장음표시 사용
181쪽
de creaturis conficiuntur : quandoquidem . prout loquitur in una ex suis epistolis, Deus est auctor essentiae aequi ac exsistentiae crea- rurarum. Vertim animadvertat, veritates, quae speistant essentiam creaturarum, habere necessariam quandam conjunctiouem cum iis quae ad essentiam Dei pertinent: ac si unae talsae esse potuerint , potuisse & alias , exempli gratia , . haec, Gre tura essentialiter dependet in Deo , est propositio quae pertinet ad esentiam creaturae, si illa potuit esse falsa. altera haec etiam falsa esse potuit . Deus est a Giter, Scausa libera omnium Entium o una enim vera esse nequit , nisi vera sit & altera; nec una falsa esse.potest , nisi falsa sit etiam altera. 'Atque hic Aristoteles auctor erat Car io,
ut caveret, ne prosunda illa reverentia, quam simulabat erga omnipotentiam Dei, non . tantum in superstitjonem degeneraret, vertim etiam, ne eb progrederetur, ut blasphemias 'ipsum concludere inceret.
Post illa, vera fide agnoseit Aristoteles Cartesum adcuratius 6 exactius pilicuisse , quam ipsemet fecerat, naturam plurimarum qualitatum sensibilium : veluti duritiei corporum, liquiditatis, virtutis elasticae, Fri: goris, Caloris &c. Et ut monstret , nil se nisi veritatem fibi proposuisse , palinodiam nulla orcuitione usus cantat circa aere nitatem Mundi , sphaeram lanis. Cum au-' rem illa Ignis sphaera sit eX praecipuas partibus
Systematis Peripatetici, S ex te , su
Mundi, petit, ut D. Cartesius saltem vicilia .sem abdicet omnes suos Vortices, adversiis I a fure. adii et rati' neria Vertim clim
182쪽
nobis rescivisset Voetius, Cartesiuim jamjam hoc systema exsequi adgressurum . ni Gque ad illum proficisci, ut essemus testes m , gnae istius actionis, margini notam adscripsit, 'qua pollicebatur', experientia se contentum fore; ac dato, qudd responsura sit promissis Cartesii,receptum iri illius Vortices saltem pro bona hypothesi, ad explicanda Phaenomena Mundi, quem Deus creavit. Illud etiam ad- . . jungebat, qu bd si Cartesius successu destitu retur, ipsum coactum iri consentire, suam Physicam . quae fere tota iis innititur, aedifi- cium esse fundamentis destitutum : contentum eum debere esse laude omnibus Sectis com miliai, scilicet, Philosephiam habere quid piam boni & veri, ac cum omnibus consentire reliquis, in eo, scilicet Mundum condere i- & Systema Philosophiae, in omnibus suis Prit - cipiis verum, & in omnibus conclusionibus, esse isthis momenti rem, ut eb pervenire liu mana mens numquam terit. Tandem , quod spectat demonstrationes D. Cartesii de exsistentia Dei, regulis in tos, & nonnullas alias opiniones , quas ille Philosephus o mnium maxime amare videbatur , quaeque majoris disqujtionis egerent , Aristoteles ipsi proponebat, ut neutrum locum ςligeret, ubi, praesentibus neutri addi ais Arbitris parti, quorumirent judicio,
Finiebat in ipsi partem imperii Pli Iosophici, ius solis sub conditionibus . in hoc irip quae EAmprehenduntur. .Auctor ipsi
erat, ut hic suam terminaret ambitionem,
183쪽
derentur, quda si eas ulneritis proveheret: auctoritatem suam nimis stabilitam esse per totam Europam, quam ut sibi metueret ab novo quodam homine : Omnes Universitates, omnia Collegia renovasse sibi sacramentum,f Oissensit viam & defensivum fide litatis scedus feriisse contra novam Philosophiam : nolinullas Matronas , & e quotidianis ingeniis aliquos, qui statim ab initio videbantur protectores se gerere nova' istius factionis N. in Gallia, non esse dignos, quorum magna habeatur ratio : niose in illum Philosopha ut aliqua sit. non diutilis duratu in apud Matronas Gallas, quam alii mores : videri jam hodie exiguas admodum, quae istum honorem ambirent: ac vulg5 ferri etiam, post μquam prodierit Comoedia quardam alicujus Moleris , nomen mulier te eruditae injurjar quandam speciem adscivisse. Qubd sit Iutra Docti , & plurimi Mathematici Olire novas illas ideas amplexi fuerint, satis paucos ho- die restare, qui honori sibi ducerent nomen 'Cartesianorum. Ctim hi e vestigio signa de sei uerint, ut se partibus Gasiendistarum ad- jungerent: illi systemata composuerint ex iis quae crediderunt apud antiquos se repeirire op- tima, & apud novos Philosophos: Omnesque originales conentur videri , & Prohrias suas 'tantlim sequi cogitationes , non ulli Sectae nec antiquae, nec hodiernae duci se manci
pando. Effectum sene perniciosius L quam Quis cogitet, mali eXmpli, quod exhibitum fuit novosi S mismatis, quo divis afuit rei nostrum perlegeramus
184쪽
nostrum , cdm duae nostrae.Peripatetirae aniniae in MAsennum redierunt, nobisque nain irarunt, ab occidente conspici , nescio quod opacum quasi corpus, aerem trajiciens summai cum celeritate. Statim senex noster, quovis
pignore ontendo este stellam quandam crusta obductam, quae de Vortice in Vorticem pro labitur , postea suum quam perdidit , quaeque tacta eis Cometa. Evestigro nos eXI-rnus, & Cartesiana illa nostri hominis prophe, tia valde nos delectabat, clim elapsis aliquot momentis videremus, nihil aliud esse nisi hominem, qui vehebatur nube summὶ nigra Scerasta , cujusque omnis adparatus referebat Magum ad Sagarum conventum se conserentem, vel inde re lucem. Ac pro ctb P. Me sennus, quillium noverat, nobis .dixit, esse Mandarinum Chinensem, ducem Magorum
suae regionis saepitis se jam illi obνiam factum
in nostro Vortice , ac jam elapsum esse an- . num. quo cum illo de exsistentia Dei ege-
rat: se illam ipsi probasse demonstrationibus D. Cartesii : quantumvis profligatus Atheus ipsi visis esset initio , has demonstrationes ipsum inquisse, &Iibi pollicitum , sore ut eas
otium nactus examinaret. Rogavit itaque nos , ut ipsi obviam iremus, atque ita disceremus successum colloquii sui, atque num conversus esset Mandarinus. Progrediebamur itaque., at visibilem se solus reddebat P. Mersennus. Salutant illi se invicem, Spost nonnullas utrimque dictas blanditias, rogat P. Mersennus Mandarinum, an adhuc de
sistentia Dei dubitaret: respondet ille PlanSse convictuin 'de. ea esse ac valde ipsi Ob-,
185쪽
noxium, qubd ansam sibi dedisset examinandi rem aliquam, de qua non nisi cm pudore meminisse poterat se Gubitasse tantummodo, desectu nonnullarum reflexionum, quas vel minimΦ illust rata ratio suggerere potis est. Deo sit laus, P. Mersennus excipinat. Quosaudio perfundetur Cartesius, ubi ex nobis audierit, suam Philosophiam cognitionem Dei ad eκtremitates usque Terrarum propa gasse. Certε neutiquam sine ratione mihi aliquando scripsit, admod0m se haerere ambiguum , an sua opera Philosophica vulgaret , verum se conscientiae ergo sentire ob striti um esse publicum non privare quinque vel sex foliis, quae continent Demonstrationes e sistentiae Dei.
Mi Pater , respondit blandarinus, non ibi auctor fuero Cartesio indicandi successiim, quem ipsius Demonstrationes in China habu re : pro meris paralogitais ibi habitae sunt, saltem duae illae, quas plurimi facit, qumue deductae sunt ex idea Dei, & Entis summδperfectu; atque illud, quo me tibi devinxisti,
ossicium in eo non positum , quod mecium istas communicasti Demonstrationes, velum . qubd , cum eas mecuni communicasti, ut illas examinarem , subierit mentem meam:, post cognitam earum debilitatem, reliquas etiam discutere, quas iste Philosophus non videtur assis facere comparatas cunx suis, quae tamen milii persuaserunt. Dinstor quispiam Europeus Domine Thomas Aquinas, cujus Summam Jesultae in Chinensium linguam con-Verterunt , . quem hac occasione consului, atque eXplicatio, quam mihi dedit: Mandari
186쪽
nus Verbi est, qui etiam ex Europa in Chinam venit pluribus retr5 annis, centies magis meam mentem adfecerunt dederunt , quam omnia deliramenta Cartesiana,quae mihi inania maxim S sunt visa. . Hoc responsum fulminis in morem P. Mersennum percussit , rogantem serociter Ma daririum quod vitii repeiriret in demonstrati nibus Cartesii: ille vero statim se iis resutandis adcinxit. Ita ut nos frueremur oblectatione Alidendi horae momento mutatos illos honestos sermones, illasque blanditias inv*'ram disputationem. ι Ut imi ostendam, inquit Mandarinus, non sine cognitione causi, me tuas demonstrationes pro paralogismis habere . scias, postquam ex te eas addidicistem, me reperisse in China in manibus juvenis cujusdam Belgae, qui cum Mercatoribus suae regionis iter faciebat, Meditationes tui Cartesiii. Ille, clim vide
rei me non omnino ignarum esse eorum , quae in iis continentur ae velle eas propilis ia
yisse, iis me donabat, atque ego de novo illas legi de monili ationes , omnes objectiones illi super ista re propositas, atque omnes responsiones , quas ipse ad illas dedit. Prima animadversio, quam in genere super iis quae t geram feci, fuit, quod illae demonstratio- nes, & responsiones illae, quae proponebat tur ad objectiones contrarias, mihi saltem relinquerent multum dubitationis Sc incertitu- is in .mente ,' super illa se , quae erat in quaestione; ac , licEt statim non viderem ill rum vitia, sentire tamen mihi vide DHyde eas obtuli duobus ex meis amicis Tri
187쪽
. bunalis Mathematicorum , quod eo inponitur ex industriis hominibus adsuetis methodo Geometricae . praesertim postquam Mathematici Europei in Chinam adpulerunt. Postquam illas perlegerant , eorum alter mihi dixit, qudd si ist* demonstrationes verae essent demonstrationes admiratione esse dignas, quandoquidem essent simplicissimae; alter adjungebat illam ipsam simplicitatem eas ipsi suspectas reddere, quia, inquiebat ille, quo simpliciores sunt, eo magis debent produc
re essectum vulgare demonstrationum in mente ipsorum . cui illae proponuntur. Jam ve-rd illud enectum Ion sentio, mens mea se rapi non sentit earum evidentia: contra vero .
sentit nescio quos scrupulos, qui, ne sedet, impediunt, ipsamque compellunt ad creden, dum , isthaec ratiocinia esse falsa. Atque animadveris, addidit, omnes amicos S ad verserios illius Phil6sophi, 'ui suas cogit tiones de ejus demonstrationibus ad ipsum perscripserunt, eandem reflexionem fecista, Sidem expertos, quod ego. Igitur nosmet adcinximus iis serio examinaodis, atque initium sumsimus ab ea, quam Cartesius proponit primam in Synopsi Ge tetrica suarum Meditationuni. 'Attributum illud ,. quod distincti videmus contineri in idea alicujus rei ; cum veritate de illa re potest adfirmari. Iam ver b in idea Dei, hoc est in idea Entis sum in E perfuisti , distinctδ video, exsistentiam necessariam con xaneri; cum essentia nocessarja st perfecti', ue Ens summe persect um0mne perfeci io, in genus comprehendat.' Igitur possum adfirma-
188쪽
adfirmare exsistentiam Entis sumin persecti,& cum veritate dicere , atque confidentu,
Relegentibus nobis hanc demonstrationem ,
propositionum, qualicumque 'eritatis essentipecie praeditae , omnes nostrae difficultates
renasci occipiebant. Operam navabamus indagandis ejus rei caussis: nosmetipsos examiunabamus ex consilio Auctoris Demonstrationis : atque consilebamus nostram conscien tiam, ut videremus, an non aliqua nobis essent praejudicia, quae impedimento essent, ne nos daremus propositionibus, quae evidenhiae quid habere videbantur: nihil reperiebamus eorum, utpote qui fueramus hactenus satis
4ndisserentes circa veritatem conclusionis; atque etiam, posito, .equilibrium non debere esse perfectuna profecto proniores eramus in eam partem, quae concluderet pro exsisten- tia Dei , quam iis aliam. Ita ut praejudicium quod faveret huic exsistentiae nobis esset timeodum poeius , Quam contrarium Praeter ea, testes nobis ipsis eramus , Cartesii famam nihil nos movere, & perfectδ immunes nos esse ab invidia', cujus suspectos habere videtur nonnullos suae regionis homines, qui contra ipsius demonstrationes apertE insurrex rant. Haec fecerunt, ut crederemus scrupulos nostros oriri ab ipsa demonstratione , quae per consequeras adparenti tantsim evidentia esset praedita; ctim evidentia realis & ve a alicujus demonstrationis, vel alicujus proposi- tionis, pro necessario effecto requirit qui- elem S tranquillitatem mentis, quae se elu-
189쪽
qudd idea , de qua agitur, sit olea quaedam
cidatam aded vivida ratione sentiat, ut ipsi sit impossibile de ea dubitare , nec agno-
scere veritatem. Quocirca nulla ratio-.
ne habita eorum quos Cartesius Scepticos adpellat, impossibile nobis est aliquem habere scrupulum super primis Principiis. ullo rhodo dubitare, num totum majus sit sua p rte: at que num impossibile sit idem simul esse &non esse. Animum itaque nobis advertentibus ad hoc ratiocinium videbatur, illud debere nobis evidens adparere , atque eodem tempore experiebamur e sensu nostrae mentis , revera non esse evidens. Omnis disticultas erat posita in inveniendo principio falsi istius splencoris, ac ostendendo, menti nostrae chliginem obfundi, tam deberet illustrari: credebamus habere nos , quo mentem nostram aperiremus, nosque explicaremus super istis seque ilium animadversionum auxilio. io-
ma illud quod primam constituit propo
sitionem ratiocinationis Cartesii, verum non est , nisi suppositis duabus rebus.' Prima , realis: hoc est , quae refert objectum reale saltem possibile. Secunda, mentem quae istaim sibi ideam format, evidenter cognoscere , illam realem esse. Ita, quia idea alicujus trianguli rectilinei est realis, atque Geometr quispiam eam pro tali agnoscit, distinctE vi dens aequalitatem trium angulorumcum da bus rectis, in illa idea potest adsi mare cum veritate de triangulo; habere illud trei suos
angulos aequales duobus rectiλ
Vertim si idea non sit realis, aut si iiiiiii evidens non sit, illam realem esse, falsum est, ine
190쪽
illa idea.chimaerica , Iamr fino valle , in quantum mihi montem exhibet, etiam dia exhibet altitudinem: non possum ta- mei, cum veritate adfirmare & absolute, ino tem sine valle esse altum.
bd si idea realis sit , vel din non sit eri . dens, verum est , Attributum illud, quod in ea distinctδ video, convenire rei, quam e hibet: falsum autem est, me posse attribuere . illam proprietatem rei de qua agitur, mihique demqnstrare posse illam proprietatem ope. istius idear. Exempli gratia, ponamus hanc ideam realem esse, Equus cognoscens oefensiu inditus e Cartesius qui illam n ealem nori credit . inde non posset concludere, equum capacem esse doloris & voluptatis: licEt illa proprietas sit distinctE contenta in idea Entis cognoscentis, &sensu praediti Hisce suppositis , ut mihi possim demon
strare exsistentiam Dei ex sola illa idta Eui jummὸ perfectum ) opus est non tantlim, ut sit
adea quaedam realis, sicut revera est, vertim etiam necesium est, ut independenter ab omni- . bus demonsti attonibus vulgaribus evidens
mihi sit illam ideam esse ideam re sem: hoc qit , mihi erilibere objectum reale, salterii possibile, non vel ἰν objectum quoddam chimaericum. Iam verb contra Cartesim defen- d illam ideam non esse nobis evidanter realam ante vulgares demonsi rationem: etenim