장음표시 사용
111쪽
ceretur; nec id velle destiterit, nisi perseasus ab illustii istius temp is homine dicto Bel tarmino. Hoc si semel Romae invaluisset, jami actum fuisset de Philosephia Aris otelis, ac tua ubique primas tul isset. In jucundam me admirationem conjicis, respondit Plato , ac me beas: hoc novi me tibi obstrictum valde reddit. Aristoteles ut id sciat, cuabo; adhibe boque ut ulciscar illius insoles tem , qua vosi modo impetebat insultationem. Interea duces mei quasi in rabiem agi audientes suum praeceptorem tam indignε excipi. sinem sermonis Aristotelis exspectarant, ut ipsi responderent : versim ubi viderent, illum abire, &eripere iis restondendi occasionem, Omnia,
ut ipsum retinerent, conati sunt. Clim non
auscultaret, senex ipsum E longinquo interrogat illudens, ubi esset sphaera ignis : nondum eam se ostendisse , licEt legissent in . scriptis ipsius esse illam supra aerem, ac infra
Lunam. Ego verb, contra, hoc occursu,
hacque conversationς admodum delectabar. Cum gaudio conperiebam Spiritus Philoλ-phicos non posse a disputando abstinere, non magis quam Philosophi corporei'; nec minest zelo erga sua dogmata & famam serri. Plus semel hoc gaudio stuebar hoc in itinere, va-
xiis occasionibus, Me quibus sum locuturus.
Postquam tres nostri Philosbphi abierant dixi P. Mersenno : Ergo, mi Pater, quid censes de Aristotele 8 Revera calidioris in nil mihi videtur, sed sanε non ita perperam disputat. Illa methodus Cartesii Muigia ri mendi in ipsius Methodo investigandi veritatem,est maligna, ct apta gignendissaltem ser
112쪽
pulis: prae primis ultimum illud argumentum
ductum a veritate propositionum necessariarum, quae, juAta Cartesium, a Deo dependet, videtur mihi satis negotii facessere. Nec memini ullum hominem hactenus hac occasione adhibuisse. ii Merar nugae is haec omnia, respondit, quae
dixit Aristoteles, nihil est quod seras praeter
illum circulum , quem Cartesio ut prolirum objicit. Verum hoc novum non est. Ipsemet alias mentionem hujus nonnullam feci, ut videre est in secundis Objectionibus, quae Medistationes ejus excipiunt,& qnae cum sextis meae sunt. Gaudeo hoc ex te nunc discere, respondeo. Utraeque te dignae sunt, ac*ptimE propositae: idque mihi praejudiciam conciliat, ut statuam non plane chimaericum esse illum circulum. Etenim P. Mersennus, Arist eles, Arnaldus, auctor qui est quartarum Objecti num, & alii plurimi, in eodem articulo omnes Convenisse non videntur, nisi aliquid saltem in eo animadverterint admodum simile illius, quod in eo videre autumarunt. versim hic inter nos. responsum quod Cartesius dedit ut se molesto illi circulo eriperet, quodque nemo
elevavit, salssine tibi sapistac ferri posse censetur Z Respondet Cartesiui, se, ubi dixit nihil nos cum . certitudine cognoscere, ante'
quam sumus persuasi de Exsistentia Dei, data Opera significasse, se non loqui nisi de certis
quibusdam conclusionibus, quae nobis in me'. si iam redire possunt, eo tempore, quo non amplius attentionem adhibemus principiis unde eas deduximus.
i Dissici ωπε fuerit bonum sensum huic i
113쪽
propositioni comitiare; verum facillimum est ostendere ipsum hic unicε di verticu am quaesivisse, nec minlis litem ipsi movere de ipsius, quod adducit , facti veritate. Opus tantummodo , ut legantur ipsis limus jammodo ab Arbstotele citatus tertiae filius Meditationis locus u Pagina trigesima quinta cum trigesima sexta Methodi ipsius, numerus qRintus primae Parmiis Principiorum , adparebitque ibi praecipi, ut de omnibus dubitemus, i md vel de princi- P is pei si cognitis, ac tandem de illo principio , Quod clard percipio, id urrum s , eX ea sola sui picione quam habemus , Deum aliquem dari, qui potuerit nos talis naturae creas se, ut falleremur etiam id iis, quae Percipere
mus distinistissi uti. Clim itaque dicit, nihil
nos cerib scire, antequam Deum cognoscamus, non tantum de aliquibus conclusionibus loquitur, quae occurrunt menti nostrae a prin- .cipiis. suis separatae: vertim de omni genere cognitionum loquitur, imo vel de illa, quia, disium concipimus, verum est. Ac ea in re Tu , Aristoteles, Arnaldus, & reliqui, ipsi objicistis illum, quem conmittis , circulum. Scio illam responsionem reperiri in nonnullis' ex ipsius epistolis, occasione ejusdem dissi- .cultatis, quae ipsi de novo proponitur. Scio illam repetere ipsum, non subsorma responsi , vertim illam subdolb interserendo primae Principiorum suorum parti, ubi suae Methodi Meditationumque exhibet compendium : --rtim hoc factum, quod in quaestione non fal- vat. Imb haec ipsa verba in phima Principio- xum parte pessimum etactum producunt. Glenim adeo prop absunt ab iis, quibus nOS .
114쪽
CARTESII. PARS II. 9r dubitare facit de principiis per se cognitis, ob
suspicionesinquam fovemus, an non Deus quispiam detur qui soroe suam potentiam adhibeat nobis fallencis. ut oculos contradictio feriat. Atque eodem modo, res se habet in elucidatione quam illic exhibet , celebris suae propositionis, Cogito, ergo sum. Clim enim nobis illam prop0sitionem pro prima obtulerat, de qua certi possemus esse, monstratum fuit illi, illam propositionem non posse primam esse , quandoquidem ejus certitudo ex . necessitate supponeret veritatem aliarum no nullarum ac inter alias harum Fieri non potest, ut id quod cogitat, non sit: Illum qui cogitat , momento, quo cogitat, non esse contradictio est. Hac propo litione quod dignum Parta Inotatu) hancce probat. eodem tempore quo contendit, illata omnium esse primam. Declarat itaque, quando dixit istam propositionem, Guito, ergosum, esse . primam, & certissimam omnium illarum , quae se offerunt menti hominis cum methodo phi- Iophari adgredientis - non se voluisse negare, necessum esse ut antea certus siet de hac : - ipsisibiles, ut ille qui cogitet non si, aequEac nonnullis aliis. Junge hanc confessionem cum iis, quae praecedenti habet pagina : a bitabimus etiam de reliquis, quae anteastro maxim.
cretis habuimus r etiam da Mathematicis demonstrationibus, etiam de iis principiis, quae baci seni pictavimus esse per se nota. Quaenam igitur. sunt illa principia, quae adpellantur per se nota nisi haec ρ Contradictio est, aliquid esse, ερ non esse. Aliquid nequit esse & non esse eodem imp e ; nequit agere, & non agere, ac
115쪽
smilis hisce aliae. Non igitur horunaeipiorum supponit veritatem, clim de iis dubiteC. Ac revera , ratio quam adfert, ut nos dubitare faciat de principiis per se notis, ad omnia aequo jure extenditur. Dubitare debemus, vicit, de principiis, quae vocantur per se nota, quandoquidem inaudivimus, dari aliquem Deum, qui omnia potest& ignoramus an non nos isthaec praeditos natura crinaverit, ut seNer fallamur, etiam in iis quae nobis evidentissima adparent. Atque praeterea', mi Pater, animum adverte, aci ea quae diAit Aristoteles finiens sermonem suum: Non tam
reperiri, quod culpes, in propositionibus Casei telli quam in sequelis harum propositionurn,& illarum ordine, inmethoao, qua utitur , ad pervetniendum ad veritatem ; nec absolutε
litem ipsi moveri de veritate certarum propositionum, sed soluimmodo relatε ad methc dum, quam adhibet, juxta quam jure dest
tutus est illas supponendi, quantumvis veras a quoniam ex illa methodo hactenus eorum ver talem cognoscere non potuit: ac fortε exinde
factum , quod molestε tulerit D. Gasiendum& P. Bourdimum Iesultas, qui visum quam pressissimδ urserunt abilla parte. Uifficultates ibisrum propositae sunt Latitat stylo admodum vivaei , ac immane quanto intervallo post se versionem Gallicam relinquunt. V rum occasione versionis Gallicae. Adjungam hic animadversiculam , quam pau cis abhinc seci diebus, nec cum aliis communicare mallem. clim illi discipuli Cartesii, experti aliquando molestiam sellem ut autumo, in extricando se se illis impedimentis,
116쪽
de quibus jam modb tecum locutus sum, inversione Gallica operum ipsius , quamque ipse probavit, dextro curarunt mitigari molestam illam propositionem numeri quinti Primae partis Principiorum ejus. LatinE sic
exprimi turin Dubitabimus etiam δε reliquis, quae ourea pro mariis certis habuimus : etiam de Gematicis demon serationibus, ditiam de iis Priu-cipiis , qua bactrnio putavimus esse per se nota. Atqui Gallicε hunc locum ita verterunt, ut significent Cartesium non loqui de principiis per se cognitis in genere, vertim tantummodo de principiis Mathematscis. Quod si hoc data opera ractum, ut cum ratione quadam Possemus existimare, est: haec quaedam fraus innocens, quae Cartesio jucunda est, neminem tamen laedens: ac ad minimum impedimento est, ne visibilis aded sit contradictio. Verlim ut'redeamus ad responsionem, quam exhibet Cartesius ad circulum, cujus commissi insimulatur : rogo te ,. mi Pater, hoccine rectE se detendere est Θ An non
hoc receptui signum dare , & clim hosteracisci eu t vel potius , ut adcuratisis
quamur, nonne hoc Palinodiam canere est,sbique contradicere ρ Bona fide, mi Pater, libere id agnosce: paulullim ut amicus hic cum Cartesio egisti, vel saltem ut generosus inimicus. Armis i psum exueras: non ille erat, qui teyitam suam garet: Imb praevidebas, ipsum adhuc post pugnam magnifice se elatu-
Num : Omnes ad certamen provocaturum. Nihilominlis . e re judicasti vitam illius servare, velut hominis, qui ob alia insignia Philos bimiae bibita ossicia mere tur veniam 'Laudo
117쪽
tum generosum animum. mec est cur te ejus poeniteat. Par la dulcedo, qua critices meae mitig bam amarorem , quod intenderam, produ- cebat effeci um, scilicet ne planε bilem conci tarem P. Mersenno. Admodum grate hanc, accipiebat: ac tantummodo respondebat, v
luti per jocum: calumni tor tu es, qui lites tantum serere cogitas. Et prout ex ingenio tuo disco, quod si tu Cartesii tempore vixisse ses, non potuisset fieri, quin apud illum satis ingens responsionum caput tibi conciliastes. . Quaecumque modo dixisti, merum nihil sunt, prout equidem facilἡ tibi possem demonstrare. Versim isthaec factorum & contradictionum discussio , nimis taediosus sermo est iter facientibus. Imo video id fatigare D. , addit, ostendens senem nostruna,
tantummodo' os ipsi deest , quo oscitet. Ra agamus, inquit, mi Domine, tri' istis mihi adpares, excitemus nos aliquanti im. sQuid cogitas lNihil cogito, respondit sene e. Alii Mi l Domine , dico. ego , quid isthoc dixisti Blasphemia est adversds nostri praeceptoris ldoctrinam. Quod si nos audiviset Aristo- . lteles, quid diceret 8 Nihilne cogitas Qui , lessentia animae, juxta Cartesium, consistit in lcogitatione. Vellem itaque aequE mihi dice- tres, te non eXsistere , ac, te non cogitaxe.' lRespondetille satis serio vultu, satisque ape iE incljcante, meum sermonem ipsi displicuis se magis, quam P. Mersenno: praeposterum sensum meae propositioni adfingis, quae nihil aliud vult nisi, me non habere occupatam
118쪽
meam paentem id eis tristibus , veluti vos putatis. Id magnopere gaudeo, mi Domine, respondeo: hilaritas enim numquam magis requiritur , quam in itinere. Versim quia casa an hanc quaestionem de essentia animae incidimus , ' explica mihi, quaeso te, pauid adcurati s ea quis Cartesius sup illa re docet. Quantumvis merus im spirit , nopdum fa- tis clarε meam perspicio essentiam, atque id miror. Malum hoc omen est, respondit i te, hoc significat, te adhuc habere mentem praejudiciis infuscatam , veluti jam, nimis quam par est, animadverti. Ac satis cerno, istum ratuum, quem modb obviam habuimus, novos praeterea tibi scrupulos injecisse suis so-shisimatibus. D. mi, refero, ut nil te celem., iberε tibi edicam dispositionem mentis, in
qua me conmerio. Gaudeo occurrere hominibus Philosophiae Cartesianae contradicents-bus :hoc mentem mihi elucidat.Seci quantumvis validae illorum mihi adpareant rationes , non me dedo iis : ac semper persectam servo docilitatem erga institutiones insignis illius genii, si forte ipsi vacarit & benignε lubuerit nomitillas mihi largiri, ubi fruiturus sum bono ipsius adspectus. MaΣimam partem quod spei at scholarum & infantiae piaejudiciorum, , tuis me exui, veluti fidem tibi feci, antequam me ab meo corpore sipararem. Fateor tamen, nonnulla mihi restitise super esentia corporis, ct super essentia animae, quam viX eo nomine possum insignire, ea in significatione, quam tu ripsi adscribis, quandoquidem mihi inniti operientiae, ae magni momenti rationibus videritur. Nimia tamen erga Cartesium adsectus sum
119쪽
everentia. quam ut omnino mihi persuadeam, isthaec praej udicia non esse fatis propter sa- , tis habeo agnoscere, ut cacozelia quadam ω tar , mentem meam spissa valde obductam hactenus este umbra in his negotiis; nec hin . nus me gavisum praerogativa animarum Car .resiana rum , i aberem ideas planε distinctas binarum illarum entis spetierum, quae Mu dum componunt: atqui denub docilem metuis dc Cartesii praebebo institutionibus. Hinc ille occipit mini evolvere doctrinam D. Ca testi super ista materia, nec aliud mihi quidpiam dixit, praeter ea quae legeram in ipsius Meditationibus, Methodo, prima Principio- rum parte,& nonnullis ex ejus litteris. Non hic expositionem ohibebo istius do strinae, quandoauidem casus quispiam, qui nobis accidit in globoLunae,de ea loquendi mihi exhibitura est occasionem. Adsimulabam , obsequii ergo , paulo mihi adridere magis, ac seliditatis plus in ea me reperire, quam mihi visum fuerat . ubi apud' me illam seorsum legeram. Atque id meis comitibus animum reddidit , qui pos
quam variε jo ii sufflent super Philosbphia Aristotelis, rediere deiano ad sphaeram ignis .
quae infra Lunam designata reperitur in tabif
la Mundi, quam delinearat ille Philoisphus .
cujusque tamen ne minimam quidem spectent in nostro itinere videramus. Admodum iri hac re ludebant, mihique in memoriam revocabant litem motam a Peripateticis, aliquot abhinc annis, novis Philosbphis, qui eos tu .
babant in possessione, qua tauebantur, istius sphaerae a tot jam seculis, & decretum i
Mum in gratiam discipulorum Arisis elis ,
120쪽
et ex vi alicujus descensionis irr illa loca, quae, falso supponebatur. Mandatum est . ut Spna:- γ ra ignis semper exsisteyet, ubi eam locaratia Aristoteles. Cum hoc decretum, dixerunt , illi , non fuerit nisi decretum ad supplicem P petitionensi non veris contradi storium, Phi iis losophi Neoterici de novo possent hoc nego-a tium resuscitare , & litis rursiim cognitio at nem inducere: quod si accidit, posses tu ve-i ritati testimonium exhibere, &Peripate jcosa, convincere' de nullitate titulorum suorum inii, negotio istius momenti.
a Lepidi vos estis respondeo . lliat isthaeci= mhaera non reperiatur, si in hac lite ego ju-2 dex essem . non tam facilε Aristotelem damat narem. tuit dissipata esse post duo fereii annorum millia: quot stellae . quae tum tempo- ris in coelo conspici ebantur , disparuere Θ, ὲ Gidfactum de septima Pleiade. 8c illa quae lis praecedenti seculo in Cassiopea adparuit p
Atque qui voluisset, postquam illa adparere iii ' desiisset, litem movere Tychoni Brahae. &aliis, qui eam observarunt, veluti falsis te-lii stibus qui abusi fuere credulitate Vulgi. si fuissetne ipsi permissum t. 'Ac tandem ipsa
14. Cartesius, an non nobis metum incutit, ne
si noster VorteX, sphaera ignis longe major, ei aliquando absorbeatur, ubi minime de eo coli gitabimus t Et quando, ope istius absorptionis , Sol filistus erit Terra ; ac sorte. eodem id tempore materia subtilis quae centro terrae s. nostrae inclusa est, emactis ruptisque crustis iliam contegentibus, Terram in Solem trans mutaverit:. si libri Cartesii subsisterent in alio,, 'uviam Vortice, ubi homines reperirentur,.