장음표시 사용
71쪽
Atque hoc quidem non singulorum hominum, sed unia
versarum nationum judicium, quae suas linguas negligunt, ut probatas, jam atque receptas amplectantur, quid valeat. Florentini, mecum, quaeso, considerate. Intelligetis prosecto, non eam linguam, quae patria cujusque sit, sed quam potissimum sapientes viri probaverunt, quae .est, & publicis litterarum, & privatis litteratorum hominum rationibus ina. xime pi Ofutura, esse, & praestantissimam, & reliquis omnibus anteponendam. Nam, si patria vi sua aut dignitate aliqua valere posset; si caeteris aut gravitate, aut splendore, aut sua vitate, aut alia praecipua ipsius dote praestaret, posset hoc nobis sortasse concedi, ut patriae linguae charitatem & cujusvis auctoritate, & quavis utilitate potiorem duceremus. Quum
vero nulla in linguis praecipua insit, ac sua dignitas, sed sit
omnium par vis atque una conditio; quumque aliae tamen aliis communi sapientum Virorum consensu, & certa quadam atque insigni utilitate praeter caeteras commendentur:
quid causae suis justae adferre quisquam potest, quamobrem non, nisi patriam, suscipiat ac colat, caeteras vero despiciatae negligat Sed suum licet quisque judicium de se ac de
suis rebus sequatur: erret sane sibi: periculo suo, quoniam ita vult, peccet. Cur tu etiam mihi sapientissimorum hominum judicia reprehendas ξ Cur te interponas ὸ Cur eorum auctoritatem apud me valere tua interpellatione non sinas Cur me quoque, hominem simplicem, rerumque ignarum, errorem inducisὸ Cur mihi eum fructum, qui ex cognitione talium linguarum percipi potest, invideas, Habeto tu tibi tuam, quam optimam judicas a me patere, magnas quasdam
utilitates sequentem, sapientum judieiis stare. Intelligitis, ut opinor, Florentini, quid in hac re mihi displiceat, quid reprehendam, quid probare non possim; de quos haec mea significet, &, quamquam tacita, satis adpellet oracio. Nam quosdam proiecto ruisse in Italia, atque esse
72쪽
etiamnum scitis, quos tantum ac tam perversum suae I gure studium tenuerit, hodieque reneat, ut ei non sitis se facere posse arbitrarentur, nisi Latinae, non unius ut sunt se e cae
terae sed omnium Gentium judiciis, & ipsa utilitate probatissimae, horribile ae nefarium bellum indixissent. Quid hele ego vobis in eam olim dicta, quid scripta, quid facta com
morem quum quidem alii inopem atque egentem ἱ alii rudem atque impolitam ; alii & dictu asperam, de audis in suavem esse criminarentur. Stilus ctiam in miseram, atque icterentem a crudelissimis latronibus acuebatur; illique, tamquam hominum generi perniciosae, Ac puerilis praefertim ae ratis in scholis grammaticis conruptrici, vis indignissima a serebatur. Excutiebantur e manibus ingenuorum latini libri ; Italici subjiciebantur; atquc illi maxime, quibus ejus silus nomen ac dignitas liberrime petebatur. Armabatur in matrem filia: cui quidem impia tela ab impurissimis pro- eis ministrabantur. Jactabatur in Italia, in Italia inquam, regno olim uoi illa gentium atque imperiorum Princeps, quae leges orbi univerto dixerat, quae humanitatem seris gentibus invexerat, cujus sepientia atque institutis sunt hominum se
per mores exculti: neque tantam illi Gothorum linanissimae Gentis e Ponto erumpentes, atque in Italiae pestem ac vastitatem effervescentes, obscoeno ore, ac barbaris moribus perniciem importarunt, quantam isti, in Italia nati, atque alti,
dictis, scriptis ae factis luis per sumum Iceliis atque immanitatem adserre voluerunt. Nec nihil vero tanto sunt furore ac tantis contentionibus consequuti Si non vitam, quam petebant,.ademerunt, at cruenta quaedam certe spoliare
portarunt. Viluit post ea Reginae ac principis linguae apud nonnullos auctoritas i restincta sent illa animorum quae prilis fuerant, incena studia: plurimum operae Italicis litteris, mi Animum Latinis dabatur: minoris perfectum latinum gravis hominis atque eruditi Poema, quam Italici quatuordecim Κ Ende-
73쪽
Endecasyllabi inepti amatoris aestimabantur: nobilium a
des atque aures Italicis cantiunculis patebant, latinis aut versibus aut orationibus erant obstructae. Quid agerent boni viri, ac bene de litteris sentientes, non habebant: vocem l linam publice mittere, ratio non erat: adclamatione enim multitudinis imperitae, atque conviciis compressa esset: latiana porro abjicere, & sua & majorum judicia damnare qui tantum in iis operae studiique posuissent, quibusque auctoribus ac principibus in Italiam post longum exilium veluti postliminio rediissent, sive potius diu exstincta atque sepulta iterum in hanc lucem, & in hujus coeli spiritum adspectumque venissent sane nolebant. Quid facerent Θ Sibi &Musis, id quod restabat unum, canebant: libellos suos posteritati relervabant, quam mox, & sibi, & latinis aequiorem, spe quadam inani falsaque inducti, exorituram augurata
O hominum prudentissimorum minime vera rerum H turarum auguria i o spem fallaceml o vanas atque inanes cogitationesi Nondum desaeviit, Florentini,temporum illo rum, tamquam procella; adhuc in miseram latinam linguam tota passim Italia acerbissime debacchatur. Nova successit veteri aetas: sed ingenium, quod olim fuit, Italorum manet.
Favent, adulantur, blandiuntur, &, si hoc etiam verbum e pectatis, linguae lenocinantur suae. Unam esse tamquam vi gunculam, omnium elegantissimae formae, unani decoram, unam expetendam, unam, ut ita dicam, procandam putant. At vero latinam, tamquam aetate jam grandi effoetam anum, turpem, rugosam, edentulam, deliram aversantur, respuunt,
derident, exsibilant, insectantur. Quid litteratorum hominum Conventus, quas Academias vocant, nullo non in It hae angulo instituti, num, nisi ad Italicam recitandam, atque audiendam celebrantur Θ Ecquem jam Italorum non propemodum pudet latinum aliquid in ejusmodi Conventus avi seire P
74쪽
serre 3 Libri mei si qui eduntur, nonne plurimi sunt Itali
oo, vix aliqui latino sermone conscripti l Quin etiam perrimulti Italorum sunt, qui Italice latina ipse perscribunt; qui que ob eam rem modo videntur latinam linguam didicisse. ut latina scripta perditum eant, & ne omnino nos latinis ut lis litteris indigeamus, imo ne discere, aut unde aut quae dia dicerunt ipsi, possimus. Nam quo illa tanta non nullorum latinos veteres eos praesertim, quorum est frequentior in Gymnasiis usus, Italice interpretandi cura studiumque per tinet, quidve est tandem effectura, nisi ut paulatim latina scripta, tamquam minus jam necessaria, negligantur; iisque neglectis, ex quibus omnis latinae linguae cognitio petitur. olim homines latine nescire cogantur' Et vero, quantam pemniciem putatis Iuventuti latinitatis studiosae, quantam indv.
striae moram esse adlatam; quantam desidiam animis, quan. tamque securitatem istis istorum interpretationibus, ingen ratamὰ Qui si id agunt, ne sint otioii, ne omnino nihil ,, gant: pergant, per me licet, latinorum scripta Italice inter pretari: edant etiam interpretationes istas suas, si volent. ineptos libros modo emere non cogaris, edi ab suis auctoriabus ferre animo aequo possis. Verumtamen eo negotii sui fructu contenti sint i hanc exstare otii sui rationem satis ii
beant i nihil praetcrea petant, nihil sibi adrogent: neque putent, se quidquam vel latinis litteris non nocere, vel Italicis interpretandi ista ratione prodesse. Namque hanc scitote, Florentini, adferri tum ab istis Interpretibus, tum a reliquis italico, non latino, sermone scribentibus causam, cur id faciant: quod nempe plurimum& homines Itali italicis scriptis adjuventur, & Italicum Nomen Italicis quamplurimis scriptoribus inlustretur. Nam latina quidem, inquiunt, ignota sunt Italicis, neque vero, nia si & longo tempore, & multo labore nota este possunt. Cur non igitur .pcitius latina ista Italice .hominibus Italis promis
75쪽
namus: atque ita eos labore discendi latinam linguam levetamus, di celerius ad doctrinarum cognitionem ducamus p Anyatini graece latinis hominibus scribebant Θ An non Graeca in latinum transserebant Θ An non plane id agebant, ut graecis
litteris non indagerent Θ An non Graecorum omnem doctriianam ad se reanstulerunt λ An non ita unonalem silii gloriam compararunt, praeclare de litteris ac de litteratis meriti, qui quidem non modo suos, verum nos etiam praestantissimas quasque facultates suo, hoc est, noto sermone docuerunt λCur non idem Italis permittatur Θ Cur non ita scriptorum &multitudine, & praestantia Italicum Nomen possint latinorum exemplo inlustrare ΘJam est apertius, quam ut testificatione mea indigeat, Florentini, istos, qui haec loquuntur, latinae linguae non deiscus, sed caput, ut alunt, petere. Audistis enim, & industriam in ea addiscenda vituperari, & latinorum, qui latinis contenti essent, exempla comemorari: quasi vero ut hoc primum causae firmamentum labefactare incipiam aut ita latini sua adamarint, ut graeca contemserint, aut ita latina perlacerint, ut eadem graecis non indigerent. Quod si umquam latini contenti tuis esse potuerunt, fuit id certe per ea tempora, quibus Tullius, Virgilius, Horatius, aliique praestantissimi scriptores floruerunt e quorum tum doctrina tum sermonis elegantia factum est, ut illorum illam aetatem aurcam nominaremus. Atqui Tullium ad Demosthenem, Virgilium ad Homerum, Horatium ad Pindarum, alios item ad alios ex Graecis scriptoribus totos se contulisse scimus: eo demque Romanis ac Latinis hominibus fuisse Auctores, non
exemplo modo, verum etiam voce, ut Graecorum volumina diu noctuque sibi putarent manu esse versanda. Erat jam IEneis illa, divinum hominis opus, toto Latio vulgata, & latinorum omnium testimoniis quorum nonnulla consignata
litteris ad nos usque pervenerunt judiciisque comprobata.
76쪽
Ex Homeri tamen tamquam fluentis haurire ad usus suos necessaria latini Poetae non desistebant. Aspree Maonιden eorum ingemosissimus, atque elegantissimus quidam dic bat ' re Maoniden t a quo , ceu fonte perenni, ratum id. Pierιιs ora rigantor aquis. Exacta autem aurea illa felicique 3 -- aetate, quum nihil Latio deesse videretur, quod quidem ad 'liberales quasque disciplinas pertineret, quod non ab suis ipsorum scriptoribus & tractatum, & persectum esset: grae,ca tamen studia a latinis non modo non negligebantur, v rum a prima usque pueritia diligentissime colebantur. Ex
quo illud est Quint1liani, '' Rhetoris sane doctissimi: - c D L nis sermone Graco pureum incipere malo . . . qu/a isciplinL c. a.
quoque Graecis prius insituendus es et unda cae nostra flux runt. Mirari igitur satis non queo, potuisse Italicae linguae amatoribus idoneos videre latinos, quorum exemplo Itan ad latinam linguam negligendam, & suam modo steque tandam uterentur: quum illos tum quoque, quum satis mutita eaque persectissima haberent, Graecis tamen esse usos viis deamus. Nam illud opinor, non dicent, meliora facta esse ab Italis latina, quam ab latinis Graeca sint facta inod si dicerent, quis non eos risu potius, quam Oratione esse resuis
. At certe, inquiunt, multa Graecorum in latinum sermonem Romani homines convertebant. Primum nescio, an tam multa ea fuerint, quam putatis , & quam multa sunt ea, quae vos ex latino in sermonem Italicum convertistis.
Sed fuerint sane. Quid tandem id ad rem pertinet ὸ Num, si quando hoc fecerunt, non utilitatem aut suam aut suorum sequuti sunt, sed Graecarum litterarum interitum quod vos de latinis, in latinis convertendis, cogitatis & desuetudinem inducere volueruntὸ Quaedam ex graeco sermone Cicero is latinum transtulit, Arati Phoenomena, Xenophontis Oec nomica , Platonis Timarum , eaque admo in adolescens,
77쪽
annos vix tres & viginti natus. Qua quidem exercituis ne id consequi modo voluit, quod se quoque adolescen tem alia quadam non ditanili esse assequutum L. Crassus apud eumdem Ciceronem libro primo de Oratore testatur. - Postea, inquit, μοι placuis, eaque sum usus adolescens, ut
summorum Oratorum graear orat tones, plicarem; quiue electis hoe adsequabar, ut, quum ea, qua legeram grue, tacine redderem, non solum optimia verbo Mιoer, tamen usi ratis, sed etiam exprimerem quadam verbae imitando, quamma nostris essent, dummodo essens Monea. Idem plane Chri manum illum Ciceronem, Paulum Segnerum cujus hominis, non mea tantum, sed omnium doctorum sententia, qua similiores, eo meliores Itali oratores evadunt, tantumquaab sumi persectione, quantum ab Segueri imitatione rece Hun0 idem, inquam, spectasse arbitror: Quem Ciceronis in Verrem orationes septem,quas habemus, non modo mulintdm & ispe legisse, atque adeo descripsisse, ted etiam Etrus.cas fecisse memoriae proditum est. . . Eodemque consilio v.
sum praestantissimum Poetam Torquatum Tassum Virgilii Abneidem Italice reddidisse lid quod scriptum apud nonnulistos video texistimare debemus. Hoc ego non reprehendo. Italice scripturis utile est, quemadmodum olim latinis lati. ne graeca convertere', sic iis horum latine scripta, Italica in-eterpretando facere. Neque vero ipsis modo, verum iis eotiam, qui latine nesciunt, est id vehementer utile: cujus si- milem utilitatem, si qui latine olim gneca interpretati sunt sibi etiam proponere potuisse non nego. Verum tota haec ac talis interpretandi ratio quam vim tandem habetὸ Numnam, ut parvi eum sermonem faciamus, qui est in alium interpretatione conversus Imo eam, ut magni eos ipsos seris mones aestimemus, in quibus convertendis sive ad suas, GH ad suorum utilitates, doctissimorum Interpretum indu
cuia elaboravit. Quintum igitur in aegligendam latinam linguam
78쪽
linguam valere debet, quod isti dicunt: latinos hominesiuisse latine Graecorum scripta interpretatos : quasi ea re illi Italis licentiam dederint, Italicis suis solum interpretationiabus, omilsis latinorum scriptis, utendiὸ - D. IlQuidὸ illa multumne valent.Θι qimium & labovem ialatinis addiscendis, & tempus impendi ξ Cui incomodo Italicis litteris obcurrit Videte quantum inter meum atque istorum judicium intersit, Florentinu Ego enim sic statuo, multo esse ad diuturnitatem longius, multo ad labo m m liniamque gravius, si vernacula lingua, quam si latina, doctrinae, artesque tradantur. . Etenim si hoc fiat, satis est laritinam linguam ab lixterarum studiosis perdisci:, id quod la bore certe aliquo, at non admodum improbo, at non sane diuturno consequi non hebes, neque indiligens quivis p
te st. Fac aut , in earumdem litterarum tractatione a siningulis quibusque Gentibus linguam usurpari vernaculam. Pro DEUS Immortalis i quis tanta mentis acie praedituS rein perietur, qui non animum plane despondeat, a studioque doctrinae deterreatur, ubi sibi siquidem velit eruditionem etiam peregrinam, atque exterorum hominum doctrinam n ignorarc praeter vernaculum, Graecum etiam, Latinum, Hebraicum, Illyricum, Persicum, Polonicum, Sarmaticum, Angliciam, Scoticum, Hybernicum, Batavum, Germanicum, Hispanicum, Gallicum, Italicum, omnes denique omnium scriptorum sermones esse cognoscendos intelligat: Certe qui vel ipsos Latinos graece, non latine, scripsisse mallent, ut homines studiosi unam modo linguam, non duas, ut num fieri necesse est, viscere; cogerentur: id optant, quoi mulintum prosecto humani ingenii imbecillitati, in hac vitae bre vitate consuleretur. , Isti autem misericordes hominin atAue humani, ut nos labore latinam linguam discendi d eat, ima latinam ipsam nos discere, tum, resquas omnes praetcrea coingunt. Quid ρ quod majorem etiam, quam nisu, lata
79쪽
Hor in Systa foliis praenos mutantur is annos p i a Prima eadunt: ita verborum vetus interit a au
Et juvenum ritu florent modo nata, vigiatque.
Quod sane ita esse & latinae linguae, & Italicae ipsius, denique omnium, quae sunt, aut fuerunt, tam multis vicissitudinibus, quas non longis annorum intervallis contigisse constat, plane omnes intelligunt. Ergo si Italica quoque haec, quae nunc viget, quamque isti nos unam discere, ne alias cogamur, volunt, consectis aliquot laculorum cursibus obsoleverit, atque adeo interierit; novaque in Italia atque alia plane subcesserit squalis Italica haec ipsa latinam olim excepit quid illam suturorum hominum prolem, in alia tum lingua natorum, facturam, o vos vernacularum Patroni. putatis probaturosne eos Italicam hanc, quae hoc quidem tempore popularis est, nobisque vernacula Θ Qui poterunt ρ si v re dicitur id, quod certe dicitis, solas esse vernaculas, quiobusque gentibus probandas, non poterit illa posteritas hanc, quae sibi vernacula non erit, certe probare; nec volet v stra authoritate argumentisque comota, laborem & tempus in aliena lingua consumere: suo ipsius sermone doctrinas omnes, artεsque perscribet. Quid tum huic vestrae fiet, quam tantopere deperitis, pro qua tam vehementer lab ratis' vestris sententiis, vestroque, ut ita dicam, gladio mi sera iugulabitur. Quodsi hanc quoqse vestram, quae venturae illi posteritati vernacula non est futura, probari tamen ab ea, usurpatique malletis: cur vos latinam, quod nobis non fit vernacula, esse nobis improbandam statuitis cur non hanc potius vestrae illi posteritati, egregiis dinstri .ho instructam a trans tuus ι - ea, praeter vernaculam L . suanu
posteritati atque onus imponunt Vere enim aititius:
80쪽
suam, ipsimque latinam, atque alias omnes, etiam hanc u stram discere majore certe cum labore ac temporis impendio cogatur λ . . Non moventur homines pertinaces, ac propemodum inhumani. Perstant Italicam hanc, & ais, qui nunc vivunt.& iis, qui victuri olim sum, praeter caeteras Omnes, ac praeci pue latinam comendare. Ad latinos ipios provocant, &Latinorum judicio latinam ipsam linguam posse condemnari putant. Nunt enim: latinos non graece, sed latine scripsisse: Italos propterea non latine, sed italice scribere potissimum oportere. In quo illud primum reprehendendum est, quod negant, latinos graece scripsisse. Constat enim, qui id pra clare se facere posse arbitrarentur, facere non omisisse. Fecit Lucius Lucullus, a) fecit T. Pomponius, secit M. Tullius, secit Acilius, secit AElianus. ce aliique permulti secerunt.
Sed certe non multum graece Romani homines latinique scri pserunt. Quum enim eruditissima Graecorum natio egregias omnes maximeque liberales disciplinas non tractasset modo, verum etiam mirifice scriptis inlustrasset suis, non putarunt quidquam se nomine Romano dignum in eodem scribendi genere posse praest ire, neque noetuas, ut graeco proverbio dicere consueverant, mittendas esse Athenas censuerunt. A
cedit, quod Romano spiritu superbiaque elati, non quid
alieni, sed quid sui de se existimaturi essent, laborabant. It que eo sere sermone scribebant; qui a suis, non qui aut a Graecis aut ab aliis gentibus, quarum erat illis vulso despectum
nomen, intelligeretur. Denique id maxime spectabant, ut Graecis, quorum opes stegerant, imperiumque terra marique
sustulerant, litterarum quoque gloriam adimerent. Quid mmile in Italis8 Num si latine seripserint, timent, ne ob eam
rem aut inon sive a suis. sive ab exteris intelligantur, aut e rum scripta tamquam vulgaria ac minus necessaria repudie
turr Scripant, modo ita, uti oportet, hoc est, polite, atquedi L sapien.