장음표시 사용
121쪽
x Ia INTRODUCTIOC A P U T XIII. De Veritate Mearum , quas non immediato acquirimus. Ubi de Evidentia Morali. 477 I VIDENTIA Μ ad Ideas rerum, eXtra Μentem , non posse referri , eX ex
plicatis , in Capite praecedenti , patet ; si solum Deum, & generalia, quae spiritus spe-
, ctant , excipiamus , quorum cognitionem Μens acquirit, ad se ipsam attendendo. 478 Res aliae , extra Μentem positae , non immediate percipiuntur; neque ad se ipsam attendendo , Μens harum acquirere potest notitiam. Nunquam ergo, sine auxilio e traneo, cognosci hae possunt. 79 Aliud, ergo, Veri Criterium, ab Eubdentia diversum, nobis in hisce quaerendum est . Ut tamen eodem nomine Veri Criterium, in omni casu, exprimeretur , Evia dentiam Moralem dixere illud, quo Verit tem Idearum , de quibus in hisce agitur, determinamus . Et , ad omnem confusionem vitandam , simplici Evidentiae , de qua praecedenti Capite egimus, nomendentiae Mathematicae dedere. 48o Rerum extranearum, id est, extra Μentem positarum , tribus mediis Homines acquia
122쪽
PHILoso P ΗΙΑΜ. III acquirunt Ideas; Sensibus, Testimonio, &Analogia ; & tria haec dantur Evidentiae Μoralis fundamenta. . Nullum ex his, per se , id est , sua 481 natura Veri Criterium; & eo respoctu, Evidentia Μoralis differt a Μathematica; conveniunt tamen, respectu per- Rasionis, quae utramque sequitur. -.Ut Sentibus Ideam acquiramus, nihil 48a desideratur praeter nervi agitationem, ex qua certa sequitur impressio in Μedulla Cerebri. Poma hac impressione, Idea asest, sive res, quam Idea repraesentat, praesens sit, nec ne; '& Sensibus non acquiriamus necessario veras rerum Ideas.
Illud , quod Hominis Testimonio ful- 48scitur, necessiario Verum esse, quis assirma-hit ἐπι In ratiociniis quae Analogiam pro fum 4847damento habent, ex observatis , ad non observata, conclusiones reserimus. Omnes
lapides, quos examinavi graves sunt, id est , sibi permissit Tellurem petunt; & hoc idem
de aliis nunquam examinatis etiam ammmo , quamvis, si rem tantum in se contaderemus, inter gravitates diversorum Lapidum necessarius nexus non detur.
Circa haec trita Veri Criteria observan- 48sdum, cum ipsa non a se, sed aliunde talia sint, idco non semper ita iacile consta-
123쪽
ar Ι N T R o D U. C T cI ore , utrum , in dato casu , locum hὸbeant: nec ne; quare circa haec ipsa variae camelae adhibendae sunt, ne ponamus Μoralem EVia dentiam dari, ubi deficit; & hoc respectu , a Μathematica Evidentia dissert, , quae per se semper manifesta est 462. :2',i . . l 36 . Deus bonus Hominibus magnam. rerum Ubertatem concessit , voluitque ipsos his uti, dum in superficie Telluris vivunt; remotis autem Sensibus, Homines harum re rum cognitionem nullam omnino habere possent, & commodis ex his ipsi profluentibus privarentur . Unde manifestum est, Universi Μoderatorem'Hominibus Sensus dedissse, ut his in examine rerum utere tur , & ipsis fidem haberent. 87 Sibi ipsi contraria esset Suprema Sapientia , si, concessis rebus , datisque mediis, quibus cognoscantur , haec Homines in e
q88 Sensus ergo sunt Criterium Veri; quia Deus hoc ita voluit : quare persuasio de
convenientia Idearum, quas Sensibus acquirimus , cum rebus quas repraesentant, integra est. 489 Quomodo tamen Sensus nos ad rerum C gnitionem conducant non per se patet
orem Usum & Experientiam nos hocere, in Capites inuenti videbimus ubi
' ργplicabies uomodo , in singulis
124쪽
circumstantiis, determinς r, quid ex Sensationibus. ita sequatur , ut nullum dubium supersit. Sine Sensibus, ut diximus 486. i nulla q9odatur rerum cognitio ; hi tamen soli non sussiciunt. Nemo Μortalium reS OmneS , sibi ad vitam necessarias, Sensbus explora' re potest ; in inn0meris occasionibus, ab aliis doceri debet , & Ηominum Testim nio si fidem non habeat , ex plerisque , a
Deo concessis, nullam utilitatem capiet, &nissi infelicem, & brevem, in Telluris superficie, Vitam transigere non poterit. Concludimus ex his, Deum etiam Vo- 69 Iluisse Testimonium esse Criterium Veri ; & Hominibus dedit iacultatem determinandi quid in Testimonio requiratur, ut huic
Tandem diximus, quoque Iudicia, quae q9ῖ
Analogiam pro iundamento habent, nos si militer ad rerum cognitionem conducere . Firmitatem conclusionum, in hoc casu, ex
ςodem etiam Principio , Dei Voluntate , deducimus. Hic Hominem posuit in iis circumstantiis, ut, nisi pro Veris habeat rerum Ideas, quas acquir1t, dum rebus noRexploratis illas tribuit affectiones, quas in . examine rerum similium detexit, infelicemadmodum vitam ducere cogatur, & quae brevi tempore etiam terminaretur. mα Ve
125쪽
ii 6 Ι N T R O D C T t 'o 93 Venenum ab utili cibo, remota Anaialogia, quis distingueret λ Gis locum quem occupat, deserere auderet λ Innumera pericula vitari minime possent. 49 Concludimus ex his omnibus , Sensus Testimonia , Analogiam , esse valida E midentiae Moralis fundamenta; sed separatim haec' sunt examinanda , ut omnis e
nem nOS conducant , non ita facile latere , diximus 489. ); examen singuorum hoc manifestum facit. Tali enim examine patet, nos non nisi longiori Experientia , comparando Ideas , quae per Vδ- Tios Sensus excitantur, Artem discere alia quid determinandi de corporibus , qua do haec in Sensus agunt . Idem singulorum Sensuum examen nos deducet ad cautelas, in usu Sensuum, adhibendas. Visu & Tactu acquirimus Ideas figu- arum , & situs corporum ; aliis Sensmbus detegimus peculiares proprietates , quae Visu M Tactu discerni non possunt, & quae
126쪽
nisellant. Quare saepe , hisce tribus reli- . quis Sensibus , Auditu , Gustu , 3c Olfatu, percipimus distincta esse corpora, quae Visu & Tasu, iacile confundi potuis
Tactu corpora pereipinius, quando par- 49 tem corporis nostri eorpora explorando applicamus; eo agitantur nervi quidam , . . ex iis , qui ubique ad superfletem cutis
Sentus sicce in extremitatisus digitorum , ubi plures nervorum rami termi-
nantur, magis est exquisitus. Tactus , posito corpore Humano bene 499. constituto , apelicationem docet corporis extranei, & ninil praeterea; nobisque dat. resistentiae Ideam. Sed longiori Experientia, ab ipsa infantia, continuo tractandes corpora quae videmus, acquirimus faculta- . tem dijudicandi, solo I actu, de inaequalitatibus in corporum superficiebus; etiam 'de dispositione superficierum , quibus co pus terminatur; quo Ideam acquirimus figurae cor oris r quae tamen 1dea plerumque satis imperfecta ea. Hoc eodem Sensu acquIrimus omnes 3 oo1deas, quae ex d1versa resistentia deducuntur; suales sunt Ideae Duritiei, Μollitiei, Fluiditatis,
127쪽
1 N T R. is D is C T I o Ioa5Q35o I Experientia acquirimiis facultatemctu aliquid de corporibus determinandi ;sed raro corpus examinamus hoc solo Sensu ; Sc tali examini parum' adsueti sumus rquare , nisi agatur de corporibus bene notis & Tactu saepius exploratis, huic solo fides habenda non est; quae observatio non illum spectat , qui per plures annoS ccecuSSi Viso cum Gesu iungatur, Vix erroT dari potest in Ideis, quas Tactu acquirimus, si attenth procedamus. Visus est omnium Sensuum ille , cujus
ope plura corpora novimus; sed ut eo perveniamus , longa Experientia quoque desideratur, in qua corpora quae oculis obse
so Visio objecti, posito oculo bene constituto, probat dari, in fundo oculi, picturani, cujus singula puncta notantur radiis , qui divergentes oculum intrant , & in oculo ita flectuntur , ut ad hoc picturae punctum
5o 3 Sensatio autem pendet ab agitatione ne vi Optici, cujus fibrae tenuiores , super Oculi fundo dispersis & huic applicatae , 'aradiis , in punctum concurrentibus , assiciuntur ; quo ipso Μens nostra puninim hoc percipit. 3o6 Radii divergentes ex puncto procedunt,
128쪽
hoc ipsum punctum , in oculo collem, pingunt, & Μens hoc videt. Sed puncti
an elidem linea, ad oculum tendente, posseti j pictura eadem est , & in eodem loco oculi posita, sive punctum magis aut minus distet: ita ut, ex pictura ipsa, Μens nihil. de diuantia determinare possit. Μutatio tamen quaedam datur in ipso sor oculo , & in situ oculorum , si ambobus r ideamus, quando puncti visi distantia m
Hac de causa , Tactu examinando cor- οo8pora , quae Videmus , & haec observando ad diversas distantias, & diversis modis., dum scimus haec non mutari, longo usu, acquirimus facultatem dijudicandi de dis stanti S. Omnes Homines hanc artem possident; so . ab ipsa insantia continuo necessitate co- guntur, ad haec attendere; &postea facile sibi persuadent, Naturam ipsam haec d cuisse. . Facultatem hane de objectis visis dij dicandi, Usui & Experientiae tantum deberi , ex natura rei deducitur . Sed omnis scrupulus removetur , si perpendatur historia Iuvenis caeci nati , & qui , inter
annum aetatis decimum tertium, & decia' mum quartum , visum recuperavit ἱ quae
invenitur in Actis Philosopnicis Societ
129쪽
tis Regiae Anglicanae, Num. 6o2 An. IIo Posita nunc facultate dijudicandi de distantiis ; ubi punctum video , remoto omni organi defectu, Perceptio haec nihil
probat, praeter radios luminis, qui in oc lum divergentes penetrant , quasi procederent a puncto in linea determinata ad determinatam distantiam posito. l51 r Hoc autem sussicit, ut corpora vide mus ; nam hanc habent corpora visibilia proprietatem. Radii emissi, aut a sorpo-- re repercussi, ex singulis superficiei pun- .ctis divergentes procedunt: quare singula.
haec puncta in oculo pinguntur, & visibilia sunt; &, cum Iudicium detur de di- versis distantiis, fisurae & inaequalitates insuperficiebus, percipiuntur.3 Ia Sensatio eadem est, sive radii ex puncto revera procedant , sive oculum intrent, quasi ex ipso procederent , dum ex alio puncto emittuntur , & inflectuntur antequam ad oculum perveniant. 513 Ideo , radiis per Vitra transeuntibus , laut a corporibus politis reflexis , objecta
repraesentari possunt, ubi non sunt; quod lin errorem ducere potest. luei Iudicium de distantia, quo figuras c - porum distinguimus si I. ), incertum lest , ubi agitur de objectis paululum re- lmotis. Tunc objem figura deducitur ex l
130쪽
umbris , & diversis gradibus luminis , in
. diversis locis superficierum, aptarentibus. Usu etiam ab infantia acquisivimus facul talem ex his de Objectis dijudicandi; sed quando de majori distantia agitur, vi hoc quoque Iudicium incertum est . .
Ex his patet, si agatur de Objectis lon- uers ginquis , errorem facile dari , & in hoc casu, picturam ab Objecto vero , simplicit Visione, distingui non posse; quod etiam
. contingit, si unico utamur oculo, quamvis Objecta non admodum sint remota. Ulterius observandum , omnem Vis
nem a lumine pendere ; & ideo , si hoc nimis debile sit, ita ut nervum non satis assiciat, Visui fidem habendam non esse. Ex his omnibus nunc concludimus , III plura desiderari, ut visui fides habeatur; sed scrupulum nullum dari posse , si se
r. Ut Objecta lumen satis validum aut emittant, aut repercutiant. a. Ut ad justam distantiam collocata sint. 3Iq. 3. Ut ad diversas partes observatio fiat.
3 3. Si cum hisce concurrat, ut Objectum, II 8 dum videtur, etiam tractari & Tactu explorari possit , nullus omnino circa illa, quae Visus nos docet, scrupulus concipi