Iter per mundum Cartesii.

171쪽

ITER PER MUNDUM

spatium & extensionem , ubi nilne Mundus est. Cautione & prudentia indiget hoc negotium , possetque justam reddere agendi rationem Doctorum & Magistratuum Ultra-- jectinorum erga te. Hic internos, pergit,r tiocinium quod in has te turbas conjecit, merum sophisma est. Attributum Reate , inquis, nequit convellire nihilo: jam extensum esse est Alrributum Reate : igitur nihilo nequit convenire. Conyenit tamen spatio, il- lique quod concipimus ese ultra Firmamen θ' tum, & quod nomine spatii adpellamus. In- tur quod ultra Firmamentum est, est realta igitur, ' quod in indefi itum est supra Firma

mentum , est materia. Igitur , materia, eX- tensio, & spatium una eademque res sunt. Deberes equidem. agnoscere vitium istius .

ratiocinii duabus in partibus. Prjmo, e3 condi. ietquentia, quae inde deducitur pro aeterdit

te M ndi, quae per se Menti se offert. Sechm- ldb , ieX eo , . quod supposito, falsum esta, iut revera est, Mundum esse aeternum, ar- guinento umnino tuo simili tibi demonstre tur, aliud Attributum , non min, reale quam illud cui tu id nominis exhibes, nihilo convenit e. Quippe si Mundus non est aeternus , mynifestum est, posse dici, nihil esse. aeternum; quia , Deum si excipias, nihil ab omni aeternitate fuit. Jam aeternum esse , ut mihi quidem videtur, est Attributum realeaequε, ac extensum esse. Sicut autem revera ab- surdum est, si dicamus, Attributum reale nihilo convenire, necessum est,qub omnia largiaris, aut conveniat inter te tuosque adversarios, illa vocabula μοι cur tu, Vbi attribuun

172쪽

tur nihilo & spatio, supponere dia mente nostra ideas planE di, erias ab iis quas in ea gnoscit ouK, ubi illas attribuimus Enti,. vel corpori . . ndo illas Liati vel corpori attri- buimus, tisam q uid designant. Ubi vero nil illo & spatio attribuimus, negativum quid piam sigi iii eant. Brevi, ubi dicimus, nihil

esse aeteinum , dicere volumus, nullum Ens creatum esse ab omni aeternitate. Atque clim dicimus, esse tantumm6do spatium quoddam ese . tensum ultra Firmamentum , volumus dic

re, nullum ibi dari corpus , & posse aliquid ibi dari, ad 4mplendum illud vacuum, ac nihil illud corporis, quod ibi concipimus. Noa possumus de . nihilo & de spatio loqui, quin aliquid de iis dicamus: non possumus CXPri- mere id quod de iis cogitamus, nisi t*rminis usitatis z illi termini sunt iidem , quos adhibemus l0quentes de Entibus, verlim si reflect

mus ad ideas nostras, videbimus, illas esse valde diversias , nec verb se invicem evertere, .ut tu contendis.

Atque haec mihi in mentem revocant eXiguam quandam instantiam fatis subtilem in hac ' materia , quam tibi 'lim exhibuit D. Morus Nobilis Anglus , qui tam liberali manu 1 te laudes contulit suis in epistolis ut tibi plicuerit quod de Homero Horatius cui nil. moratur ineptae. Hanc tibi proposuie quaestior M. . Si Deus Mundum destrueret, ac non multb post de novo pr0duceret, an non possemus dicere , exstitu Ie, vel saltem concipere nos, exstitisse allisi i intervallupi inter destruetionem & reproductionern Mundi, nicet nihil reale iis tuteritaedium fuisset ρ.

173쪽

Unde conatus est concludere, posse etiam dici, in aliquo cubiculo, ubi nobis imaginare- inur Deum omnia destruxisse corpora , quae inter parietes subsistunt , fore longitudinem, latitudinem & profunditatem, uno verbo eintensionem , licli nihil revera adesset ibi reale. Credidit se tibi negotium facessere, supponens , primam i uam propositionem a te concessum iri , de qiua videtur posse dubitari: ve- tim existimo captus erat , hoc habebat, cum

tu ipsi negasti, poste nos concipere in sua Hypotheli aliquam durationem , Sc intervallum aliquod, inter destructionem & novam pro ductionem Mundi. Auctor cujusdam episto-he datae aliquot abhinc annis ad Philosophum quendam Cartesianum, satis oblectat Lecto res suos super isto tuae Philosophiae articulo, diversis hypothesibus icitissimis, quas proponit. Vertim , sicut ineptias non adamo &novi characteris Philosophus serius sit oportet. ut te inducam ad propius accedendum ad nos, propriis tuis tantummodo Principiis

uti institu Vulgatam suppono hypothesin,

qua supponitur, Deum anni hilare omnem eu- .m licujusdam aerena, non sinendo ut aliud eb intret corpus, vel non producendo etiam aliud jn eo corpus. Hac semel recepta hypothesi , manifestum est, concipere nos e tensionem sine corpore , ac per consequens essentiam materiae non consistere in extensiones. Non voles itaque hypothesin admittero: atqui demonstraturus sum , nullam in se

continere contradictionem, argumento omni

no simili ex iis uni, quae tu alia in te adhibes,

quodque demonstrativum censes.

174쪽

CARTESII. PARS II. ast Etenim secunddin te , quia ego distinctε

concimo rem cogitantem , licEt simul non concipiam extensionem , & quia djsti ste zzjpio extensionem , licet simul non concipiam rem cogitantem, rationem habeo concludendi , rem cogitantem esse distinctam ab tensione, atque extensionem a re cogitanti. Atque hac ratione tu demonstras distinctionem corporis & animae, simulque evidens esse, unum absque alio pose esse, sine conti dictione, atque id quidem, ope magni illius principii , quo statuis, differentiam idearum esse unicam viam cognoscendi distinctioneni alem rerum, ac illarum ab se invicem independentiam. Circa illud principium , en quo modo ratiociner. DistinctissimE concipio destruistionem . vel annihilationem corporis cujusdam, non concipiendo productionem alterius cujusda' i corporis. Igitur nullam implicat contradictionem. corpus aliquod de-

'rui, absque qubd aliud quoddam produc

tur Igitur nullam implicat contradictionem , aerem inter quatuor cubiculi cujuslam qui muros esst , destrui , . licat nullum nud corpus producatur locum ejuS Occ

Vel etiam, quod eodem redit. Distinctis, concipio partem quandam materiae, abs que omnibus aliis, atque distinctissimE concise

Pio Omnes reliquas, hac unica eXcepta, eXempli gratia, aere incluso huic cubiculo. : hyp thesis itaq e mea aequE stabilita est, ac consequentiae, quae naturaliter inde deducuntur adferssis tuam opinionem , circa essentiam materiae, bi et M aliquo erga Pacem amo R

175쪽

adficeris, satis es habiturus, si dica s, qudd.

si in suo naturali statu res intuearis, materiain necessarib extensam ese : vertim non am

Plitis isto uteris loquendi genere quo u nenio est

qui non aegre tulerit : eXtensioneii, materiam. & spati in eandem esse rem.

Haec insultatio. qua Aristoteles Cartesium petebat, ahibens Principiorum suorum partem ad alia evertenda , patientiam seni no- sim, ademit. &tantopere ipsi displicuit, ut Partim abfuerit, qsi in illud scriptum e vestigio in frusta discerpserit. md considerandi nobis subjiciebat, an vellemus abire 'insciis Legatis Aristotelis , qui satis longE a nobis'

abzrrabant, dicens, consortium istius nodi hominum ipsum pessim ε habere: verum osten cimus ipsi id neque decorum esse, neque ad. honorem Cartesii facere. Illud scriptum non tam de p. ace ineunda agere quam Cartesium ad certamen cum Aristote provocare : sorsitan

Cartesium id spreturum, vertim etiam posse fi r utere judicaret ad id respondere : gaudete Carressum dotibus mirandis adeo ad persua dendum mentibus, & Mundi productionem rem esse ita stupendam, ut sine dubio binae illae

auimae, quae nos comitabantur, non possent non Cartesianismo se mancipare, ubi vel tantil-: Ium iis explicuerit Cartesius suum mysterium ratione quadam plausibili. Hae rationes illum a Vocarunt, nosque perreximus scriptum hoc legere, dum duas istas animos opperimur. Ab essentia animae & corporis Aristoteles transibat ad eorum unionem , & relationes quas habent ad se invicem. Exordiebatur.

siminis laudibus , quas in Cartesium Conge

176쪽

res at , . quod oculos aperuerit Philo phis, iisque ostenderit inutilitatem & absurditatem. illaruinis specierum intentionaliurn in multis rebus , dicens . ipsum nil docuisse in hac ma--teria, qud ii adeo novum debeat videri, ad*O- querincomprehensibile Peripateticis, nisi proprii Praece locis sui deseruissent dogmata, uti uerentur chimaeras Conimentatorum. Se-

met ipsum expressis verbis pluritis in locisi lacte, sensum tactus diffusium esse per omne corpus . M per omnia orgaria aliorum se

suum : Vissionem , gustum, operceptionem si norum & odorum non produci nisi ope in 'tis, localis nonnullorum corporum, attingentium & moventium organa di versorum se suum . Revera si ille motus non sussiceret

endo ut objecta illa animae percipienda eX-hibeantur, species in ti0nales quae in ejus iocum substitutantur non magis' aptas esse producendae isti perceptioni. Imb ne rejice- se quidem, quod Cartesius docet desedeantiam in glaudula pineali si id tantum proponatur. Pro mera hypothesi quandoquidem non majoris sunt aestimanda . quae reliqui omnes dicunt: versim ferre neutiquam se posse . ut illud Sy stema exhiberetur pro constan ii S demonstrata veritate. Reverenti in il tam , quam D. Cartesus prae se serebat erga Ierit tein .& eX'erientiam , debelle in caussa esis; ut suis adsertionibus in hac materiadum adhiberet. -

. Obsecrabat etiam Cartesuiu, ne ad in ulcaret eos, qui docent, animam Per to ,

xum corpus disiustam esse. Atque eo tibi

177쪽

i ITER PER MUNDUM

non admodum ea in re aequos se gerere. Etenim, ajebat , ubi tu doces, φnimam coli catam esse in glandula pineali, vel e cistimas , illam omnem istius glandulae occupare extensionem , vel tantdm aliquam ejus indivisib lem partem. Si illa occupat omnem glandulae extensionem, illa igitur etiam ipsa extet . se est: haec enim consequentia omnino similis est illi, quam tu formas contra Philosophos illos, qui adserunt, animam per omne di fusam corpus esse. Qubd si illa eius tanthim indivisibilem partem occupet, potest igitur dari aliqua materiae pars, quae indivisibilis sit, ct non extensa: atque hac ratione admittendo hanc disjunctivam, animae proprietatem quandam adscribis, quam non agnoscis nisi in materia, vel materiae largiris aliquod attribatum, quod omni alia: occasione ipsi den gas , quodque juXta Principia tua contendis, quacumque intelligatur ratione , non esse proprium nisi animae spiritualis. Praeter haec omnes nervi, vel raciationes spirituum, quie glandula pineali exeunt vel qui eam ingrediuntur , non posunt ab eodem indivisibii. glandulae puncto prodire, nec in eo termin ri; atque aded, qubd si anima non esset nisi

in quodam puncto istius glandulae indivisibili,

uia ibi omnia objecta nequiret percipere Qubd si in respondeas, animam noli esse in glandula, veluti aliquod corpus est in allio corpore, vel corpus quoddam in loco quodam z animam, utpote qui spiritus sit, non esse in

s a glandula, nisi qWdd in ea agat, in ea co

gitet, in ea vehit, in ea percipiat obiecta , aedis.rsae 'imprectiones objectorum ter-

178쪽

minantur in diversis punctis glandulae, ubi illa eas percipit , possis inus dicere , animam in tota esse glandula. Philosophi illi, quos im- pugnas , instantiam habent paratam, quam tibi opponant. Quippe si anti agit, Vult, cogitat, Dercipit objecta in om i illa glandi

Ia . hoc e li in spatio od modum divisibili, hoc

si sufficit . ut dicere queamus, illam esse in to ta pineali glandula, ex veritate etiam dicere. ponimus, juxta illorum Syst ema, animam ese in toto corpore, quandoquidem agit, &percipiti objecta in toto corpore, quando tu dem e videt in oculo, ut tu dicis, quandoquidem ea percipit in illo loco pinealis

glandulae , ubi nervus terminatur Opticus, vel radiationes spirituum ab isto nervo pro deuntium: illam sonos percipere in aure, ut

tu dicis illam eos percipere in alio aliquo glandulae pinealis puncto in quo termin tuenervi, vel radiationes isti inservientes perceptioni, &c. Atque ita putatilium illud Philosophiae,monstrum, illa scilicet praesentia animae per totam corpus, quae facit, ut illa sentiat in manu , quae pungitur, ut immediat. illam manum moveat retrahendo, ubi ucturam sentit, ut ex se ipsa pedem mo-Veat, ut illam promoveat, non mihi amplisis monstrum Midetur , nec praejudicium infantiae evidenter falsum : cuin illa praesentia antia mete in toto corpore, haud alia est praeter illam . quae ipsi ad cribitur in pineali glandula; clim ambita pine aeque ac totum corpus extensa sit. Nihil hic in ad cena facit Giguitas . Quid est igitur , cur deridiculo habeas, illam extensionem Votentialena spi i

179쪽

tus cujusdam , quae diversa non est ab illa , quam Caietesiani admittunt, in butrumqueeηplicetur legitimε : ac pro ctb parum ab est, quin in illo systemate explicare post

, mus omnes se 'tiones aeq iδ corrienienter, ac Q. in illo glandulae pinealis. Ex his omnibus concludebat Aristoteles,' . D. Caietesium debere confiteri cum sapientissi- mis & minus pertinacibus Philosephis, rela- tionem, quae intercedit animae cum corpore, Perceptionem objectorum quod spectat, esse mysterium humanae menti incomprehensibile: posse rectissinE explicari modum , quo obiecta in sensus nostros agunt, atque etiam,

qua ratione actio illorum cum cerebro com-

municetur : yersim , ibi subsistendum esse, , nisi ineptias es nugas proferre amemus, Vel propositiones in se ipus periculosas , vel in oclusionibus, quas inde deducere est. . ar- Laudat etiam nac Cartesi i sinceritatem, qua consesus est, iiiiiii in idea animae vel spirissis dari. ex quo copcludi possit, produai nem motustis impossibilem esse ; Sc simul culpat temeritatem Cartesianorum, qui deinde audacter adfirmarunt, nullassi creaturam, quaecumque fuerit, posse motum producere Verum, est , adjungit paulo malignit sistud paradoxum , quantumvis pardi sundatum , ese unum eX praecipuis consequentitysystematis Cartesiani: absque hoc enim si foret, qua ratione semper eadem in 'quantitas in Mundo posset dari, ij quo tot exsistunt animae e tot Angeli, ibi Daemones, qui bos nulla major voluptas, quam siugulis momentis motum P ucere, Verum majorem:

180쪽

Q laudem promeritus est D. Cartesus qudd commodis veritatis postinabuerit suum systema, quod tantopere deperit. Sequens articulus agebat de magno illo D. Cartesii: Paradoxo; Esentias rerum , & Uritates, In Res quae necessari* adpellantur , non esse independentes a Deo , nec esse immutilites: s lib.& aeternas, nisi quia ita Deus voluit. Deum ' - esse caussam totalem & essicientem veritatis propositionum. Deo aequE liberum fuisse essicere, ne verum foret, omnes lineas ductas a c. centro ad circumferentiam esse aequales, ac . non creare mundum . atque en tibi praeci- .pua eorum, quae prolixissime disserebat hae de re Aristoteles. Aiebat, se non satis scire quid vellent illa multa caussa e tenso toralis r - iis propo itionum. Clim veritas alicujus pro- .positjonis non sit Ens , veris relatio mera iri conformitatis, qua gaudet cum suo objecto , non potest proprie loquendo causam ha- .here essielantem ac si aliquo in sensu post .mus dicere , illam habere causam quandara efficientem, illa alia nequit esse Pr ter mes . rem velo linuam illius qui pros 'sitionem probum lat. Rogabat praeterea, an D. Car- resius in genere loqueretur de . omnibus veri- talibus ia cessariis , an sesummodo de non- si nullis t Non potest . Pergebat , de omnibus loqui: etenim nullum dubium est, . quin non credat Deum . msse, vel potuisse facere ut hae propositiones festa fuerint. Datur i uti Drus a Devi, causa libera est oisinium Entium: Drui est Ens necessarium. Oportet di