장음표시 사용
391쪽
quod barbariem potius docent, quam elegantiam & co piam verborum, qui saltem ex Erasimo tructus capitui .
magis quam impiorum libri minuunt pietatis sensum. Istos enim caute legimus; at quid timeas tibi ab illis,qui semotum & Christianae Theologiae Magistros fore titulis voluminum pollicentur, & incautos decipiunt 3 Quid
cnim inde reportas emolumcnti Devotionis, si quae tibi supererat scintilla, excidium. Qua enim reuerentia, qua mentis attentione persolues horarium pentum, Missae sacrificio intereris , ubi iis te ossiciis Christianae Religionis perfungi legeris, etiam si illa peragas mente vaga ,& a Deo ad quoa libet aliud ludicrum distracta 3 Quo animo
excipies maiorum Imperia ubi didiceris te saluo obedientiae voto , posse rixari tota vita cum Practatis, eorumque iustavi Censuras nihili facere t Hinc ex Fagnano obseruatv Vendrochius paucis abhinc annis quosdam Regulares, audita opinione quam nonnulli aut hores probabilem dicunt , Summum Pontificem non posse Regularibus ad praescriptum Regulae reformationem indicere , praeter consuetudinem, quae in Religione Vigebat, tempore pro- sessionis emista, ausi sunt debitam mandatis Apostolicis obedientiam negare. Sed ne videar ostentare periculum , nec ad effugiendum iam aperire, ex Scripturae praescripto pretiosum a vili separandum esse censeo, & relictis laxioribus Theologis, tutiores & securiores lectitandos, quales diximus ex antiquis esse omnes, & de recentioribus non paucos, quidquid dicat V Vendrochius, quales sunt praeter nostros ,ruorum testimoniis abusium esse demonstravi Ama-arum , Nauarrus ex Canonistis & Patribus Societatis prae omnibus Comitolus, Andreas Blanchus, Mangonius, Toletus& Sua res, a quo postremo Laurentius a Ponte Clericorum Minorum Scriptor insignis . in caput 8. Matthan digressione I. ait se velut oraculum istud monitum excepithe , cum Valli soleti virum doctissimum cuia iusdam per dissicilis quaestionis causa adluisset, in scribendo semper veriorem dc probabiliorem opinionem eligendam licet consultoribus ore tenus mitior interdum grauibus de causis permitti possit, quod responsum & corvilium ea digressione multis confirmant argumentis , idque secutus est & impleuit Suares multo exactius , quam caeteri Societatis
392쪽
societatis Theologorum. Hactenus de prima Appendi,
ce, ad alterius Compendium & examen accedamus. ARTI cv s TERT S.
Ex fecunda Appendice altera ct tertia Sectio
perstringitur. OVAE ex ea Appendice, superiori multo copiosiore ha
bentur , triplicis generis sunt, vel nostri,constenta nea, vel desuersa, Ves omnino contraria. Ex duobus primis generibus ea delibabo qu* nostris aliquam afferre lucem poterunt : postremum exactius expendam Articu-
Mercoro , Fagnano , & Sinnichio quos flagella vocat Cassii starum . id est, laxiorum Probabilistarum , addere Poterat tres ex Societate, Comitolum saepius ab ipso cum Ducle memoratum, qui post Bartholomaeum Medinam axioris probabilitatis artificem , primus quod sciam in aliam scripsit , faedam pro sionem vocans : quem item alius eiusdem instituti, secutus est mutato nomine Phila Tetus, & vero Andreas Blanchus: paucos hi duo habueret ectas, ideo primi unam lego tantum editionem factam. cinno huius saeculi septima, licet plures meruerit quam Diana, quem ante annum huius saeculi quadragesimum, licet Comitolo recentiorem editione octaua memini nielegisIe, ab eo tempore mihi serὶ intactum neglectum, adeo huius taculi gustus corruptus est, ut glans magis illi sapiat, quam siuauis & sanus Comitoli panis. His duobus adjungo ex eadem Societate tertium Belgam Mang nium , quem solo nomine datum est. nome, nec alia deuausa sortὸ obscurum , quam quod Augustinianε de dogmatibus , & sanctὸ de moribus scripserit.. Author quaestionis Facti Antonium Peres Benedictinum superioribus' adjungit, tutioris ubique sententiae Vindicem. Hos omnes eodem nomine dignos censeo, quo V Vendroxius tres' tantum donysiit.
393쪽
Dominus Faranus vindicatura tribus VVendro hii obiectiombus.
EX Fagnano omnia serὴ genetati laudat, nonnulla etiam colligit tria vero improbat quae aliis omissis propugnabo , ut Viro sapientissimo quas sustepi & debeo vindicias sat tuam. A primo & postremo eorum qua carpit , breui me expediam , operosius secundum pertraviturus Agnoscis stylo disserre a Metcoto , quod ille Scholasti- eo more, hic Canonistarum, Probabilissas insectetur. Ca terum addit doctrina utrumque consentire. Quamquam enim Caramuel velit, docuisse ignorantiam inuincibilem
iuris naturalis non excutare, & in eam rem numerum 42.
quaestionis illius indicet, tamen nihil tale ibi inuenitur. Caeterum laddit V Vendrochiusὶ hoc dempto , in quo
Casuisticae sincis virulentum kntem non videtur omnino penetἔasse, in caeteris illorum corruptelisexplicandis,exi mius est. Haec VVendrochius. Ea praeiudicata sententia putat Dominum pagnanum, perinde mente ac oculis caecutientem , non penetrasse fontem vitulentum Catasticae faecis, quod puerum duodennem ignorantia iuris naturalis laborantem, excuset a peccato mendacij, si leue aliquod mendacium censeat, nedum honestum, ted etiam necessarium hominis a morte eximendi causa, eo necessitatis articulo, quo nec ad deli- herandum tempus suppetat, nec ratio satis adulta possit ex principiis syndereseos agnoscere , nullia causa licere mentiri , nec sapientiores adsint quos possit consulere. Vtinam ex hoc virulento sente, aut ex Calice non mana
Dei, sed Casuistarum propinato, de ex hoc in illud inclinante, reliquum faecis.esset exinanitum, nec aliud quam quod ex illo Mercorus, & Fagnanus haerere patiuntur, reliqui superesset : non inde peccatores terrae, sed Iusti innoxi h biberent , & large potarentur. Hoc obiter dictum si, de prima objectione, cui iusius infra respo
394쪽
obiicit secundo & nescire se ait, quo sensu dicatur 1
gnano num. II7.de Speculaticis, ubi depraesudicio non agitur, licitum este eligere opiniones nedum probabiles, sed etiam falsas. Iis ex Fagnano relatis verbis, sic urget oendrochius, ecquid enim aliquando mentiri licet
AEn vero non mentitur qui eam opinionem quam falsam putat, veram esse aflirmet Haec videntur D. Fa-gnano obiecta , quasi velit polle nos compertae falsitatis opinioni astentiri, quod a Viri Sapientissimi mente alienum est. Id tantum statuit discriminis opiniones inter quae ad Speculationem & ad mores pertinent ι quod istis, si probabiliores & tutiores sint, oporteat ad haererire a illarum vero etiam minus probabilium, liber sine noxa sit delectus. Hoc vero si mendacij accuset V Ven-drochius, facile est hanc labem abstergere,& quamuis
Disputatione 1.hoc discrimen valide confirmatum sit, non abs re erit ex principiis ibi constitutis, paucis hane accu- Iationem depellere. Hoc commune habent omnes generatim opiniones,
seu ad Theoriam , seu ad Vsem & praxim spectent, quod
ex ineuidentia desit illis vis ad indubitatum , & nece starium sui assensum , cui proinde asciscendo praeter probabilitatis innatae , & authenticae pondus, accedat liberae partis unius electio, ad quam non sola, quam praeferunt veri aut falsi species conferat, sed plura aliunde principia aduocantur, quae sine mendacio impellunt , ad minus probabiliter verat delectum , postposita verisimiliore. Nam ut ad subiectam quaestionem propius accedamus ,
hoc speculatiuae opiniones inter se pugnantes singulare habent, quod utraque peccati periculo, neutra falii formidine careat: unde fit non mentiri , illum qui magis verisimilia desierit, quia non est certus se veritatem assecuturum verisimilioris assensu. Sed inquies aliquo veritatis contemptu, aut neglect', probabiliori minus probabilem anteponi. Ita nos esse diximus , cum de ossicio Scholarum Magistri , sed eodem
loci monuimus hanc qualemcumque maioris verisimilitudinis noxam sane leuem, quod nulli bi certa veritas eluceat , compenseri posse maiori commodo: documentum illud sanum & oecessariuna, exemplis illustrauimus. Sι e pendamus sola speculatione Physica, quantitatio rataq-
395쪽
nem , probabilius forte videbitur, esse quid a materiaim distinctum, sed si advocemus Theologiam ad explicandas myster ij Eucharistiae insuperabiles dissicultates, tutior quantitatis a materia distinctio visa est D. Thomae , &ideo hanc sententiam delegit minus fortὰ ex Physicae principiis , aduersa opinione probabilem. Docuit D. Fa-gnanus ex speculativis opinionibus , licere minus proba- siles eligere, id est , quae propius videantur a falso abesse.
Alio etiam loco monuimus, quod ex fine operis necessariuest , ad delectum opinionum moralium , ut tutioribus etiam minus probabilibus adhaereamus , quod careant omni periculo peccati , quidni liceat ex sine operantis eundem delectum facere opinionum, quae ad Theoriam pertinent , ut minus probabili adhaereamus, hoc nomine, quod aptior videatur ad ciendos pietatis affectus, & submouendas contra fidem dubitationes Paulo dissicilior aut certe intricatior est tertia Osiectio. Quamuis fateatur V Uendrochius quaestionem, an ad rectam Operationem requiratur certitudo moralis, subtiliter & erudite suo more tractasse Fagnanum, id tamen im probat , quod multis locis verbum veritatis Videatur usuria Pare, pro veritate certo cognita, ut illo Ecclesiastici loco:
Ante Ommα opera tua verbum verax praecedat te Et in
illo D. Bernardi: ' interior oculus vere sit simplex, duo,ssi es necessaria arb/tror , Charitatem in νntentione ,
.n elemone meritatem : id vero improbat , quod Fagnanus neget hoc in ulla opinione probabili reperiri: quia opinio probabilis ex illo indifferens est ad verum & ΔΙ- sum : M lim , inquit V Vendrochius dixisset, multas opiniones probabiles esse verris , at earum veritatem homιn.
ιμου minus compertam esse Et subinde ponit fundamenta pro ignorantia inuincibili iuris naturalis : Opinionem probabιlem meritatem habere , si diuina legi sit conformis quod non fuerat a Famano negandum sed eo peccat qui eam seQuitur, etiam cum vera est, & diuinae legi conformis , quia cum veritas illa lateat, exponit se peccandi periculo, priusquam formidinem ex contrariis rationibus ortam deposuerit, ac sic probabilitatem ad moralem cer ritudinem perduxerit. Ita V Vendrochius 2. Appendicis
Sect. 2. Art. unde haec omnia & superiora deprompsi-
396쪽
Vereorne haec disceptatio verborum sit potius quam rerum, & ne reprehensus sit Fagnanus ex minus comperiata illius mente, quam paucis explico. Ille nulli opinionum ex genere probabilium veritatem asserit formalem, qua certo iudicio quid in se sit rei consequamur, quamuis alteri illarum inesse obiectivam concedat necessario ex contradictoriarum lege, qua Vni propositionum veritarem , alteri falsitatem subesse oporteat: sed cum hoc nos lateat, perinde putat esse, ac si utraque illarum falsitati obno*ia esset, nec putat tutum esse vi solius probabilitatis,
Vtriusvis parti adhaerere. Itaque incerta veritate speculativa rei, quae comparari aut sperari nequeat, aliunde cerritudinem ad operandum necessariam aduocandam censet: nempe ex conuenientia ad legem quae tutam faciae
opinionem, & ab e submoueat omne peccati & damnationis periculum. Quantum capere potam haec obiectio oendrochiid Robus peccat, quia videtur permiscere veritatem obiectivam cum formali, nec latis distinguere dotes opinionum duas diuersissimas, nempe, probabilitatem , seu similitudinem veritatis speculativae, & securitatem, seu immunitatem a peccato ,& a salutis periculo οῦ haec enim distincta esse & ad quaestionem subiectam , prae oculis eorum distinctionem habendam , quam Vnam Fas nanus inspexit, nec satis videtur V Vendrochius attendissE, Mmanifestius est ex superioribus, quam ut longiori disputa tione sit probandum. Quis enim neget probabilitatem a securitate adeo differre, ut interdum quae una dote praestat, altera decedat, id est, ut securior minus sit probabilis & probabilior minus tuta λ Nec mirum cum adiuersis capitibus repetantur hae dotes , & alium atque alium finem spectent. Securitas est a lege, cuius interdum iuum inus luceat, quam libertatis; unde maior probabilitas
existit, vi argumentorum verisimilium , quae ex rei natura vel a sapientum testimoniis depromuntur. Neutra Ο-pinionum quamdiu intra probabilitatis fines continentur, caret aliqua falsiformidine : sed hoc differunt, quod opinio pro libertate praeter falsi commune, peccati etiam singulare periculum adiunctum habeat , quo aduersa pro lege omnino caret, & hoc nomine est anteponenda pr habiliori , ut omnes ex consilio c0ncedunt, nos etiam
397쪽
praecepto necessarium contendimus ; atque hinc oritur omnimoda certitudo moralis & veritas practica, quam Fcclesiasticus vocat, Verbum verax, Bernardus, in eleis mone meritatem, quae nullulia peccati aut salutis periculum adeat, quamdiu adhaeret legi, & ex appetatu recto fertur in vitinnum finem. Si quis vero supersit metus falsi, ne forte aliter se res habeat, nihil hunc metum moratur, ac proinde opinionem moralem pro lege , ad iudicium prudens, & ad rectam operatio Cem necessarium , numquam desierit certitudo & veritas formalis , quam unam
inspexit Fagnanus, quam veritatem practicam , dicimusa speculativa genere & origine diuersissimam. Speculfiti uam enim di imus similem esse voluntati diesinat antecedenti quod ubique rem attendat nudE , ex propriis principiis , ad opus nondum omnino maturaim; veritas vero practica complectatur, quidquid necessarium suerit, ut adactum progrediamur. Id verb bifariam contingit, primum cum pro lege pugnat , licet minus probabilis opinio , vel cum euidens est, aduersiam pro libertate opinionem , nihil legi repugnare: ex Vtroque capite euadit vera opinio probabilis, id est, cum probabilitati sussicitur euidentia, quod raro contingit, vel cum legi adhaeremus. Tum enim prast verbum erax, Vel quia quoad speculat: onem, & praxim verissim E agnoscit, qui opus meditatur , illud nulla lege prohiberi : vel quia, licet sorte falsium si, quod sibi persiuadet,
ex praescripto legis faciendum este opus, certum tamen
est , nihil illi repugnare, & ad minus consuli sin praecipi, tur ' Ergo salsia opinio speculatiuὸ, practice vera est. Et
ex illa praeit verbiam merax: atque haec est mens prosundi stima sapientissimi senis, quam non omnino videtur consequutus VVendrochius ι cuius reprehensio hac nostra interpretatione concidit. Sed cum summὰ sit necessaria ad. depellendas objectiones in Mercorum, earn operosius tractabo.
398쪽
D uatis veritatis formalis ab obiectiva , ct pra-ἱtic e speculativa distinctio fusius explicatur.
HO c unum quod titulo pollicemur videbatur deside, rari superioribus Disputationibus: quod hic annectimus necessarium ad superiorem in Fagnanum , & referendas in Mercorum obiectiones. Ille Putat , Ut contra legem aeternam mendacium in totum prohibentem, peccet V.gr. puer duodennis, nec ulla possit excusari ignorantia inuincibili, satis esse , si rationis sit compos, & sianae mentis, & aliquid proferat verbis dissentaneum a sua cogitatione, siue aliud loquatur , aliud sentiat, quamuis de lege aeterna nihil nouerit, nihil deliberare possit, aut d bitare , seu ex innata rationis lege , seu ex sapientum regulis, & credat hunc ab ore dissentum, honestari, imo iam cessarium esse grauissimis de causis,quae nihil ad proprium commodum, sed ad officium pertineant. Dum ita statuit& iudicat puer, V Vendrochius quasi dogma fidei creden-4um urget, veritatem, seu conuenientiam deesse cum lege aeterna, a qua recedit & peccat, quisquis, quocumquae respectis unum ore promit, aliud corde premit. Et Fa-gnanum atque Mercorum grauiter incusat, quod hanc assertionem vel negarint, vel ignorauerint, nec Praemis rint veluti fundamentum toti controuevsiae. Sed hac censura virorum grauissimorum videtur duo peccare. Primo non fatis aeternae legis, & iuris naturalis complexionem, & ambitum explicuit, nec sorte comprehendit , sed istud Atticulo sequenti prosequar. Deinde veritatem obiectivam, a formali, non satis dilhinxit, unde vel in grauem exrorem impegit, si illam putet ab ista sejunctam satis esse ad errorem culpabilem , & subinde ad peccatum. Concedam quidem hanc propolitionem, non esse cautum lege diuina, ne puer duode is neget, homini districto gladio inimicum insequenti. seruandae astiua LVitae causa a se visum. Si libris extet, huiusinodi propo.
U. , Vel ore proferatur, vel prima operatione mentis cor
399쪽
sam esse a puero conceptam & iudicatam, quod unum ad errorem, & subinde ad peccatum necesse est : id nego dogma fidei esse, aut ulla ratione demonstrari. Id mani-Dstum fiet explicata veritatis speculatiuae & practicae noditione, quod paucis exequar. Ut horum omnium lan tamenta tantae moli astruendar, & fulciendae patia .ponam, id Velim primum obseruari. Veritatem inter & bonitatem hoc primum discrimen , ex communi sapientum sensu esse, plurium quae inde consequuntur originem : ut veritas sibi mentem quasi sedem vindicet, bonitas insit rebus. Id vero discrimen ab alio repetendum est, quod inter vim cognoscentem dc appetentem , post D. Augustinum, & Aristotelem statuunt Philosophi, ferὸ omnes, & Theologi, cognitione res trahi ad facultatem qua percipiuntur, appetitum vero in illas extra se positas serri. Hinc veritas,quae una est dos cognitionis , potentiae cognoscenti inest , bonitas vero rei, qua veluti quodam lenocinio , ad se pertrahit aman
' His adde alterum aequὸ compertum: cum veritas memtem quasi propriam sedem occupet, illam assicere oportere, qua a caeteris rerum aut facultatum generibus differt, eisque praestat, cognitione nempe , non quacumque; illa enim etiam sensibus conuenit, licet veri sint expertes , neque illa primam entis operatione, quam apprehensionem vocant: nam si quae illi insit cum re apprehensa consormitas, non minus mentem latet, quam sensus suam, aut si velis Imagiciem ad Prototypi similitudinem exacte efformatam. Itaque cum veritas, quam omnes sitam voluntari cognitione cum re subiecta, similitudine & conuenientia , sedem in mente constitutam habeat, &illi oporteat inesse, qua caeteris rebus & facultatibus antecellit, hoc iuris obtinet solo iudicio , quo inens statuit & pronunciae se rei conceptae omnino conformem esse: Unde S. Doctor prosundissimὸ veritatem ponit in conuenientia rei, eum iudicio cognita. Hinc prima lux ad nostram controuersiam suboritur 3t clarescit, cum de Veritate quacumque agimus non id solum attendendum esse, an principiis & rebus unde' haurienda est, solum consentanea sit Perario, quod diximus sensbus etiam conuenire, im& statuis, atque imaginibus, sed an haec conuenientia ce .
400쪽
DE VERITATE SPECVLATIVA ET PRACT. 36s
to iudicio , quasi quadam mentis ad rem collimatione, Mictu destinato attingatur. Vnde subinde patet male carpi Fagnanum , quod ab opinione probabili, seu indifferenti
ad verum & talsum , omnem abroget veritatem naturae
intelligenti singularem & eximiam . quamdiu in aequilibrio manet, quamdiu illam latet sui iudicij, quo veluti
sagitta, attingitur veritas, seu cum Te percepta conum
Ad huius rei obscurissimae lucem iterum obseruari Velim, conuenientiam de qua agimus, in qua sitam diximus esse veritatem , bifariam aut trifariam importari, &eo plane modo , quo tempus significari aiunt grammatici. Id vero tripliciter contingit: primum materialiter de ut loquitur senota,verbo levicaci magis quam eleganti, Scquasi mortuum nominibus consignificatur , dc hoc vocabulo Cana importatur tempus serotinum, quia fieri solet
ea diei parte postrema. Verbo autem Canat aut Canabae
significatur formaliter, & expressius & quasi vivum : quia
ea est supra nomina verborum dos, Ut tempus quo ressisnificata peragitur , notetur , idque bifariam nempe directa Sc exercita ut loquitur Caietanus , Vel signata , sicureflexa significatione. Cum dico quis Canat aut Canabae tempus serotinum consignifico, quia tum temporis fieri solet haec resectio : reflexam , & signatam vocat significationem Caietanus, cum addo, nunc hora post meridiem
octava vel nona caenatur : & hinc assurgimus ad veritatis rationem. Certum est eam mentis conuenientia cum reconstare non quacunque, non materialiter quasi re mortua , sed cognita, & exercita , quod soli competit iudicio, cuius vim 3c sensum , sic licet interpretari; quod concipio nihil differt a mea cogita tione. Nominibus perinde ac verbis, nihil vetat tempus importari, sed longe diuersa est virorumque significandi ratio t nominum veluti mortua , verborum exercita est, & expressior e quo exemplo elucere puto veritatis notionem, quae illi insit tantum op rationi mentis, qua sui cum re collatione directa aut reflexa sid enim perinde est mens statuit, rem ita se habere sicut ipsa iudicat:& cum ea vis attingendae conλrmitatis singularis sit menti, ut caeteris rebus praestet, & Vni iudicio vindicetur. ut ab aliis differt operationibus mentis , hinc euidentissimum, uni iudicio ccmpositione aus