Reuerendi patris F. Francisci de Victoria, ... Relectiones theologicae 12 in duos tomos diuisae quarum seriem uersa pagella indicabit. Summariis suis ubique locis adiectis, una cum indice omnium copiosissimo. Tomus primus secundus tomus

201쪽

& globosa, & undique circum se sitis nutiabus conglobata,vestita floribus, herbis , arboribus,ut no exigam unde sonitu gelidae perennitates,liquores perlucidi, unde riparii uesti tus uiridissimi:sngulariu partu inebrorum'; hominis compositionem uni materis accepta, referrent' Quae est illa materiae uis , Quae inter animantia oculos homini sublimes cedit,caelumque uidere iussit,& erectos ad sydera tollere vult' Z Ita enim illi respodet seri aliter no potuisse,quam ut homo erect ' esset, bruta uero prona, inclinataque: & non finis alicuius, aut utilitatis gratia, sed . animantium mat xiae,disparque conditio esset. Atque ex hoc capite manavit Epicuri stolidisiimum placitum,& eius discipuli Lucretii.Diccbat enim nec Oculos ad uidendum esse natos,nec aures ad audiendiun, sed omnia fortuito atque adeo ex illo atomorum multifario concursu pex infinitum & inanem uolitatum contigisse, quo

nihil potest dici, uel sngi , aut stultius, aut

ineptius, nec quicqvnim procliuius quam tam apertam tultitiam arguere. Quod copiosi sinae Cicero De natura Deorum , & Lactantius De opificio Dei secertit. Sed nostro insti- ruto,& pxaesenti proposito satis erit, ut silmmam ueritatem teneamus, qua omissa, semper necesse erraru est. Credamus que non olum,nec terra , ac reliquas orbis partes homini nemque

202쪽

D8 DE POTEsTATEminemque ipse in orbis principiti, sed omnia. quae caelo continentur, alicuius ti sus & finis gratia steti sie,ser; que ominia,atq; ita scri nocesse propter finem, unde ratio & necessitas rerum accipienda est. Quaerendum igitur & inuestigandum nο-3 bis superest quis' sit finis ille, cuius gratia po- testas hae de qua tractaturi sumus, constitutast. Pro quo considerare oportet, sicut homo caeteris animalibus privstat ratione,sapientia,atq; sermone,ita illi arterno immortali,s pientiq; animali,multa a prouidentia guber natrice denegata sunt,qisae reliquis animalib' sint tributa,& concessa Iam enim primum ut communitati&tutelae animantium confidi iesset,ab ipso statim principio omnia alia animalia suis tegumentis natura mater dotauit, quo facilius possent uim pruinarum & frigora sitstinere. Singulis autem quibus ad propulsandos impetus extraneos sita propria munimenta constituit,aut ut naturalibus telis repugnet seriora,aut quς sunt imbecilliora, sebir nant se periculis pernicitate sugi edi,aut rostro ueluti nasta se protegant,aut latibulis sepiant:& ita quaedam illorum, aut plumis leuilis in sublime suspeci sint,aut sit B ulta unguibus,tiel instructa cornibus: nulliq; praesidiu sui deest

' Homine ' alite unum ratione & uirtute concessa relinquit fragile,1becille, inope, & infir

203쪽

mum, omniq; auxilio destitutu undiq; in di-

gentem,& nudu., incrinemq; contra se ex naufragio producit, in cuius uita miserias sparsit,

quippe qui ab ipso statim ortu nillil aliud potest quam fragilitatis sus coditione plorata sotibus comminari . Iuxta illud, Replexi multis miseriis:&tantum ut restet ut Poeta refert transire malorum.' ergo huiusmodi necessitatib' c5stiteretur,necessariu porro fuit ut homines non uagi errarent,&palates initar seraru in solitudine,sed in secietate uiuetes, in tu cem sibi adiumeto essent.uae enim sisti ait Sapiens quia si ceciderit, no habet sublevante: si aute suerint multi, uebuntur mutuo. Atque adeo ex hoc capite Aristo. Ethico.admonci,no sine doctrina,& experientia perfici posse ex parte intellect', in solitudine haberi minime pol.Imo etia hoc loco bxutis gnimalibui iesis inferiores esse tu demus, qa illa neces tias bi per se cognoscere possvnx holes aute nul-daten' hoc postulat.Rurius cita se oltclleo 'lestiatili & i huc solu usu datu Aristo.tradit, quo uno homo caeteris an imalib' antecedit: extra hominu societate nul foret: atq- adcoelia, si fieri posset, si sapieti esset sine sermone ingrata & in scibilis estet ipsa sapietia.Ita enim in Ecclesiastico habetur,Sapietia absc0dita,&1hesaur' inuisus, i utilitas in utrisqd QxlapiΟ- .. m

m 1 turaliter

204쪽

rioluntas , cuius ornamenta sunt iustiti di amicitia , deformis uero omnino, ac ue lut manca, extra hominum con sortia sit ne

cesse est:iustitia quide nisi a multitudine exerceri non potest amicitia uero, sine qua nostaqua,non igne,non sole ut ait Cicero pluriabus locis utimur,& sne qua nulla uirtus est secundum Aristo.sententiam: sne uitae communicatione omnis seriit.Et si constaret humana uita,&sbisumcere tamen in solitudi- . ne non nisi iniocunda,&inamabilis esse.potiset nihil enim natura solitariti amat, Omiabs que,ut ait Aristo.natura serimur ad communicatione. si quis inquit Cicero in caelii ascen disset,naturamque mundi,atque syderum inspexisserpulchritudine, insuauis illi sine amico administratio foret.Quare & Timo ille Atheniensis,qui se instituto ab hominum communitate segregarat, inhumana, brutatique natur ab Aristo.i.Politi.censetur,&inter se- .ras huiusmodi homines ponuntur. Sicut enim

ait Augustibro de amicitiaEgo enim eos non tantum homines, quam bestias dixerim, qui sc dicunt esse uniendum, ut nulli consolationi sint,nulti etiam oneri uel dolori,qui nihil

delectationis ex alterius bono concipiant,nim hil amaritudinis sua aliis peruerstate inferax,

i Amare nullum, amari a nullo curantes.cum

205쪽

ataque humanae societates propter tisic sine coalitutae sint scilicet ut alter alterius onerapo taret,& inter omnes secietates societas ciuilis ea sit,in qua commodius homines necesiitatibus ilibueniant:sequitur,communitatem esse ut ita dixeram naturalissiniam communicationem naturae conuenientissimam.quanquaenim mutua ossicia sibi praestent,non tame familia una sitfficiens est tibi,& maxime adue sus uim iniuriamqueprispulsandam: quae in xim J ea uidetur& Cliam,& Nemrod adduxisse, ut primi omnium homines in ciuitatem cogerent,ud ingitur Gen.IO.Patet ergo quoa ωος- Τ -sons & origo ciuitatu rerumque publicarii, no inuentum esse hominu,ne ue inter artificiata numeradum,sed tanqua a natura prosectum,qua ad mortaliututeu,' conseruatio ne hac ratione mortalibus sitggessit,atque re eodo capite statutum consequutur eunde esse

finem eandemqtie necessitatem publicarsi potestatum. Si enim ad mortalium incolumitae necessaria sunt cocilia&coetus hominum, s.cietas nulla c5sistere potest sine ui aliqua &potestate gubernant & prouidente.ide Om- notisque utilitas est,& publicae potestatis, communitatis,secietatisque. si enim om- 'nes aequales essent,& nulli potestati subditi, unoquoque ex sua sententia & arbitrio in diuersitatem tendente,necessario distraheretur

206쪽

ita DE POTEs 'ATE spinica, dissorueretur cithitas,nis aliqua estiet Douidentia,quae in communi curaret conici lectit lue c5muni bono.Omne 'nim regii in seipsum diuisum des labitur.Et ubi no e stpubernathr ut ait sapiens dissipabitur popul sus.sicut corpus horninu in sua integritate coseruari non possit,his Alet aliqua uis ordinatrix, quae snstula membra iii iis in aliorum mἴιbrorum, maxime ἰn commodum totius hominis componeret: sane ita in ciuitate continge re necesse esset,si unusquisque pro suarum rerum utilitate solicitus esset,& unusquisque ciuis publicum bonum negligeret.Hasemus isti tur sinuem Sc potissimam causim potestatis

ciuilis,§ilaris: utilitatem.irnq potius in

tem hecessitatem,cui nisi dii repugnant. Em , cientem uero causim huius potestatis ex dictis facile in intelligere.Si enim publicam potestatem ordinemus constitutam iure naturatali,ius auteni naturale Deum solum actore co

gnoscit manifestum euadit,potestatem publicii ii a Deo esse nec hominum conditione aut iure aliquo postiuo contineri .Deus enim qui omnia in sapientia fecit,'usque attingit a sine usque ad sine sortiter,& disponit omnia suauiter,& citatis opera) omnia ordinata sitiat,ut ait Apostolus:huius naturae coditionis homines constituit ut nisi in societate uiuere non ualerent mo ut apud Ciceronem disserit Scipio nihil

207쪽

nihil est illi principi Deo, qui omnem mundui egit & quicquid est in terris secit, acceptius, quam concili cui sque hominum iure sociutatis, quae ciuitates appellantur.Et si respubliacae societatesqueiure diuino seu naturali sitiit c5stitutae,potestates , etiam sine quibus respublicae stare non possent. Item de iure diuino euain,ut nullum dubium superesse possi x rionibus & testimoniis confirmabimus. Et primo quidem Aristo. 7 Politic0.grauia & le- Aristo. ui a generante moueri asserit, non ob aliam

9sam,quam ob naturalem illam. inclinationem quam habent a generante,& necessitatem Ad motum .si ergo Deus necessitatem ista

atque inclinationem l hominibus dedit,ut in societate sub alia potestate regente degere non possent, h*c ipsum deo actori a ceptum referre necessc ei Que enim apud 'mnes naturalia sunt,a Deo naturaliter sine hi i sunt Mui xnim dat speciem, seu formam ut idem Aristo at dat ad speciem leti formam usu lucoti m. Quamobre etiam Paulus a PQ net, aut potestati resistit Dei ordinationi res it. Constitiitione ergo diuina respubli--

potestatem habet: causa uero mat

rialis, in qua hii iusis odi potestas residet iure ustimati duiuio, est ipla respublica, cui de se competit gii si nare seipsam & administrareta omnes potsi laxes suas in communi benem dirigere

208쪽

i DE POTEsTATE. dirigere.Quod sic probatur am cum de iurenat ali&diuino est aliqua potestas guberna di rem publicam,& sublato communi iure positivo &humano,non si maior ratio, ut potestas illa ct in uno,quam in altero,necesse est, ut ipsa communitas sit sbi sufficies, & habeat potestatem gubernadise. Si enim prius quam

in ciuitatem homines couen irent, nemo erat

aliis stiperior, non est aliqua ratio,cur in ipso coetu,seu couentu ciuili, quisque sibi super alios potestatem uendicaret:maxime cum qui libet hostio iure naturali habet potestatem, dcius defendendi se,nihil magis naturale qtiam uim ui repellere.Et certe non est aliqua ratio, cur hanc potestatem respublica non obiiciat circa sitos ciuet tanquam in membra ad integritatem totius &conseruationem publici boni.Item homine occidere,est iure diuino prohibitum, ut patet in praeceptis Decalogi : ergo authoritas occidedi oportet v, si iure diuino. sed respublica ut ex usu & consuetudine constat,habet authoritatem occidendi hominem: ergo habet a iure diuino. Nec satis est dicere, quod ius diuinum non prohibet absolute odacidere hominem,sed occidere innocente quia conclusio est, quod homini priuato non licet occidere hominem,quamuis criminosum:e go aliquam authoritatem habet respublica oecidenai hominem, quam non habet priuatus homo,&

209쪽

homo:& illa non potest esse iure postiuo,ergo iure diuino Et quia haec potestas principa liter est in regibus,quibus respublica commi si uices suas,de regio principatu & potestate disputandum est. De qua non desunt aliqui, etiam denumero Christianorum,qui no solunegant regia potestatem ess e a Deo,sed etiam

omnes reges,duces,principes,dicunt esse tyranos, & huius libertatis esse praedones, adeo insensi sunt omnibu dominationibus, &po

testatibus,una duntaxat republica excepta: id etiam probare conantur alithoritatibus & rationibus.Et primo quide,quia homo coditus est in libertate.non enim in illo felici statu innocetiae quisquam dominus suisset nec quis qua seruiuisset. Secudg quia homini a principio dictum est, Dominamini piscibus maris,&uolatilibus caeli.& rittius, Fecit Deus h minem ut praeessct piscibus maris,&c. nec dixit hominibus.Terti quia in lege naturae inter cultores ueri Dei nuquam legimus alique principe fuisse Quartὁ,quia principatus orisi habuit a tyranidetrimum enim Nemr Od quisitat aposteritate reprobata a Noe, accepit tyrann idem, qui fuit filius Cham.Genes ro. nec sancti doctores hoc sub silentio praeterierunt. Greg.enim unum cotra natura & magnu dicit em uelle dominari homine,cii naturali iure omnes homines sint aequales. & Isidorus,m s , Communis

Grego.

210쪽

Communis inquit omni i possessio,& una

libertas iuris naturalis est,propria uti liberiarto:quδd si ante legem euangelica regius potestatus prohibitus no esset saltem Christianos dictit libertate donatos a Christo.Patet ex illuloco, ibi dicit Dominus,l eges teri a quibus accipiunt tributu,ὶ filiis suis,an ab alieni,'x dpondit Petrus,Abalienis. Ex quo,inquirinio certum est, Chris ianos tributu no debere nisi rati oes dati.Et cofirmatur per illud Apinu

li Nemini quicqua debeatis,nisi ut uos inuic diligatis.Ite,noliteseri crui hominu empti enim estis pretio magno.& rursus ad Ephesi, Unus Dominus, in quit, una fides, unxi b pusima.N cmergo licet nos Christianos principes stiperin ducere. Vnde homines factiosi , coar ipti superbia,&ambitione,nihil inuuii in ac

uersiis principes seditioni s mouent.Iduo nos cum omnibus sapietibus mesius dicimus,Monarchiam sue regiam potestate no solu avsti esse,& Iegitimam , sed dico reges etiam a Jurς

diu hio Anaturali hab ere pqtestate,& non ab ipsa repirblica , aut prorsiis ab hominibus. Et

probam Quia cumirespublica potestatem habet in reipublicae partes,haec aute potestas: p - aptam multitudinem exerceri non potes suo enim commo de posset leges condere,atq; edici a proponer lites dirimere&transgressores punire necesse ergo fuit,ut potestatis adminia