장음표시 사용
101쪽
Resp. ad obieci. Re ρ. ad illam obiect
olens absque illo regete corpus, discedit a domo diruta, ubi ni
it commodiratem linitandi. Anima autem non dependet inesse corpore, cui est infusa, ut ait Ambros. sed non confusa, sed in se operari. Nec Lucretium conuincat labor, dolor , taedium, Qminus ille contra immortalitatem ; haec emni passiones sunt Spiritus animalis. ut dictum est, per se; & Theophrasti anxia quaestio, itidem soluitur ; de quo alibi &c. P R AET E R E A q iaecunque moriuntur, aut habent contrarium, a quo corrumpantur, aut ex contrariis componuntur, in quae dili bluantur: aut sunt corpus, quod diu litur, & perit, idest per aba it corpora, comminutum in iustula: aut accinens sunt: aut sormae elementationis, quae corruunt: aut anni hilantur, co ruente et ementatione, &subiecto. M cns Lumana horum nullum est: eiro non est mortalis. Probator minor. Eilentialitates , seu Re 'vates, seu Primabat tes,quibus ellentiatur Anima uni Pot ria, sapietia, & An or; Seilhae no habet c5 ratiu:ergo,nec Anima liabet colura ium. Probatur minor. Anima enim omnia potest, omni scit, omiua vule. nec quid piam suo potestativo, aut cognoscitauo, aut volitiuo contra riatur. nec ab aliquo nocetur phrirc E persu, q ominus possit,fipiat , & velit: ergo. Praeterea potast, sapit, oc vult omnia contraria, calorem, frigus, humidula . iaccum coelum ,& terrana imorum , dc quietem, &c. corroica, dc in , in porca: ergo nullis
est coluralia; n omnia percipit. Hoc enim non in te fit, quod ex eis Componitur, ut putat Empedoclea, E. Galliatis: alioquin extra illa scitetnihil imb nec illa, ni sint sciecur c pertia. darent animae, dum componuntur, ut sciret; potuit autem iore omitia; non ergo propter hoc quod componitur ex omnibus; Sed quia eii imago, ct spiraculum Factoris omnium, cCrporeorum . & incori Deorum, ut Metaphys. docet: dc nnox patebit: ergo aec. Oppota anti quidem Pontensiae, Sapientiae . & Amori, Impitentia, Itisipientia, de Disi mor. Sed ista non sunt opposta actura, sed negativa, vel priuatiua, quae non sunt, nec agunt, nec sint,nili alio deficiente, vel praeinlunt ex participio Nihili, quod non agit in rem factam, quam terminatiue, non destructiue , cucumdit. ergo non datur conisatium Animae destructilium. Cum autem obiiciunt, A nimae contrarium, quoniam ni io aestia, pluenes, delirat, i in os gore stupescit: labore minuetur Egritudine patitur in Potestativo, in Congos citiuo, & in Volitico: & mutatur Obis, vino, cicuta, vs aera mortem 'puerascit, iuuenescit, sei escit secundum aeratem: ergo corporea est; dc habet contrariu radiis itali innas ibstantiae, & Pi malitatu ut sicut in imi mali siti in homine. Relpondeo: qnod illae passiones sui it Animae, quatenus corr)s 'nfortia i , Dahabitarque, ni p rist. In corpore autem humano non mo o Mens immortalis, scd e iam spititus ani-
102쪽
malis inhabitat, subtilis, corporeus, mobilis, calidus, participio Prinnalitatium donatus, idcil vi, sensu, oc appetitu, per quos
commu licat sanguitii, de solido in corporeitate, calore, caetelisque qualitatibus elementaribus, iton tamen oppositis, ut vult Galenus, comoonens calorem natilium sitiam castigore, humolpi si ςς Galenu, tuq rhytim, a ibi reptobatiis. Hunc spiritum agnoscit Hir, Gai, Arist, tepiobatu, est. Teles. Stoici, de alii Philoibphi. Itemque Theologi Aug. Ambr. Hipp. de Di m. Lactan. Clios. Gieg. N1ss Thom. Alb. Δ alij idcirco alteratio saer. Gal. mc m. eciae cor noris spiritum alterant, &pei si iritum mentem assiciunt ita, i Axiii., noli novit, hoc initiumento deiicieme, corpxl xςgς ς, pr0 d Ee usa Mot. Te-pterca Ianglint, delirium, imbecillitas, nat uir ω, augmentilia . α les. - de Rer. dimini itio iii sp ritu fiunt et i ii ae videntur menti in ede. Mens autem Na. Aug. tiri. t ei se non laeditur, scd p r accidens, quatenus spiritus tenuitas, supti Gen. Anab lib. ux, calor, motuique laeduntur: i quoipia recipit phantasmata seu notiones, cum coepus in Mimat: cm fer spirituna, qu si vinculo cita,c vitae copulatur, ut bcne Ambr. dc Telcc. dc Aug. dc alii, e pelicia, in p. Thcs. hom. ii. tia duce, docuerunt. Mens autem, cuna non sit corporea, nec qua- N)issi lib. de vitilitat:bus elementaribus prςdita, sed puris Primalitatibus essentietur, bu An. Thona. .
expers mortis in se est . quippς contrario c-xco P ., ' A s s. .
Qiod autem Mens expuris Primalitatibus essentietur, iacui It ' Hom&i Metapli testigentiaec testes pud Peripateticos,&Angeli apud Plat. & Ge- Tract. i. nis apud Plutar. ex eo probatur. Quoniam de ratione Mentis in Probatio primi aia . quantum Mens est, non. cst csse corpoream, nidam , si ijdam, laxi humidam, mobilem &c. Sic enim est, & qmni menti haec per se 'conuenirent: at istae sunt passiones elemen omni & corporum phy-scorum. Ergo non mentis, ut Mens serie. Nec homo tam barbarus quispiam suit, qui liqc deessentia Mentis este diceret.Praetei ea quando Anima potuit, sapit, re vult, operaturque animasticE,non per hoc incalescit, aut nigescit, aut humescit, aut agitatur: alioquin omnia coi pora, dum calescunt, aut siccescunt, aut mouentur, intelligerent. vellent, ratiocinarentur, ergo dcc. Fiunt ali- . quando istae passiones dum at ima contemplatur, aut appetit vat, Ee: quoniam commuta catur spiritui suo initiumento mobili, calidoque, eius operatio qui ea commotus dilatatur, unitur, exardescit, minuitur Sc.ὶ ac proinde coi poli. Et sicut ab exictioribus ista patitur corpus , similiter p. uitur alverant et Animo pios ter mari ream unitatem. Cum quo stat, quod non sunt de latione volitionis ,& appetitionis. Tanta autem est Potentia Animae a se, non aspiritu, iolidoue, humidoue, elicita, ut etiam de spilitum de sanguinem, & corpus in amici. Vnde vel cincias inaagitiatio tameIicis, dum res sermidabilis non adest, sed ipsarer se imaginem sormidabilem fingit, ut corpus canescere & niori coegerit, sicut P. tet ex η. lib. de Sentu Reium: aliquando etiam delirare: omnes.
103쪽
ipsae restius appreliend*ns, ninasque i Vix ns, nil timet, ut nec inexpertus puer colubrum. Igitur Anima vi Mens est, non modbnon calescit ab exterioribus, nec frigescit, nec mouetur, nec quie latur, nisi per accidens, sic affecto spiritu. Sed nec ad proprios mouetur actus, idest ad poste, scire, & amare, causaliter elicitiari sed occasionaliter tantum. Et propter hoc Putoni est Numerus,seu Ratio, seipsum mouens. Non enim l 3is obiectias docet oculum,& mentem, quid sit lapis ; sed dat occasionem inquirendi quid sit:
nec pondus & arduum negotium Animae mouendi se praebet vim. sed occasionem. Nec mulier praesertim pudica&nescia, sivi amorem facit in amante, sed occasionem amandi offert. Ergo nec ad proprios ac iis Mentis ut Mens est, nec ut c0rporata est, mouetur ab
obiectis, quoniam nobilior est illis : sed ex se elicit vim, Iudicium,' i autem dieeret, Primalitates has esse corporatas M par
ticipatas modo, sicut in spiritu animali, qui animat sentiualiter bruta, veluti aer lucidus, idest sentiens, ut loquitur s. Aug. 7. pu- per Genes facile refellitur ex his, quae dicta sint de religione, ambus, &diuinitate animi humani super animos brutorum, infinita vi inteli endo, in posse, & in appetendo, excedente omnia cor- eonuitii, & Mundos innumerabiles, & omnia & loca, deroni d impressis &particul rizatis conuenit virtutibus, ad hic, & nunc, & ad haec contractis; Sed prorsus abstractis super corpora, & loca, & tempora: quae tria coaristant Animos, impediuntque a diuinorum perceptione, ita ut omnia corporaliter, temporaliter, & localiter intelligant. Mens
Quod non sit composita ex contrarias, in Metap. probatur, qu niam clementa contraria non conciliantur, oblita sui, ad faciendum unum aliud, praesertim melius se ipsis, dissimillimumque. Nec enim castigata possunt plusquam vigentia, sed minus ; quidquid Alexander & Pomponat. delirant: Nec animastich sapiunt, aut volunt, re aut possunt: quomodo ergo dabunt Animae sapere, velle, α vigere Aiuinam non ςsso Ahim, . constituitur ex Potentia, s pipi & Amore; quae contraria non sunt: sed una res, ut probatur in Metaph. distinguuntur aut m ratione, conceptibus for libus,ta relatione. Voluntas enim intellectus, & potestas animi, habent actus desinctos, velle, scire, M posse; tamen una res est, quae vult scit, & potest. Et haec Primalitas omnis est in illa, ct e conuelso': propter identitatem realem. Non est ergo compositio dist
lubilis ex eis, sed ei sentatio insolubilis, ut in MetaphyL eapo
Qiiod Mens non sit corpus intersectibile, probatur quoniam eius possie, & intelligere, & amare excedit non inodo corpus, quod
104쪽
inhabitat, regit, informatque; sed ςtiam caelum, Ar terram, &mundos innumeros: sicut ex modica quorumvis occasione sensi. lium facere nos experimur, ut silpra probatum est. Corpus pia i rea insensatum p et se, iners est, passivumque: Mens vero acti-uissima, omnis , attificiosa dcc.
Q zod non sit accidens innatum aut illatum, eisdem rationibus Animam non essep tuit: quoniam accidens, ut harmonia, & temperatura, Armo- Acciam tio , non egreditur extra sit biectiam sium nec potest movete primitus: Sed moueri. Nec constituit esse si bstantialer Mens autem essentiat hominem. Et extra Mundum porrigitur, Z mouet primitus. Nam &si obiectis sensuum cieretur ad consideratidum: tamen ista obieeta non mouent, neque ad sui cognitionem, nec aliorum, sed dant occasionem mouendi se animastico motu ad considerat onem etiam infinitarum rerum, & Mundorum. Nec enim causant scientilam sui: ergo mulib minus aliorum. Lapis enim non me docet quid ipse sit: nec quid si adaea eius, de l darator , caulas alias &c. igitur est anima in corpore velut in ergastulo, qu. impeditur, non in iubiecto quo substentatur: & ex quo nolueZran'ditur extra: at per senestras ergastuli excitatur ad cognoscenaum, quae Deus secit, & Deum, longe saper omne corpus &c. ubd non sic serma ex elementis, itidem probatum cst; qRQ humi,aniam tunc omne opus eius esset corporcum, & suo Organo particu' non ei se forma larigatum, de loco S tempore. At eius operatio transcendit S ex elem emis. corpus informatum, de Omnia elementa, in potendo, in cognosceam de in appetendo. Hac autem non possunt dare quod non ha- ibent rergo ab elementis non datur Animae tanta potestas, Sapientia, Az Amor de Ars, quantos probauit inesse illi superior sermo. Ergo non est forma cori oris emergens ex elementis: quibus cum
smbolum non habet, sed a Deo infusa Potentissimo, sapientissi- mo, de Amorosissimo, cuius imaginem, de simili udinem gerit,
PIaeterea irasci, sentire, laetati, S: alia huiusinodi sunt in nobis, sciit texere, vel aedificare, S cytharizare, a s per certa instru- menta, δ saepEincipiunt ab obiectis. At posse sapere, δ velle sunt ab Antima etiani quando incipiunt ab uistrumentis, S obiectis; quae non possunt, nec sapiunt, nec volunt: ergo nobis non communicant posse sapere, dc velle: multo magis quando Anima ex se hos actus edit exercetque. Idque facit uniuersaliter sine organis, uniuersilitate Idae ,& temporum,Sc locorum, non p. articula iter, Uxi sunt operationes iam dictae organicae, ut patet in pbilosophau- tibus: ais autem in diuina conatem planxibus: maxime autem in reuelaticiamus intellectualibus Sybillarum de Prophetatum. Et hoc . Vi N, is de Anibi. contra Aristotelicos, formam mortalem morte subici facientes animam, docte ostςndetanti in ergo forma extrinse-
105쪽
Quod inteli. non cus accedens ab infinito Deo: dc proptetea ad extrinseca infinita sese sit , nu omnium volendo , &intelligendo porrigens. Multb ergo minus est atoni rinia ordo Lucsetianus, atomos proprios non excedens, ut Mens facit, proprios & alienos.
Nec propterea quod Aristoteles Mentem ideb separabilem p
nit, quod nullius Corporis est actus, formaud, iuxta expositioriem Alexan. Themist. PLilop. Aule. & Averrois. ali 0rum ine; erit una in omnibus hominibus, nisi sicut Deus extrinsecus nobis, non m- formans , nec personaliter unitus; quo non intelligimus formaliter, sed causaliter; sicuti sole specula illustrantur uno causaliter, pluribus autem luminabus ab eo receptis, indiuiduatisque per receptionem, sormaliter. At tunc per istum Intellectum Agentem, ut ponitur ab Alexandro, nos fot maliter non intelligimus, nec habit bus scientiae perficimur: quemadmodum experimur, nisi ut oculi omnium Animantum a Sole;&hoc gratisconcedimus, si tamen in
Intellectus cuique suus insit, quo quisque intelligit sub luci ν,. Mi D in Q Agentis; qui secundum S. Augustinum est Deus. Et se diuinitatis sub cura Anima nostra ponitur, quod signum excellentia Limmae est. At mox nec Intellectus passibilis, quo formaliter intel- , ligimus,&elicitive, est, ut putat Alexander, coiporis forma corrupti bilis: quoniam eius intellectio, volitio,&vis, indicant ipsius diuinitatem, excellentiamque immortalem, ut supra dictum est. Nec . ergo est temperies Elementorum, ut ipse vult. Sic enim Elementa.
non excederet insensati; δ finita: imo nec pacto ullo ipse sentiret, nedum inpra corpora non sentiret, intelligeretque. venet quidem Alexander dat cuique Intellectum possibilem, ut sicut xperientia perennis clamat, quisque suam habeat uitellectionem, oc sciei i R perperam mortalem hunc facit,& ex insensatis Elementis. Auertoes autem, & Auic. propterea quod Arist. Intelle iam in nobis intelligentem, facit immistum cum Anaxagora qui loquebatur de Deo extra iros, ut alibi probauimus,)&hic dicitur pos. labilis, quoniam motiones, quas vocant phantasmata, in spiritu co poreo nobis, illis verbin cerebri cellis imprella, ab obiectis senstabilibus patitur recipiendo, undὰ intelligit: dicunt hunc Ii uellectum. esse abstractum, de virum incorruptibilem, & nullius corporis sis
mam: qui uva cum Agante cui substantialiter est unus depurante phantasmata materialitatibus, nobis copulatur,&copulat: testiginitas. Sed non modo fundamentum, quo faciunt unum otii nium Intellectum vanum est, in tanto negotio non illi fidendum, videlicet, quia incorruptibilia non multiplicantur numero, eoquba
materia corruptibiljest plincipium ina uiduationis: Id enim salsum est apud Platonicos, de Pythagoraeos, de Philosophos, de Legislatores Gentium, qui multillicant Animas, & Angelos immateria-
, hristotelicori qui intelligentias me i
106쪽
trices non informantes. pari cr multiplicant: & quidem similiter Aug. & Ambr. caeterique, nedum scotus, per suas heccheitates, idest finitudines, limitesque estumiarom: Ex quo enim finita sunt Encia,indiuidualitur sita linitate, siue materiali, siue immateriali; propterea D.Tho. no a Materia, nisi ut quantificata finitaq; indiuiduar. At insuperimpossibilia positione Auerc. sequuntur; videlicet. Quidquid scit unus Homo, scirent alii scientes eadem Anima: sicut multi videntes uno eodem oculo, unaque facultate visiva easdem viderent res, vel una visone propterea enim multiplicat Alexander Intellectiis possibiles. Nec quia Auer. multiplicat Phantasmata.& cogitativas vires, euadit. Non enim phantast nata intelligunt,sidintelliguntur; nec Cogitatiuae est intelligere, sed Intellectivae. Ergo Intelle bis oportet multiplicate. Praeterea fhantasmata, leu noti Ones Spiritus animalis, a quibus Anima solum specificationem de occasionem intelligendi habet, ut probatum est; essent iii nobis, usobiectis, non vi intelligentibus, etiamsi Intellecitus ille intelligens nos sic personaret,ut Pcrsol a Veibi Christi in Homine apud Theologos, quod etiam impossibile esse probant.ὶ Etenim solum cogitaremus & sentiremus; at non intelligeremus, sed potius intelligeremur. Sicut Anima Christi opera solum animastica obibat, non Diuina : nec enim ipsa spirabat Spiritum Sanctum, nec creabat Animas , nec sacramentabat Elementa, nec comprehcnsue Deum in-.telligebat, licet esset personaliter unita Spiranti, Creanti Sacramentanti, & Comprehendenti. Vt ex hoc exemplo Averroistae non 2audeant, quamuis pet impossibile personatio concederetur. Itemii Persona diuina plures Homines personaret, illi Homines easdem res diuinitus scirent, non autem humanitus: Sunt enim in Christo duae operationes, S duae voluntates, ut probatur in Conc. Calcedonen. Sic si unus Intellectus pluribus Hominibus copularetur, data falsi hypothesi, quod intelligerent.formaliter, & elicita intellectic-ne: tunc illi Homines idem intelligerent,eandemque haberent scietiam, licet for an non idem sentirent, nec cogitareiit. Preterea idem
esset habitus, & memoria in . cunctis, ut quidquid didicere omnes Homines, sit in uno, de in sin milis. N ec valet fuga Auic. qudd Memoria est in parte selum sentititia: tum quia ipse Intellectus recipitlier Arist. S est locus specierit; tum quia sitiem quando unus intelisi tactu, omnes viventes idem eodem actu pariter intelligerent. Obliuio autem deceptioque nobis ponitur ex inuolutione Mentis informantis in Spiritu Animali, simul sciente, a quo 'obiecta capit, ct quo cum negotiatur. At Intellectus Dissibilis abstractiis est, &incorruptibilis Avicen. ergo &c. Praeterea nec distingueretur Homo a Brutis per formam suam, sed per extrinsecam assistentiam Mentis: quam propterea& Brutorum Senshus. Ec Imaginationibus negare non possemus. Quo enim Fato, & qua meliositate no-
107쪽
bis, praesertim Pueris, dc Parbarisi eritissimis, & non bruti praesertim Symiis, illabitur, si est in sphqta aeris, quem nos,
Bruta respiramus 3 Rationes ipsorum non ex Naturae decretis, sed ex Aristotelis aut horitate inconstantissima, promuntur; qui tamen nunquam posuit in sphaera Aeris, vel Lunae, hunc unicum Intellectum, seu agentem, inuentum ab Alexandro, seu agentem,&possibilem , inuentum a Themistio; seu Cholchodeam Avicennae; sed solum activum, abstrahentem phantasmata ex Materialibus, quem & D. Thomas, Alb. de Latini, & Telesius, in his oculatissimus, non ei se Aristoteli unicum, ex dictis Aristote asprobaue
Quod autem abstractio illa sit impotentia cognoscendi singularitues. &non vis spoliandi materialitatibus, hoc enim solus Deus potest de materiali facere immateriale, de de singulati uniuei sale, dc transferre de subiecto phantasmatis in subie stum intellectust nos in , '. phys. ostendinaus, de similiter Duran. i. d. 3. q. s. de D. Tho. in lib. deessentiis M. S. Nec virui etsale fieri post singulariaex singularibus sed praeexistere in Deo: a nobis veto percipi commune Me immortal. Ani- absquo particulari, propterea quod a longe, vel pueriliter &conL- morum abunde, & e cognoscimus. pueri Et enim omnes homines appellant patres: ex veris S ientiaru de a longὸ viliam cognoscimus hominem, sed non Petrum;&intelli- arcat iis loquo iiiv gimus communia, qtiae magis mouent& in pluribus, non singula', hi ini' xia,quae minus & in paucioribus, non perde cationern, sed per i in Τ' porentiam, ut etiam D. Thom. probauit,& Deum, & Angelicovi. q. r .art. intellectus percipere singularia dc singularitates, alioquin confusὶ intelligetent. Vt falsa sit haec unitas intellectus, propter hoc Peripateticis inuenta. Hactenus rationes pro Religione: Nunc sagacit s pugnet. Pol l editum librum reclamant quidam atheistarum consuetudinoscedati , dicentes, nequaquam ex praefatis ratiotubus conuinci eosso quod homini iniit aliud genus animae atque brutis. Sicut enim tarda ingenio superat echinum ob meliora organa ac temperiem. Et sa dam polypus: polypum delphin , 5 delphinum coluber, colubrum vultis, vulpem elephantus. Sic lephantum, homo, qui omnibus superponitur, quoniam melius sortitus esst temperarmentum organaque meliora, quibus spititus animalis meliores sensationes, notiones affectionesque & operationes meliores edit: non aurem alterius eneris. Rei,ndeo dubitationem hanc ex modica prio
ram consideratione argumentotum exoriti: non enim quia meli
organa habent meliora faciunt meliusque sapiunt, nisi sub eadem specie , sicut praestat homo homini: sta quia melius de 'aliter sapiunt habent organa specie differentia meliora.N 5 equide d mus de cytbas inepto ad lath litaniunei ligone scriptori .sed ca
108쪽
lamum: sic & natura non dedit ea organa animabus brutoriam, quae humanis quoniani aptae non sunt secundum naturam illorum animae ad opera tam praeclara, cuiusmodi est nauigatio, scriptio, astrolabium, lacerna archibugium horologium dcc qtiae quidem adeo
exuperant omnes animalium operationes, ut superioris naturae esse hominem conuincant. sunt enim organa duo manifeste superantia
naturam animalium in homine, figura scilicet & manus de figura dixit Ouidius& prius Anaxagoras, datam suille homini sublimem
ad spectanda caelcst: a, nedum terrestria sicut pronam bretis. Et quiadem ostendimus mathematicam & astronomiam, quibus caeleilia sapit, discit docetque argumentum facere de hominis diuinitate super animalia deinde diximus bruta nil sacere nisi instrumentis innatis .cornibus, rostro, unguibus, filis nam araneae intra se habent fila, quibus retia texunt, ut sericus vermis quibus solliculos sibi naturae instinctu fabricaturi S propterea unum tantum opus . pertinens ad vitam caducam ipsbrum singula faciunt: hominem
verb manu es licere omnis generis instru menta extra se ad opera bru torum & propria, ut acus, vomeres, bombardas, lanceas, lectum domos, naues &c. manu libros, horologia, astrolabium deci tractare
ignem, facere de nocte diem lucernis, domare ad sui usum bestias etia potentiores se, metalla, lapides, ligna, mirificis modis, quasi dominiana omnium rerum nedum bestiarum &c, quae non potiunt sacere bruta etiam si manus haberent, ut simius & vrsus aliquo pacto nam propterea non sunt datae illis, quia nec solibri datur cyti ia-ra sed ligo, nec cauponi astrolabium, ted olla de , ocleat:&si datur non cytiiarizabit ille neciste celestia speculabitur bestiae autem Duulae valent suo seruitio mancipare bestias nec opera ista facere, nec organa ad hoc ficiunt i ec habent. Casu autem ista orsana non
es le facta dataque probatum est prius & amplius probabimus de
prouidentia loquendo. Aristoteles etiam contra transmigrationem animarum rite conii militer argumentatur, quoniam, ait, non potest anima pulicis includi in corpore humano, ut nec ars cyt Larissice ligoni & alibi , organa tribui iuxta naturam animarum physogii mico argumento probavit manum esse organum organorum, quoniam est organum intellectus diuinioris ordinis. Tota Philosophia Platonis. At istotelis, pythagorae, Stoicorum &c. Ex opera, tionibus rerum operaiatium naturas inuestigat nec datur alius Philosophalidi modus nisi phreneticus: nam organa sunt propter ope-tiones: cum ergo in homine sint tales operationes, taliique propter ς 3 orpana, quae ea cedunt naturam animalem. Consequens est animam sominis esse superioris naturae. Confirmatur hoc quoniam si homo differret a bruis secundum magis & minus eiusdem generis deseciet i homo faceret ea selum quae iacit virum brutum in suo gradu unum duchi naturae & instrumentoriun naturalium tan-
109쪽
lsim: non enim aranea nidificat, sed Blcm texit retia : nec apes te xere sciunt retia sed mellificare tantam,vel si quae faciunt bruta mul
ta, non tamen omnia: S si quae omiua non tamen superiori sordinis, sed eadem meliusculξ ut a b o maior albefacit magis quirriminor: non enim nigrefacit, nec salcat, nec docet nec echinus volat.
At homo non facit modb quae brutum meliuscule, sed quae bilitamulta, ut telas cum araneis, domos cum nusificantibus auibus, piscationem cum polypo, longeque melius. At dc facit quae omnia faciunt alia insuper quae non poli aiat animalia, ut de nocte saccrediem date sensum carthis sicliptis, rationem horologio, legestibus& tabulas quibus motus de tempora configurationum de eclipses prae cinaus. Imb nec minimam rem ex ingemo humano, ut humanum est, ctam imitari potest brutum. Dic ut ludant scacchis, se
rant, metant, faciant templum , cauponam, calceum, S . media
omnium artium proptet unem. Hoc autem non modo palam est in operibus corpore iactis, sed & magis in putξ animassicis. Et sicut in Macrocosmo sunt partes praeditae tensu,potentia,& amore patii culatis: sapit enim apis mellificium, auis nidum: canis venacionem, equus Dellum: elementa pugnam, sidera motum suum: luminatia opera propria de aliorum, dc mutationes & vires; atque ex sensu potentia dc amore particularium deuenimus ad totius sapientiam, po- . tentiam & amotem Entis primi curantis omnia sic etiani exeo 'iuba homo scit quaecunque animalia faciunt, sacere de meliora de plura, apparet quasi Deus eorum. Item quae non possent nisi abstram vit- tute. Adde his infinitatem hominis in intelligendo, in appetendo, Teprobando, quando bruta vix considerant quantlim pueri nostrivi amentes. Vide argumcnta priora. Praeteret inuenimus in homine despicentiam vitae brutatis, & c ducae,& desiderium aeternae nec Histrae nec enim brutis quidpia frustra datur & amolem diuinorum & rei g onum & Prophetias non ex pallionibus pronviviains, ut pronuntiat brutum, imb & Gnia & cicatrix, sed per syllogismum elicitum noli modo impressum ut supra demonstrauimus. Mouetur brutum passionibus & obiectis: se & homo. Atqui insuper mouet se do dcterminat se ad opias contratium sitis passionibus M obiectis propter fines meliores, praecos i-ceptus etiam diuinos: quos iasuit re si nul media & ordine melioruta fines: bruta enim ad propriam speciei &indiuidui conseritati Epassionibus seiuntur & consequentia, ut capiunt piaedam, generant caculos nutriunt, nidificant quodam instinctum qui tamen in homine diurnioe & altior, ut in Philosophi, & prophetis ad finem si pri noturam brutomnii: & in super ex sc ipso operans & determinans se talibi diximus de libertate inimana loquentes.
Sunt quidem pueri & viii iiii brutis miridiores apparens: & bruta sapientiora rudibus hominibus interdum. Vnde Arist. dixit, non
110쪽
omnibus inesse intellectu hominibus unde Auer. & Alex. eofirmant suam de vilico intellςctu extrinseco sententiam, hic& alibi a nobis explosam. Vertim ista differentia ex temperamento & orsanis ci ex expetientia innascitur&adsciscitur accidentaria intra speciem, sicut aegris & amentibus ex tempore: sed si respicis totum genus bominum 5: Moysem& Caesarem& Copernicum& Pythagoram de Hippocratem & caeteros huiuimodi supra genus dices hos eme deos.
brutorum autem nullum venit ad scientiam pueri vel rustici stupidi liae, ut patet ex utriusque operationibus Diximus etiam non miarum, quod nobiscum conueniant btuta & plantae &c. Sumus enim ab uno primo ente. Vnitas autem principit influit similitudinem principiatis. Praeterea homines sunt Angelis similes, & Angeli Deo. Imb omnia imitantur in aliquo Deum : at non in toto, nec aequalitet: & ptopteres non sunt eiusdem ordinis cum Deo, nec inter se, nec ergo homo cum Angelis, nec brutum cum homine; sim*ltiplicitatem & uniuersalitatem &mirificentiam io spectes operitionum humanatu: Item eminentiam in sciendo appulendo pote do, & operando, id est,uniuersalius plenius A viritius: scuti res inseriores eminenter sunt in sole, nec tamen sunt sel; dc omnia in Deo, nec tamen Deus. Sic omnia brut in homine, nςc propterea homo. Considera homo immensitatem tuam & si erioritatem, nec sol sim in his quae tibi cum brutis communia sunt, sed in quae ipsa non ascendere nec cogitare possunt,& videbis illam te eminentius quam in
brutis, & insuper alia longὸ diuiniora: & intellige gradus rerum genere distinistatum etiam colligari: lapisenim veget i participio plantie, planta sentit non per essentiam ted participio, brutum ratiocinio hominis participat: homo Angelorum intellectu: tamen omnia ista sunt distinctorum generum:&tamen semper supremum inferiorris attingit in ium surelioris ut Dyonisiui nquit, Vide Metaph.