장음표시 사용
121쪽
buntur , veluti scis, quod multa sunt corpora resistentia in igii quamuis fragilix videantur. Eiusmodi quoque ignis non lucet propter terrenam caliginem; idcirco quoque magis est assi tuus,
& potens. Ignis enim non cremat res tenues, putasque: qualis. ipse est: aer siquidem, de caelum, de astra non uruntur, nin ubi inest caligo, de crassities; vrere enim est calefasere, attenuare, de mouere: quod quidem iam habent caelestes materiae, ideoque pati illud nequeunt, sicuti terrest ses. Quin etiam dico tibi, poenam non minus atrocem posse esse in glacie, quam in igne : quoniam illa dissimilior est corporibus, de inde magis inimica spiritibus humanis. At in Purgat rio propriorcst ignis, attenuandi gratia purificandique maculas ut proprium nomen, ac Samirorum sermo, senat. Dico etiam: Potest Deus absque frigore, & tenebris terram seruare, ne 1 Sole dcst:uamur: elongando ab ea Solem, de stet las. Nec quia tellus dcficerer, Mundus verteretur in chaos, nisi quoad terrestria entia. Sed totus vel E esset Caelum: dissilietum quoque in Stellas multas sicut de nunc distinctae sunt, absque Ugoris ope , inter se: spiritus q pque distincti sunt, MIntelligentiae, de quemadmodum luces diuersae in corporibus, quae sese intersecant multipliciter, esticiuntque tot angulos, habent enim ipsi inter se habitudines consimiles vobis ignotos, nobis vero venustos, ad immaterialem quandam luminosam propcctiva. Dico etiam secundum Scripturas , affore tempus , dc citb, in. quo tellus purgabitur in saperficie, sicut Chrystallus: βe colliget tenebras suas in centrum, nec effundet eas in Caelum amplius ; ces inbἱtque generatio,& corruptio, &mors,& afflustior Haec cogitatio digna est consilio Creatoris ad finem ipsius magnum: Nee terram attenuabit in caelum, quo remaneat carcer impiorum. Et iam si consideras solem, & sd ra, descendere multam viam: cardinesque ciuestes mutatos, Ec obliquitatem, Mapogea, de excentricitates iam cernitis. Idcirco recte contemplare miracula haec: Mundoque annuncia; ut betare inuigilet: ne Are Domini sicut fur in nodie vos comprehenaeit: veluti infideles saperi iudieiis Dei dormitantes; & Mundum aeternantes. instat tempus, . quod praedixit Petrus Apostolus. Olli magno impetu transient: ter-ra autem, O qua in ca Fcras Ni , exurentur, ere. Deus quideor incedit numero, pondere, dc melisura in operibus suis. Vt rationabilitcr coniicere debeas, conuenire summo Bono tollere de mundo omne malum; de hunc globum nigrum de medio tot globorum candidoriam: hoc regnum mortis , L miseriarum de societate Regnorum vitae, de voluptatum. Atqui huc usque relictum
este pro illius quodam ludo: & ad fines a vobis non perceptos. Omina namque cogitatio vetitis iti titia est, omneque verbana
122쪽
vestremi, saltem ex modo signisi candi incongruo, cum de diui. ni loquimini, continere errorem quas blasphemiae, si secundum illum Deo quid attribueretis. Id apud Angelos apparet. sed
nil mirum: quoniam vocabula, & conceptiones accipitis in loco, ubi es, plout sint, non introspicitis: sed tantummodo sit perficiem; de hanc non totam, nec ut est, sed alterat am ab aere a lu-
ce, & tunicis, humoribsisque oculorum: & per sensuum orga- Homerus ' etiam ita corpulenta intrat ad cognoscentem Animam vestram obiectum in coelo,
odlibet, S alteratur. Sentitis rerum species non res ipsas, & 'c, illas alteratas ex parte, non ex toto , ct hoc non pexpcndentes, st , esuri putant se scire homines, de superbὸ Deum ipsum emen-do, blasphemiam
Aspice hanc cartham: nonne superficiem eius soldm vides,
is non totam utrinque; nec unquam omne eius atomum, S pi -
Ios omnes, ex quibus componitur, quomodo facta fuit: & qu. tae ligationes socculorum, & tempora & modos, quibus ad hanc Sed si Deo tribua sorinam ab in: tio rerum hucusque concurretunt, & quam in tur ea modo fig- mundo babent partem , & relationem, & usum, & finem. In- ς-teriora vςrb rcrum on mia ignoratis: videtis enim per speculumor ex parte colitinuae mutationes vestri, de rerum sint vobis
ignotae, de partium de particularum. Et quid prius fuere: &quomodo hanc in compositionem conuenere, δ occultius est. Ex his verb rebus corporalibus, de aegre noris, transfertis voca-
bula ad Deum de ad superiora dentia. Qiidquid de Deo pro- sertis, quasi blasiphemia esset ex modo ignificandi, sed maxime
in metaphoticis: At non vobis imputatur propter ignorantiam, de quia non intenditis id ei tribuere, quod non conuenit. Cum enim dicitis per propria, Deus sapit, Deus misericors, Deus sanctus; ex modo signi hcandi propὸ blasphemia est. Non enim Deus sapit is apore uti vos:nec est misericors, id est misercorde nec sanctus, id est purificatus,vti vos: sed secundum id ,ad quod imponuntur,At cum dicitis per metaphorica, Deus mouetur, Deus loquitur, Deus ambulat, videt, extendit brachium Arc. Incongruum, & bl sphemui est, si Deo sit se ista conuenire assirmare iis per proprietatem; videre enim est habentis oculos corporeos; sal cre est actus gustus in lingua, sapores discernente: loqui est eius, qui habet os, ω linguam matcrialem; motus est rerum finitarum variatio; 'Quae Deo tribuere nemo potest quantum ad modum si nisi candi, &id a quo nomen imponitur, nisi cum falsitate, o blasphemia. Sed quia intelligentia vestra non aliunde potest quani a vo bis erigi in Deum ; nec scit cis clare, nisi more seo; huius mois di impo entia, & locus tenebricosus: & Moluntas noli deprauata, vos excusatos saciunt; nec sinput huc obis in blasphemiam, pr isqvana intretis in malitiam, ci in procuratam ignorantiam. O
123쪽
li audires quim pro priori, & diuiniori modo enunciant Augeli. Discurre nunc in tuis syllogismis, analogicis, & videbis, v rum esse quidquid dixi tibi etiam in terra, nedum in caelo. Hem stupor ingens , hem mirabilia Dei: tune dixi. Nun: itaque Dei altissimi finem olfacio, propter quem has Terrae conditiones largitus est; si finis Metaphysicus suit, ut sit carcer terror, & inst uctio aliis : utique electi gratias agerent Deqingentiores : qui eis hanc aedem noxiam perpetuis dare cum pollet. non fecit ; sed tandem sunt haec omnia propter gloriam sitam, reuelandam in extremo, quod expectamus, facinore e regio; des Bersei in dirimo imminet- Tςmiu praeteritum malorum suit quasi iocus qui Nouembr. S. Hier. dam, si aeternum respicio, quod hinc succedet, quod scriptum in imiam. de Oti- est, Mutabis eos, mutabuntur ct c. G, seruorum tuorum ha- genes exponunt bitabunt, erc. Annunciant Catii iustiam eius populo, quin ceti.
qu m fecit Dominus. Sed o qui sciret quod sitit, & quod eritr Totius ' & subi id vox in corde meo: catui, de pedes velata sunt. sis Seraphinorum ; medium apertum eit, in quo volant. Quoi suit ante Mundum, & post Mutiduni erit, absconditum est, quo
usque placuerit Deo. Cogita in his, quae accepisti.
MOX sagacissime argumentans, dixi, Proculdubio noste
rigenae ludum agimus cincum: quem vocant cincatiam; ac
comedias ostentamus Creaturis Caelestis Aulae: Bruta, de lapides nobiseum sunt ad complendas scenas in Theatris Matis de Terrae; quae unum modo illis spectaculum sunt. Pugnamus contra Daemones, nobis insidiantes invisibiliter cum magna Creatoris gloria; quod a spiritibus, clausis in obscura corpulentia, i ietiam superentur, qui cum Deo pugnare voluerunt, Macchiauellistica agitati prudentia. Et veluti spiritus calidus brutorum, quasi ignorans propriam originem, amant hunc ludum , in quo simus nos, de illa. Sic dc Mens nostin , a Deo immis
sa, eadem Comedia delectatur , quia meliora non nouit. . Qui autem alteram vitam vere credit extare meliorem, clarnat:.
Cupio dissolui. Quapropter necessu est; quod una tandem die omnes veluti spoliati latuis, quas circumgerimus, hoc est corporibus, affectiousque ipsorum , accepturi simus a Deo laudem, aut 'nam, prout quisque melius, aut deterius fecit, ac dixit actum, dicisimque suum Equidem inueni saepe Sacerdotes feri eos, qui sunt animo pij, sanctique sed multoties Caiphas,oc Iasones,& Alcimos. Nec Reges, Us, qui Regios et
124쪽
. donati animo: sed quos fortuna, id est nostra ignorantia, Reges Z-cit, ut Nerones Eetelinos, Midas dcc. nec bonis bene, nec malis
mal Eesse, sed sicut dixit Salomon. Vidi neque velocium esse cursum
1neque fortium bellum, neque apientumpanem: neque art Ucumgriariam: se tempus, casumque in omnibus. Ergo vestiti sumtis,alii veste sacerdotali : alij regia: alij plebea: alij seruili: alij sancta: abiim pia: alij militari: alii captiva.&c. At cum postmodum nudi fueriamus omnes, omnia inuersae conuerso videbuntur. Non enim pictor
est qui pingit, liabesque penicillos,& colores, de scedat parietes, &carinas; sed qui pingere scit; quamuis careat instrumentis. Nec Cuculla facit Monachum. Igitur Rex non est, qui regit,possidetque Regna multa: sed qyi regnare scit. Nec nobilis est, qui filius nasiacitur nobilis viri; sed qui animo nobili praeditus est: nobiliterque
operatur. Veluti in Tragra dia non est A gainemnon, qui eius perionam agit: neque Thersites, qui Thelsitis veste induitur: Neci He- cliba, quae personam gerit Regulae vetulae atque moestae: Ergo nostra Politica subsistentiam habet, dum isthaec Comoedia durat: sed pereat necesse est. Praeterea videmus, homines sese sacere Deos, idolique lapidea res vivas haberi, alios etiam adorasse serpentes, & stumina,&stellas &stelliones. Ergo omnes ludebamus simul in Caecaria, caeci, i Duces caecorum,&socii. Cum ergo transcurrissemias in huiusmodi blasehemias, ex quadam comica licentia, decebat Deum
nos admonere. Deinde vero reliquit nos, donec Comordiam com- . pleamus, dc terminemus. Sed iam'ideo scenas euacuati,& tentoria amoueri. Erit ergo finis. Conuenit enim summo Bono , hanc etiam. malorum apparentiam siris ex effectibus auferre, de volupta tes Veneris,& Bacchi,quae vi ostendit is, sunt labores,aliqua conditi saauitate, ita ut decipiamur, etiaauserantur. Ergo generatio dccorruptio finem habebunt ede contrarietas ipsarum parens. Revera enim ista omnia careto subsistentia, si ad vera entia, verasque inoluptates respiciamus; .sed sunt umbra verorum comica repraesentatio
ad tempus. Et quicumqire hac ratione philolbpliantur intellectum acutum dubitantem,curis liberabit,quaestionibusque.Et ex vanitate rerum praesentium argumentati sciet, sibi debeti futura bona Vera, de secura, ac permanentia in istorum fine: ut summae conuenit Prouidentiae ; non autem id quod iniqui concitatunt, neque. hic, neque alibi vera bona dari. Et vidi,qubd hoc modicum tempus turbulentum, in quo Mundus stetit turbatus, licet centum mille annorum ellet quod tamen recto
quaestum examine per historias tutiores, ac veraciores, nondum
pertingit, quod praeteriit ad septem millia) est quidem ludus puero
Ium in tenebris ante caenam,comparatum sempiternitati saeculorum quae vivunt creaturae fanctae.& quibus fruemut nos pos hoc.breue. Sed caecus homo qui aetetnitatem non conuderat, scanda:
125쪽
liratur sine cause,dolet pro ter punctam non ut aequum est,theatro, amplissimo bonorum iaciorum glorificatur. '
Re ionem communem, poti limam iustitia partem, non esse inuentum Politicorum': nec 'a arte, aut non natura constare, ut dicunt Epicuraei e sed esse natu'. ratem: hanc vero, Elam positivas, quas Nat ne profitentur, esse se Andum mores, ritusque particulares
Gentium: σsecundum fidem, quampraestant Legis latori quaeque suo. Etyribus notis, argumentis noci potest, qua vere sit a Deo tradita, , quae ab . hominibus per Rationem; ove suadem: rives
tales sedi e plurimae variae, ac rituum, d .cul-'tus diuersitates, diuersique Principatus, Resp. tanquam scenae vanae uniuersalis conae. diae: considerandum est recto examine : quae . nam ex his vete placeat Creatori, & Ablicis eius. Et cur ipse toti rinittit in Religione controuersias: quae Politicos in suspicionem adducunt, quod nulla iit veri : sed quod omnes sint humanum utile figmentum & non secundiim vetitatem, de naturam rationalem: si- ti olim Democlitus, , calij a Platone citati, α nunc Macchiaucl- listae opinati siuit.
in Fgo dixi in cubili Animae meae. Non propterea quod pluri 'mi profitentes philosephiam, sophistae sunt, maxima quidem
ipsesuin pars, ex istimandum est, nullam reperiti scientiam veram; rundam linim ad sicuti sceptici ait: unt; sed quod veritas abscondita sit valde, dicen-
discernentam ve- dum linodo videtur. Quando nimirum ego certus fiam, me nunc verum prMςΠ rElcribere: alios ille, qui hanc visuri sunt, scripturam, assicinaturos,
elle icripturam, ta quid significet: quamquam alii alium haurient sensum. Datur ciso aliqua scientia. Similiter non propterea quod
126쪽
mulii Medici impetiti sunt, Medicina est vanitas, ut Romani rudi- t aliquando putarunt: Nec quia Caupones omnia adulterane vina venalia, reperiti purnio vinum non potest. Ergo dixi non propter multitudiuem salsarum Religionum, omnis religio falsa censenda cst : prius est enim verum quain saltum, illi oppositum alioquin non dignosceretur falsum a vero.
Religionem quadruplicem es se in ni apud philosopho , Thς0 Quoiupi , stes
logos: scilicet, Naturalem, Animalem. Rationalem,& Supernatu - ralein, comprehensis quibus umque Religionis imitationibus. Naturalis ei ci illus ille cunctatum rerum, quorum ali cognςς Naturali, Rol oli, O t finem, de rationem finis, ut homo, & Angelus. aliae appetunt quae: ' vilitem, licet noli cognoscant rationem finis, ad quem naturaliter seruiitur. de cui volunt assimilari, ut D. Tho. exposuit, tamen Crea- toti obed: unt, ciusque verbum iaciunt secundum scripturas Dei: dcadii iiii, audem, de gloriam sunt,& operantur 't Pi-x0, T impgi p. i. q. i. M a. eon: stus, belleca, Pythagoras, Ailax g. Parmenides, R omnes Phllos. - Gentiphi senisere, exceptis Epicuraeis. bimiliter David inquit de lege hac velut religione naturali, ut partes exponunt. Cinis enarreant gloriam Dei, c opera eius annunciat firmamentum : dies diei eructat verbum : cst nox nosti indicat scientiam Et quidem non serna ne LMino, aut Graeco, aut Hebraico, non omnibus noto,sed cunctis notissmo. Etenim ait, sunt loquela, neque sermones, quo ni non audiantur voces eorum Oc. Siquidem ut probat S. Thom.
a. i. q. 8 Religis est cultus Dei , et principium est essendi, ct
gubernandi. Omnia autem entia sunt& gubernantur a Deo, ergortis colunt Deum naturaliter plus nam se. At colere Deum est coniungi illi ait in i. i. q. s'. 3. per actus internos, id est intelligere, de
amare in rationalibus: in naturalibus vero per aliquos actus,his analogos, quia supremum inferioris attingit infimum sit perioris unde propter amorem, ec obedientiam erga Creatoiem Sacri Scriptores, ct Philosophi tribuunt omnibus creaturis interiores etiam , Ut i , laudare de facere verbum eius, licet rationem finis, ct facti non co- i p q so. in s. gnoscant,ut D Tho. aducrtit. Probatur: Propterea enim de cui istis, an Ecclesiast. r. Omnia hac vivunt, o in nece late obeliint ei. Qi circa S. Hieron. ins .mat. Omnes Creaturae sentiunt Creatο-
rem. Ec. D. Thom. plusquam scipsas naturali amore pr. modo suo. Et proptexea venti, mare obediu Christo imperant est ille : iste ver o,appetunt Deo similari Omn: a. Religionis quidem rationalis externi actus, internorum signa sunt adoratio, sacrincatio, laudatio, votum, sitrame tum, consultatio : sed in naturali haec non insunt, nisi iuxta suum modum tDiuus Thomas i. p. q. 6o. Et Diuus Hieronymus in 8, Mat & io. Ezechielis, de Aug. Nyssi de alii Patres contestantur. Idem dicit Iamblicus de Theodorus de
idc Pi thag. dc Anax. Ambros. vero in prologo Psalmotu c
127쪽
Aues cantu laudate Deum dixit, &septies in die. od intellige tu, ti s. Tho. sensem, propterea enim non modo Caeli enarran A,
Dei. sed Daniel aduocat etiam omnes creaturas ad laudem Dei, Benedicite onmia opera Domini Domino; sic etiam David. Laudaαι Dominum de Calis o c. Laudate Dominum de Terra, de non illusorie de sola prosopopeia grammaticali, uti dicimus, ubd lapides lauda Regem, aut Amasiam in poematis. Nou enim obediniat ad nutum creaturis, a quibus non habent Ee, & operationem, scut Cre tot
a quo in utroque dependent. 'me Hieronym. Q la nobis ait sum insensit ilia, Deosunmensibilia) sed propterea quod omnes Cte
tutae, ut ait idem Hier. suo pro modulo sentiunt Creatorem: eius enim obediunt imperio: & ducunt in cognitionem excellentia Dei de ideo tanquam ii sentirent, de loquerentur, dicuntur laudate, & improperant pseudopoliticis irreligiositatem. Nam ut D. Tho. d cet in 3. d. o. q. 2. quemadmodum sensitiuum ex participio est albqao modo intellectivum, quia teste Diony. semper supremum inserioris attingit vltimum superioris, unde videtur ratioci irati: sic etiam Naturale attingit sensitiuum. Et operatur in mulcis ut sentiens non solam externo impulsu, ut sagitta, & praedestinatus, ut dicitur i. p. q. 23. sed etiam interno formae propriae inclinamine, licet nou cogno cat rationem finis . cui intendunt assimilari, ut dicit 3. coni. Gen. cirst. Error enim est has virtutes, & actus Armis etiam rerum non tribuere, ut dicit ibidem c. is , & hoc sensu etiam Ambr. dixit, omnia sentiunt cur viscium opificem. &S. Dionysius omnia conuertu itur ad amorem Creatoris, via de S. Thomas addit, Creatorem, tscilicet est Naturae author,plusii amse ipsas, & propterea quodam- modo adorant, nam I, 2. io', art. 3. dicit) Dili Hre Deum sis omnia est quoddamconnaturale homini,ct etiam cuilibet crearii ae,non solum rationali,sed eti/m irrationali, Ur inanimata, secundum,mo- dum amoris, qui unicuique creaturae competere potesZ: cuius ratio φ quia nota hanc rationem Sancti Doctoris) unicuique natural est, qu od appetat, ct amet aliquid Iscundum enod natum est se. Siclo ruragit unumquodque, prout natum est se, viditur. a. phys. I an festum est aut ni quod bonηmpartis est, propter bonumtotius,unde res, unaquaeque naturalisamai bonumsuumproprium propter bonum m- ne totiusvniuersi, quod Deus. unde etiam Dionys. dicit lib. de diuiti. nominibus, 3uod Deus conuertit omxia ad amorem suit iis, Ecce quam subtiliter probat s. Thom, quod in cunctis rebus, nedum in homine est iustus amor Dei, qui & cultus metaphoricὸ dici potest, .u in s. coni. Gentiles probat, quddentia amitant Dei similitudo m: ct propter hoc operantur. Praeterea in I. p. q. co. art. s. demonstrat ex eo quod naturalis dilectio non potest eliea eruerti, sicut electiva; omnia res etiam inanima a plus amat natura
128쪽
liter Dei qu. m scissam, unιr que sant pro sus modo. cuoniam Deus e t γ riuersiti Asnum, ct totum amabitet, seu pars. Ergo inquam & pro suo modo naturaliter colit. Cultus enim amo . re notitiaque, & obedientia, & laudatione perficitur, ut docet ibid.
res , qui sunt inclinatio , adoratio, secrificium Sc. ordinantur. Et proptetea. in factis litteris omnes creaturae quasi sentientes, amantes, & benedicentes Deum introducuntur, & facientes ver bum eius. Inclinantur enim afl iplum, ut ad finem, licet non cognoscant rationem finis, uti nos, scix dicitur p. 2. q. t. Idem I robat s. Hier. in io. Eetec.exponens illud, Spiritus vitae erat in Sotis. item docet Plato sepis sine. Vnde Ficinus stiper Tim. probat ex
causalitate, orprouidentia, ruam habet Deus super omnes creaturas, non solum Religionem, sed etiam illus Religionis et qui sunt ado- l rare , orare, vovere . per quos coniunguntur primo principio. I ii, en Bono , esse naturales pro sua modulo eundiis rebus rquemadmodum naturale est heutropio herba Mnuerti ad SHem seliniti ad Lunam. Probatque non solum ratione naturali, ut
secit D. Tlio. sed etiam autoritate, Ac usu Sapientum apud omnes Nationes, quales 'Bracmani apud Indos; Magi apud Persas :Theologi apud Graecos: Astrologi apud Chaldeos: &ad horum testimonium adducit Iambliciam, Prorium, Porphyrium, & tandem Magnum Theodorum qui ait; Si qhis naturas rerum Atia
sentius explorauerit, inueniet, non animas tantum atque mentes, sed , quodammodo entia omia, excepto primo, adorare, atque vovere
Deo summo Bono cte. Id quod D. Thomas probauit ex amore, ct Hier. ex se ι, en obedientia. Ambr. veto etiam ex laudatione, sicin Daniel,& David. Benedicite Domino omnia vera eius in omni loco dominationis eius; idest naturaliter pro modo quodque suo, ex D. Thom. Sed haec Religio dicitur analogica, sicut hoc nomen Deus de vero per essentiam,& per participationem de analo- .gicis, apud D. Thomam.
Religio animalis addit sipra naturalem euitum, illud obsequi. Ahis alis resalauni, quod eruta praestant seperioribus sibi beneficis catas; Deum
enim naturaliter diligunt, ut ait, S. Thom. sedantia abier omne bo Melicium princi tum propterea Elephas Lunae genuflectit; de se ba- .ptizat a coitu: α solem aues praecinunt in mane, Venientemque vocibus laetis excipiunt, vi S. Amist. & experientia testatur. Religio rationalis' est, qua creatura rationis particeps , sapien- Ration lis relli: tiam, S rationem Dei, Deumque ipsum nouit,& colit, hin,&rationem finis pernoscens. Hic cultus in sacra i riptura vocatur timor Domini, qui teste Ecclesias . cap. 1. cum hominibus is mutua concreatus est,&ante usum rationis inest quasi seminaliter, scut ra- λ
io sine usu, ut probat s. Hier. in Epist. ad Galata Vnde. Iamblicus
129쪽
Qui haee ne antiyieudo politici, Ostedunt se Theolo giae saetae, Philosophiae verae ieiunos
de myst. Aegyp. cap. I. ait. onm usum rMionis, in natim raliter it sita Deorum notio: imo tactus quidam diuinitatis meliornu notitia. Ex quo incitatu naturalis appetitus Boni, r ο-
cinitio Ide in docet Cicer. in lib. de mi. De rum,&Senec. in lib. de prouidentia, in Epistolis:& Pythagorasin aureis versibus. Praeterea Lactantius libr. 3. cap. s. probat, cultum Dei, idest , Religionem, ita esse homini naturalem, ut sit eius ultima in definitione differetitia : Authnai Rationale alioquin nori recte prorsus a brutis se cerneretur, rati ne sensuali, quam S. Tl m. vocat aestimatium, praedicis. Idem que docet Cardinalis Osius in Conscir. Petracor. &S. Chryiolt. tom. 3. Hom , illa, in cunctis cum brutis conuenit sed religione sola secernitur; Lactantius idem probat auctoritate. Anax. & Ouid: de aliorum contra Epicureos,S. August. lib. de veta Religione probat;& Ret. c. i i. Religionem Christiana fuisse ante legemscriptam se-- per eandem in Mundo naturaliter inditam, exceptis caeremonialibus. Hinc Isidorus , allegatus a Gratiano, dicit. . naturale e L quod continetur in Lege, ct in Evangelio. Similitet S. Clein. Rom. ex ore S. Petri. Iustinus Martyr. in Apolog. i. de i. ii de Monarch.& s. Ambr. lib. de Parad. probat idem ex Apost. Rom. i. qui inexcusabiles facit gentes, qui non adorant Deum,& Sap. 13. essicacius id phobatur. idem confirmat ius
- o Religio supernaturalis est id, quod leuelat Deus in Lege, S Ur phetis, &in Duangelio: quae perficit naturalem,& eleuat ad diuini
His distinguit Fic. i8. Theol. cap. 8. & 9. Religionem, ait, Dp 'i - .iistelligo instructum ipsum omnibusgentibus communem, naturalemque : quo ubique, o semper prouidentia quadam Regina Mund cogitatur, ct colitur. Quam primo cognoscimus naturali sagacitate; deinde Philosophicis rationibus ; postremo Prcpheticis verbis, miraculis r& hoe probat auctoritate Procli , Pythag. MAvie. idem Damast. ide lid. oti. idem Trismeg. in Pymandio, de Plato in Prothagora dicens. Homo tanquam diuinitatis particeps ob cogna:ionem quandam, Deum agnoscit: est cupit tanquam au torem : inuocat, 2 amar ut Patrem e teneratur ut Regem timet et
Dominum , ct sicut Sol non cognoscitur line lumine Solis ; ua n e Deus sine Deo, ergo lumine diuina innatoque cognoscit homo Deum Hoc autem lumen, ut ait D. Thomas l. 2. q. 'i est legis Hema, id , Herbi Dei participatio, improsιόque diuini luminis in creatu- ra rationali, qua inclinatur in debitum actum, ct finem, idest Deum, ex lege naturali, indelebili de mente hominum, de hoe probat auctoritate PAL 1. Senatum ei super nos lumen vultus
130쪽
mine' naturali innato. Eadem ratione utitur Gregor. Nyssi oratione cath. cap. s. qua D. Thomas, de Platoια se est. si enim homo est creatus ad imaginem Dei, semper naturaster D. Angust secisti ad Deum sertur, sicut ignis ad suam sphaeram. Vnde idem D. PQ ite ad te
Thom. 3. contr. Gent. Fi. omnes mentes nauuraliter desiiderant videre Deum, & cap. H9. Deum colimus per exteriores actus, ct
ideo hic cultus vocatur Religio, quoniam per illos actius religamur, ne vagetur Mens. Instinctu enim naturali homo non solum cognoscit se obligatum colere Deum, sed etiam colere suo modo, i est Lex supernaturalisper actus exicriores, π sacra; ergo de cultus in D. Thom. &mo. ie-dus colendi est ex instinctu naturali, & de iure naturae. At in cap. 'ii3. Leges humanae, ais, ex naturali instinctu diristi, sicut iis demo rationibus humana scientia, ct conclusio, est inuen- causatos. tio est ex principiis naturaliter notis. Diuina autem leges non δε--ἰum instinctum explicant, sed etiam defectus naturalis istinctus supplent, ut lex naturalis matrimoni, a lege diuina sacramenti ma- ,rrimonij perficitur. Et cap. it'. probat, quod non solκm lege, ut vult Epicurus, sed natura constat bonum, Gr malum : ct non solum qua lege naturali sanciuntnr, sed etiam qua diuina sunt naturaliter recta, ct r. r. q. 98. art. 6. lex diuina data est in auxilium legis
idem in s. conti Gent. cap. Iiq. v bi Fer. propter desectus testis naturalis non naturales, sed exuberantia peccatorum obscuratae, da, ta est diuina. Omnes Philosephi &Nationes sundant leges incultu diuino, ut probat s. Thom. de Sotus . de iust. &iur. q. . arr. a. soli ergo Epicurei, & Macchiauellistae ex peccatorum mole lait S. Damasc. Obscuratum lumen 'naturae habent, ut Religionem, etiam in tota
natura cognitam, non agnoscant.
II. Deinde dixi. Naturalis est homini inclinatio in iustitia,& in Religione vivere, ut omnis Schola, S: Natio profitetur , dissident autem circa supernaturales, d positivas leges, & ritus in Religione.
Item circa obiecta cultus, & modum colendi,non circa cultum conceptum inclinationis que; in qua conueniunt. Religionem ergo esse de iure naturae nos discutse cognoscimus.
de sensu experimur naturaliter. Quod autem sua Religio positi vera sit, haec, aut illa, sicut quilibet opinatur, habent homines . per fidem, quam quaelibet natio sito Legislatori, ac Praeceptori praestat. Quin etiam in Philosephis plus vaei fides,quam ratio, si rectesntrospicias. Platonici enim Platoni credunt, Araduersario-riura obiectiones videntur illis fallaces; & glossis plurimis desendunt doctrinam Praeceptoris sui. Deterius Paeripatetici, quasi badorantes omnem stultitiam P ceptoris ibi Aristotelis.