magis declamationibus agi quam argumentis: verum ut illi morem gerairi, ex Dialecticae & Theologiae regulis , aduersus has laxitates instituam disputationem. PAR Ad RAPH vs TERTIvs.
partitio exactior iirtutum utriusque ordinis natura , or gratia: ct inde officiorum nostrorum magnitudo demonstratur. HAEc protegomena praemittimus, necessaria Disputatationi cum Amadaro,& examini septem Tractatuum, quos ad religionem referimus. Cum vera religionis nequeat exacta notitia comparari, nisi collatione cum aliis virtutibus , omnium ex definitione virtutis generatim ab Aristotele tradita, rationem venabimur, Vt unius religionis pro qua pugnaturi sumus, natura & praestantia elucescat , & quas illi inseri Amadaeus iniuriae depellan
Itaque cuiuscumque fit generis, seu moralis, seu insuta virtus , optime definitur, dispositio perfecti ad optimum, seu homini qua ratione, aut qua fide vivit, vis quaedam addita, illum ad finem proximum, seu ultimum aptans Mirahens. Hinc existit moralium & insuarum virtutuiri diuisio tripartita, ex accessu ad Deum, bonorum. Omnium fontem metienda. Vel enim uni Deo adhaeret virtus, neque aliud obiectum aliumve finem inspicit praeter Deum,& hoc primo & supremo genere, Virtutes reponuntur, quas Theologicas vocamus : nam diuinitas fidei & charitati unum est illud necessarium , in quo prosequendo tOtae sunt, neque aliud curant , nisi Deum aut quod Deo cognatum sit, & in illum referatur. Secundi ordinis vi tutes infra primas sunt, uno gradu quo longius a Deo distant: illis quidem Deus finis unus es h& proximus , sed aliud habent obiectum,di circa res verantur, extra Deum
230쪽
positas, in illum tamen referendas. Hoc ordine continetur religio, cuius causa ista tractamus. Vni Deo subiicitur, inseruit, unum inspicit ut finem, sed Dei cultum Promouet, eius iura seruat, & rebus sacris, ad Dei hon
rem i nstitutis , orationibus , sacrificiis , aliisque id genus
ossiciis attendit. Harum ego virtutum ossicia soleo explicare , exemplo ut mihi videtur accommodato, Mariae de
Marthae sororum. Illa assidet pedibus Iesu , virum audit, uni attendit: Martha hinc inde , tota domo sollicita discurrit, urget famulos , cibos parat, mensam instruit, aegre fert sororem quam putat otiosam, sibi non adeste. Vnus est utriusque finis Christus, hoc solum differunt, quod Maria uni vacet, uni inhiet, & tota in uno obtutu haereat; Martha: animus diuisus est, attendit cibis Christo ministrandis: Maria optimam partem sortita Pst, quia i tum quod appetit, haurit ab uno Christo, qui illi instar est omnium , Martha & religio alia praeter Christum , &Deum curat, hisque intendit, neque tamen omnino a Deo recedit , sed in eum refert quidquid contingit.
Inter hos duos virtutum ordines, constituendus est ter lius , omnium infimus, eoque continentur virtutes, de
quibus hactenus disputatum, & ossicia vitae humanae inter se partiuntur. Quaedam affectus nostros moderantur, quales sunt Temperantia, & Fortitudo , quarum prima cibi potus , & tactus delectationes cohibet: altera inter ignauiam atque audaciam posita , pugnat aduersus peric
la, dc mortis terrores : iustitia Vero commutationes,alias.
que operationes, quibus initur , & seruatur Qcietas humana dirigit & adiunctas habet Gratitudinem, Liberalitatem,aliasque virtutes, quibus cum aliis hominibus colli
Hoc triplex virtutum genus , a nobis accuratius distinctum & explicatum, exigit conditio hominis qua ratione ducitur, & Christiani qua ex fide vivit. Quis enim neget, ad quae implenda nobis dantur ossicia amandi, coledique Deum, sua cuique iura seruandi , regendi affectus, homini
conuenire ex ipsa naturae institutione, etiam si submoueamus dona gratiae 3 Hic vero cum nouam induamus per
nam filiorum Dei, & haeredum, quae multo longius distet ab homine, natiuis facultatibus instructo, quam princeps rex ab homine priuato , certum est obeundis,quae ChrH