장음표시 사용
401쪽
diuisione, seu affirmanti & neganti esse asserendam. Res alio exemplo sorte illustrior fiet sagittari j: tum tam tum elucet industria, cum constitutum, sibi in quem collinaei scopum, certo ictu attingit, a quo vitium fuerit illius artis aberras . Si figittam emittat nullo desgnato loco,
quem petat; experimentum suae artis non facit, unde haec sagit ratio omni caret periculo errandi. Ita de intellectu Veritatem inquirenti statuo : illam tum tantum attingit,
Vel ab ea recedit cum de re aliqua pronuntiat suo iudicio
Conuenire: & cum ea ut sic loquar collatio exercita, veluti quaedam collimatio, caeteris operationibus mentis praeter
iudicium desit, nee illa iudicandi vis insit aliis rebus & f cultaribus , nec quidem sensibus exceptis, omni carent laude veritatis cognitae & compertae, Ae sibinde abstine omni periculo , ab illa errandi. Verum quidem est sensibus , & prima mentis apprehensione res percipi; sed deest illa vis se se cum rebus pereeptis conserendi : & perinde se habent i ut eodem exemplo utar sicuti Lagittarius, qui figittam iacit nullis loco designato , in quem dirigat:
Ergo carent omni laude veritatis consequenda .
Sed inquies , contingit conformes esse rebus apprehens : quid igitur vetat quin veri sint, cum veritas posita sit an operationis cum re conuenientiat Quid ergo deest ad Veritatis consecutionem 3 Id unum in quo positam contendimus, nempe de conuenientia iudicium. Dabo in esse Veritatem , eo gradu quo connenientiam : sed cum haec materialis, non expresia, uno verbo non cognita sit, Vel in totum illis veritatem abrogo , aut malesulem , qu. prae stupore nullius sit capax falsi , concedo,
Hinc dictum profundissime a Philosopho abstrabentra αid est, nihil iudicineium, ad nihil collimantium , num mmendaeitim. Nihil falsi habet sol bipedalis in tabella
epictus , neque sensu ex distantia locorum, aut mente ea mensem apprehen stis. verum etiam dabo, sed veruata materiali & mortua, quae nihil habeat laudis de veritatec secuta, neque is es aberrandi aut falsi pericatum. Et in haec omnia cadit effatum Philo phi: abstrahunt enim huiusinodi imagines, aut sensationes, a vcto λle aut apri parenti , re isti conuemunt. Damus etiam numquam d .ipi , quia abstrahunt, nihil iudicant, veritas illis nesciun ribus veluti catu inest, ex destinato nunquam.
402쪽
Hinc D. Augustinus ab omni errore excusat linguam aegri reserentem menti, quem guttat cibum, sibi amarum esse, quamuis sit suavissimus , quia refert quod sentit, non quid sit rei: nihil autem verius quam se amarum cibum experiri. Vnde autem acor ille existat, an a cibo , an a palato aegro, nihil statuit, nec potest: sed menti iudicandum relinquit , quae assequetur laudem veritatis cognitae, si amarum gustum, non in cibum reserat, sed in linguam aegri: at si secus iudicet, erroris dat paenas , non lingua quae suum ex pressit sensium, nec laudis nec vituperij particeps sutura.
Ex his igitur quasi de pureo Democriti veritatem eruumus , solique asserimus iudicio mentis. Quid vero ista inquies longissime repetita ad disiputationem nostram Hic in antecessiim ponimus fundamenta conoertationis Apologistae de usu probabilium, & cum V Vendrochio de ignorantia inuincibili; hinc etiam D. Fagnanum a duplici censura Uvendrocliij vindicamus : eum immerito carpit quod veritatem abroget opinionibus in aequilibrio positatis , & indisserentibus , quo nihil verius aut eruditius , adsensum sapientissimi senis. Nulli enim propositioni veritas inesse potest, cui desit iudicium , rem ita se habere, sicuti ipsa propositione ajente, aut negante mens iudicat:& quia huiusmodi iudicium deest quamdiu opiniones paris fiunt probabilitatis, hinc illis omnem veritatem , aut falsitatem formalem abrogat. Sed ut iam monui, si censura V Vendrochij in hoc tantum posita sit λογομαχα & mera vitilitigatio esset haec nostra controuersia. Sed aliud longe solidius, & altius,& ad subjectam de probabilitate controuersiam propius, inuestigat vir oculatissimus , quod forte non aduertitu Vendrochius. Id unum spectabat, ut opinionis specula vivae & moralis duplex discrimen statueret, ii sique carpit dictis duobus postremis: id enim vult opinionis specul tiuae delectum arbitrarium, nihil mali habere, moralis vero necessarium esse oportere : unde aliud consequitux majoris momenti in hoc positum, quod assensus specula-iluae opinionis, non possit non esse forini dolosus, moralis verb facile ad certitudinem omnis dubitationis eY- pertem , ex regulis prudentiae evehi posse, & omnino e
403쪽
Si quaeras unde nam tot discrimina rerum, intra eost
idem probabilitatis fines existant 3 Respondeo id oriri ex Vtriusque generis opinionum fine diuersissimo. Opinicilpeculativa id unum quaerit, quid sit rei in seipsaiEt cum
Doc pervicere aut euidenter consequi nequeat , atque
hinc & inde aliqua species eluceat veri, ytrinque ingruit Periculum falli. neque indubitatus fieri, aut haberi possitasIensus, permitritur arbitrarius cuius libuerit opinionis delectis ς : maximὸ cum aequale aut non admodum dispar Iuerit probabilitatis pondus. Licet vero ad prudentiae namnus pertineat, non omnino negligere, quid in se sit rei. Vbi tamen compertum fuerit virique parti probabilitatem' anesIe; tum non admodum curat, quid sit res in se i sed quid opus sit facto:& hoc certo consequi potest. Unde Iicet opinioni quoad speculationem aliqua semper siibsit, mra tamen prudentia ab opinionibus mOralibus omnino submouet, aut nihil omnino curat, & ad audicij practici certitudinem, via facilis est compendiaria. TRes dissicillima, unde totius vitae humanae & Christianae λnstitutio pendet, exemplis quam oratione fiet apertior.emus hominem in sua natalia inquirere diligentissime. an co patre sit ortus, quem illi communis opinio dedit: post longam indaginem nihil in alterutram partem certi multa probabilia occurrunt, quae communi faueant Opinioni: inde quid in sert3 Conclusionem una in speculativam, puto me ex legitimo coniugio uatum, praeticam alteram & omnino indubitatam, ergo colendus mihi est omni genere ossiciorum, is a quo ex probabili opinione vita iam hausi. Rem vitius promoueamus , a priuato, filij in patremonicio, ad omne genus in Deum , & in caeteros homines piliciorum. Demus quod contendunt Athei & impij, utrii. que probabiliter tantum disputari, sicut de nostris na-il diximus de numinis existentia, prouidentia, immor tua te animorum, de selicitate aut miseria aete na, de Viariis aut virtutibus, nec quid horum verius certo & eu senter inci. Concedamus gratis quod te vera falsume V, Vtrinque aequo marte pugnari, nec ulli partium ex anem dentia: aliquam salsi sormidinem deesse. Cum ad
φ c accedit prudentia, seu moralis seu Christiana, a eri
404쪽
illa formidine speculativa certissime de omnibus ossiciis statuit, quibus Deum colamus, felicitatem promereamur. peccata sugiamus : & si horum quidquam negligamus aut negemus , vel dubitemus implendum, longe magis intestabiles, & impii euadamus, quam filius, qui iure paterno de)iciat parentes , a quibus probabilius credit sie vitam hausisse, quod obtendat, suorum natalium se non potuisse
certam &euidentem eognitionem comparare. Ista no docere voluit D. Fagnanus, duobus quos V Vendrochius carpit Articulis: Iudicium Lectoris esto, an aequa sit reprenensio.
Ex Regulis constitutis dirimitur recens controuersia
an subscribendum sit sanctionibus damnantibus Ianseni' sensum.
MVLτΑ hic nobis praesidia extruximus contra Aduersarij acerrimi impetus, & eo videor disputationem deduxisse , ut compendio possim dirimere controuersias a nostro argumento non alienas , & iisdem exemplis ad resulis definire. Feruet tota Gallia contentione grauissi ma , an constitutionibus Pontificiis, & Cleri Galliei fan
etionibus, quoad quaestionem Facti possint , & debeant
ex animo se subjicere omnes, aut ij saltem , quibus defue-xit certa , dc euidens persuasio , rem secus se habere, sicut potest in rebus Facti. Sensium meum superioribus principiis consentaneum paucis aperio. Et imprimis id apud omnes receptum est; rerum, quae ad fidem pietatemque Christianam pertinent, duas posse quaestiones institui, nempe Facti & iuris , easque definiendi, ut materiae ratio patitur, aut requirit Vtilitas Eccle-sae, collatam a Christo Conciliis oecumenicis, & Summis Pontificibus , non minus plenam , quam necessariam facultatem: prarierea eorum decretis, seu iuris quaestiones dirimant, seu facti, parendum esse summa reuerentia: hoc tamen discrimine, quod cum res iuris ad doctrinam spectent & sint ut plurimum reuelatae, aut reuelatis ne eessario iunctae, ubi declarata' aut sancitae sunt, certum a
405쪽
366 DI sp. IV. S g cet. I. inobis assensium exigant, Aipsa dubitatio si voluntaria sit.
Errore, aut erroris periculo non careat ; res vero facti, cum magis ad sensium pateant, quam reuelatione diuina innotescant, si quid de illis itatuatur, reuerentia & obse- . quio sic prosequenda sunt earum decreta , ut dubitatio
Rem obscurisiuriam hoc exemplo illustrabo. Cum a Deo rerum omnium auctore , & sub ipso a parentibus originem & vitam hauserimus, adeo arcta inter ipsos est cognatio principij, ut quidam parentes, a quibus progeniti sumus, eleganter vocent Deos nostros aspectabiles, Deum vero patrem inaspectabilem, ac subinde Theologi unam virtutem nempe pIetatem constituant, qua virumque vitae nostrae principium, aeternum & temporarium colamus ; eo tamen discrimine, ut certissima sit origo a Deo , & si quis dubitet se ab illo existere, atheus omnino sit: a patre vero natiuitas p ucis comperta est; neque de illa dubitatio ossicium pietatis laedit, aut minuit: quis neget patri parendum & obsequendum , etiam si dubites, de tuis ex illo natalibus Eodem animo, eodemque discrimine rerum, Facti aut juris decteta a immis Pontificibus prosecta, excipere & distinguere nos oportet. Peccamus semper, contra ossicium, nisi ea revereamur, etiam si factum de quo statuit sit incertum , & de illo iure sicut interdum de natalibus dubitemus. Sane si capitalia, quae auuersiis Pelagianos, nomine totius Ecclesiae defendit Augustinus dogmata, de Praedestinatione gratuita Sanctorum, de gratia per se essicaci his formulis peterentur quod nefas sit cogitare iusta esset resiliendi causia. Sed cum Innocentius X. vivae vocis oraculo se salua & illaesa velle haec Augustuu dogmata, Scapertius eius successor Sanctissimus litteris ad Lovaniensem Academiam testatus sit,inconcussa stare D.Aug. & D. Thomae dogmata : his in tuto positis, doctrinae Augustinianae & Catholicae capitibus ι vanus est timor, ne in A gustinum cuis&obtentae sint huiusimodi formulae, quarum subscriptio urgetur e & quae summa est charitas ac sapientia illustrissimi nostri Archiepiscopi , ea lege exi digitur ut fide hum ita sicuti quaestiones Facti solent, excipiantur.
In hoc vero, sen*s Iansieniani de mente Augustini po
406쪽
sta est controuersia, verum ne sit discrimen , quod statuere certo se putat ex Augustino Ian senius, gratiam inter, Angelis, primo homini, & caeteris hominum posὲ lapsum& originale peccatum collatam, ut illa sit tantum auxi lium possibilitatis sine quo non, & sussiciens , siuspensum a Voluntate creata, ut a prima radice determinandum , ista vero sit auxilium actionis , essicax , quo voluntati dominans, ex qua interpretatione quinque propositiones deduxit: an vero homini stanti ad plures actus, &Angelis Sanctis ad perseuerantiam , datum sit auxilium sitio, & hominibus lapsis conserantur plura auxilia, ex Christi meritisine qώibus non; Ian senius eiusque assectae ac defensores, inter quos non postremum existimo tenere V Vendrochium. contendunt I. verum esse, secus sentiunt reliqui sere Catholicorum , & praeter totam familiam Dominicanam, & Carmelitarum excalceatorum , illis adhaerent Duacenses, Lovanienses , Estius, Sylvius, Leo- nardus, Coquerius, Thomas Anglus, aliique profundissimi Theologi in Augustino versatissimi. Hi omnes a me enumerati, Ian senio fine conueniunt, sed differunt mediis. Augustini gratiam & Praedestinatio nem, quasi Ecclesiae Cat nolicae sensum defendimus, atque is unus est omnium nostrum scopus & finis; sed aliam Maliam defensionis rationem inimus: Unde cum de mediis sit diuisitio, & discordes tot Theologorum sententiae, ad minus euincant rem esse obscurissimam, & nostrae interpretationi nullum probabilitatis genus, seu ab author itate Doctorum, seu a rationum momentis deesse: Sc cum paucis aut forte nullis suppetat euidentia, quis non videat disputationem ad pacti quaesticinem , dc ad prudentiae regulas deductam este 3 Demus gratis , liberum cuique essis quod libuerit speculariuὸ, quid rei in se sit opinari: lon κὰ diuersa est & alterius generis quaestio praxeos , quid opus sit facto , iis quibus ineuidens fuerit mens Augustini, quales ad minus simi, quibus nunquam lactus fuit. Ergo istis prudentiam ad examen aduocandam censeo, cuius certissimam regulam Paragrapho sit periori sanciuimus, cum de rebus agitur quarum nostro studio Sc labore, sperare non possumus certam & euidentem notitiam , iis adhaerendum, penes quos est in nos, nedum authoritas, sed etiam imperium summae sapientiae opinioni contui
407쪽
ctum , quo nos legitime vigent, eoque destituuntur contra lentientes. Quare Ut Cypria ni verbis utar,rn re tam
rusta nialia est eo ultatio: saltem iis , qui hic non suo sed alieno sensu sapiunt. Acute & Vere Augustinus de Deo, sile habet oculos cognationis, tu habeto credutitatis. Id iuris post Deum nullus mortalium , quamlibet sanctitate & sa pientia polleat, a nobis exigere potest, praeter Ecclefiat Pastores nobis a Deo praepositos , a quibus refilire ex opinione eruditionis , & singulari affectu in priuatos homines, haud scio, an apud Deum excusari possit. Accommodatissimum ad rem nostram exemplum stip- peditat celebris controuersia D. Thon ue cum Scoto, de reo publicis tabulis authenticὰ conuicto criminis , vltimo supplicio puniendi, & ut vim argumenti augeamus, addereum testibus assentiri: & se grauare homicidio, a quo certus est iudex priuata cognitione omnino immunens esse. Quamuis ergo reum conuictum, aut forte consessum neget Scotus posse damnari ad mortem, a iudice ipsius innocentiae conscio, asserit tamen Diuus Thomas
debere damnari, respectu boni publici , ad quod refert,' ratam esse & firmam publicarum tabularum fidem , quas non possis illegitimas & falsas, secundum iuris formulas
Eo ad minus statu est causa Ian senij publico iudicio Ecclesiae damnati. Esto, se tutentur authoritate Scoti . qui certo putant se noste interpretationem sensiis Iansen ij, ab aut horis mente alienam : quid de illis statues, quibus deest huiusmodi sensius legitimi certa & euidens cognitio, quam nequeant suo labore comparare An non sequenda illis est potius sententia publica pastorum Ecclesiae, quam priuata & singularis aliquot Theologorum Hic urget, & rem videtur mihi conficere, exemplum rei insontis homicidij , cuius conuictus sit testimoniis , quae nequeat eleuare , & taedio vitae, aut aliis de causis siua confestione confirmet. Si plures sedeant iudices in hac causa capitis, quorum uni fide dignissimo comperta sit innocentia rei, & subinde falsam nbuerit testium accusatio-atem, rei confessione confirmatam, idque aperte aliis iudicibus testetur, & iudicio ac mortis sententiae, totis viribus intercedat , protestatus se a sanguine hominis i ultiliuioxium esse , credis ne an posthabita consessione rei, Maccusatio ne
408쪽
Eccusatione actoris , secundum sormulas tutis legitimas, possint ex priuata unius iudicis fide contestantis innocentiam accusati, & consessi rei, illum alij iudices absolueredi in intem pronuntiare Nullum puto tum sore locum sententiae Scoti, nisi forte iudici certo falsum esse homi cidij crimen , ab aliis vero omnino damnandum. Idem iuris esse concludo, iis quibus innocentia Iansenqdamnati, publico Ecclesiae iudicio nota else nequit, nin Iriuato aliquot Doctorum testimonio, quibus minus adaerere liceat postposita Ecclesiae sententia quam iudicibus, unius E suis, contestantis rei innocentiam suffragio, nulla habita ratione causae legitime iuxta formulas legis peractae. Haec placuit paucis siuperioribus adiungere, quod inde necessaria consecutione, sponte magis profluere videantur, quam deduci aut trahi: nec inutilia puto ad noia stram defensionem, vel ad leuamen piorum quos anxia eligione mordet haec subscriptio. Sed si attendantur, quae diximus, religioni magis illis futurum est, si resiliant, quam si subscribant. Quod Vero ad nos attinet, scio nonia nullos inscitiae aut ignauiae imputare, quod eiusmodi formulis subscribamus , aliorumque recusantium constantiam, pene martyrio dignam mirantur: sed quisquis meminerit nos D. Thomae Discipulos, cuius nedum dodimata tutari conueniat, sed regulas morum ab ipso praestriptas, necesse sit sequi, & implere, desinet nos incusare inscitiae, Sc ignauiae, cum eo in Ecclesiam obsequio, adiuncta sit illius doctrinae defensio, & obseruatio praecepto tum. id enim in eo rerum articulo putas facturum, qui velit iudicem postposita quacumque notitia innocentiae rei,eum damnare probato legitime crimine cuius apud ipsum accusatur
De v. Sinnichio iudicium, eiusque cum rem
Bochio dissidium de mente Augustini.
409쪽
flagellis : iudicium illud in medio relinquo, id unum quod sentio dicam , cuiusque illorum laudes adeo diuersi generis , ut ex Philosophi regula probe nequeat illorum collatio institui. Cum duodecim loci sint Theologiae unde
argumenta repetuntur, vix ab ullo abstinent eruditissimi Scriptores. Hoc solum differunt quod Sinnichius crebrior sit & felicior in Ss. Patrum citandis & urgendis testimoniis : Fagnanus iuris Canonici consultissimus, inde validiora contorqueat argumenta, neuter illorum Mercoro
laudem praeripit scholasticae subtilitatis. Hoc etiam disse runt , quod apud Sinnichium, desivgulis praeceptorum,& morum quaestionibus , extent luculentissima, de probabilitate generatim non legi alia, quam quae uno articulo primae sti sputationis complexus sum nostris obseruationibus aucta & quae hoc Paragrapho adiungam. Reliqui . duo , hanc quaestionem de usu probabilium uniuersim, bperosus tractandam sumpserunt : quare horum quilibet
dote aliqua vincit caeteros , aliis decedit. Atque ita ex vero sine cuiusquam inuidia credo posse eorum comparatio nem iniri.
Caeterum laetor V Vendrochio videri Sinnichium , saltem verbis nimium praeserre rigorem , & in speciem plus iusto probabilitatum usum restringere : atque hinc ad munus secundum se et censurae modum iam solutum , si tentet restringere, gladio ipsius resecabo. Quaerebat a Mercoroquinam essent illi, qui plus aequo probabilitatum usium arctarent; contra quos illi suo opusculo agendum fuerat. Respondeo eos esse qui cum Sinnichio sentire , aut loqui
videntur , cuius verba & sententiam putauit aliqua animaduersione , aut verius interpretatione molliri opor
Caeterum quae habet de homine ex probabili opinione ,
nullius peccati conscio , ad sacram synaxim accedente, Consentanea sunt iis quae Stubrocnio, illud ipsum exemplum referenti, ad securitatem omnibus generatim opinionibus probabilibus asserendam, respondi Disputatione 1. Sectione I. ad finem Regula necunda , neque a ter
tia nostra disserunt quae huius Sectionis Articulo a. habecialecta, de his qui utrimque periculo peccati Vrgentur, cum instant duo Praecepta , quae simul impleri nequeant Diqitiam by Cooste
410쪽
, Sed longe grauior est quam Art. 2. versat de mente Augustini cum Sinnichio, dissertatio erudita : an ex S. Doctore opinari in totum vitiosum sit, quod videtur velle Sinnichius , an quod ipse contendit id liceat, & neces sarium sit aliquando. Res apud me omnino dubia est, cui-1iam duorum charior sit & familiarior Augustinus, nisi forte quis dicat Sinnichio , ni fallor annis .miori, ingenio autem & eruditione pari, detritum Augustinum longiori & frequentiori lectione: & tamen contendit V Ven-drochiusAugustini mentem, se verius & certius Sinnichio esse consecutum, quod non facile concedam. Ex hac vero disceptatione duorum nobilissimorum Ausustini discipulorum, hoc commodum ad nostram caulam arripio. Cum de Augustini mente a Ianuenio eiusque discipulis, cum D. Thoma, cum Estio, & Thoma Anglo, & cum Ecclesiae Pastoribus disceptatur , rem ad minus dubiam, aut utrimque probabilem, & ex prudentiae regulis, in illo- Ium partes, nos non aegrἡ deducendos , qui praeter sa-Pientiam parem , ius habent imperandi: & quos quidam constientiae remorsus praetexunt , si constitutionibus se subiiciant, iustiores & acriores sore, si recusent, cum dis.sdentibus Doctoribus standum sit pro obsequio & obe
Sed ad rem nostram V Vendrochius regulam statuit, quam censeo moderandam, non esse standum probabilitati pari aut maiori, ut ipse videtur permittere, nisi officio & vltimo fini faueat, quia habenda magis ratio est securitatis opinionum, quam probabilitatis , atque hac interpretatione V Vendrocliij regulae , facile est Sinnichium tutari contra V Vendrochium : putat sui operis numero 36 . in totum damnare opinationes, & malὸ Αugustinum in suae sententiae patrocinium aduocare lib. de.
Vtilitate credendi cap. H. Tria, inquit S. Doctor, fune metata nitima sibimet , in animis hominum ἀ-nctionadgnissima , intem re, credere , opinari 3 q-a si per seipsa
considerentiar , prim-m sine vitio est , secundum aliquando cum vitio s. nunquam fine vitio.
Sed excipit V Uendrochius haec verba Augustini alium ab interpletatione Sinnichij intellectium habere , quod opinio & opinari ab Augustino accipiatur alio sensu , populari & Scholastico remoto, non pro illa assensione ex