Iter per mundum Cartesii.

161쪽

i,8 ITER PER MUNDUM

terem , errasse me, nee viderem in me illo, quod praedixeram. tempore , ullum Sym-Ptoma propinquae mortis , cubiculo me meo inclusi ; nec a me impetrare potui, ut dein hominibus consipiciendum me praeberem: desim

Omnia vitae meae momenta , quae postea habi turus essem, tot mihi continuae futurae essent erroris exprobrationes , statui corpus meum linquere, atque huc habitatum venire. Atque hac ratione res gesta est. . Conati sumus

ipsum consolari de istis adflictIonis caustis, fama illa , qua, . hisce omnibus non obstantibus , mundo innotuerat , homo veluti non

vulgaris sortis , & supra vulgum elati. Post illa veniam ab illo petimus , Si e vestigio ad

Mersennum tendimus, o quo occeperamus

nostrum iter ad globum Lunae. Atque eb loci , duobus.Peripateticis ad aliquot moment a nobis secedentibus, legimus inter nos conditiones pacis Aristotelem inter ω Cartessiun

quas Voetius nobis commendarat, quarumque praecipuos articulos hic reserre adgredior.

Duauus hoc scriptum constabat partibus. Prima mori uina disponebat, quo Artitoteliei λCartesiani in posterum se erga invicem deberent gerere in libris, in disputationibus, in conversationibus. Secunda, longa valdE, Va rias continebat propositiones, in quibus Aristotelici indulgenter se gerebant, ut ad Cartesianos propias accederent . & invicem ex gebant, ut Cartesiani, quo ad Aristotelicos cederent propids , indulgentilis nonnihil etiam se gererent: Secunda illa pars potius refutatio erat plurimorum dogmatum Cari , qua tractatus de Pace: iuque mihi erit -

162쪽

de ansam dedit cogitandi, non habituram e fect rin, quem sibi pollicebantur, vel polliceri saltem se simulabant. Praeterea adparebit, Aristotelem. vel saltem V oetium ipsi a Secretis, satis rectε fuisse informatum de iis quae in nostro acciderunt Mundo pro & com tra suas partes, illasque adversariorum

compositu=ms inur Aristote Principem Philo horum , ct D.

', Carusium Nolae Sem duceni

P RIMA PARSO

INjuriae ne amplius invicem dicuntor, Clim ille agendi modus nulla ratione philos linuicus sit, etiam e rilare jussus ab Sch is , mandato honestissimorum inter Philo

Matronae & feminae eruditae in plateis Aristotelem non amplisis pro fatuo habento & um-ι bratico doctore: sciunto, fuisse illum militem, hominem in Aula & negotiis versatum,qui,aΠ-tequam philosopharetur, egregie animo mo-T .aeserat , omniaque sua abligurierat bona , haud tenuia profectb, utpote qui filius fierit primarii Medici Regis Amyn avi Alexandri Magni, & sertasse numquam Philoismum exstitisse illo peritiorem artium aulicarum, ac hominem elegantiorem Ab altera parte, veteres Prose res

163쪽

losophiae in memoria habento , ut pareant

D. Cartesium nonnullis epithetis donare, in ovibus ipsum erga liberales nimis sunt, profanatico ipsum semper habentes , inepto , ac nonnumquam Haeretico simul & Atheo Voetius, ab hoc ipso tempore per se exhibet ipsi satisfaistionem authenticam super omnibus iis , ut suppleat illam, quam ipsit negarunt DD. Curatores Leydenses , & Magistratus

Ultrajectini, persual ab amicis dicti D. Vo iji, qui admodum cartesii est. Aristoloes pro uiuis ne agnoscito omnes lis

bros, compositos contra Cartesium , modo

quodam nimio & injurioso, veluti sorte est

Tractatus , . cui titulus: Deliriorum Cartesii Ventilatio. . Vel saltem jubeto, eos corrigi, ac in nova editione cistari, ut nonnullae de leantur expressiones nimiis acerbae. Contra, Cartesius etiam curato, in novis impressionibus , quae instituentur c Perum nonnullorum ex Sectatoribus suis, ut auferantur

praelationes quaedam, vel potilis satyrae qua, dam mordaces adversus Philosophos Schola sticos, ubi non satis illi ab invicem distinguumtur, ubique injustὶ omnibus attribuuntur vitia nonnullorum singulatrium, veluti lubido vitilitigandi , contusio, aequivoci termini, S ignorantia in rebus physicis curiosissimis., interdicitor omnibus Lartesianis , ne .sta tuant de me itis Aristotelis, antequam ipsiu& scrip legerint , praecipuE , antequam Vid 'sint ejus opera Logica, Rhetorica, Historiam animalium, atque alia, ubi de Physica agit particulari. Caventoque , ne judicent

de charactere gentiastius Philoisphi, e Lirbris

164쪽

bris ejus de fisco auditu, qui mi talis clari sunt , quam alii, clam fuerint Auctori suae rationes, i cur istos hac ratione conscripserit, obscurioresque illi praeterea successu temporis redditi ab longε plurimas Interpretibus & Commen- tatoribus, qui Graecε saepe loquuntur Latine , quorumque nonnulli neutram linguam rectό

calluerunt.

Pari. ratione interdicitor omnibus Peripateticis , ne declament contra Philo phiam Cartesii , antequam sussicienter eam edocti fuerint, sub poena derisionis, veluti deriden- dos se propinarunt nonnulli auctores, qui ipsum numero Atomistarum adscripserunt, hoc 'est eorum , qui contendunt, corpora compo-m ex Atomis, vel particulia indivisibilibus.; vel ut alter qui sinuam, qui serib ad Cartesium scripsit, vidisse se tandem suis oculis matertim illius subtilem , selicissimo omnium casu, ctim animadvertisset magnam quantitatem iguorum corporum in aere volitantium operadii cujusdam Solaris transmissi per hiantem aliquam sui cubiculifenestram. Denique rogat Aristoteles DD. Cartesianos, ne ipsi attribuant omnia, quae videre est in Libris Discipulorum suorum, antequam ipsisnaconsuluerint , contra promittens, neminem se donaturum nomine Cartesiani, nisi magna cum circumspectione, praecjpuε, ubi agitur de certis quibusdamIunioribus Abbatibus , Ε-quitibus, Jureconsultis, Medicis, qui in consbr-tiis Cartesianos se nuncupant , ut gaHdeant titulo elegantis ingenii . quem nancis unim n*nnumquam sola audacia loquendi sine ullo

discrimine de materia subtili , de globulis se-

- cui di

165쪽

ITER PER MUNDUM

cundi elementi, de Vorticibus, de Autom tis, de Phaenomenis, nullius res tamen, nisi illorum terminorum, gnari.

Secunda Tractatus Pars.

Clini articulus de Formis Substantialibus

plurimarum turbarum & divisionum i ter Bmbas partes causa fuit, ita ut videre est ex Actis Universitatum Trajectinae , . Leydei sits , Groningensis, Andegavensis; atque ut videre possemus ex iis Universitatis Parisie sis, Cadomensis, ac plurimari s m aliarum, si iis curae fuisset omnia acta conscribere&det beratio s super isthoc nemtio habitas; opus est etiam , ut hic utrique hinc & illinc, no nihil largiantur in commune pacis bonum. Primd conquerebatur Aristoteles de primorum Cartesianor lin teneritate, qui decere judicarant, ut vel nomen Formarum Substa

tialium indignε ferrent. Quippe dato, dicebat ille , non intelligi isthoc nomine, nisi proprietatum cujusque conporis principium, istque quod e it, ut corpus ita differat ab alio . ut usus ipsi particulare exhibuerit nomen, illudque specten, constituerit distinctam ab alii seorporis speciebus: quid est hic qubd terminus adeb ingratus & insolitus existimetur Ideatur quod spectat, quam Peripatetici illi adjunxerunt, *olentes ut significet Substantiaim Incompleram dijBinamus materia, dicebat, clim illa definitio nullibi in scriptis suis exstet, saltem eXprellis concepta verbis, posse se, si liberet .

166쪽

noli agnoscere illam, ac in Commentatorus Arabas, veluti istius entis creatores et remitte- re omnes iocos & procacia dicta, quae protulerunt novi Philosophi super ista re. a Vertim, nondum se ed pervenisse : Cartesianos nondum aliquid solidi contra id systema edidisse. Sub flantiam incompletam non esse chimaeram; quandoquidem anima rationalis absque omni. dubio illam in homine qualitatem 'stinet. Princeps illorum toma ad subvertendas Formas Substantiales materiales e scilicet, Quidquid materiale est, esse materiam, apertε falsum es se, sicuti iis centies fuit respontum, tam motus &figura. quae res sunt materiales , noi,tamen materia constant: atque ad ob existimare se vulgarem doeti inam de Formis Substan- . tialibus pro sua vera doctrina. Nihilo militis, inquit, videbimus, quomodo se gesserit Cai te ius, quibusque officiis nos sit provocaturus. Ubi bestiis animam largitus fuerit, Peripatici deliberaturi sunt, ecquid in aliis nonnullis indulgentius se velint gerere. Deliinc plurimas proferebat rationes , ut Cartesio. persuaderet, ne se ea in re dissicilem praeberet adeb : monstrabat, illum Philos j hiae ipsius articulum totum orbem ad rebel-ionem concitasse. Posse ipsi condonari , qudd ita illi se mancipasset opinioni, si primus ejus aueuir foret : verum satis constare , illam ideam ante ipsum in mentem venisse Hispano cuidam, nomine Pereyrae , ac nonnullos eo malignitatis processisse, ut adficinarint, ipsum hausisse illam ex Libro istius Hispani, ant quam ex propriis suis eam deduxisset princi

piis Istam opjicionem ipsi jam omnem, 9 em

inde

167쪽

i de sperare potis erat, honorem conciliani: habitam in mundo pro paradoxo ingenio b, de quo ipse & sui discipuli subtilissime disserue- .runt, quodque interea non defuerat turbaridis & angendis Philosophis Scholasticis: verum risum excitari honestissimis & perspica cissimis hominibus, simulac quis adgrederetur serio illud defiendere , veluti veritatem. Notum esset primum illud essectum fuisse, quod produxerant in animis Lestorum pro- legomena Libri cujosdam inscripti , Anima Brutorum, Libri ingeniosε omuino conscripti, in quo sibi nimis serib finem proponit Auehor, conversionem Philosophorum illo supex articulo. Nec adferri vel unicam validam rati nem , ad evertendum praejudicium totius humani generis ea in re. Vumquam demonstra- .

tum iri, ens quoddam inter medium inter sipiritum & materiam esse .rem impossibilem. Promisitim Vartesianorum eXplicandi, ope solius dispositionis machinae, Omnia quae nos miramur in bestiis , maximopere esse chimae'. ricum , numquamque liberatum esse. Ubin in genere .de litis materiis loquerentur, nonnumquam dicere eos aliqua plausum quae merentur quendam: versim ubi ad particula '. .ria magis descenderetur, nil miserius, nilque minta ferendum. Solam ideam modi agendi brutorum iri infinitis occasionibus, cormp ratam cum illo paradoxo, absurdum illud e

hibere. Qubd si responderetur, illud argui mentum nimium probare, ac eo posse probari . bruta ratiocinio uti, esse cur fater

mut illam instantiam negotium facessere Philosophis : nec facilla eos se illi difficultata si

168쪽

posse eripere: vertim tandem, quantumvis me .lesta iis uaerit, argumento ipsorum nihil de vi sua decedere, illamque e contrario instantiam infinitis modis disticultatem augere. Etenim, si non nisi cum molestia pollimus capere, ' ' bruta non ratiocinari, videntes illa agere mo- .do adeb mirando, dc sibi consentaneo, qua ratione possimus capere t illa ne quidem cognoscere. Denique remissilis se gerere hac in re 1 erga D. Cartesium, non esse palinodiam can- 'tare , , clim ipse consessus fuerit, D non posse ldemonstrare, bruta carere anima cognosce i, yeluti neque contrarium ipsi aliquii osten' 'dere nequiret.

Dehine ad alia progreditur Aristoteles cum praecedentibus conjuncta': scilicet ad esset tiam ammae , quam Cartesius co stituit in actuali cogitatione, veluti essentiam corporis in extensione actuali Ac determinata. Dicit ipsi . licEt plurimis ac ciatur scrupuIi .ei ca methodum, & moa i , q*o conatur i te demonstrare distinctionem corporis in animae , multisquet non admodum stati,factum

fuerit istis res ponsis quar exhibuit ad obje- g fctiones D. Gasendi , & D. Arnaldi ; t me ii non illi dubiam se facturum gloriam , quam promeruit nova quaedam & ingeniosa in ea re proferendo. Imb vel pr. pensum ess se, ad Nequendum ipsius opinionem, circa essentiam at imae, modb satis ipsi faciat de unica disticultate ab experientia desumta. A coqi pluribus, addit, scio lota tibi objectam difficultatem. ibit . si essentia an mae consistit in act uali cogitatione, animam numqvam posse' esse , sine cogitatione :proinde Geo sequi, nos cogitasse etiam cum

169쪽

i 6 ITER PER MUNDUM

cogitassemus, impossibiles non meministe aliquarum cogitationum, quas tum hal uissemus, respondes, nos earum non re cordari, quia memoria consistit in quibusdam Vestigiis, quae impressa cerebro, clim de objecto quodam cogitaremus, ibi conservantur, cere' brumque infantium esse humidum nimis. molle , quam ut conservet illa vestigia, saltem eo modo, qui requiritur, ut memorjam producat. Urgerii autem circa istud respo sum,quandoquidem in diversis scriptorum tuo rum locis diuinguis duas memoriae species, quorum altera a cori pre dependet, iisque vestigias impressis cerebro , altera mei ε intellectu lis dependet a sola anima, Dillinguis etiam: duas cisgnitionunt species. Has dependentes P organo, illas immateriales, quae planε non ab organo dependent. Captu quidem facile. idispositionem cerebri infantis cujusdam poste causam.esse, cur anima non recordetur cogi tationum inde dependentium: vertim mem tuam illam quod attinet mei ε intellectu tem , conceptus illos puros, cognitiones illas im- materiales omnino independentes ab organo, ct variis istis sinubus, vel vestigiis cerebri, hu'miditas illius nihil ad ea facit, ac deberemus sine dubio nostrarum cogitationum meminis. se, ac motuum nostrae voluntatis, qui ipsas Noliquando insecuti fuerunt. Respondebis , infantem in Gero matris suae non gaudere puris 4stis cognitionibus, nec usu memoriae suae intellectualis: verum illius a te legitimam ra- 'xionem peto, ac ejus convinci lubenter g

170쪽

. CARTESII. PARS II. i. rq derem. Re ipsa Voetius exprestis verbis duobus suis legatis mandaverat, ut Cartesium adcuratε hoc curarent eXplicare. . .

Ab essentia animae transitus fit ad essentiam corporis. Aristoteles exorditur hunc articesum confitendo errorem quendam , in quem olim inciderat , simulque Cartesium monend ., ut ab eodem sibi caveret Credideram. inquit, Mundum ab omni aeternit te fuisse, innixus falsis cuidam principio, quo me occupari passus eram ; scilicet Deum esse Ens necessarium , in suis actionibus, aequi ac in sua exsistentia. Simile aliquod & tu habes ex quo idem ille error necessarib sequitur , nec

ego primus ad hoe mentem ut adverteres feci. , Dicis non tantlim , esentiam materiaeco sistere in extensione, versim etiam, ma-

Wriani, extensionem, spatium, tria tantsini. H is deni rei diversa em nominx; unde secun-d in te sequitur , ubicumque concipimus eX-

tensi em , spatium, ibi necellii id est E

materiam: ac ex eo concludis, Mundum lis mites non agnoscere & infinitum esse, vel . ut tu loqui amas , indefinitum in extension.

errestris Mundi adversarii tui demonstrare tibi voluerunt, eκ iisdem priucipjis sequi,

Mundum & materiam semper suisse, sempe que eκ necelsitate exstitura. Etenim eandem ob rationem ob quam nunc materia datur , ubi

nςipirius, nunc dapi spatium & extensionem, etiam semper exstitit semperque exii stet matella, ubi soncipimus sempG exstitis . se sempoque exstiturum spatium & exten- s0nem. I in verb concipimus semper false, α semper futura , quodcumque evenerit,