De bono senectutis auctore Gabriele Palaeoto S.R.E. card

151쪽

I uisa ferunt anni enientes commoda secum, Multa recedentes adimunt , de Et Iuvenalis rSed quam continuis, o quantis longa Senectus Plena malis Et quae sequuntur. E praeterea tot alia multa eiusnodi ab aliquibus

colligi solent ii quemadmodum inquit Seneca in naue , Mi vel alteri rimae victitur ubi plurimis ea ιocis laxari caepit , o cedere , Jccuri non potes nauigio debisecentici Da in seniti αν ore aliquatenus imbecillito sistineri, o fulciri potest arvibi nisio tanquam in putri ad cio omnis iunctura ditibitur , o dum alia excipitur, alia scinditur μυidentur undique is iae immi cre, ut omnis se Agim instaurandae pracidatur. Verum, ut inquit Cicero'. multa ex his non sunt . cliis . λ Vixi benectutis, sed inertis, ignauar, mniculosaeque m Senectutis N petulantia non omnium est adolescentum vitium , sed impurorum tantum. Nos ver cum Senem dicimus, non eum intelligimus, qui ad eam aetatem , tanquam portum quietis peruenerit, ciuiamplius ne mente quidem sit laborandum; sed qui Vari; adhuc cogitationum tumultibus, quales illa fert aetas, ac vitiorum stimulis quibusdam agitatus; nouit tamen prudentia, vigilantia ac experientia, eadem praecauere ac sobrietatis, temperantiae, sapientiae praeudio constanter superare. PRAETERE ea omnia, quae supra numerata sunt, constat eiusmodi esse, ut inter grauia vitia, neraria scelera nullo modo sint habenda; sed sicut dici olet, optima etiam vina suas feces habent, nec illae mi suavitati, fragrantiae, aut generositati quic- Quam dc trahunt,eZ quibus proecipua vini virtus solet

152쪽

aestimari Sic in Senectute, cum sapientia , consilio, temperantia, sobrietate, circumspectione, maturitate , alijsque innumeris virtutibus, quae infra Ostendentur, affluat superiores maculae valde leues censeri p6L sunt , si cum virtutibus comparentur , cum facile ab ipsis virtutibus obruantur; praesertim quia ex his etiam minutioribus lapsibus aut superatis, aut repressis, vir sapiens fructum facere non obliuiscetur, si omnia haec, quantum fieri poterit, ad meliorem aliquem sum e. ferre conabitur. Et denique etiam extremo Ioco id non omittimus quod multi obseruarunt, Senectutem non in ijs rebus tantum, quae ad animuri L , sed etiam quae ad corpus spectant suis non carere priuilegi ji; inter caetera, quod ex Hippocratis sententia , solent Seniores ut pluae Hippocr*t rimum, minus quam iuuenes aegrotare facilius ' si ' quanta iij iei uini abs inediana ferre 1 via de lainc possunt

t imulta alia corporis damna compensari

s EXTA SEXTO OBIICITVR, ex annorum incremento DdILCII maiora quotidie deprehendi damna,fallacias, hun-kh di insidias, quassatius fuissset tempestiue vitasse, ut ex minis p ΑΕ intacti elaberemur; praesertim quia si omnium conLAC A sensu magna est miseria &poenae, culpae in tota vi-

ET INSI-ta maior utique,&cumulatior est in Senectute, quae DIAS AD- omnia fuit experta.

β' Verum respondetur,ex his fructum etiam colligi m , Ff iorem , sicut ab inimicis, qui reddunt homines cautiores, dummodo eorum dicta observentur hincque soli .Piai. in opus tum fuisse dicunt , Philippum Regem de Atheniensi- ἐψγtititate affirmare,sibi eorum maledicta valde profuisse; a stinebat enma a Viti; ' Vt eos mendacisconuinceret.

Accedit, quod veluti gratissima sunt poma cum s fiunt s

153쪽

iunt in deditos vino potio extrema delectat; ita tu a sis. . tundisinaa est aetas deuexatam,quae secum memorat, leeistaene cupiditates fugas e, ac reliquisse'.

SEPTIMA.1LLUD ETIAM opponitur , quod Senectuti O G coniuncta est tristitia, querimonia quae quidem in CTIO ME dicant potius cor hominis a Deo auersum esse, quam ii ζ δ liconiunctum, cum ipse dicat per prophζx in ei hygesiliu cor quaerentium Dominum. Et per Apostolum * i, et 1. dete in Domino semper iterum H sig V Verum aduertendum est, tristitiam,&gaudium perturbationes esse, quae per se neque virtutes sunt, ncque V ... vitia sed prout applicantur alicui malo , damnanda

sunt,4 prout alicui bono, laudanda'. Hoc ad ly

stare,ut de malo tantum tristemur,4 de bono laetemur; 'non omnium est, sed indigent ista iudicio,& circumspectione. Hincque dicebat Amos propheta ' Vocateat Amos t. s. ptinctum eos, qui scito plangere Sicuti nec omne norunt bene laetari. Nam inquit Sapiens , mesti tantur. Trouarb. cum malefecerint,o exultant in rebus pessimis. Vnde propheta dixit SQ Psallite a lenter ipsa m. Illud itaque non negamus, Senectutem habere tristitiam sibi adiunctam;sed hanc non a Deo alienationem sed potius coniunctionem ostendere affirmamus. Quis enim sanae mentis, admissa a se crimina , violatamque Dei legem non ex animo ingemistatξ cum David dicat': Exitu aquarum deduxerunt ocidi mei, quia non cu in 'i'. fodierunt legem tuam. Quis communem caecitatem , diuinorum beneficiorum obliuionem publice grassan tem , totque scelera,quae passim committuntur, non Ia-- crymetur Sic Dauidi: Vidi praeuaricanies, ct tabesce i a ita bam, quia eloquia tua non custodierunt Sic Hieremias pr

154쪽

Lermarum, seploratiare, ac nocte interfectos populi mei ,-. Qς Saluatorem nostrum non solum verbis admo--. .e. ι 6. nuisse fideles omnes legimus,cum ait Beati qui lugent, sed citam xemplo suo nos oris. .i si docuisse scimus, qui varijs iustis occasionibus tristatus z. fit, pr sertim cum videns Ciuitatem, sevit super

ς il dicens :s cognouisse se tu, 'G. - ης- δ Quapropter cum Senum proprie sit ex longo usu prudentia, ea cognoscere, quae veredolenda sunt, desvitae suae exemplo alios instrueres; tantum abest ut debeant illi, ex moderato, quem contrahunt ob mundi huius calamitates moerore, accusari, ut potius magnam mereantur cem mendationem quod tunc e tristitia, tanquam ex bere bonitatis solo, praeclara virtus effiο- rescit , quae illos ad beatitudinem comitatur.

'CCIDIT alia ratio in Senibus tristitia huius

concipiendae , quae oritur xit dici diuini, rationis proxime reddendae recordatione. Nam quamdiu hic sumus, anima voluptatum illecebris delinita,aegre admodum solet ea, quae tristia vid cntur, animo admittere: cum vero migratura est e corpore, longe aliter afficitur,

quippe quae ad ipsius iudicillimina videt se peruenisse;

non secus ac latrones , qui quamdiu carcere detinentur, absque metu degunt ubi vero ad patibulum sistica perint, soluuntur metu, vehementer tristantur Vcitum haec tristitia enum, quae ex Christiana philo - 1. c. . , plata Oritur,maXime est salutaris,cum dicat Apostolus duae secundum Deum ect rictitii, innitentiam in salutem p i . . pcrat r. Et beatus Petrus': Nemo, inquit, ne j a tiatur,ut homicida, ni furisiautcm ut ChrInianus, non erubescat.

155쪽

OCTAVUM EST, in quo solet Senectus accu

sari, quod nimium potationi vini indulgeat imam vulgo dicitur, vinum ac Senum esse. Et quamuis in omnibus generaliter sobrietas exigatur, dicente Ecclesiastico pia vita hora inis , vinum in sobrietare potarum . Et Apostolus omnes monet V Vt sobrie , recte, sepie iramus . Attamen videmus in Sene nominatim hoc ipsum ab Apostolo requiri, cum scribat ad Titum, ut Senes obry sint . Et alibi scribens ad Timotheum, quem iam praefecerat Eccletiae, inquit s

tuum imple , sobrius est . Et alibi 'ri Modico vino

utere

Verum animaduertendum est , hoc idem etiam iuuenibus, & mulieribus ab Apostolo postulari, cum scribens ad Titum inquit Iuvenes smillier hortare, ut obrysint . Et ad Timotheum : Mulieres si iliter pudicas , sobrius i c. Et ad alios in uniuersum ait. Lab Fratres sobri' estote, o vigilate . Ideo cum sebrietas sitit et par temperantia', virtus dubium non est, eam in cunctis siue Senibus , siue iuuenibus, aut mulieribus, siue quibuscunque alijs,generaliter postulari. Vnde non ex eo Senes ad sobrietatem admonentur, quia ipsi ebrietatis vitio magis, quam ali laborent; cuna imo ob id praecipue ebrietas damnetur , quia concupiscentias delectationum maxime excitat, quae rabi tio in Senibus,ob seruorem aetatis iam compressum,nonis ita viget Verum quoniam debent ipsi alios erudire, exemplo alijs esse; periculumque est, ne immod ratus potus eos ab ijs moribus distrahat; ideo mone tur , Ut temperantiam , Nobrietatem adhibeant Quod praecipue ad Reges, Episicopos, Magistratus, &alioa, qui populo gubernant, atque ad omes Eccle-

MIS VINO ET POTATIONI INDULGEAT

r. ad Tim. I

156쪽

NONA OBIECTIO: SENES ERGA NEPOTE ET POSTERIT Α-TEM NIMIS AFFECTOS ET SOLICI

sice ministros, qui spiritualibus ossicij incumbunt, de

bet pertinere*.

Sed non hinc arguitur, Senectuti hoc vitium magis, quam alijs aetatibus, aut statibus hominum adascribi. Nam etsi concedatur, illos sorte alij procliuiores esse ad vinum 'uia tamen eorum natura deficiens, id loco remedii quodammodo requirit, non est illis in vitio ponendum , dummodo modum non excedant; ad

quod periculum respiciens scriptura, hortatur Senes ut sobri sint. NON SUNT MULTI, qui hoc peculiare S

nectuti vitium adscribant, quod ea aetas nimium posteritatis suae, filiorum, nepotum, ac familia amans sit: quippe quae eos non solum naturali illa beneuolentia,&charitate complectatur, qua solent aliarum aetatum iuniores parentes erga suos assici; sed etiam nouo quodam, Minusitato studio in eos cousque serantur, ut Senes grauitatis illius obliti, quam secum maturitas annorum ferre solet, mollitiem quandam animi, ac nimiam quasi teneritudinem erga coniunctos induant, omnibusque in eos sese effundant sensibus ita ut cum ijs cibum sumere, cum illis ambulare, eosdem ante Oculos assiduo habere , cum illic etsi iuniores sinto colloquia parum illi aetati congruentia miscere non vereantur, ac tantopere illorum consuetudine exhilarentur ut plane repuerascere videantur.

Hincque cosdem opibus augere dignitatibus amplificare, diuit ijs locupletare hinc aedificia illis, a.

gnaque monumenta erigere hinc imagines , ac titulos eis struere anxi semper,& solliciti sint; ac quod grauius est ycontinenter illis arcam implere, ac thesaurizare non desinant. Vnde Saluator noster cum huiusmodi

157쪽

modi affectum in via salutis admodum periculosum cerneret, dixit i Si quis venit ad me,se non odit patrem' - .rue. ct matrem, o uxorem, o os, ctfratres, orores, adhuc autem is anima tiam, Mnm si meς 'p' Ex fi..

alibi '' Cum facis prandium, aut c*nam, noli vocare neque

fratres, neque cognatos Atque idco Sacri Doctores, S.Basilius, . Chrysostomus, Sanctus Augustinus, alij .chos..his tradiderunt , cum hoc immodico erga consanguineos 'studio, pericula varia c iuncta esse; ac plurimas in h. .isses. Ut minum corde sordes, ambitiones,cupiditates, ac licentias delitescere, hac ipsa liberorum, haereditariae successionis specie igentes. VERUM animaduertendum est,amorem erga coniunctos ex se. absolute non esse damnandum, imo

debita ratione , congruoque modo exhibeatur,max me commendandum. Nam cuna in charitate, quae sum naum inter virtutes locum obtinet, suus sit ordo obser

uandus constat Deum in primis,post nosmetipsos, inde di

consanguineos, caeteris paribus , prae alijs diligendos esses. Vnde Apostolus dicebat Giqui Dorum,oma Graiis.

xime dome ficorum curam non habes , fidem negauit , cten eap. Afideli deterior . Quod tamen non aliter, quas con f S. Aiet. ιλgruente ratione obseruata accipiendum esse, sacri Do 1. de offaehr.

Nam si, ut modo dicebamus, post Deum debemus . -υ. Io. prius nos ipsos, quam caeteros diligere &tamen inor. a. sis di natus , ut aiunt, sui ipsius amor, non solum turpis est, .led principium est omnis peccatis multo magis dam dist. .7 .ar. nadus est, qui affectu in propinquos immoderato fertur, nec debitum in ijs diligendis modum adhibet, ita ut propter illos a Dei praeceptis quocumque modo diuer. S. o. r. 1 tat; cum coniunctos,& alios in Deo tantum n illius ra μ' - .ctrione, colere debeamus . 9 Τ gr. 7.

158쪽

ri DE BONO SENECTUTIS.

Quocirca ea, quae antea ex sacris literis quasi repugnantia propinquorum charitati deducebantur, fere aliena ab hoc praesenti sensu videri poterant , sic omnino sumenda esse Sacri Theologi consentiunt , ut scilicet in consanguineis diligendis, nihil prorsus, quod erga Deum charitati, aut praeceptis eiu repugnet, un- quam deprehendatur . OD CUM ITA generatim se habeat; tum illud singulariter obseruandum erit , in hoc ipso etiam affectu, qui propinquis debetur, aliud saecuIaribus viris, aliud Ecclesiasticis congruere. Nam cum duplicia sint opera Dei, quaedam naturae, quaedam gratiae finis

operum natur: is sit, ut res in suo statu conseruentur; unde videmus omnia ab ea genita, semper illa appetere, quae ad naturae suae statum retinendum necessariasiint pro ut in corporibus tam simplicibus, quam mixtis, elementis, plantis, animantibus euenire videmus, quae omnia ad sui conseruationem natura diriguntur:

nil mirum est, si saecularibus viris , quibus naturalis quidam status relictus est, congruit etiam valde, filios , successores posteros , moderata tamen ratione, Quereia

CONTRA VERO Ecclesiasticis, qui ad altiorem gratiae statum fuerunt vocati fuit etiam sublimior alia solicitudo a Dei prouidentia stignata nempe ut a popularibus curis segregati,in diuino cultui peculiariter ascripti, non haec quae terrenae, sed quae caelestis successionis sunt, toto pectore procurarent propterea quatenus Ecclesiasticam personam gerunt, cum eorum status, eos semper sursum ascendere debere admoneat; rem nimis ab sui dam, ac muneri suo quas reptionantem gererent, si cum ad ii perna adsipirare atque alios exem

plo suo ad caelestia pascua euchere debeant, ipsi terreno

159쪽

hoc affectu deorsum potius tendere, & ad ima se conuer

tere dignoscantur. HINC cum Saluator noster dixisset Matri suae mihi is ibi en Mulier' Et alibi, ad eos qui dixerant: Ecce Mater tua, ratres tui oris ni volentes te videre,et quierentes te asioqui, resipondisset: icunque fecerit volunta-iemi patris mei qui in His e f. se fater meus,se oror mea, mater est notarunt Sanctus Augustinus', alij , grauissimam hanc esse instructionem eorum, qui Ecclesiasticam vitam amplexi sunt ut in negocij spiritualibus,4 quae illorum gradus sunt, propinquorum affectu, ac carnis cognatione non ducantur Cuius rei insigne exemplum extat propinquorum AD chiepiscopi Cyrilli,quosis succestari suo Dioscor eni- Ne commendasset, ut ipsius foueret genus ille grauiter in eos inuectus fuit: vetus exemplumi ut ait nobilis scriptor frequentius iteratum, de his quae pati oleant tu iu-ne , siue iniuste ditati Episicoporum a mes. Vnde a Micliara Propheta dictum fuit Audite haec Principes domus Iacob, qui omnia recta peruertitis, qui aedificatis ston in sanguim-bus; propter hoc causa veniri, Don qua sit ager arabitur,ct Hi rufalem quasi aceruus lapidum erit . OD AUTEM ad redditus Ecclesiastico spe tinet; non prohibetur Episcopis, aut aliis bonorum eorum curatoribus , si consanguineos pauperes habeant, quin possint illis fructus Ecclesiasticos , ut paupcribus distribuere; quod a Sacro Tridentino Concilio clarissimis verbis expressum sibi isse constat φ. Sic olim summos Pontifices, Archiepiscopos, Episcopos , aliosque insignes Prcelatos & verbis,& operibus magna eorum commendatione gessisse legimus;

quorum exempla multa in Sanctorum vitis occurrunt Sicuti contra non desunt alia multa eorum, qui im-P a memo

Relati apud

160쪽

memores Eccclesiastici sui gradus, cinerga propinquos sitos 'ulgari quodam more se gesserint, tanquam cae ariis sivi ci ea propinquis,ac consanguineis duci permiterint,sael. lpli filerunt, atque a Deo grauiter correpti sunt QUA RE si ut in iacularium virorum Serrecta studium posteritatis propaganda reprehendi non meretur; sed sua potius laude dignum est quando illius finis ad Dei gloriam dirigitur, nec ambitionis ardore peruertitur nec auaritiae sordibus corrumpitur, aut alio crimincti quod Dei praeceptis repugnet, non violatur Sic in Ecclesiasticis personis, qui ad spiritualia praecipue consectanda instituti fuerunt, haec ipsa cupiditas parum illorum muneri consentanea videtur; cum sacris literis instructi es