장음표시 사용
151쪽
nis aliquibus: quihus ridet resedi PuMratio vera est &causa, quia seipsum ignorat,&quia sorte aliquis putam putillani intina esse studiam cu se inrorare remouet hoc phili sophus, de dicit quod tales hinninoe non sunt milli,sed potius acuti ut nonulli textus preci habent,ves potius segnes ut alij torus dicunt.quicquid sit, philosophus Halteos no esse ob hoc lados stolidos,sed potius
quod se ignoram in eo, quia non putat se dignos aliqua re praedara postea asscit effectum quod ta/lis opinio lacit ipsos deteriores quam essent,& in hoc sunt inseriores lentis, & fluentibus opinione sua sta ob talem opinione abstincteria a rebus 'ciaris. AT lenta. Deciarat astud extremit,&di 74cit quod isti lenti siue mollexi.qui facile compelluntur in sermone aliovi ves opinione sua ad existimandum se maximis dignoscite cum sint: isti inquam tales sunt stolidi,&s ses ignorat,quod vititur esse commune cum pusillanimo,tamen diuersus est modus se ignorandi,quia illi non se di, gnos cimsent quibus sannim vero dignoscesent ciuibus risi sunt:& illi stolidi,illi vem minime sunt. M A G N I Τ v DINI aut animi. hinc in parte philosophus consuetudine sua comparat ista exue γ έma inter se respectu medii & dicit quM pubillanimitas magis opponitur magnanimitati et lentit, do,&hoepres arduabus rationibus primo, quia pusillanimitas frequentius fit 5: magis: secundo quia videtur esse deterius malum,&hoc respectu ipsius medij, N: quia ille mollis,& fluens in more per experientiam videtur citius corrigi,quia aggreditur aliquid arandum circa honores,disi eo non potiruncadit ab sua opinione, vi si potiatur intelligit se non satisfaccre illius dignitati ut opinis,
turidubitationes nonnulle ex supradictis oriri videntur. primo dubitatur utrum ma animitas sit virtus,& p at quω nou,nam humilitas est Virtus ut asscrit veritas nostiae flaci, sed magnanimiistas videtur esse opposita humilitari,ergo non erit virium. Item cuiuscunq; virtutis opus, & materia videtur esse iii eo cuius est virtus,at honos, qui est materia magnanimitaris est inhonorante ut ait philosophus in primo, creto non est in eo cuius est Virtus: quare non erat ortus. Ad haec dicendii 5e
primo quod verum est illum habitu qui aduersatur virtuti non se virtutem, sed minor negatur in magnanimitas repugna humilitati quae proprie est virtus,& dicitur quod est conreptor ad hoe respondae possunius quod non contemnit studiosos virus,5 irtutibus p datos,sed eos,qua vim tutibus vacui sunt ob res externas putaob genus ves diuitias in ob aliquam mygna pros ratem
laudantur. Ad secundam rationem dicendii quω propinque,& immcdiate magnanimitas versatur circa cupiditatem limotu, ius ipsa est in cratio,& est in potinate habentis secutidario,& rem te circa honores,qui sunt in honorantibus disic paret solutio.dubitatur scredo,quia ma nimbras non videtur virtus distincta a Ctteris virtutibus,mbatur.missa virtus clini insta operatur operurionibus aliam virium,at magnanimitas est huiusmodi, ergo &caetera,minord - tam,quia magnanimus operatur magna,&summa secundum Vnam tum Virtutem. Ite magis Ae minus nolaciunt differres clarergo ma animitas quando differiet a reliquis virtutibus nodifferret ab illa 4rtute innominata quae est etiam circa honores per hoc,quia magnanimitas circa magna,haec circa mediocres vel paruos honores M.qtiare aut non differt ab alijs virtutibus aut si differti citreris, saltem non dissat ab innominata virtute liae est circa honores. Ad havdiccnGA ad primam ra/tione quω magnanimitas est virtus distincta, & liccto rare operationibus aliet in x irtutum : tamen versaturear a magnitudinem cuius pini tis producendo operationes in summo gradu protcrea habet alias materias circa quas versatur ipsa, re non aliae,mnominatam excipimus de qua di/ mus postea.habet igitur materiam pmpinquam cupiditatem honoris: habet etiam remotu ipsos honores,circa quae duo versatur ipsa,& nullae alix p ter virtutem innominatam a qua etiam est distincta alia ratione & ideo respondemus, ad secundam argum Lationem qua dicitur quω m, animitas,in virtus innominata,non differunt cum ambae sint circa eandem materiam,idest circa honores,& non disserunt per ma A minus,& magnum, di paruumdicendum quod hoc in loco magnum,' paruum nestur sacere diuessitatem spectri,qui amamus honos differt solii m pnitudine a paruo vel mediocri honore,sedeciam facilitate& difficultate. nam qui circa parua veracitur facilius operatur,quam qui circa magna lux est dignus m is honoribus,quia cum difficultate venit ad summum flectiois. xl dicere etiam possum quod diuerso modo versantur ut ii perius diistum est de magnis iacia,& liberalirare.
De modestia,eius extronis. Cap.I III.
Idetur autem circa honores ut antea diximus c alia quaeda esse uirtus,quae quidem perinde sese habere uIdetur ad animi magnitiidinem inique sese habet ad magnificentiam liberalitas. hae nanque uirtutes ambae a magni tudine quidem discedui.circa uero medior
152쪽
cria,parua : nos ut oportet disponunt. Atque ut in capiendis,dandis* pecuniis mediocritas est,& exuperatio,&dese 'io: sic δύ in honorum appetitione sit,ut magis quam oportet & minus,&unde oportet,& ut oportet,appetantur honores .reprehendimus enim ambitiosem hominem: atque honoris apν petitione uacantem illum : quia plus quam oportet,& unde no oportet honostrem appetit. huc: quia ne ob res quidem honestas honoribus assici uult. intero' dum autem illum tanquam uirilem,& rei cupidum pulchre interdum huc tast quam moderatum,modestum laudamus: quemadmodii & antea diximus. Constat autem cum pluribus modis quispiam alicuius cupidus rei dicatur: no
ad idem nos semper ambitiosum ipsum referre. sed cu laudamus: ad plero , quia magis quam plerior honores cupit cum reprehcdimus: ad id quod opor
di , ret,quia magis quam oportet honores asse stat.Cum autem nomine mediocritas careat: contendere de ipsa tanu regione uacua,uidentur extrema. In quiobus uero exuper to est,& defeetio: in ijs est&medium .at honores & magis quam oportet asse stantur,& minus.ergo fit ut asse stentur,&ut oportet. Laudatur igitur hic habitus quo ut oportet assectantur honores : cum sit mediocritas circa honorem nomine carens. Atque ad ambitionem quidem uacuitas appetitionis honoris: ad uacuitatem autem appetitionis honoris, ambitio. adro utruo autem utrunq; quodam modo esse uidetur,quod quidem & in caeteris uidetur esse uimitibus. Extremi autem hic opponi uidentur: quia medio nuto
T IDETVR autem&ctica honores. Hoc est secundum rapitulum huius tractariis:in qu
declarat secunda virtutem circa honores paruos in medioeres q caret nomine,& tamen est mediocritas fi hahidiis quida medius inter duo extremaequorum alterum dicitur ambitio atremm Veragraece. ασι ammia quasi vacuitas appetitus honoris.diuiditur hoc capitulum intres partes in prima proponit intentionem sua.in secunda eam declarar.in totia determinat de virtute dicta,& variis oppositis.dicit istitur in prima pane quω sicut suntduae virtutes circa bona extem scilicet circa pecunias Ili cralitas 5c manaificentia:ita circa aliari dicuntur eria externa bona,debent esse duς, stilicet circa honores mas animitas & innominata virtus:quae sic se habebit ad magnaminitatem sicut liberalitas ad maenaticentissim scut mas ificentia versatur circa ma s sumptus:liberal circa parvos vel mediocres, ita magnanimitas circa mamos honores, Ne innominata virtus circa paritos mediocres.squis aure quaereretcum philosophus posuit antedoctrinam deliberalitare postea de magnificentia cur non fecit idem in istis duabus vi mitibus: hanc puto assimare pinu mus ratione:magnanimitas habet maiore consormitatem eum magnificentia licet sit diuersiis specierum quam innominata virtus . cum ino philosophus docuisset de magnificentia congrusi filii ut recentissime loqiseretur de magnanimitate petius ude innominata virtute,quae maiorem habet dissimilitudinem sic enim facere interdum missumit philosophus vires magis haereat menti,¬itia clarior reddatur asso ad nos. de in m mentis eum fecisset in quacitate mentionem cla par uo & m o: lito videbatur pertinere ad Mationem , statim post quantitatem posuit praedicamenia tum attonis, disi qualitas esset prior ex partem. AT a V E is in capiendis. Haecin secunda pars capituli in Nadcriarat sua proposita interio sicut fit in capi Edisiadis pecunijs. scin ho/mribus,atrii pecunias sunt dua mediocritates et patuitae circa honores esse debet tenet ratio ob sufficientem umilitudinem materie. sicut pecunie sunt bona extemarita honores.secudo pro har eandem sententi5 exemuni opinione hominum: qui circa mediocres vel paruos honores reprehcndumextremae o debet esse etia mediocritas. incnduntenim nimis ambitiosos,&eos coqui nimium resumunt mediocres honores in paruos tergo erit aliquis medius habitus laudabilis circa mediocres honores ves paritos. verum cum medium innominatu sit, A eupidusappellet di ucisis respectibus: interdum laudamus & vini peramuscitrema primum ambitiosum laudat homi i
153쪽
nes, intcidum si comparetur cum remita, vituperant,si comparetur cum eo quod oportet,&cu medio.Item remissum laudant comparatum cum ambitioso: vitumat comparatum in eo quod oportat,& quod recta ratio dictat,& cum mcdio. cupidus enim multasaria dicitur,quia respectu eius copulum dicimus: qui minime cupit,sc sic etiam cupita dicimus respectu eius qui cupit quatu oportat quare laudamus interdum eum cupidit: quia magis appeti diu vulgus,levilas homines Ue vit mramus uia magis affectatqoportet,&rcina dictat ratio, quare cum respective dicatur cupidus diuinis resectibus,nunc laudamus,nunc intuperamus laud us cureserimus eum ad vulgus, ερ dicimus esse magis cupidum q vulgus: vituperamus cum dicimus eum esse magis cupita, q opor ret,&sic dic sellant homines. ex quodcmeneditur qu sicut sunt citrema vitupenada circa haec: 'sic etiam in aliquod medium laudabile, quod caret nomine. CV M autem nomine. Haec es πυ γ stia pars huius carituti,in qua philosophus dcterminat de medio, nimis circa mediocres in muos honores,& dicit quod ista mediocritas vacat nomine: quia vini nux extremum videtur velle libivria dicare misum vicissim,& occupare quasi vacuam poli cssionem. verum est prosecto anter harumcdiocritas quaedam proatur. ubiculam sunt extrema.I. occillas, di desectus ibi est etiam medium. sed circa appetitu in paruis, aut mediocribus honoribus sunt extrema ut iam antea patuit: cigo de medium ne ario incrat.patri ratio: quia extrema sunt Matim ad medium,& ubi nux in vim re latiuorum necesse est alterum esse.sunt enim simul vet inquit philosophus in pratalicamentis , &po sita seponunt & ronmatura mundi v TR UMQVE quodamodo. a Quia nunc cum alio e go cum altero vidctur haboe limilitudinem:verum non est inrelligendum viral,& Ut .squM modium esset quoddam tertium mi istans ex unisu ves virorum. particeps sicut rubeso est particeps albedinis,& ni redinis. nam medium tale, quod est virtus nullo pacto dicitur poparticipatio In tremorum,sed ponegationemnitus. dubitaret quispiam cur phili sophus circa honores,& pecunias duplices ponat virtutes, circa voluptatesvero xmaim& si mihin circa alios affectus talas.dicem dum ad hoc quo circa tales affectus non est nisi una di cultas veluti m crari cupiditatem volvi matum,Verum circa cupiditatem pecuniam ves honorum,di circa ipsas pecuniasino honores sunt duo difficiliaevnum circa mWna: altem circa parma vel mediocria , .at siquis dicaci etiam sunt duo difficillima circa voluptates.s & circa magnas unum,alterum circa paruas,dicendu γω qui notem rabit magnas tempcrabit etiam paruas mediocres, sed circa honores, de pecunias non ita mire adaur,quod quicunm bene se gerit circa magna: ne etiam se habeat circa parua: sed sunt duo difficillima: merito dus erut virtutes bc duplices circa talia.dubinatur etia,quia plis dixit quo honores sunt maxima rerum extemam,hinc aut apocilat eos medioms vri paruos,& non superlatitie ut in eo loco,in ta quod philosophus diccbat honore se maxima quma cum eos coparabat ad eue a d. mi generis uri sperici puta ad potentia ves pecuniamluorsi bonorum extemorsi ho/nores dixit Me maxima,hic aut comparat honores cum honoribus inici se, & ccitu est quord hi gradus,& sunt maximi,& mediocres,di parui ves minimi: quare comparari cum illis dicuntur maxim x inparati intre se dicuntur magni: mcdmoes in parua,&sic patri dubitationis solutio.
De mansuetudine,eius* extremis. C .RAnsuetudo autem est quidem mediocritas circa iram. At cum mes 3 τι dium & extrema sere nomine careant: ad medium quidem malaestriadinem ipsam adducimus, declinantem ad desed ionem, vacante nomine. Exuperatio uero,quaedam iracudia dici potest.etenim aso
fectus quidem est ira.ea uero quae ipsumessiciunt: multa sunt,&diuersa. Is igitur qui pro quibus,& quibus oportet,& ut oportet,& cum oportet, quanto in tempore oportet irascitur: laudatur.est hic mansuetus: si quidem lauda
tur ipsa mansuetudo. Mansuetus enim ac mitis: perturbatione uacare,& non
ab afleetii duci: sed pro his, & tanto in tempore irasci solet perinde atque rast
rio iubet. Peccare autem circa desecthionem magis uidetur. no est enim uindex ipse mansuetus,sed potius clemens:&ad ueniam dandam propensior. Desest ictio autem,sive sit quaedam irae vacuitas siue aliquid aliud: vituperatur. Qui nanque non irascuntur pro quibus oportet,& ut oportet,& cum oportet, Scquibus oportet: salvi esse uidenturinam neque sentire,neque dolere uidentur.
154쪽
Atm qui non irascitur: noui detur esse apriis ad ulaiscendum .perferre autem - ' contumelias,& suos negligere: seruile est sane.Exuperatio uero per omniadem sit. Nam fit & in quibus non oportet,& Pro quibus non oportet. & magis S uelocius,& maiore in tempore quam oportet. non tamen uniuersia eidei sunt: quippe cum esse non possit. malu enim S seipsum perdit, S si integrusit: intolerabile fit. Iracundi igitur cito quidem irascuntur,& quibus no oportet,& pro quibus non oportet, S magis quam oportet. at cito desistunt.quod quidem Sc optimum habent. hoc autem ideo fit: quia non detinent ira : sed reddunt quo padio Sc manifesti sunt,ob celeritatem .deinde cessant. Exuperatioe autem sunt celeres: SI ad quiduis,& pro quovis iracundi,qui summae sinat bis3 F lis .unde S summae bilis homines appellantur. Amari autem cum dissicultate placantur: S longo tempore sunt sub ira detinent enim ipsam. sed ubi reddis
derint: cessant. ultio nano ponit irae modum,Pro dolore uoluptate efficiens.
Hi hoc non fiat habent ipsum pondus. etenim quia non est manifestum ne mo persuadet ipsis,ut in se autem cococtio fiat irae: tempore opus est. Sunt aua ς tem tales homines Sc sibii psis Zc amicissimis permolesti. in sensos autem eos dicimus: qui pro quibus non oportet, magis quam oportet, & longiores tempore irascuntur,sinet ultione uel poena,non reconciliantur. Mansuetudioni autem magis exupcrationem opponimus.Fit enim magis : quippe cum hu=3 3 manius sit punire.& ipsi insensi: dissiciliores sunt ad uitam simul agedam. At enim quod antea didium cst,5 ex ijs quae dicuntur emergit on est facile determinare: quonam modo, S quibus,& pro quibus,& quanto tempore irascendum sit,S quo usque iratus, recte faciat quis aut peccet. Qui nan in paorum transgreditur: non reprehenditur,siue ad exuperatione siue ad descistio nem se flectat. Nonnunu enim deficientes: laudamus,mansuetos vocamus. 3 2 dc ipsos infensos tanqua aptos ad dominandu: uiriles dicimus esse. Facile igis tur non est assignare ratione: quantum,& quo modo quispiam egressus uituperandus cst.in singularibus enim ξc sensu:iudiciu est. Illud tamen est mani festum: medium quidem habitu,quo quibus oportet,& pro quibus oportet,& ut oportet irascimur:& simili modo de caeteris,laudabilem esse . Exuperas tiones aute,desessitiones ch: vituperandas. atque si parum distenta medio: leui ter si plus: magis. si nimium uehementer esse carpendas. Constat igitur habi, tum medium consequendu esse, ac amplectendu. sed de habitibus qui sunt circa iram : satis iam diximus.
si 'T ANsVETu Do alites quidem.JHic est totius tractatus huius libri:inquo res decla/J V1 ratis virtutibiis quae sunt circa bona exima: nunc declarat vimite, quae Tati mi videtur
respicere mala externa,haecautest mansuetudo,quae Wrsatur circa ira,continet autem hic tractares unum tanta capitulum,& diuiditur in sex partes q suis locis patebunt.dicit .aut in prunis more suo phs quod mansuetudo est mediocritas circa iram ranu circa materia suam,& cum non habeat vpritim nomen:tributum est et xvum nomen decimans ad des .excessus vero S desectus ei rea eandem sitio materia vc santur. sed excessus diciti iri cundia polait aut diffcrentia inrer iracundia &ira: luia ira significat affectu:iracundia vcto habini o dentem circa talem assectunt,de addit it iras et multae sunt caiisae ex quibus ita fieri xidetur. IS igitur quide qui . H. xc in secunda pars huius capituli in qua direminat de ipsa mediocritare diccndo quodis qui uastatur pro quibus oporter, du
155쪽
ut opericlest laudabilis.vult enim vacare animi perturbatione,irasci tamen pro quibus oporter, &cum alijs circunshintiis soluendo ratione recta,&talis dicitur mansuetiis. DEFECT Io aure. I 8 3 Haec est rema pars capituli in qua declarat dc 'si malacrudinis dicendo quM siue sit vacuitas iis siue aliquid aliud cum sit extremum vituperatur,& hoc ostendit, quia talis videtur esse stolidus qui λdam,& uisor satus,quia nulla vi comouctur,re videtur esse similis,&hm5i Vt patet in textu, na indeclinat a medio intitur esse vituperadus. Ex VPERATIO vero. H est quarta p. ars huius 8 capituli in qua declarat altem eximium.i. excessum circa iram:qui appellatur iracundia, sed primo declarat qualis est iste recessus,deinde affert nonnullas spes eiusdem,&dicit quota fieri pol moesillas eas circustatias contrario tamen modo, quia is irascitur qn non oportet,& pro quibus non προπι,&similibus, non tamen simul omnia ista concurrunt in eode nec vim,diciae simulistingere rid rimatum.n.s ipsum destruit,&citia contrariantur etia inter se,&cum est totum atqi inte/grum non potest tollerari,quia videtur corrumperecti a labicctum in quo est. Iracundi i*tur nune pia affert quasta species excessus.i. ipsius iracundiς quae videntur esse tres.sexcandescentia ut ita lo anam ludo & acerbitas. primi igitur iracundi sentaqui e iter moumtur ad iram, ciuia sul Giolera idcturpnxdominari in eis q cu acuta,& subtilis sit propto caliditate sua lacile accenditur, dirimariir,1 sic fit appetitus vindie sequi vero nullo modo irasci videntur stigidi sunt ami humiu quia carere videntur fulua,5 atrabili stililli acuti ext lo excitantur ad iram pro quotani, nde Monam iracundis sortiti sunt, at cito desistunt quod est in cis bonu,non cadat Bl super iracundia vestia,& apostolus irascimini,sed nolite peccare.im rei sim is dicti si habitu habent iracundie in vistio sunt,5 in una spe excessus inusuetudinis:qui est habitus inosus. A UT E M amaricii difficuli 3 state.y Affert secunda spem iracundis,& intelligendii quod hi possunt etia in parte cholerici appoetari:habent.n.bilcm stiluam panicipantem de tholara nigra, di ideo ira perseuerat in eis. talis litimor viscosus est, bo non cito potest resolui&digeri: cum aut omnis digestio sit motus,motus paula tam factus indiget multo re ie,5 ideo multu in illis perdurare videtur ira ex quo moliniim est tale hominumnus,5 sibi&amicis. INFENSOS aut eos. A teitia speciem irmandic,&eorum 8 squi magis etia persevcrant in ira qsecundi,hi choloici csci non possunt sta mesancholim,praedo/minaturin.incis atra bilis quae etia a quibusta mesancitolia dicitur quae cui de frigida est,&siccaec materia grossa,& quia difficillime dissoluitur perdurat diu,& ij differsit a secundis quia amari sa citius placantur, hi aut difficilius,& sunt inissi quibus no πο- &caeterautubitaret fortasse quiseriam cur plures ponit iracundis species,d de cur tres,&non plures aut pauciores, dicendu quta Porin plures primu necessarium videbatur, quia mani sinu est irasrentes vel iracundos non ita ci
modo,& differentis videntur esse,quia et causae sunt diuerss,tres asit , FIa UIulebullime sanguinis circa corq triplex esse videtur,aut subtilis, aut grossa,aut media,secundum
amari se ncli in ordine. M A NS U ETUDINI. hinc est quinta pars capituli in qua comparat
extrematiarer se,& ad ipsum mestu, N: ostendit qudd excessus magis opponitur malacrudini v dAE P&piobat hoc pacto ad x inii quod circa ira smluentius fit,magis opponitur medio, at iracundia est hinoi .i.ipse excreus, o in is opponitu edio. Ite id intium quod pei est, de magis nocet magis opponitur nrtuti,& medio.at excessus est lim& respectu ipsius desectus,ergo excessus magis militur mesio a dcfectus. i. ipsa ira dia magis opponitur malaetudini. A T enim quod & an/ 8 Stea. linc est sexta pars huius capituli in qua remouere vidctur obiectione q fieri possct Ora eum, quia no vidctur se ex ante dictis innitus terminus,quous p debemus praeci,aut versus excessum,nuiversus darem vi attingamus mediii. n5.n. usus est particularito,& mse determinare, io dicit,' id apparet de repetenta est quod antea diximus.sq, non facile possumus assignare dcterminare,o se ita,&proqbus,&quous et sit irascendu et patet intextu. FACILE istitur.yi .in ipsistoditi sit 8sbus particularibus,ri: circustanti js.squis O quantia,& resiqua quae procribit recta ratio veru cum singularia cadant sub sensum non ridentur possedcterminari uniuersali regula,& firma tone es susficit quod medius habitus stirip est laudatas,di si magisci appropinquat minus est reprehcdedus.
De affabilitate,eius* extremis. Cap.UI.
N congresBonibus autem Sc conuima, Sc usu comuni uerborum ac rerum : quidam placidi esse uidentur. Qui quidem pro uoluptas te asserenda: laudant omnia,& nihil aduersantur. putantes haud=quasi sese molestos cuia esse oportere. Quidam cotra: in omnibus
156쪽
aduersantes , que curam ullam habentes si dolore assemat dissiciles,contenotiosi uocantur. Patet igitur hos quidem duos habitus esse uituperados: me dium aut interho laudadum.quo quide quispiam ea quae oportet,ct ut oportet acta piabit,dc similiter aegre seret. uerum ipsi nomen nullum est positum. Persimilis aut est amicitiae.talis est enim is qui medium hunc habet habitum: qualem probum hominem,amicum dicere selemus,sumpta dilecti . Sed dEsert ab amicitia φ est sine assedis,dile stione 3 eorum quibus eum, is congresditur qui hunc habitu habet.non enim amore,uel odio,sed quia talis est ipse: prohat singula ut oportet. na similiter tam ad notos,u ad ignotos: tam ad fas miliares,et ad non similiares idipsum aget,in singulis tame ut conuenit. nons E enim aeque familiarium: S externorum curam habere,neque dolore similiter eos assicere oportet. Vniuersialiter igitur dictum est: ipsum congredi ut oportet. Respiciens autem ad honestatem,utilitate*: coniectabit dolorem non asserre,uel delectare. uidetur enim hic circa uoluptates, dolores eos uersiari: qui in congresso nibus stunt. atque quibus uoluptatibus non est honestii ipsi uel Mert damnu delectare,eas moleste seret,& eIiget doIorem inferre. Et si iacienti desormitatem non paruam altera aut damnu: oppositio uero paruum dolorem,non probabit sed aegre seret. Diuerso autem modo cum iis qui sunt in dignitatibus:&cum priuatis,& cum magis, minus ire notis:-cum aliaruidentidem disterentiarum hominibus congredietur, singulis tribues id quod decet.& per se quidem expetens dele stare:caiiens autem dolore asserre S sestquens ea quae eueniunt si sint maiora honestu in q,8c id quod conducit. Atmuolliptatis gratia magnae, quae eueniet: dolorem amere paruum .isIis est igitur, , ipse medius: sed nomen non habet. Is autem qui delectat: si id agit studes esse iucundus,non ob aliud quicut placidus uocatur. finemolumenti causa sui, ut inde sibi proueniat in pecun as & in iis quae pecun is coparantur utilitas: aduolator. Eu ero qui moleste fert omnia: disseilem contentiosum, quendam diximus esse. Videtur autem extrema inter sese oppositionem suscipere:quia
I Hierit ouartus tractares huius Iibri in quod vimiribus circa aedis mano ri&communem eonu si Tnem hominum: ex quibus oriturIoluptas aut dolor. diuiditurin tria capitula.in primo docet mim, prunum rapitulum diuiditur in tres partes, in prima oste adit cim volu tes, di dolores non omnes, sed squi proueniunt in conuersando excommunione verborum.' umessem o talem di inrema,in secuta 'rat eam, bc etiam quasdam proprietatevin t a stria oppo/n dicit aut in prima incipiendo ab eri 3s,quia medium habet quω inmuntur nimium astantantes placendi missio,quidam
n morosi alip Uicilese omnibus molam,rahis cmmis probat philosophus sicut etia supehanc materia quandam mediocritas,quia bicunni suntex/ria ibidaTena ratum. VER V M ipii nomen. Declarat hae in parte aquae est scinda huius capituli: haiiemesiocritate ex euiusda nominis quo eam appellat simili dine quada amirmpnedga , quia haec non est cum habitus quida talis γε s. dulcis in couersan cocum rem re arationem,&debitu instatius, limitatuesta.quia habretale habitii. NON
157쪽
emmeque. Nam 'gradus plures sint societatis hominii 'in libro Mossiciis Cicero docet. immatam igitur afferiphilosophus ouasta proprietates q tali habitui tribuuntur, quae identur esse quin p.prinia est ludd talis versabitur m omnibus Hopone secunda est quod respiciens ad honestatem,& utilitate niectabit non afferre dolore,aut voluptatem ut videtur cere ememi habitus di declaratde quibus voluptatibus,aut doloribus loquaturitertia pro trietas eu duplex nuc ex parte huius conuolantis,nunc ex parte illius in quo talis coiiuer r& estnmdisquod is conabitur aseti revoluptates,cl nant honest aut non tannosae, aut sibi qui incit aut illi: cui asseruntur,quod si voluptates ills sint alterutri damnosis aut turpes, non asseret illas,stapotius amni illi dolore iugio damnum di turpitudinem,&ecistimans per hoc milius Bretamsibi q ei cum quo ipse eonvcrsatur. quarta proprietas est quia diuerso modo versabitur cv ijs qui sunt in di itatibus constituti , a . priuati. cu notis,aut igitori quinta proprietas est q sumitur napirati voluptatis ad dolor&squcid talis virorut prese desectare,cauebit aut afferre dolore, disequetur&lacteasecundu illa qus
di causa,& non ob altu resperui vel studio lucrandi,primus dicitur assentator: ndus adulator veparet in textu: deficiis vero morulas appellatur,diu magis opponitur medio a tactams.
Cap. VII. Irς eadem sere uersetur&arrogantiae mediocritas: quae quide & 9 4
ipsa nomine caret,atque non inutile fuerit de iis etiam pertra stare. Nam & ea magis quae ad morem pertinent percipiemus: si de sin gulis fuerit pertractatum. Et virtutes etia ipsas mediocritates esse credemus: si id in omnibus fuerit ita sese habere perspectu de iis igitur qui in conuictu ad uoluptatem congrediuntur,at dolorem: iam diximus.sed nue de ueracibus mendacibus similiter,& in uerbis,& in actibus,& in fictione dicamus. Arrogansitam praeclara:&ea quae non insunt,&maiora a insensi s ssingere sibi uidetur. Dimmulator aut contra,negare qus sibi insunt,aut imminuere solet. At medius cum sit talis ut unuquod in quale est ipsum dicat,atque ostendat,tam uita, et uerbis est uera Mea sibi inesse confitendo quae insunt: &neque maiora neque minora. Fit aut ut horum unuquodU quispiam 8c alicu, ' εxus,5 nullius rei causa faciat. at qualis est unusquisep talia tam dicit u agita& ita uiuit,nisi alicuius gratia agat.per se aut mendacium improbumst,& uι , τtuPerabile.uerum autem probum ac laudabile. Iram uerax quidem cu sit mest dius: est laudabilis. Mendaces aut ambo uituperabiles fiant,sed arrogans mastgis. At.n.deutro in dicamus oportet,prius autem de ueraci . Atque node illo a nunc dicimus: qui in stipuIationibus uerum dicit,&in iis quae ad iustitiam δίiniustitiam pertinet. Haec enim ad aliam accomodantur uirtutem sed de eo qui in quibus hoc nihil refert.& in uerbis 8c in uita ex eo uera dicit,quia habitu talis est.atque talis squus & bonus esse uidebitur.O ui nan* veru amat,&in quibus nil refert uera dicit: is multo magis uera dicet,in abus refert.ut turφPe enim mendacium fugiet: quod Sc per se sigiebat. Talis uero laudabilis est. Magis autem ad desectionem ueritatis declinat. hoc enim aequabilius esse uis detur Propterea P exuperationes sunt permolests Sed qui res sibi maiores uin sunt fingit,si nullius causa res: prauo quidem est similis. non enim mcdacio gauderet. uanus tamen magis: u malus esse uidetur. Sin alicuius gratia: si glostris uel honoris,non nimium est uituperandus,ut arrogas.sinargenti.& eoru
158쪽
tot quae ad armatum rediguntur:deformior est. Arrogans aut: non in potentiis, sed in electione consistit: habitu nan*,quia talis est.arrogans est,sicut & meo dax quidam ipso mendacio gaudens,quidam gloria aut lucrum assectas. Qui igitur gloriae causa sunt arrog1tes rea simulant pro quibus homines laudatur, aut beati esse dicuntur.qui uero gratia lucri: ea quoru usus ad proximos trage& q non inesse latere possunt. fingunt.n. se medicos,uel uates egregios. Quao propter plurimi hominu talia simulant: ac arroganter sibi assum ut . sunt. n. in 1 oz ipsis ea quae dicta sunt. At dissimulatores attenuantes sua relegantiores moriotius esse uidentur. Non enim id lucri causa facere uidentur: sed fugientes tumis 163 ditatem. Maxime aut hi negant ea quae sunt praeclara,ut& Socrates faciebat
Sed qui parua manifesta P dissimulant: ii delicati simul,maliciosi* dicuntur & facile sperni possunt. Alcv id ipsum arrogatia uidetur interdum qualis est
Lacedaemoniorum uestitus. Nam & exuperatio,& nimia desectior ad arroogantia pertinet. Sed qui moderate dissimulatione utuntur nec ea dissimulae quae nimis ante oculos sunt Sc extant: gratiosi esse uidentur. Aduersari autem arrogans ipsi ueraci uidetur.est enim dissimulatore deterior.
, 4 IR C A eadem laeves r. Hoc est secundu capitulum ins philosopus declarat aliam
mediocritate quae itide est in conuersatione humana:& dicitur veritas di collocatur inter duo extrema. inter arrogantia,& dissimulationem.diuiditurin. in quatuor patres q suis locis patra Lin prima videtur tria asserie nil qudd circa eade fame versatur arrogmatis iocritas.i.ipsa mediocritas, ius excessus est arrogantia.secundia quo d non est inutile de iis docere tertio assignat, s huius rationem. erit.n.aliqua tilitas in talibus habitibus declarandis quia percipiemus eui usomnes xirtutes esse mediocritates si hoc appareat ossius petere. A RROGANs ita p.,Haec est
secunda pars huius capituli in qua ostendit quid est mediu circa hanc materiam, di quid extrema,&guae pertinent ad utraq;.dicit igitur in primus quM arrogans fingit sibi inine phiaracl no sunt de
laqsibi insunt iacit maiora vemia Craugendo,dissimulator aut negat ea quae sibi insunt, aut illa verbis minuit&extenuat, medius vero irre sibi fingit messeqnon sunt,&ea quae insent,nec malis/- c ra nec minorasacit. A T ciui fici Declarat piis satio hae conditiones insunt cui p istorum. horum enim singula possunt fieri zuicuius,& nullius gratia. i.non ob ulteriorem finem,qui nullius gratia saciunt haecisunt aut aut veraces,aut arrogantes,aut dissimulatores,quia ij proprie videtur agere. 6ρ dicere fim habitum qui in ipsis est,&non aliqua alia causa externa ducti,& non ad alique alvi opeetrum,nam proprie eraces veritate dicut et veritatem dicant,& mendaces mentisituris mentiatur proprie dicti,qui aute aliqua causa exteriore permoti veluti,aut gloriae aut lucri cupiditate, os videntur agere,& dic e propter tale cum qua propter habitil,aut mentitat,auidi di verit, nam romota ea illa' premio veritatis vel mendaci j,lion talis apparerentis Q verax vel mendax sim habita
siue sit eausa si uelion sinsemper se ostedaralem qualis est. P E R se asit. Deciarat plis quid in his habitibus est dignit laude,&quid reprehensione, mendacia inquit est vituperandu,&hoc tribuitur utrini extremo.medium vero est laudabile:sed extremorum arrogans est mos vituperandus et dissita mulator&cius operationes. ΑΤ mim de viro p. Haec est tertia pars capituli in qua ostendit, Aeclinarat ipsam mediocritatem,& quid maxime pertineat ad eam & ad veretice, dcclarat igitur prius de medio,&ostendi ide quo verace nuc loquatur.est enim aliquis verax cin iudici js,& t moniis vera dicit: terest qui in conuersatione': locutione Gi est verax,5 de hoc losuitur. ΑTQ UEt, lis aequus. Deciarat piis quid maxime pertineat ad ipsum veracem de quo nilc loquitur dicendoquM ipse videtur citi mus quia semper utitur veritate, Ne ea gaudet, & dicit quadratis magis doesinat versus dissimulatione non tamen discendendo i medio.non.n. omnia quae sibi insulit praediscatae profitetuns: non debet exponi iste textus ut faciat nonnulli,qui dicunt quid iste verax non est ita politus in medio quia rapi alius est declinare magis ad dissimulationcmq ad ostentatione, saut dicimus quω est in medio,& distat ab ut et extremo non per distantiam quatitatiusta poe nopationem extremorum . habre tamen cum sit in medio similitudinem maiorem cum desectu quam
eum excessu icut etiam supra de mansuetudine diximus,&dequissiustam alijs dici potest. notan/Etht..acci N
159쪽
dum quὀd veritas de qua loquimur in consormitas eorum quae aguntur.' diculum concurrant verba cum lactis,& haec virtus vidctur reduci ad iustitia,& esse conexa cu ea,quia sicut iustitia est ad aluinta haec virtus ad alium esse videtur. Ite consistit in aequalitate quada actuum,& Guersationu, Quod videtur esse proprium iustitiae quae ponit etiam aequalitatem in actibus humanis,quam ad iustitiam quoquo m5 redigi videturilicetiit distinctus habitus , et patebit in. v. S E D qui res sibi ma/ I miores. hinec est quarta pars huius capituli in qua plis declarat vitia opposita tali mediocritati, &primo videtur dimit guae a gantem,& dicit quod est triplis,unus qui maiora sibi fingit q inline nullius iri causa,& is dicit plis paruo est similis,quia pauo mendacio,& mencitur is metiatur per habitu mentiendi qui est in eo,& addit quod potius videtur vanus il malus:cii nullius causa meti, tu sed solum quia gaudet mendacio.se do modo dicitur arrvns qui sibi maiora fingit alicuius . . . causa,& iste est duplex: aut causa gloriae,& honoris,& talis sim plim non est multum vituperandus, aut causa pecunis, qui est totius in ordine,& talis is longe deformior, verum neuter istorum di iii vicitur proprie vituperadus propter habitum arrogantiq ,'nis illum haberet simul cum istis causis,
sed vidcntur mentiri, non qui addectentur incndacio ut mendaces,sed alio stimulate vicio, aut am/bitionis aut maritisquia causa honoris vel lucri impelluntur ad mentiendu . ARROGANsau rotrem. Declarat manifestius plis in quo consistit arrogantia dicendo quod non consistit in poteria,&raeo quord habet aliquid re quo test, aut nomise iactare. sibi as Iumendi dimentimui,sed in ipso habitu,& esectione quae ab habitu proficiscitur,& fit de ipso ut de mendaci, quida. naest medis
quia gaudet mendacio,alter ob aliquam cum incit titur,& is non dicitur talis per habitum,sed talis arrogans potest esse duobus modis.saut causa gloriae aut causa lucri is supra aiximus:& plis deci ratur tertii quales sint,&quo sibi assumantea quae non habetaea quae diximus. s. iis ad proximos 5 potentia latendi. ET IAM sunt his. Ismcdicinae Scaruspicine. AT distimulatores. Nucplis tordeciarat alterum extremum .i.ipsum desectum,&primo comparat eum cum excessu dioedo qu . ij tales videntur clegantiores quam a gantes,qui non causa lucti aut aliqua cupiditate ducti id sa/ciunt: sed causa mirande timiditatis. MAXIME aut. Os edit plis quod duobus modis ficti hie io, desectus potest,alij nan. gant ea quae sunt praeclarassibi inesse sicut facies at Socrates qui utens ironia occultabat scientias quas habebatnalii vero sunt quin antea quae sunt parua,&manism& hi appellantur graece βαυκοπανο oti .Hi .n. sunt talis ut cit habrant paruas irtutes vix laudibus dignas & omnibus manis inamas minii sit verbis,Maudietes reassumant adip amplificciu , & no sunt proprie ironici ut de Socrate superius esccbatur', sed ha at in paruis rebus astutiam 'quanda quae eonenda est,ri parui facienda. est a calciameti muliebris valde icaci quoionici do inti delicijs x rebantur: caeperunt.n.i Penis multa mas nia,N dcliciarum species in quibuspo stea,MPasas,&o praecos superarunt, illi igitur qui parua,&manifesta quae in se habet ea vcimis minuunt x t alijs laudandi occlaione praebeant:tali nomine appellantur quasi sintas tuti, e calidi in minimis rebus,& delicatis & parui moinenti, verum hoc interdit arronantia rite videtur. m.n.ea negant,' minuunt verbis quae sunt in eis manifestimagisci eo laudari velle videntur,& in arrog tiam incidere,& ipsum tacessumulum ad essectum inclinant sicut Lacaedemoni j videbantur faceret qui cum essent in Nilo omniti prope graecorum ex lentissimi ,α nimio contemptu vestiti quibus tenuissinus xetebantur, in arrogantia quanda vidinantur inci .serunt aliquanuo Diogenem conspicatum Platonis cathedram valde omatam in eam praesente Platone suis discipulis as adisse, eam* pedibus multoties pressim dixis Ie* fastum tuum calco δ Plato. Ad hoc Platone respondisse aiunt fastulami calcaso Diogenes:quasi ora tenendi ostentatione sibi gloriaqrcin. ΛDUEMS A R IVS autem.I parat extrema interse,5 cumcdio more suo,&cilcindit messium magis op/ 'poni inesto.i .arrogantiam a desinum riparet.
De comitate,& eius extremis. Cap. VIII. Vin autem sit & requies in uita atque in hac ipsa,ioco sese recreent homines,uidetur&hic esse quaedam aequabilis congressio:& diiscendo,& audiendo ea quae oportet,& ut oportet. Dissert autem &dicendo inter tales: SI audiendo tales.atque patet 8c in his exupeo rationem esse medi j,&defeehionem. inii igitur in ridiculis exuperat: scurrae lior uidentur esse ac importuni asse stantes omnino ridiculum,& magis coniecta res sacere risum, quam honeste loqui,& non assicere eum doIore: in quem Docete dicunt. Qui uero neque dicerent quicquam ridiculi, neque in os dicere pa
160쪽
terentur:rustis duri* esse uidentur. At is qui eum moderatione Iocatur, eost mis atque urbanus uocatur ualem sane moris iam habitum assiecutus, ad bene,recte 3 iocandum sese se stere possit. huiuscemodi, nanque motiones mos res ipsius es se uidentur. atque uti corpora,sic&ipsi mores, motionibus discernuntur.Cum autem exundet ipsum ridiculum, plurimi ioco,ialibus' ue masgis quam oportet gaudeant: scurrae quoque eodem nomine nuncupantur, ut
, ό, LQ. diis re Rique non parum, ex ηs quae diximus constat. Accommodatur autena huic habitur medio e &ipsa dexteritas. Atque ipsius est dextri,ea dicere & audire: quae ad modestum uirum,liberaIem* ac commodantur.sunt enim quaedam, quae ioco dicere dc audire: talem homine decet. Atque ipsius liber 'lis iocus & eruditi. a seruilis ioco,rudita di merciis, o, cet hoc tam in antiquis, u in nouis com sdqs intueri. quibusda.n .uerboru ob dioenitas,quibusdam potius subint alectio, ridiculuerat,at haec non parum, ,. honestatis disserui ratione. Is ne igitur dicendus est recte iacetiis uti: qui dicit ea quaeliberu hominem decetcan is qui eum qui audit: dolore non asticit, uel etia delectat An & hoc indefinitum esse uidetur.est.n.aliud alii odio,& iucuν dum .ialia aut&audiet. quae nant sere audiendo, ea uidetur& iacere. At non quiduis faciet. etenim iacetiar:conuitia quaedam sunt. Eiaegulatores nonnulla conuitia dicere uetant. fortam aute illos & nonnulla pro bere facete dicere oporteret.uir ita gratiosus,ac liber: ita sese habebit quasi sibiipsi lex sit in ioco. T lis est isitur ipse medius siue dexter, siue urbanus, siue comis dicatur. i ii Scurra autem a rid lauto superatur.Et neque sibi atque aliis parest: modo moueatrissim . ea* dicit,quoru nihil prorsiis gratiosus ipse diceret:&aliqua qugne audire quide perferret. Sed rusticus ad tales cogressiones inutilis est. quipope cum nec ipse quicquam Merat salis.& cum assierunt Mn aegre, moleste se
IIa rat.requies autem & iocus: in uita necessaria esse uidentur.Tres itur earint quas diximus mediocritates in vita. Sunt autem omnes circa uerborum quoorundam. actuum ue communem usum. Sed disserunt st una circa ueritate: caesttera circa uoluptatem ueriantur. Atque harum aItera quidem est in loco: alteora autem in congressionibus reliquae uitae constat. Ios
COMMEN.CUM aut sit&rmutes. Hoc est capi iussi tmium huius tractatuvin quo philosophus de
clarat aliam mediocritate circa conuersari rim dirum o mirarin
rite VI S, c Uria oppolita, irca la quod est minin vita,& coucisam e humana potesse mediomtas excellus adir desectus,sed iocus est utilis in mucisatione humina, et cum iocum potes e mediocritas: m inus a desectus.maior nota inor declaraturisquὀd iocus est utili a hines
piraui in lice evenantiar,& nisi cessarent no possent perdurare. unde in dum se intermissio, 5ecinatio quina.cinatio aut is in decimo inquit phs,est meroperatione,cinare igit oportualiquaddit recreari possimus, dcinde melius operari. nam ad hoc posim ut fit in como ita in alaque cessFo iocunda demat ut cessatio ala ribus recreateorpus.cii igitur homines operationiblis in imis recurrant ad loeu fieri pol ut circa ilia quidam excedant uita deficiant,&sic habemus excessum Gmconsentatam est risit et qui bene,& mediocriter cum illii se habeat,& hunc co/mem vci xinania inllamusaexcedentem vero scurra,deficiente durumam ad aequabilis quae nec excedat nec de M. D l F F E R E T. Est differentia non istum de phus fiunt sacrile sed et inter quos dictarmcirca hsadicedo,&audaedo. QUI Elin his.Itici est laudam Hvus capituli in