장음표시 사용
131쪽
i matriam. Notandum quδd homo bifariam considerari potest,aut secundum in lectu sinu latiuum. nobilissimas orci ones quae communicipet id magis quam humane in ostendet indoeimo,& talis est homo im latiuus,qui in vita contamplatiua 1 Matur,& ab omni acti Jeremo.ta vitam degit,aut confidorari potest ut ciuilis qui operatur in communi more vivendi .de hoe socundo loquitur philosophus cum dicit iii sibilitatem longeriis ab homine, di viu reperiri desii trapentin est in vitio tali.mtriligendum vero quod,&si homo. spmulatiuus qui acquisitis virtutibus Mad specillandum contulerit ob hoc contemnat omnino has corporeas voluptates, non sacere ubdetur hoc per insensibilitatem,quae est vitium,& desectus temperantiae, sed potius quia habet ita appetitum sopitum,& sedatas omnes cupiditates,ut non desectari vide sinisi intellecti uis dispoculatiuisc rationibus. vi R autem temperans. Haec autem inquarta pars huius capitula in ri squa ostendit quomodo temperans se haber in actibus circa voluptates & cupiditates,& dolores' αaeclarat quod mediocritatem seruansugit autem extrema vi patet in textu. 'De temperantiae extremis. Cap. XII. Ostra autem sponte: magis intemperantia quam timiditas compa 'ratur. Haec enim ob uoluptatem: timiditas fit ob dolorem, quorualterum expetimus: alterum fugimus. 8c dolor quidem distrahit, - atque corrumpit naturam eius qui habet ipsum : uoluptas autem nil tale facit.magis igitur intemperantia, nostra sponte: quam timiditas como paratur. Quapropter Sc reprehensione magis est digna. Nam ad res assicien, x xtes uoluptate: facilius est afluescere. sunt enim complures tales in vita.& asesuefactio sit sine periculo. in rebus autem sermidolosis : contra. Videbitur 1 r etiam timiditas non perinde atque singula: sponte agendi principio subiici. Haec enim non affert dolorem, sed illa adeo dolore distrahunt: ut SI arma Pro acere,& caetera contra decus agere compellant . quapropter & uiolenotia esse uidenti ir. At intemperantia fit contra. singula nanque sponte agendi principio magis subiiciuntur: quippe cum intemperans ea percupiat atque assectet.totum autem minus. nemo enim cupit intemperans esse. Nomen autem 'i Eo
intemperantiae: Sc ad puerilia delicta ferre selemus. habent enim similitudionem quandam. Utrum autem ab utro dicatur: nihil ad praesentem refert sero monem .constat tamen a priore posterius dici,atque no absurde uidetur esse translatum. Est enim castigandum S temperandu id omne: quod turpia con 'cupiscit,& incrementum suscipit magnum,atque Iuxuriat. talis autem est ipsa cupiditas maxime atque puer. nam 5c pueri cupiditate uiuut.& in his ipsis maxime uiget appetitio rerum earum . quae uoluptate assiciunt. si igitur non obotemperet,neque stibiici patiatur: nimium esseretur.est enim uoluptatum appetitio insatiabilis,& operatio cupiditatis omni ex parte ipsi ameti id quod est sibi assine exauget . quod si magnae sint uehementes* cupiditates: rationem quoque extrudunt,atque eiiciunt. Quam ob rem mediocres sint ipsae 8c perε paucae,& rationi non aduersentur oportet. Atque id quod est tale: obediens,
8c temperatum,castigatum Q vocamus. Vt uiuere autem puerum sub pedagogi praeceptis oportet: sic&cupiendi uis cupere debet,perinde atque ratio tuo het. Idcirco temperati uim cupiendi: concordem esse cum ratione oportet. nautriusque propositum est honestas. Atque uir temperans ea cupit quae cupestre oportet,& ut oportet,& quando oportet. hoc autem pacto:& ipsa ratio dictat. haec igitur sint de temperantia dicta.
132쪽
NOSTRA autem spolin. Hoc est tritium ed tutum in quo comparat intemperantiam
cum timiditate, di ponit differentias interipsas. diuiditur autem in duas partes. in pruna comparat temperantiam cum tityiditate pluribus rarionibus,in secunda os dit intem/pcrantiam esse sint item dclictis puerorum quaeramen non sul thabitus in vitio' operationes et ills quae proueniunt ab inremmularia. dicit autem in primis comparando intemperantiam eum timiditate, tuta intemperantia magis se Nntequam timiditas,&probatur hoc pacto.id auta fit per volu tatem magis fit spontequam id quod fit mr doloran, at intemperantia fit per volum,tem: cina Mitas per talorem, ergo intemperantia magis fit sponte.maior pater. nam voLmarem cω munitere minus fugimus Wro dolorem.minor est clarari: antea probata. Item alia ratione pio/batur,quia timiditas acciuiritur per id quod distrahito dimouet naturam,scilicet perdolorem, ii, temperantia vero minime: ero magis fit sponte. Notandum qiidd omne vitium nostra sponte fit. vituperamur enim quia per esectionem illa acquirimus, dc nostra sponte. verum aliud alio magis spontaneum esse videtur propter oblina cima quae versantur talia M .nam obicistorum quaedam videntur esse valde molesta & asperaequaedam Vero minime ripatet in doloribus, & voluptatibus. ridi Q V APROPTERA: reprehensione. Exsupradictis unum Obortum siue eo alium inferre
videtur philosophus, scilicet quod inremperantia est magis utuperanda quam timiditas, & hoe probari potest rem quod dictum est, scilicet quia in m s spontanea. id enim vitium quod maygis fit sponte magis est rituperandum,intemperantia est,uiusmodi respectu remitatis,evio inruns vituperanda. Item alia ratione probati duobus mstentibus viiijs illud magis vitii andum cisse videbitur,quod facilius euitari potest : sed intemperantia sacilius inari potest quam timidi ii a rasaergo est magis vituperandia. VIDEBITUR eriam.II relanit philosophus quomodo timi datas,& intemperantia non eodem ordine subjiciuntur principio sponte agendi, sed potius est orγω contrarius in ipsis, quod probatur hoc pacto illa Vitia quae ita se habent ri alterius obiectum magis quam vitium&habitus,asterius vero magis vitium , &habitus quam obiectum est ij, omtaneum divcrso ordine subiiciuntur principio sponte agendi 1 sed intemperama ,&timiditas sunt huiusmodi aergo cliuerso ordine,& contrario sudiiciuntur principio sponre agendi. maior paret. minor probatur a philosopho.mm intemperantia est vitium circa volup es,& mno expeti thabitum ipsum, scilicet intemperantiam,&ole intemperatum et voluptates vero quae sunt obie m s expetunt homines, quos si interrogaremus Vtrum Vellant fieri intemperati, responderent quod nullo pacto: sin vero ut cupiunt habere voluptates se Veste asser t.in timiditate vero eram ira fieri videtur.expetunt enim homines ti truditatem potius quam subire doli res,& terribilia,quo vident sub m, patet igitur quod diuersus,&contrarius est ordo:cum ibi magis obitam idea Voluptates quam vitium: hic mastis ritia quam objectum,idest dolores communiter expctunt l, mines. TOTUM autem. 'cis habitum ipsam. NOMEN autem. Haec estis unda pars huius capituli in qua philosophus ne praetermittat aliqui uod ad declarandam intem rantia peramaei rostendit eam esse similem virijs pucrorum,quae tamen in pueris non sunt proprie inti utitur quadam similitudine dicendo quod nomen luxurie reserimus ad desim puerorum . ut autem ab imo dicatur nihil rescit inquit philosephus , suffitatquM hoc nomen praedicatur de mis' dealtero dicitur poesimilitudinem alterius.Nam cupiditas ita se ha vid rad rationem siciit pure ad pedago mutuorum ambo si non obediant praeceptis imperantismimium esseni vis dentinnimiumq; labi nisi testenetur ab iis,quae sibi praeesse dinent,sed hoc totum mesius intelli tur in lingua graeca ,quia intemperantia αλ- α,6c intemperans iniis e quasi in ca/ stigatus dicitur dicut ergo pure non castigariis a pes reo suo:habet nimis messiuas iditates,& fit effrenatus, sic adpetitus intempo
133쪽
ARISTOTELIS STAGIRITAE ATHICORUM AD NICO.MACHVM LIBERcLV A R T V S.
ro ANNE ARGIR PYLO BYZANTIO INTERPRETE, CYM DONATI ACCIRI OLI FLORENTIONI COMMENTARII s.
De liberalitate,& eius extremis. Cap. I. Einceps autem de liberalitate dicamus. uidetur autem 1 mediocritas circa pecunias esse.No enim bellicis in reobus ipse uir liberalis:nec in quibus laudatur uir temperans,nec etiam in sudic is, sed in dandis capiedlatue,dc magis in dandis pecunijs laudatur. atque pecunias ea dicimus uniuersa:quorum istimatio mensuratur nummo.Est aut & circa pecunias exuperatio quidem prost aedualitas,desectio autem illiberalitas. & illiberalitate quidem ac mariciam ηs semperaccomodamus:qui magis quam oportet peste ris student.Prodigalitatem autem nectentes nonnunqua asserimus.Nam eos homines qui sunt incontinentes,& ob intemperantia pecunias profligB: Prodigos uocitamus. quapropter & flagitiosissimi tales homines esse uiden tur.multa nanque uitia simul habent. At non proprie tali nomine nuncupanνtur. est enim prodigus qui malum unum aliquod habet:comimpere inqua pa' trimonium. prodigus enim est qui ob seipsum perditur.uidetur autem Sc paotrimonii disi patio,interitus quidam ipsius esse : propterea' patrimonio ac ficultatibus uiuitur.Hoc igitur modo prodigalitatem accipimus. Rebus aute siris quarum est aliquis usus,& bene uti & male etiam possumus. At diuitiae res sunt tales.is autem optime re quavis utitur:qui eam uirtutem habet,quae ad re illam accommodatur.& diuit is igitur optime is utetur,qui uirtutem eam hast 4heta quae ad pecunias.attinet.hie aut est ipse uir liberalis. Atqui sumptus quis sdem,datis* pecuniarum,sisus earum: accoeptio uero conseruatio* possessio . potius esse uidetur.quocirca uiri liberalis est potius dare quibus oportet: u in Pere unde oportet,& non capere unde non oportet Est enim ipsius uirtutis: beneficia potius conferre,quam suscipere.& honesta potius agere: quam non agere turpia.non est autem obseurum,cum das quidem: sequi ut beneficia conseras,honesta agas.cum capis uero:ut suscipias,aut non turpia agas.Gratia Praeterea sequitur eum qui dati non eum qui capit.Et laus etiam magis. Faci lius est etia non accipere,quam dare.homines enim multo minus erogant sua: si non accipiunt aliena. Ii quoque qui dant:liberales dicuntur.sed qui non aeste iunt:non ob liberalitatem,sed ob iustitiam potius laudantur. qui uero castprunu
134쪽
piunt: non laudantur valde. Liberales insuper homines: maxime omnIum seore studio rum amantur,prosunt enim . at id cosistit in dando. Omnes autem actus uirtutum: honesti sunt,& honestatis causa sui.Et liberalis igitur honeo statis Ciusa dabit. Et recte,dabit enim quibus oportet,& quot oporter,&cuoportet: caetera* omnia obseruabit, quae dandi a stum rectum sequuntur. Et etiam cum uoluptate: uel sine ullo dolore . Id enim quod per uirtutem efficio
tur: afficit uoluptate, aut sit cum indoleria sane, minime uero assert dolorem.
At is qui dat quibus non oportet, aut non honestatis gratia, sed ob aliquam aliam causam: no liberalis,sed alius quidam dicetur. Et itidem is qui dado dolet.honestis enim actibus talis pecunias anteponet. quod quidem no est Itbestralis. At uero neque capiet unde non oporteLTalis enim accrptio: no est eius qui pecunias non magnifacit.nec etiam ad postulandum propessis erit . facile
nanque suscipere beneficia: no est hominis beneficiaco serentis. Verum unde oportet accipiet: ex Propriis inquam rebus n5 quia idipsum honestu sit: sed p necessarium ut donare possit. At neque suas negliget: quippe cum per illas quibusdam assectet opem afferre . neque quibusvis dabit: ut quibus oporte & quando & ubi est honestum largiri possit. Attinet etiam nimiru ad hominem liberalem : ut in dando adeo exuperet, ut sibiipsi pauciora relinquatiE st, . enim liberalis non ad seipsum respicere. At enim pro facultatibus ipsa liberast litas dicitur.liberalis enim actio non in multitudine rerum quae dantur,sed inhabitu dantis consistit. hic autem pro Acultatibus erogat. nihil igitur probi bet eum magis esse liberale qui pauciora largitur si modo minores ei sint seox , cultares. Magis autem h lliberales esse uidetur,qui non compararui sibi faculo rates: sed ab aliis accoeperui. Nec enim experti sunt indigentiam,& opera oes . . sua amat: ut Parentes,atque poetae. At uero facile non est liberalem, diuitem' esse. QNippe cum non sit ad capiendum S conseruandum, sed ad erogadum procliuis: neque magni per se faciat ipsas pecunias,sed causa dandi. inlaproopter & accusatur fortuna: in homines η qui maxime sunt digni, minime sunt locupletes. Accidit autem idipsum non sine rati , fieri enim non potest ut is pecunias habeat: qui non adhibet diligentiam ut habeat ipsas. quemadmodu& caeteris in rebus fieri solet. attam e non dabit quibus non oporter,ne qu do non oportet.& de caeteris talibus simili modo. no enim ageret liberalitastiis ipsius lege.& consumptis ad haec ipsa fortunis: ad ea quae oportet,& cum oportet sumptus facere,dare non posset.Etenim is est ut paulo antea dixismus)liberalis qui pro facultatibus erogat:& in abus oportet. aut uero muperat: prodigus est. Quocirca tyrannos prodigos non dicimus: no enim facile vidctur esse: dando,ac erogando tantam reru quas habent copia exuperare.
Cum igitur liberalitas mediocritas sit circa dandas,capiedas pecunias:lissae 3 7 ratis dabit in quibus oportet, Sc quod oportet, tam in paruis quam etiam in
magnis,atque cum uoluptate.&accipiet unde oportet,& quod oportet.nam cum uirtus circa utruque sit mediocritas: utrunque faciet ut oportet.sequitur enim dationem bonam:talis accaeptio.ea uero quae non est talis:c5traria est.
Eae igitur quae sequuntur: fiunt in eodem simul . contrariae uero non fiunt. Et ceu L
135쪽
ET HI CORVMiniod si praeter id quod oportet Sc bene sese habet, coluerit ipsum pecunias
erogare: dolebit sane.moderate tamen,& ut oportet. ad uirtutem enim perti Dei: ut pro quibus oportet, ut oportet uoluptas fiat,ac dolor. Est etiam in
rebus pecuniariis lenis socius ipse uir liberalis. Potest enim iniuria pati: quandoquidem pecunias non multisaest . magis* moleste sere: si quid cum oporditeret non erogauerit,li dolet si quid cu no oporteret,erogauefit. Simonidis sententia non probat. Prodigus aut&inhisipsis delinquit.nec enim Iartatur 'nec doler pro quibus oportet,& ut oportet.atip hoc magis patebit per ea qus μ' deinceps dicemus. Diximus aut exuperationem quidem esse prodigalitatem. desechum aut illiberalitatem,& in his duobus: in datione at accaeptione. &sumptum. n. in datione ponimus. prodigalitas igitur in dando quidem:& no in capiendo exuperat,in capiedo autem deficit.at illiberalitas,ac auaricia: de. ficit quidem in dando exuperat autem in capiendo,in paruis tamen. Prodigalitatis igitur illa duo no nimium simul persistiti. Non est enim facile,nulla ex Parte capientem: cunistis Iargiri.esto nanque deficiunt patrimonia priuatoruhominum erogantium: qui quidem &prodigi esse uidentur. Atque talis non paulo melior uidebitur esse illiberali. Et ab aetate enim & ab egestate facile curari: SI ad mediocritatem accedere potest. Nam habet ea quae fiant hominis liberalis .dat. n.& non accipit: quanquam neutrum facit ut oportet,ac re ste.
si ad hoc assuescat,uel aliquo alio modo mutetur: euadit uticu liberalis. El.n. Esdabit quibus oportet: SC capiet unde oportet. Quapropter-uidet'r no esse moribus prauus. non est . n.improbi,nec in generosi tam in dando u in no Gopiendo exuperare: stolidi tamen .qui uero hoc modo est prodigus: inulto meolior uidetur es. illiberaliatm auaro. Cum ob ea quae didia sunt: tum etia quia
prodigus quidem compluribus prodest.illiberalis autem nemini: ne sibi qui .dem ipsi. Sed plerim prodigoru ut dictum est c accipiunt unde non opor tet:&sunt hoc ipso illiberales: ad capiendu autem proni fiunt: quia cupiunt
quidem erogare.hoc aut facile nequeunt sacere: cum cito facultates ipsis desso ciui.itacpex alienis dare coguntur.& simul quia nulla est eis honestiitis cura: sine ullo discrimine,&undi capiunt. darenaque percupiunt. quona autem modo aut unde: nullum est apud ipsos discrimen. uapropter nec dationes ipsorum sunt liberales.non.n.sunt honestae: nec honestatis gratia,nec ut oportet efficiuntur. Sed interdum quos oportet esse pauperes,eos diuites faciut. δίiis quidem qui moderati sunt moribus: nihil danadulatoribus autem multa: aut quampiam aliam asserentibus uoluptatem.Qua ob rem Sc plerim ipsoru intemperantes sunt. nam cum facile erogent: proni sunt & ad sumptus in flagitiis taciedos .atque quia non ad honestatem uiuunt: ad uoluptates declingi. Prodigus igitur si nullam prorsus habeat emendationem,ad haec transgrediotur. ra uero diligetia adhibita: ad medium & id quod oportet tande deo uenerit. At illiberalitas ac auaritia: incurabilis est .Etenim Sc senedi us & imo hecillitas omnis rauaros uidetur essicere. Est y hominibus insita magis quam prodigalitas. plerim nam cupidi sint magis pecuniarum: quam ad dandum procliues.Exteditur praeterea longe:& plures species subiticompIures enim
136쪽
esse uidentur illiberalitatis ae auaritiae modi. Nam cum In duobus hisce cono sistat in desectione Inquam dandi,& exuperatione accipiendi: non omnibus inest tota, sed interdum seiungitur.& quidam in capiendo exuperant: quida in dando deficiunt. Qui nanque talibus appellationibus nuncupantur parci,
tenaces aridi:omnes in dando deficiunt,aliena uero non appetunt,neque acocipere uolunt. idam enim in dando deficiunt: propter modestiam quan
dam, turpium rerum cautionem,uidentur enim nonnulli uel sestem alui ob rem sua conseruare: ne compellerentur aliquando turpe aIiquid agere. Ex his
est & ipse cumini sector.& quiuis talis: qui quidem ab exuperatione non dandi cuiqua,nomen habuit tale. Quidam uero ob metum abstinent alienis. quippe cum non facile sit ipses aliena:& non alios,res ipsorum accipere . itam nec accipere ipsis,nec dare placet. uidam autem in capiendo exuperant: undi μ& quiduis capientes. uales sunt ii qui operationes illiberales exercent.ut lenones,& omnes tales,& seeneratores,& qui dant parua pro magnis . hi nam
omnes: unde non oportet & quantum non Oportet accipiunt.c5mune autem
ipsis omnibus esse uidetur turpis comparatio lucri.uniuersi gratia lucri.& huiusce quide praui probra sustinent.Eos enim qui grandia unde no oportet,& quae non oportet accipiu ut tyrannos ciuitates expugnates & templa expoliantes : no illiberales,sed perniciosos,sed impios sed iniustos potius ap. pellamus. Aleatores tame dc ibres atm latrones: illiberales sunt. Turpi enim uersantur in lucro.omnia nanque causa quaestus agiit.& sustinent probra. atoque fures quidem capiendi gratia: maxima pericula subeuntialeatores autem ab amicis quibus dare oportet lucrantur. utrim igitur unde non oportet Iucras, o riuolentes accipiendi actus: illiberales sunt. Merito autem illiberalitas liberalitati contraria dicitur. Nam & maius est malum quam prodigalitas:& homines magis hac ipsa peccant,u ea quam diximus prodigalitate. De liberalitate
igitur se uiths ipsi contrariis: haec dicta sufficiant. CO M MEN.
EIN C E PS aut deliberalitate. Hic est quamis liboethicorima: in quo philos,
phus post d strinam soni linis de temperantiae 1 rosequitur in claclarandis reliquis omitibus moralibus: in Na iustitia: quam differt in.V.librum ut patebit. di nigitur in Isto de liberalitat nagii identia, magnanimitate, cla vi te innominata circa honores, de mansuetudine , de amicitia quae non est affectus nec amicitia pro me dicta de intute, de comitate: ultimo de verecundia quae est affectus laudabilis non tamen xutus. Qitur aute hic liber In. V.tractatus.in primo tractatu declarat virtutes circa pecunias, quae sunt duae,scili in liberalitas 5c magnificentia.in secundo tractatu declarat virtutes citra honores, quae inam sunt duae, scilim magnanimitas,& virtus innominata, & he quatuor dicuntur versari circa ea quae stimantur bona externa.in temo tractatu declarat tutem circa ea quae existimatur mala extem quae est mansuetudo.in quarto declarat virtutes circa iram munem couersationem, beactus humanos,quae sunt tres. amicitia, veritas, miraxm quinto Sint de verecundiaequi est assectus laudabilis,non tamen virtus.numerus autem sufficiens virtutum sumiturex suis obiectis diuersis,&diuersis modis versandicum talia obiecta ut etiam antea diximus primus tractatus diuiditur in duo capitula.in primo docri de liberalitate. in secundo de magnificentia. imum capitulum
cliuiditur in quatuor partes, quae suis locis patebunt. in prima igitur parte dicit philosophus quod deinceps,lcilitat post sortitudinem,& temperantiam deliberalitare dicamus ea enim videtur sequi in ordine, luia sicut ills moderatur affectus ut irascibile,& impiscemis voluptatu, sic ista affecti immiss,idest pulitatem circa pecunias.merito igitur post ili colla,catur. iam uando ordine
137쪽
situm philosephus impit amne materiam circa quam insanir liboalitas,&probat mela, qua libre virtus mediocritas Me videtur circa eam marem 5c obicin circa q cu bene la habri laudatur at liberalitas laudatur tabene se habet circa pecunias, ergo ipsa est mediocritas circa pecunias rati5 circa suam materiam, & non circa res besticas,aut circa ea quae aflarunt voluptates,& decia tat philosephus quid intelligit per pecunias,scilicet non solum nummos,sed omnia etiamque etio,& nummis aestimari, & mensurari possunt. notandum quod obiectum siue materia cuiuslibet
virtutis est duplex, propinquum &remotum. nam sortitudo versatur circa timores, & fiducias tamquam citra materiam propinquam:zirca pericula bellica,& mortem tanquam circa remotum. Ideinde temperantia cuius materiapropinqua sunt voluptates, piditate 5 huiusm diuemota vor sunt illa quae afferunt cupiditates,&efficiunt voluptatem vicibus:potus&rra veno .liberalis ratis est etiam duplex materia Popinqua est cupiditas pecuniariam: remota vera sunt ipsippecunia & hoc dicitur quia virtutes non istum circa actus versari videtur,sed etiam circa adictus quos inoderanturiri est liberalitas quae moderatur cupiditatem pecuniarum, & versaturmam circa pecus mas dandas vel accipiendas,sed magis circa dandas.hie autem philosephus vidctur loqui de materia remota. EST autem & ei rea pecunias. Declarat philosophus ean&m etiam materia esse pro/ Tdigalitatis&auaritiae.medium&extrema versanrur circa eadem materiam,at liberalitasq est modiu versatur circa pecunias,emo prodigalitas,& auaritia quae sunt eius extrema,& cxtera.post his philosophus tant in genere auaritiam,& p igalitatem,quia inserius particularita declarabit,in:
de prodigalitate dicit Φ intcrdum homines eam confundunt,&non distini, accipiunt appestates aliquando inconcinentes prodigos ut patet in textu. REB Us aure. Haec est secunda pars huius si primae in qua philosophus docet de actibus liberalitatis,& vitioni oppositatu plures amnendo condusiones Meti selitentias: dicit igitur in primis, quod cuniis possumus bene, N: male uri .l.abuti, quod pisatur hoc pacto, nis utilibus bene,& male utimur ad aliquem finem consequendum. pccuniae sunt vel dicuntur bona utilia: ergo petantis bene vel male in possumus ad aliquem finem consequiaum maior clara: minor quoqueper phidos um,qui antea dixit in primo. utiles enim sunt&alimus gratia. ET diuitiis igitur. Declararptis bat* liberalis opite utiturdiuiti js,& pecuniM qui habet aliquam Hreutem bene utitur illis rebuscirca quas versatur talis virtus,sed si ratis habet virtvia quae versatur circa pecunias,ergo bene utetur pecuniis. AT qui sumptus.&Ap ssere aliam conclusionem phili sophus. qudd Mus pecuniariim est ipsa erogatio, quisitio vero Gin usus, possessio ut est manifestiam. λύο circa iri. Affert aliam conclusion .squta liboralis viri magis est dare ubi oportet q capere unde oportet, di hoc rebar pluribus medijs,&quia magis peninet ad vinulem acta req suscipere,& honeste agere cluam no agere turpiter, & item quia operationem dandi,& graria sequitur,di laus,& non accipiendi .Item vinus versatur circa dis inliuvit difficilius est dare quam accipere,ergo magis 'prium virtutis, est liberalitas,& ite hoc percipi potest re eommuni hominum momqui proprie laudat eos de virtute liberalitatis qui dant, di non eos proprie qui accipiunt x fide oportet laudant ut liberales:& item hoc idem deprehendi potest quia litκrales vehementer amantur, Ac hoc est,sa conserunt bentacia,& dant,& empant,&pr sunt hominibus,& hoc consistit in dando non autem in accipiendo.quare liberalis magis est date quam accipere. OMNES aut amas. Haec est secuta pars huius capituli, in qua post ij dcelara diuit materia liberalitatis,&operationescius,&ritioni oppositorum, quoquo modo nunc affert conditiones q requiruntur ad liberalitatem δε proprietates quasda quae ei competunt adduce do plures sententias,& cociusio s.declarat igitur in primis coditiones quae requiruntur ad praecipuit actu li beralitatu hoc pacto.omnis operatio m virtute fit Topore &qn omni & gratia honestatis': ut tecta ratio dictat,at dario&actus liberalis est operatio per virtutes 3estudiosa ergo fieri disci ut
oportet,& qn oportit,& seruaris alijs ci resistiti ijs,quq actum rectito studiosum sequuntur,& Abit. Mere secundam conclusione plis omnis actus studiosus est iocundus:sed actus dandi fecitdii liberalitatem est studiosius ergo di ioc indus,addidit plis vel sine dolore, quia alique sunt operati svirtutis, quae non fiunt sine dolore ut in sortitudine idimus, habent tamen iocunditatem respectis finis. ΑΤ is qui dati l in parte plis asseri nonnullas conclusionesnc uas, quae oriuntur ex adieris,quas adducit ut manifestius Cognoscatur liberalis,&cius officia dicit igitur quM is qui dat quata non omne & non honestatis gratia,& similes omittit circunstantias,quae necessario rein runtur ad Mectum actum virtutismon est appellandus liberalis. ET Itidemis. Affert aliam conciusionem negatiuamqvddis qui dando dolet non est appellandus liberalis, cum anteponat pecus niam honestis actionibus,nec ire is qui emit de non oporter,& ire liberalis non facile suscipit bene a. randii quod, sicut fit in naturalibus sic etia fieri videtur in virtutibus quam ad hoc pro positii:sed in naturalibus fit ut ea quae sunt maxime activa non sunt sesilia ad suscipiendi im,& ecem quae sunt valde passim minime agere possunt. unde ignis est maxime activus inter reliqua cleme
138쪽
'&m,n sua adsulapiendu: Id emure videtur invi tibiis, de operationibus seeundiun
rebus,& h est conclusio innotauta quod duplex est actus liberalis unus dandi alius a tri. 1, primus est magis prius:s adus V est pratia primi. AT VE cpressura. Affert alia coclusiotie. q, liberalis non igit res suas,& hac affore ridetur,quia supra dixerat quod liberalis non multi iacit pecuinas, bat aut hanc condusione hoc pa .illa quae conserunt ad aestiora pmmas lil talitatis.i.ad actuin dandi non negligitii ratis:sta respmpnς sunt huiusmodi: et n5 iremisi- Ret res proprias it lis. NL v si quibus HS.IAffert alia concius en .squtali alis nodabit sine ulla considerati ,& indisfari cui renti,& hoc necessario videtur assene cum pluribus vobis declaraucrit propnii libariis esse indando,& ut intelligaturquo pacto istiud fieri debemulis dicit quod liberalis no deat lip indifferete di assignat ratione. ut habeat in date possit iis obus dare est congluti & honest quod si linguetur sine villa discrimine quibus mi m haberet sori , sitan postea unde daretii Min quibus honine reficiu collocatur. ATTINET etia. Hae inparare piis affert quasta promici sq comperiit homini liberali:&primo affert tale quod ad ii emspectat excidae in dat .na is qui seipsum non respicit in dando, iis dabit, a detineat& pauci , ra sibi relinquet m scipis,at li ratis cst humi ergo dcc. AT cnim pm saeuitatibus. Affert secuta proprietate ne intelligatur quod ii resistit simplicito,&stiae ulla exceptioetalis qui plura dat&pauciora sibi relinqui ita, et qui plura dat sit magis liberalis,icto dicit quod talis libo litas attindeda est iuxta lacultates. at ex incit oboretii quodda. quod nihil prohibeteu qui pauciora dat, , ola magisti ralcisi ruioresta sint faculae res. MAGIS aut. Aficit tritia pmmiet .siuia illi aliores esse Uetur. liuontra iis rebus quas ipsi non acquisiuinit suo laboresta habuerunt exi . patrimonio &ab alijshmoi,&Hobati datam similitudine genitorum&poctam. Α T vero sare te. Amri quartam proprictate. squod non lacuc fit ilibaalis si diuescii sit facilis ad emadum i di non aut ad capiendum di construandum , t late patet in textu. C U M imir liberalitas. Declara tis pluribus conditionibusaex quibus actus libaaliscosiaut boni alui laudabiles,&allatis pmmi ratibus liberalismunc comparat liberale cum prodigo resumciado nonnulla quae' rat delit rativi mTs e noscatur prodigus ontraria n. linquit Plis iuxta se posita magis dicit in
tur hiberalitas sit mediocritas circa dandas accipiendasq; 'cuimodabit xhioponet,&m oportet,& reliqua 1 llatissimeparet in textu. D A TIO N ε Μ bona. a congrua re ita loquar dacioticini a dissicente: sequitur c rua,5 dccensa apti vhia. pter illam,&ideo si areaeptio esset inde Goportet,&esso turpis non sequeretur datione liberale & honestariIctin.contraria& non fieret simul in eode. liboalis dario,&tu iris acriptio: sed honesta dationcm similis accaptio se lucturishmncsta,&conma,& oscinui compariuntur,&sequuntur & fiunt simul in eodem ridicit plis contraria vero mininicitanitas. n.5 liminutas oculi lion polluntre simul in eode oculo. d sanitas optima viso,quae sequitur exsanitate oculi fient simul in eodem oculo. ciuare dat honina lux est liberalitatis noni iactura Vprionem tur quaerit auaritiae, contraria enim simul erat in
i , eodem,&se inuicemias quiniatur quod est absurdum. NEC Simonidis sentciatiam. Sententia Simonidis suit quod de mus dolare quando sacimus id quod non omitet,non aut debemus dolete si non iacimus id quod oporter. hoc aut non placet liberali. laenim si non dederit ubi oporiri. Di G V s ruit. Paucis verbis dicit phs quod prodigus estis qui delinquit in iis in quibus liti alis recte se haber,ille aut aborat cedendo mediocritatem dando. DIXIMUῶ aut. Haec est tertia pars capituli in qua coparat prodi ' cum aliam d arando primo prodigii simplicite clim de prodigii habentem alia vitia conexa,dicit igitur in primis prodigii esse eum qui excedit in dado, di non capiendo unde oportet,&sub nomine dationis coprenditure ipse sumptus qui redigitur adactum dandi ut paret. IN paruis tamen. Hoc addit ad differentia tyrannorum qui licet acci piant unde non oporta ranam non pmprie dicuntur auari,sed iniusti potius,& cauam homines. E, PRODIGA LlTATIS igitur.IA una conciusione de prodigo. Usta duom videtur nivitum posistere simul. no capere,& nim uim erogare po hoc,quia cito deficit patrimoniti,&lacuit, di tres. ATQ NE talis.PHac in parte incit aliam conclusionem.squ3d prodigus est melior quam auariis quam probatduabus rationibus. prima. Is vitiosus qui Dole satiari potestin melioreo qui cum difficultate sanati itia prodigiis est huiusmodi respectu auari, ergo est mclior quam auaritiem bat autem quod prodigus facile sanari potest propter aetate,& inditariam superii enimitem. Item duobus existentibus vitiosis is Qui ad medium redigi potest facilius est melior eo qui difficilius. at prodigus in huiusmodi ut inedit in textu philosophus ergo est melio 4 auarus.1.minus malus cri
M. sit malus, patet ratio, uia illud quod magis caeso mircum medio lacilius reduc d illud
139쪽
reduci porcshq id quod longius distat prodigalitas autem magis essemininctim medio. dat enim& non accipit,ergo & facilius ad id reduci m n,ignis etiam urid in naturalibus ostedatur,sacilius' ad acrem reduci potest quam ad aquam,quia est inter ignem,&aere symboli dispositio quae non est inter ignem & aquam. V E L aliquo alio modo. per aetatem indoctrinam,ci: similia. Q U A. z PROPTER &videtur. Instri unum obortu siue cordiarium ex supradictis,scilicet quid pro/digus non vadam moribus prauus ex eo quod exciacre in dando novi detur ingenerosi, abiecti,
sed stolidi potius,& intelligendum quod philosophus videtur loqui de prodi simpliciter, & non
de eo qui habet cum prodigalitate alia mina vitia quae Blent comitari prodi Elitatem in homine prodigo,& laco tales stagitiosissimi existimantur ob plura vitia: sed pradigus simpliciter,&t,me
dicitur qui vitium unum quod habet: quodpatrimonium consumat& perdat . unde graece
appellatur quasi scipsum perdens,& patrimonium suum. A T is qui hoc pacto. PAliam rationem ancit qua rebat quod prodigus est Miord auarus,& hoc est,quia in dando videtur p esse multis:auarus vera nemini. S E D pleri p. Hae in parte philosophus docet de prodigo qui ira est si, a
pliciter prodigus,sed mixtus,quia non solum in dando excedansed etiam capit unde non opartum hoc videtur hine auarus. Ita a partim auarus partim redigus erit appellandus: diuersis tame re/ spectibus:auarus enim inquantum capi rodigus inquantum erogat ubi nou oportet,& aliis cir cumstanti js omissis,&plarunt euenit ut sint intemperantes,' alia vitia connexa habeant ut larissime patet intextu philolophi. AT illi talitas ac maritia res quaedam. Hax est quarta pars hii TR
ius rapituli in qua philotimus declarat auaritiam afferendo plures conciesionesci ipsae, & prima est quM avaritia videtur esse quaedam res insanabilis,lc assignat rationes, & quia fit ex senectu sequauis imbecillitate,& item quia videtur magis insita nobiscum pluribus insit auaritiast ipsa νdigalitas.notandu qudd philosophus duabus rationibus ostendit auaritiam esse insanabilem, sed mlanabile bifariam considerari Mediquoddam quM nullo modo sanar tvtest quoddam cum difficultate latrabile, hoc secundo modo intelligit mi sophus,&rationes sus ostendunt difficultate non autem impossibilitatem 'ce enim dicitur, α uom de Uud eos α non solum priuatione ,sed interdum etiam difficultatem significatinotatam etiam qu illa positio videtur esse vera ut cuius causa remoum non potest sit insanabilest esset eausa m semunc autem senonus vel imbecillitas est causa auaritiae per se nec necessario: scit per accidens. si enim tilat causa per se tune necessario oessias & omnes imbecilles essent auarequod est salsum,verum hoc,& si plerumpsit non tamen semper. EXTENDITUR preterea longe. alia est Muso.squddauaritiam, extenditur,&γ etscedendo accrescit. COMPLURES enim. Hac in parte ostendit quord mulis sunt species auari estiae,& multi modi deficit enim in dando,& excedit in capi edo multis modis ut latissime patet in in :m,illi boalcxi .sordidos. MERITO autem. Concludit philosephus comparado extrema eum medio,& otandit quid auaritia magis opponitur liberalitata.nam illud vitiu quod maius est maia magis opponitur inituri,& item illia in quo homines m is pecciit, sed auaritia est huiusmodi tospinu prodigalitatis,et magis opponitur virtuti,di medio.i.ipsi liberalitati.
De magnificentia,& eius extremis.
Onsequens autem esse uidetur & de magnisicentia pertra stare. V idetur enim & ipsa uirtus quaedam circa pectinias esse,non tame seolia extendit ut liberalitas ad omnes pecuniarios actus: sed ad sumo otiis tantum. Atm in his insis liberalitatem exuperat magnitudi ne . Nam ut ip*m nomen subsignificat,decens sit per ipsam in magnitudine sumptus. Magnitudo autem est ad aliquid. No enim idem sumptus triremis,& spectaculorum praesectum decet.deces igitur est & ad ipsum: SC in quo,&circa ' fit. Qui uero paruis in rebus, aut mediocribus pro dignitate sumptus , isacit Qqualis est ille qui dicit. Atque ego tape dedi peregre uenietibus ultro non dicitur magnificus: sed is qui in magnis. Nam magnificus quidem liberalis est: at liberalis non continuo magni Rcus est.Talis autem habitus desectio ,
quidem: circa decorupusillitas nucupatur.exuperatio uero sordiditas,&ciroca decorum ruditas appellatur:& quot sunt tales,non circa quae oportet exurperantes magnitudine: sed in quibus non oportet & queadmodum no opora
140쪽
tet citiaerentes sibi splendorem: de quibus posteriusdstemus. Magnificus au' ' tem scienti similis est. Nam decorum ipsum conreptari potest:&magnos continneiacere sumptus. Ut enim in principio diximus: habitus operationibus, 34 & iis quorum est,definitur. Sumptus igitur magnifici,magni sunt& decetest
talia autem & opera sunt.sic enim magnus erit simplus,& deces ad opus. Ve, , sumptu quidem opus,opere uero dignus sit silmptus,uel etiam exuperet. At qui magnificus: honestatis causa tales faciet sumptus. hoc enim omnibus est . . commune uirtutibus.Et etiam cum uoluptate, & sine parsi monia erogando. γ exacta nanque ratio ad pusillitatem nimirum attinet. Atque potius quonam
pacto pulcherrimum,maxime* decens fuerit ipsum opus cosderabit, quam quanti constiterit:& quonam modo consectum,qua per minimos fuerit sum, a pius. Necesse est igitur ipsum magnificum liberalem etiam esse.Etenim libe, ratis: sumptus faciet quos oportet,& ut oportet.in his aute est magnu ipsum magnifici,ut magnitudo circa haec liberalitatis. Et ab aequali sumptu magnis si centius faciet opus. Non enim eadem est uirtus rei quae possidetur 5c operis. r etenim illa quide est ea quae quam plurimo pretio digna est,& pretiosissima:
ut aurum. opus autem quod magnum est atque pulcnrum. talis enim operis
aspectus est admirabilis. at quod est magni Mum:est admirabile atque uirtus: operis est magnificentia in magnitudine. Sunt autem impensae quas diximus ipsa honorabilia: ut ea quς deorum,heroum p causa fiunt.dedicatioes inquar& extructiones ac sacrificia,& circa omne diuintim. Et ea quae ad rempubIiscam liberaliter fiunt: ut si aliquo in loco ludos spledide facere oportere putat, aut prssecturas subire nauium,aut etiam epulum publicum exhibere.atque in
' uniuersis ut diximus ad asentem habetur respectus quisnam sit:& quas
habeat facultates.digna enim nisesse oportet,& non solum opus: uerum Scipiam facientem decere. QIocirca pauper non erit magnificus: quippe cum ei non sint ea e quibus multos decore faciat sumptus. inii uero aggreditur Doruus est,nam praeter dignitatem facit & id quod .oportet. id uero quod recte sese habet a uirtute emergit. Decent autem & eos quibus talia antecedunt aut per seipsos aut per maiores,aut per eos ad quos ipsi se reserunt, propinquitastis aliqua ratione.& nobiles etiam,& gloriosos:"quot sunt huiuscemodi. Haec enim uniuersa amplitudinem habent&dignitatem. maxime igitur talis est ipse magni us:& in talibus impensis uersatur ipsa magnificetia, quis admodum diximus.& maximae enim,& honorabilissimae sunt. Priuatariam
autem eae pertinent ad magnificum quae semel fiunt: ut nuptis,& si quid Miud tale. Et si circa aliquid tota ciuitas aut qui sunt in dignitatibus studeant:& cieeta hospitum susceptiones,& missiones, dc munera.non enim ad seipsum: sed ad publica sumptus facere magnificus solet. ipsa aute munera simile quid hao' bent iis quae diis dedicantur. Ad magnificum etiam pertinet & domum a se extructam ut diuitias ecenter habere.Est enim quoddam & haec ornamendi . tum.& item in 'as magis operibus sumptus sacere : quae diuturno tepore perssistere possunt. hscenim sunt maxime pulchra. Atm in singulis decorii ipsum ' Τ seruare. Non enim eadem d is,& hominibus,& ad templum, at sepulchru