장음표시 사용
141쪽
accommodantiaraest autem unusquisque sumptus magnifici suo in genere magnus.& magnificentissimus quidem is est, qui est magnus in magno . hic auorem is quieti in his magnus. Et differt magnum quod est in opere: a magno quod est in sumptu.pila naque pulcherrima,aut pulcherrimus urceus, pueri, iis quidem muneris magnificentiam habet: pretium autem eius pusillum est, at* illiberale. Quapropter magnifici est quocunque in genere faciat,magnio fice facere. tale nanque neque facile superari potest :& sese habet ut sumptus dignitas postulat. t dis est igitur ipse magnificus. Is autem qui exuperat atque
sordidus,sumptus faciendo ultra id quod oportet,exuperat ut dictum est. Naparuis in rebus multa consumit,&splendorem incocinne captat. nunc qs qui pecunias conserunt ad conuiuia sibi paranda nuptiali apparatu epulum praeotiens nunc subministrans comoedis,exhibens in eoru tra situ purpuram. ut facere Megarenses consueuerunt:& omnia talia non honestatis,scis ostetatio is diuitiarum causa faciti& ut admiratioe propter haec ut putat afficiatur. Atoque ubi quidem multos facere sumptus oportet: paruos facit. Ubi uero opus ei paruis: magnos. Pusillus autem in decoro circa uniuersa deficit.&maxi sinis faetis sumptibus in paruo perdit decorum.& quicquid facit. tarde, disteo rendo facit. C6siderat quonam pacto quam minimos faciat sumptus. 5c etiam queritur: cuncta maiora quam oportet se facere putat. Sunt ieitur hi ιι
duo habitus uitia quidem . non tamen asserunt probra: Propterea quod ne*dctrimento sitiat aliis,neque nimium sunt deformes.
CONS EQ UENs autem esse videt r. id est secundum capitii lumin quo philosophus
docet de magnificentia.sequitur enim post doctrinam liberalitatis,quia iste vi mites sunt assi inra cum vasentur circa eandem materiam,scilicet circa pecunia liuiditur autem hoc capitulum in quini pare . in prima declarat materiarn magnis itur,& vitiorum oppositorum . in lecunda quomota ma niti s se habeat circa suam materiam. in rema quomodo se habeat circa sumptuM qui proprie ad ipsum p iaciat.m quarta dcclarat quo pacto se habet mamificus citra sumptus no iaci essibian quitata docet de vitiis oppositis magnificentis,scilicet de sordido uch experte de cori,&de modico.m prima igitur dicit quod post liberalitatem consequens est tractare de inam i ficentia:qua habet affinitatem cum ea cum Hraq; versetur circa pecunias,sed ne vidcatur quod ille virtutes sint ide aste et statim differentiam inter eas dicendo quod licet isti sis virtutes conueniat in matinaedificiunt tamen inter se: luia liberalitas se extendit ad omnes actus pecuniarios:magnificata Vero minimciergo magnificencia non est liboalita cc liberalitas magni similia. haec enim 1 os, tur soli im circa magnos sumptus,ci: magna opera: quod etia paret ex ipse nomine: ludd a magnitudine sumitur, A dicit quod talis magnitudo es ad aliquid i incitur ad duo.sad id quod agitur, N:
ad persenam quae agit.miacenim dicitur magnitudo in re: quando est opus aliquod in genere suo magnum Nespicitctiam mamitudo personam arantis,& cuius opera it ut si ctificatur domus pro Principe aliud requintur quam si extruatur p priuato,& sic enam templa aliudulterius quam prin opis ta .maiora cita omamenta requirunt publici ludi ,& spectacula publica d una triremis.itam sicundum rei proportionem, & persenam arantis vel cuius gratia agitur magniticus esse debetima Titudo igitur respectiva est,&magnificentia ex instruare dccorum debet, di ques decet res,& per ionM. ET in quo,& circa quae. Iino eodem accipiti & idem est. notandu qudd materia magni ficentis intana,& externa rite indemnintana est amor & cupiditas pecuni sequam moderatur : ter3I na vcro est duplo ,aut magni sumptus circa quos versatur,& est minus remota,aut ipse diuinuri pecuni e multae:circa quas versatur timet circa niateriam magis remotam. TALIS autem. infriarat philosophus secundum ordincni suum quord vitia opposita magnificetaς vesantur circa eandem matcriam,circa quam magnificentia mcdiocritas est extrema vero aberrant sed desectus modi as appellat quaere ipsa vicini rum saccie magnos sumptus ista dolet diviterius non pinicit opus 3Σ
142쪽
opuretcessusvero dicitur Uiditas quae est dispositio cituperans mamistantiam non in sumpti, bus, sed sumptibus abutitur ob impentiam,& ignorantiam qtianda circa dccorum,quia magnos sumptus lacit in rebus paruis,&ocedit insumptat respectum quam facit quae cum iit parua non Et digna tanto sum inmodicus urio e tra aggreditur res magnas,&postea descit in sumptu no3 3 cipe do sicut magna deceret. MAGNI Ficus autem homo.IHa cest secunda pars huius rapituli in qua ollatat quomon magnificus se habet circa materiam suam.i. ca misos sum, ptus,& affert septem conditiones vel proprietates ipsius m. agnifici. prima est quod magnificus est Lmalis scienti,is qui speculatur circa tua materiam,& inuenit id quod est agedum,&quomodo est recte arandum est similis scienti imagnificus est hin&JNo dccaetera.nam sici sciens scit resoluere conclusiones in principia,&ex principiis illas easd deduce sic magnificus scircum materia suam inuenire quid doceto sumptus uorientes rebus accomodare. DEFINI et V R operatio. 34 nibus. Quia est ob operationes &finem,&ra ipsis percipitur,in quibus versaturis. in eo quod est ipsus cis Aoperis de atin honestuquod agitur. H. mantea dixit omnis virtus, & illud ipsum cunis est,miscit di opus eius bene reddit, at magnificentia cum sit virtus, de illud ipsum evius est perficit,&opus eius re diciAt magnificenna cum sit virtus praeclara, tunc praecipue indohitur esse talis cum magnos sumptus rebus m. is accommodabit ut de opus sit dignum magnis sumptibus,& magni sumptus conueniant operi vel etiam ex dant potius,q deficiat: ut siquis ves/kt publice templum aedificare,& dcccat expendere non minus,q quinqua ta millia numoni: viii magni s et potius declinare ad plus,qua ad minus. A T qui magnificus. ecunda codicio 3 1 inproprietas inagnifici. sis honesti usa faciat magnos sumptus pbat, omnis studiosus agit honestatem,magnificus est studiosus,5: magnificentia cst virtus,er 3 honestam magnificus faciet magnos sumptus ami magnificos,& dicit quod hoc est etiam comune cum aliis virtutibus,
scilicet agere cauti nonestatis circa materiam suam q honestas accommodata esse videtur unicuiu virtuti. ΕΤ etiam cum voluptate. Tertia conditio.squdd magnificus faciet magnos sumptus 3.ε cum voluptate.omni pene virtuti vidctur esse comune ut operetur Qi voluptate tamen respectu modicitatis.hoc ridetur comperere magnificcntiae: modicus enim facit sumptus cum dolore: magni icus cum voluptate. ET erogando. M uarta conditio. quia magnificus lacit magnos sumptus 3 έ sine parsimonia,id quod est proprium modicitatis non est proprium magnificentis,at modicitatis est proprium computatio cum parsimonia,&ratiocinatio cum exiluisita quadam cura, ergo id non est misificentiae, sed econtra sine passimonia ero re, & sumpriis magnos sacere cum laPtate. A T QN E potius. Quinta aeditio cilicet quω magnificuscosiderat magis quo pacto sat opus 3 7 pulcherrimum 6c maxime derenMu quanti conster, c hoc probatur ea&m ratione qua superiorina modicus quo nam pacto per quam paritos sumptus res aliqua fiat s preeonsiderar. N E C E S s E 38 est igitur. Sora conditio, stilicet quM magnificus est liberalixi liberaliter agit, 6 ista proprie
non conuenit modico ncc alteri extremo. i. rdido,& inscio decori,quia neuter Miderat conditio nes:& circunstantias quas seruat liberalis, cum agit: magnificus vero eas seruatisvi agat quando oporter,& toporte Mic de resiquis. radum qudd liberalitas accipi potestduobus mouis. omodo ut est 1 eluti quoddam genus,quod diuidatur in duas species.sin magnificentiaminc liberali etiam magnificentia sub eodem genere ut altera species ita ut sineduae spretes distinctae inter se sub eodem genoe liberalitatis,fi: sic magni iaciatia erit liboalitas non autem eratra,velutiola habitus est dispinitio non aut econtra ut dicit philosophus inpraedicamentis,sic ena magnificentia est liboralitas non autem econtra.easdem enim coditiones idctur seruare magnificus,quaspraescribit re cta rario,& quas seruat liberalis,sed hoc interest quω magnificus addit super illas magnitudinem mandam.dubitatur utrum liberalitas sit virtus distincta a magnificentia,& videtur quM G sitssi
stincta & probarunilla virtus est iam cum alia:quae versatur circa eandem materiam idemq; obi cium,at liberalitas, magnificitaria versat marcirca eandem materiam a circa pecunias,ergo liberalitas,& magnificcntia idem tale videturiat vero siquis dicat eas propterea dissemquia una sit circa
paruos sumptus,alia circa magnos ,res deri potest quM magis N minus non diuersiaat species: O nccitas habitus. dicendum ad haec quod tenendo sententiam philosophi quω tilinalitas illa quae est sub rancie,& proprie dicta liberalitas est distincta specie ab ipsa magni Mentia N: cum dictitur qu3d sunt ea , quia versantur circa eandem materiam: respondetur quM habitus distinguutur no solum cum versiatur circa diuersa obiecta: sed etiam cum circa idem diuerso modo,& diuerasa ratione,& verum est qu3d magis, εο minus no iaciunt diuerstat specificam, sed di eo quo iste
virtutes non solum dificiunt pa-5c minus,sed po rationem rectam.nam alia est racio recta q
143쪽
mensurat actus liberalitatis, scalia quae mmsuratvmusui inmitis.nam liberalitasseruat modum in parivs rinus:mTisisentia raiumzixquae indist ncia non parua.du interiam quodam fine quia ex sem utatum huic illi magnificinna veroopus commune &publicutum m eum Z Iqudd libedit pro na est distincta specie arilitas non ea qta est species. proprie dim,sed ea quae est genus' hocpa in ra
tum opus praecianus. vi dampniloso us huius afferre rati mi pini,' ira i a pretiosa' vinus eius videtur esse scit maenitudo.&pulchritudo summa.res igiturquae mmdetundicituri mTim npretii opus aurem pulchritudinem,&
u nsumptu fiathabere aestimationem pretii:non autelneam magnifici. uti si liberalis faciat 'claram pateram rasolido auro
utatium sit nummorum auri .magnisi aspari plus opus lentius ineri: Dedi magnitudine. primareserit,etilis quoad possessMi I aevero pueri tiam a Gmodati impense autem ex peninendi σα Gus posteaquam de auit materiam magnificen-μα sum squi ad magnificum peninent,&opera eius in quibus talas ostendit de qua mus,deindedeclarat ad quona ad qua personam spe ' ΣΔ sacerativerum cum opera magnifici varia sint aliaesus emini principalia,&Nam eorum quaedam at cultum diuinum:quaedam homines eorumqux ad bra Pertinent quaedam sunt publicaequaedam priuata A prima summagis magnifica,q secunde quam tertia.dicit igitur inprimisquMij sumptus,dira praeopMANU ad ma aificum: quae sunt maxima' prestantissima omnium die ux*cmniadae num sinat huiusmodi,emora promispemnent ad virum magnificum:eav mmiliaquae rimi atad Graμ ad cultum diuinum δε ea quae circa
ra mamma inter humana peninent ad magnificum,aipublica sunt huiusmodici &ae LV E in uni dis. Hac in pane philosophus declaratpersonam ad quam lint lati magni' ideturam tres nousiones adyt declarandum. Deiria locupletem,lx ad eum qui est praeditusiacultatibus.nam magnitudo est dicitur simplicito,respicit enim person m quae lacu,*
nenquia nox tis rates. saceretea lux nonnclusion squod ad eos pertinent tales sumerus qui in eos antea 'nimi
diis orta est si pluum eorum qui semes in vita ficti solet ut nuptiaesecundus esto ea q ni
in iis, minis. yenses mshanc ad declarandum id quod magnifici metalia lum
144쪽
44 sumptus. Is intomperat.yHaec est sit ita pars capimii: in qua declaraiphilas Ilus vinacis, posita mapnificentis. primo de eo qui dicitur sordidus,& rudis ignariis cius quod decetideinde
de eo qui ascitur mciscus.dicit igitiarquord sordidus est is qui ex itin sumptibus faciendis pluridcccat opus,quod faciendum suscipit,& 1 olunt ij videri magnifici & nesciunt sciuare decorum: is Tarenses quaina maratibus comicis ni scenae solarent regi pellibus, coeperunt astare, & πλ4s pol re pun ureas vestes condia decorum,& consucreditam. P U SIL L V S aut . misit aliud citremum philosophus quod est essemis, ponit quineti conditiones,dc proprietates &c aedis, q4s pamat intextu. SUNT igitur. IDeclarat ista vicia comuniter philosopnus dicendo quo dij habitus oppositi magnificentiς vitia quidem sun cinde dicit quod non amunt vituperationem.ρου ma conclusio probari potin hoc pacto.omnis habitus qui opponitur vi miti est vicium,sed hi duo habitus opponuntur Hreuti misi ficentiae ergo θ. c. inda usi Llii habitus qui non sunt dem. mento alijs non a uiri nimium vituperandis ,isti duo supradicti runt huiusmodi,ergo & caetera,& haecde Iiberalitate,& mmificentia.notandum quod cum sint quatuor virtutes quas isti appsiant carcinales. temperantia ortitudo prudenna,iustitia, ad quas reliqus morales aeuum virtures reduci vid turiquaritur ad quam istarum reducantur liberalitas,& magnificentia.alij ditatadius linam,1 adducunt rationes,quia sicut iustitia in circa actus,&oreditur,ad ramiores personas, d modo liberalitas,& magnificentia ad alios extenduntactus suos. praeterea vident conuenire in materia,quia iustitia videtur versari circa mearema,&etia circa pecunias uerulo cuimquod suum est.alii dicunt has reduci ad temperantiam: quia dicunt liberalitatem versari cum affocius sicut versatur etiam temperantia.nam illa circa cupiditatem pecuniarum: iure circa cupidita/tem voluptatum corporis. rumae non suntmateria remota liberalitaris propinqua autem est cu/piditas p niarum. sed dicet aliquis quod ista ratio isto loco non Valeriquia cupiditas circa quam volatur liberalitas non est eadem eum pictitate circa quam versatur temperantia quae quidem piditas videtur esse corporeae voluptatis.liberalitatis vero minime. ad hoc dicendum quod mu . ior est propinquitas , N: similitudo inter affectum,& affectum si illi duo affectus conueniant in ali/quo est, qua inter affectum, Ee actu, ex quo melius' idcntur opinari qui liberalitatem,&m tuis cinnam redigunt ad temperantiam,v 'ad iustitiam: eorum tamen rariones non sunt tene s.
De magnanimitate,& eius extremis. Cap. III. Agnanimitas autem circa magna quidem: uel ex ipse nomine uersari uidetur.circa quae uero uersatur, primum accipiamus OPortet.
Atque nihil refert: siue habitum ipsum,siue eum cosideremus qui habitum habet.uidetur itam magnanimus is esse: qui magnis est dignus,5 dignum sese magnis esse censet, qui nanque non pro dignitate hoe
facit. stolidus est.at eorum qui praediti sunt uirtute,nemo demens,nemo GIidus est. is igitur quem diximus: magnanimus est. O ui naque parua meretur,& hisce dignum seipsum censet: modestus quide,at non magnanimus est.magnanimitas enim in magnitudine: sicut S pulchritudo corpore in magno co
' sistit.parui uero formosi quidem sunt,& membris appositi: sed no pulchri. Is autem qui est indignus,& magnis dignum seipsum censet:est lentus. N5 est
autem omnis lentus: qui maioribus quarta meretur dignum seipsum cesee. Aeis qui se dignum minoribus quiliis dignum sit censet:pusillanimus est siue magna,sive mediocria mereatur,siue parua quidem,minoribus uero seipsum disgnum esse existimet.at maxime uidebitur is qui magnis est dignus. quid enim faceret: si tantis non esset dignus Est igitur ipse magnanimus:magnitudine
quidem extremus, ratione autem eius quod oportet medius. dignum enim eos o seipsum censet quod ad dignitatem suam accommodatur. Illi uero exuperat.& deflatu t. quod si magnis se dignum censeat:&sit dignus,& maxime maximis, circa unum maxime uersabitur ipse. nitas autem ad externa dicitur
bona. maximum uero id asseuerant omnes esse:quod dijs ipsis tribuimus : M
145쪽
ETHICORVM quod maxinie homsnes qui sunt in dignitate a Te 2D.quod dari praemium
ob res pulcherrimas solet. tale autem est ipse honor. hoc est enim bonoru moximum, sed externoru.circa igitur honores & inhonoratioes, magnanimus ut oportet uersatur.Et sine etiam ratioe: magnanimi circa honores esse uiden s r. tur.uiri naque magni,maxime seipsos dignos esse honore pro dignitate ceno
sent. sed pusillanimus,deficit tam ad seipsum,quam ad ipsius magnanimi disgnitatem. Lentus autem respectu quidem sui exuperat: no tamen ipsum masgnanimum. Atqui magnanimus ipse,cum sit maximis dignus: fuerit optimusiane. Melior enim maiora semper meretur,& optimus,maxima. Euergo quiuere magni est animi: bonu esse oportet. Atque magnanimi uidebitur id esse: s 3 quod est in unaquaque uirtute magnum. nullo paeto magnanimo compe tit:aggreta pericula fugam ob timorem arripere, aut iniuriam sacere. gratianaque cuius is aget turpia:cui nihil est magnum singula uero considerati ma 1 gnanimus, si no bonus : ridiculus omnino uidebitur . nec etiam dignus erit honore: si prauus sit. quippe cum honor praemium sit uirtutis, ac bonis hominishus tribuatur. Uidetur igitur ipsa magnitudo animi: tanquam ornamentum 11 quoddam esse uirtutum. Nam maiores essicit ipsas:& sine illa ipsa no fit. qua ob rem dissicile est uere magnanimum esse.non enim esse potest, sino omnis probitas adsit. Magnitudo igitur animi: maxime circa honores & inhonorae , ιtiones trersatur. Atque magnanimus pro ηs quidem honoribus qui & magni sunt:& a studiosis hominibus offeruntur,moderate laetabitur, inquam acco modatos sibi,uel minores etiam adipisces .uirtuti enim accumulats: nullus disgnus honor fieri potest. caeptabit tame: quia maiora neque ut exhiberi. Sed eos honores quos quiuis homines & paruis tribuut: parvipendet omnino.no est enim his dignus. Similiter &id quod est honori contrarium. no enim tu re fuerit circa ipsem. ut igitur dictum est,uir magnanimus: maxime circa hoφnores uersatur. Et circa tame diuitias, & potestatem,& omnem prosperitate, aduersitatem fortunae,quocuque euenerit modo: moderate sese habebit. Et Neque uehementer in prosperitate laetabitur,neque nimium in aduersitate dolebit. neque enim circa honorem ita sese habet: qui quidem maximum bonum est. Potestates enim diuitiae, propter honorem expetiitur.itaque qui haec habent: per ipsa honoribus assci uolunt.cui igitur & honor est paruum: huic
caetera parua sunt. quapropter ipsi magnanimi: contemptores esse uidentur. Videntur autem & prosperitates sortunae: ad magnanimitate coducere. No βbiles enim & η qui sunt in potestatibus constituti,uel diuites: digni censentur
honore, in excellentia naque consistunt.atque omne bonum quod excellit,dienu est magis honore. quapropter Sc talia: magis magnanimos faciut. Aqρusdam enim honoratur: re autem uer solus bonus est honorabilis. atque Ii
quidem quibus insunt ambo:digni magis honore censentur. Qui uero sine uirtute talia bona habent: η non iure seipsos dignos magnis honoribus cenρsent,neque magnanimi recte dicuntur. No enim sunt haec: sine accumulata uirtute.co temptores autem,petulantes fiut.non est enim facite: sine uirtute moduate Hs ferre secundas. Atque cum aequabiliter ferre non possint,puterj se
146쪽
caeteris antecesiere:Illos quide despiciunt. Ipsi uero quicquid coligerit,agunt
imitantur enim magnanimum reui similes ei non sunt. id faciunt in quibus possunt. Ea igitur quae a uirtute proficiscuntur: non agunt. Despiciunt autem caeteros. sed magnanimus iure despici t. opinatur enim uere: uulgus autem ut contingit. Noautem parua pericula subit, nec periculorum est cupidus: proo' pterea st res paucas multi facit. sed subit magna. atm cum in periculo uersatur: ει uitae suae non parcit,quasi no sit dignum omnino uiuere. Est etiam talis: ut beneficia conserat. Et pudeat ipsum: si suscipiat beneficia. Illud enim superioris est: hoc inferioris.& in retribuendo: maiora beneficia conserat. hoc enim paν. Σ isto debitor insuper fietis: qui primus contulit, atque suscipiet beneficium. Videatur etiam & eorum quidem meminisse: in quos beneficia contulit,eorum
aut non meminisse a quibus ipse se serpit.E st enim is qui suscspit: inferior eo
qui contulit beneficium.ipse uero uult superior esse.& cum uoluptate quidem audit ea quae contulit: sine aut uoluptate ea quae ipse accarpit. Quapropter re Thetis non enarrat beneficia Ioui,nec Atheniensibus Lacedaemonii quae coo. , tulerunt in illos: sed quae susesperunt ab illis .Est etiam magnanimi: neminis, 64 aut uix indigere subministrare aute prompte. Et ad eos quidem homines qui in dignitate sunt consti ture,prosperitatibus* utuntur fortunae: magnu esse, ad medios aut mediocrem. Illos enim superare: dissicile est & gloriosum hos aut facile.& inter illos quidem gloriari: no est in generosum .inter humiles autem est importunu: quemadmodu uiribus contra imbecillos contendere. Est etiam magnanimi: non adire ea quae afficiunt honore,&ubi alij primas occuos pant partes.&otiosum esse ac tardum: nisi ubi magnus est honos,uel opus& 7 paucas quide agendas res aggredi magnas aut&praeclaras . Necesse est etiapalam ipsum: tam odisse, u etia amare. quippe cum metuentis sit occultare. Et magis ipsi curae ueritate, i opinionem esse:& aperta loqui ac agere,est.n. hoc contemptoris. quapropter utitur libertate.est enim Sc libertate utentis. ua
Propter contemptor est,& etiam uerax: nisi dissimulatione utatur,qua quide ad multitudinem utitur.& non posse ad alium uiuere nisi ad tum amicu:est enim seruile. Q uapropter Sc omnes adulatores sintiles sunt:& omnes humi. ' Ies adulatores. Nec est procliuis ad admirandum. Nihil enim apud ipsum est magnum nec est sibi mali memor illati. non est enim magnanimi meminisse τo presertim mala: sed potius despicere. Nec de hominibus loquitur.Etenim neoque de seipso : neque de alio dicet. nee enim ut laudetur ipse, nec ut alii repres hendantur: est ipsi curae. Nec rursus est laudator.idcirco nec maledicus, nec inimicos quidem: nisi ob contumeliam. De necessiriis praeterea rebus uel paruis: minime est querulus,& ad precandum procliuis . est enim studentis: ciro, , ca haec ita sese habere . Est etiam talis: ut res magis pulchras,sineque fructu, να quam fructuosas, utiles que possdeat. est enim magis sessicientis. Insuper
ipsius magnanimi: motus tardus esse uidetur, Sc uox grauis, & Iocutio tar. da. Non enim properat is: qui circa pauca studet, nec est uehemens qui nio hil existimat magnum. Acumen autem uocis&ceseritas et propter haec ipsa
τι fieri selene. talis est igitur ipse magnanimus. Is autem qui deficit, pusillanis
147쪽
mus est: qui uero exuperat,tentus. Nec igitur hi mali esse uidentur: quip, pecum mala non faciant, sed aberrare. Pusillanimus enim meretur quidem bona: iis tamen seipsum priuat quibus est dignus.atque malum quoddam habere uidetur: quia bonis seipsum dignumno censet,& seipsum ignorare. Appeteret enim ea quibus indignus,cum sint bona. non tamen stolidi tales h mines, sed pigri potius eue uidentur.Talis autem opinatio uidetur & deteriores ipsos effliere. singuli nanque appetiit ea,quibus sunt digni. Demouent se'
se & a praeclaris adhibus Sc ossiciis quasi sint indigni: SI a bonis externis simili modo. At lenti: stolidi sunt,& seipsos ignorant,& etiam clare. Nam quasi
sint digni,res eas aggrediuntur quae honorantur,deinde redarguuntur. Ueo
stitu se,& gestu similibus ornaue. Sc prosperitates suas manifestas esse uolunt. de ipsis p etiam dicunt: ut ob ipsa assciantur honore. Magnitudini - ι
autem animi: pusillanimitas opponitur magis quam Iemitudo. Fit enim mast
gis: SI peior est. Magnitudo igitur anim circa honorem ut diximus)ma
MAGN ANIMITAS aut cummama. Hices secundus tractariis huius qliani libri tin ATquo psis postea qua declarauit quasta virtutes, quae versantur circa bona in a. i. circa pecunias:nunc consequento osti it quasta alias quae vcrsantur circa alia bona carina ut dioitur icirca honores,& quia sunt due: ideo hic tractatus in duo diuiditur pitula in primo tractat de ma gnanimitate in secundo de virtute innominata circa mediocres honores. mu capitulum di ii di/tur in quatuor patres, in quibus seritat ordinem Blitia. partes alite patebunt.in prima iram ostendit materia magnanimitatis in genemdeinde in secete,&etia declarat *io vitia opposita se habent cirin eandem materia.ponit aut in primis hanc sentcntia,quod magnanimus versatur circa magna & accit ma ametenere circa quam versatur m animus, nam is,qui cust dimis maenisce t e di eum illis versaturrim magna: sed magnanimus est lim&,ρου δε extera. quad aut inamanibmus iit talis videtur probare a contrario, capiatur huius oppositu. qudd ma nanimus est qui magnis um putat clinon sit, lis vero esset stolidus &fatuus,ponere vero maananimum saluum absurdu esse videtur.nullus. n.studiosus est saluus: magnanimus est midiosus creo & cxtera. sonamis dignit censet versetur circa mama. ostendit
id a philosophus exemplo alioni, qui magnis digni non sunt:& ipsi etia non se maenis di nos t,quia merentur pam 'talis non sunt magnanimi,sed modesti l salite qui Sm. J Nunc aut philosophusos it quo extrema opposita se habeant circa eandem materuam assi. gemet, didicit quod isurui flentus ut ira loquar,& mollis animi ad hoc ri trahatur, &ta ellcctatur abstrinone alioni vel opinione sua: talis inquam existimat se dignit ma is honori/Dus cum non sit: pusillanimus vero mine bus si dignum censet u sitit orandum quod lantiis apud D cos dicitur χασα quasi mollisina acam Amollio,quasi ille: aut ex sermonibus hominum sibi adulantiu vel opinione facile flectitur & labitur ad existimandii se magnis dianum cum non siritalis
nullas ctur habere vi mites,sed esse quasi talidus quida nullo paeto se ad seipsum vertens.ille vero qui est pusillanimiis videtur habere aliqua persectionem,&est dignus aliquo honore , & is habet
reus,quia aut habet magnas, aut mediocres aut paritas virtutes, & secundu ista varios meretur honores sed semper minoribus sedigi si emi r u mereatur, Wrum quanto maiores mereriir, & mi noribus la dignum censentanto est magis pusilanimus quid. n. sareret si tantis non esset dignus ut inquit E Es T igitur ipse magnanimus. Removit dubiuph qu oriri posset. mcii dicat nimia mitatem consisterein m itudine. ob hoc videtur quod occupetextremum,ergo nonem mcdiomitas, e re consequenti virtus:tollit hac dubitationem ostendedo qudd diuersis ratio nibus,rere' bus potest magnanimus appellari extremus & medius nam inquantum est in sum mo gradu perfectionis,& habet magnitudinem quandam persectionis dicitur e menauq si vero conlidcratura agit secundum rectam ration vacerit mediocritas ipsa masti animitas & collo rurintermessum,&descidim, quae erunt ema. Q UOD si magnis. Postea quamosi dii ma/ sqimani circa quam versatur magnanimus in Reiam more suo,nunc in specie,& magis particula
148쪽
in omiminiam esurum, ominiacmam oppositorum,A primo declaratram ut dirimis μ. ncla o di quom magnaiumitasse habet ad alias vinules. dicit igitur in primis quωm
manimus inlatur circa magnos honores: lui bonorum externorum maxima esseputantur. 1 res, rur autem circa unum, quia ea quae superiatiue sumuntur videntur esse unica,&non competere nisu Vm,maxime nan ad magnanimum pertinent, sed maximum in tes iis humanis videtur Meviassh': autem maximum cuius indignus magnanimus intelligitur in bonis extemis, nam dimitas res raden adorauando enim dicunus luc dignus,non intelligimus dignum vinumque intonum bonum, dignum Decunia. miciti honore, di similibus bonis extemis.cum ereo magnanimus dignus sit maximo bono exteraro, ut dictum est,declarat quid sit illud sciliret quod est honori ea honores igitur verso' magnanimus, probatur,magnanimus versatur circa maxima ternorim bonoru-honores sunt huiusmodi ergo'c tera. maior clara: minor probatur a phi/Iosopho,scilicet quod honores sunt maxima inter rema bona. illud quod tribuimus quasi Ghabeamus aliquid maius inter externa est maximum externorum bonorum,at honor est huiusmo. Qi,demera. Ir illud vititur esse maximum, quodamnant ii qui sunt in dignitatibus constitiri, honos est huiusmodi,&caetcra. Item illud videtvresse maximum interrarema. quod attribui olat pro premio ob res rimaras,8c honos est talis.concludit igitur . circa honores versabitur magnanimus&cum riusdem potentiae sit versari circa contraria, si emo circa honores.&etiam citra contraria, id vi circa Inhonorationes Wita loquar: nam &sortitudo circa timores & se petatus circa voluptates,& dolom licci circa dolores per accitam & aliae nonnullae simili mo/ .diotalidum quod philosophus ostendit magnanimum versari circa magnum tanquam citra materiam & hoc habuit primum ex nomine tanquam per se notum .verum hoc erat nimium penerale ideo ostendit quale in istud magnum Hl maximum,& additeri oriam bonorum.quia bona si animi lonee maiora sunt bona 6c infinita quadam laude extimis antem iti ET sine etiam ra/tione. Probauit superius philosophus rationibusq d mmanimus Usatur circa honores nila autem probat etiam experientia, quia mami,&p clari Viri,&summis virtutibus pliati dicunt
di censent se Medignos honore secundum suam dignitatem. 5: addit postea quod pusillanimus des t. respectu sui,5 resperet mmmmmi. primor pectu sui,quia vid us honore.quo se di/gnum non censendesitateriam respectu magnanimi,quia putat se dignum minore honore, quam magianimusex quo deficit ab illa mediocritate viri agnanimi.Ientus vero vel mollis purat se duenum magnis honaribus ,α ea irquidem respectu sui: Π5 autem respectu mapnanimi. ia non putat sedi Dum maioribus honoribus quam magnanimus qui se dignum censet magnis hono/tibus: cum texerast dignus risdem.patet igitur quo rimagnanimitas, derius extremam honoacta res versantur. AT QUI magnanimus ipse I De rata materia magnanimitatis, &xutiorum oppostoriam:nunc comparat magnanimum,&ostendit quomodo se habet ad alias virtutes m ruin,&primo asscit nonnullas conclusiones,&probazdeinde affert alias obortas exprimis . pro/bat igitur primum nonnullis rationibusqu6dm animus est homo:qui habet omnes virtutes. inaratio qui indignus maximis honoribus est iroptimus, sed magnanimus est, iis ma/3 3 rimis honoribus: ergo est optimus,at Viromimus habet omnes virtutes ergo dicavera. A T V Emagnanimi. I Secunda ratio .is qui operatur id quod est in unaquaque xiitute maximum liabet omnes virtutes,sed magnanimus est huiusmodi, ergo habet omnes Hilures. patet minor magnanimus cum producet operationes alicuius virtutis: eas producet in maximo, di persectissimo gradu secundum eam virtutem Vt exemplo ostendit philosophus duarum operationum: quarum
alia est sortitudinis alia iustitiae. n enim sumet in prelio hostem cum pugnam assia si nee perieula terribilia,sed magno animo, di sortissimo substinebit quod est maxima operatio lanitudi/nis nec etiam inseret iniuriam altari quod est iustita et cum nihil existimet magnum quo inducanis ad inserendam iniuriam. SlNGULA Vero.I Tertia ratio qua idem probat per desuetionem ad inconueniens, dico mammimum ineoptimum,si conceditis habeo propositum, sin minii; isci litur hoc absurdum quod magnanimus sit homo ridiculus cum se dignum censeat magnis honoribus,&si immis,& non sit dignus sino est optimus arcum magnanimus habeat prudesima omnis enim studiosus ha tmesiaciam:inconueniens videtur arbitrari eum esse ridiculum quedam
VIDEΤUR igitur ipse. ta supradictis inscit duo oborea,primu est quod magnitudo animi citclacus,& omameiam reliquam Virtutum, re hoc probat ex eo quod addit incrementu reliquis virtuistibus extollcndo eas,& exercendo in summo gradu,secundu est γω madcremagnanimii est valde chfficile,&assignat ratio :quia in magnanimo oportet Ut sit omniis probitas,& omnis virtus cu/ώι mutata. M AGNIT UDO igitur animi. H est secuda pars huius piruli in qua philalaphus more,& ordine suo ostendit de actibus magnanimi, &primo circa propria materia sua.i circa ho nores,d de circa questa malinas secutas i .circa prosperita lucida vintra diuitias mutuis
149쪽
liMcit em quod eum magnanimus afficitur honoribus magnis,& a viri midiosis laetabitur ita,
nam moderampamos vero non multi facie Vt late patri in textu philosophi. ET CIRCA di γ s uitias. I, Ostendit quod inagnanimus modi re se habet circa diuitias, di omnem prosperitatem adiicilitatem Φ quomodocuit luem id Λ circa potentiam ,&alia bona externa probatur. is qui moderate se habet circa summum macri oriam bonorum,etiam bene, bc moderate se habebit tam minora, sed magnanimus moderate se habet cim honores:qui sunt maxima extemorum, ergo betae&moderare se habebit circa diuitias,potentiam&similia quae sunt minora. suntautem mmmma , quia&illa propter honorem expetuntur, sic ergo moderate se habebit cima prosperitatem,&eadem rano erit de contra ijs. Q.V APRo P rER ipsi. Notandum quod magnanimi videm s stur esse superbi: tamen non sentitos enim superbos dicimus qui intaiooitatem excetuunt,& po sas, di nefas antecellae alus volunt immoderata quadam cupidinite. magnanimi vero propter maxi/mas persectiones suas in seipsos conuemini, de honores sibi a stiadiosis delatos moderate accipi utrii non deserantur c auo animo striindividentur cirim dcspi re humana,& ea se uiseriora ducere, &iocunditatem habete maximam cum seipsos adsevertunt,&suam persectionem cognoscunt. O/ccto.contemnamus igitur omnes incptias: quid malin leuius huic leuitari nonacia imponam to tam* vitam bene vivendi in animi robore ac magnitudine, de In Onani rerum humanarum coim temptione acdespicientia,N in omni virtute Pollam m. vi D e N T v R proveritates. Hac in syparte philosophus ollendit quud bona quae dicuntur Dimira: ut potentia: diuitiae fi huiusmodi, videntur conia ne ad inagnanimitatem hoc pacto e magis honox digna putatur, quia illa bona consistitiit in macre suo in quadam excellentia. crum hoc dicit philosophus, non quia magnani nuis iniciatur magis mamaiiimus,aut m is dignus honoribus ob am uentiam & prosperitatem, sed quia ita videtur,& Castimatur opiniorreolo non quod in Vera ira sit, quia probitas, & irrus ut ipse addittire vera digna est honore, unde liii illa habet sine virtutibus, re se dignos honoribus cmisit non sunt magnanimi licet vidcri velint: d potius insolent , Λ arimantes rex quo appa ret quota magnanimi sunt ex ipsis virtutibus, &ob inures digni honoribus non aurem proprie ob extema bona ut paret intratu. NON aurem parua. Hae talia pars huius capituli in qua cophilosophus more tuo aflcit multas proprietates magnatumuVmam cum di etiam sit magnani inuomnari summum in x naquaq; irtute: primo ancri proprietates quae accipiuntur ex materia alia rum virtutum, bo prcs msonitudinis,&liberalitam lite sibi magis accommodatur: nde assere proprietates quo tanun tur ra materia propria ipsius niagnanimi: demum adiit eas 1 lterius Propriciates quς sumuntur ex alijsputarammi ritatibus illis ille versiatur circa commuta conuersationem hominum . hae autem Omi aes proprietates quae multae sunt successive patiniant. prima sumitur ex paete sortitudinis,scilica quia magnanimus, iam pri paruis rebus iare fietquem ter adit pericula, 6 hoc probat, quia pauca sunt quae magnanimus multa iaciat ,&addit aliam proprietatem etiam ex parte sonitudinis,scilicet quod magnaiamluscum ita periculis versatur non parcit vitae suae: iuasi non sit dignum vivere,di parcae vatae suae, di non antrum ea pro quibus vi tam periculis maximis obiecit: veluti salutem patriae, N. religionis &similium . itaque non pii iudignum vivemomissis iis, bc post halutis: quorum causa maxima illa pericula subit. EST etiam c italis. Haec est alia pro cras raparte liberalitaris,scilitat quord magnanimus litanter lascit bonesicia: puciis autem suscipere: quia illud supcrioris 5 persectioris, hoc autem inserioris, N: minus persteti.Gens enim ea ratione qua agit vIdctur esse perfectius quina patiens Ne suscipiciis. unde inateria prima imperfectissima dicitur . esto alia propnctas magnanii aut in retribu est largus,&excedit ne benefici js supcretur, ita et,Ac largissimus est de gratissimus in remunerado iuxta sitiam Hosiodi, qui inclammen una reddere iubet qua accxpcri aut cumulariora si possit. UIDEATUR OEctiam. SEst 5: alia proprietas in parte liberalitatis, scilicet quoid magnanimus libenter audit noficia quae contulit, Λ: non libenta ea qus sus pit, re astat ad hoc duo Cxempla: virum ex tabula apud idomenim :aliud ex historia nam cum I lictis inducatur ab Homcro quod acredit ad Iouem pro imparando Nivificio ab eo pro Achille filio sito: quc despexerat Agamemnon:nce comm morat Ioui beneficium: quod in ipsum contulisse eam dicit Homerus scilicet cum Mars & Neptu/nus,&alii vellent eum mn,&sbire num ausore:Thais mouit Briareum Rigantem ut feriet auxilium Ioui, ius p lentia territi illi destiterunt ab incoepto.hoc illa b c um non retulit Ioui ut Achilles volebat sed dixit ii gratum tibi unquam 5 caet .suscipe patrocinium Hij mci .eodepacto la demonia cum iam supcrarentur in Nilo A thebanis orim ab Atheniensibus petiere,& cuantea ab utris et essent inuicem plura ac pia collata , beneficia: Lacaedemonia quae contulerant tacuere,quae ac perunt comemorarunt ut tacilius auxilii uia impetrarent, di libri us udirentur, ex quibus colligitur ad propolim rei quω magnanimi libeter audiunt coincinorates benefidia qipsi magnanimi cotularunti aut uac penit. L. T alii magnanimi. Alia proprietas 5 coia1tio ς smagnanimi
150쪽
ca magnarum nullius,aut vix indigere,alijs autem prodesse. ET ad eas. Affertiasse philosophus n5 nullas pmpestates quae sumuntur ex materia propria magnanimitatis, scilicet ex serte honorum,
prima est,quod ad magnanimum poetinet misiam inter pmclams viros se ebcre,&inter m vi res mcdiocrem,'uia ineptum videtur,& a magnanimo alienum magnum se praebcre inter eos . e qui longe inseriores esse videntur. EST etiam magnanimi. Secunda proprietas reparte honorsi,' scilicet quod magnanimi est non adite ea loca ubi tribuuntur honores vescarari antecellunt,m du/plicito intelligi potivel quod magnanimus no adit celebritates ubi fiunt honores,quia oesse ver eunt ad spectacula illa,&masicrunt aliaeipse autem post habeturi& omnes intenti sunt ad illa quae inuantunipse autem non vultadmirari: vel cita intelligi potest quM ma animus non ac litqucvritando honores,ncc vltro se offerendo ut honoreturista cimetrabit ut tibi ultro deserantur,&aequo animo seret: vel potius despiciet si non ei exhibeantur maisitudine animi ductus. ET Ocio ' sim.), Affert alias proprietates philosophus ex parte illarum virtutum quae consistunt circa comu nem conuellationem,& Mucii di mota.&prima respectu sui debet esse tarduς hoc pacto is non moιν uratur pro quacunq; causa levi: sed pro rebus maximis,&praeciarissimis Heu decit. NECESSEca est. . cunda proprictas respectu aliorum ut patre intextu. ET magis ipsi. Tertia proprietas. cquira magis de tesse ei cuK vcritas ipsa,vi opinio ut Sallustianus illi qui ine,quam vitam Unus malebat. ET loqui. Est&alia proprietas.squod magnanimi estio tui,&o re palam,&ea pro bat inserendo . aliam proprietatem,quod escit eum voace incinisi opus sit diu mulatione uti ad vulsus,& ad multitudine quod ad videtur plailosophus:quia superius dixit quod inter magnoraret se,& praebebit magnu inter mesi res vero mediocrem.ex quo inter vulgus dissimulabit prptatiam sitam ne inritur vela extalare inter multitudine,ideo non se ostendit valde praeciam,& ocis lentem. I pilus est etiaealia est propraetas magnanimi. quta eius non est posse rium in alio.i.ad ar/bitrium alienumisi eum amico suo cuius ide est velle atq; Ide nolle. non igitur versabituro quibus uis nec erit ei accomodatu viuere ex nutu alieno ut facilit adulatores, N: viles qui videntur indigere iis quocum ,&adulatur hominibus quod est alienua magnanimo. NEC est tuis. Allatis pro meracibus ex parte aliam virtutu,&ex parte materic proprie magnani initatis:nuc alias affert plis ex dispositione propria ipsus magrianimi.prima eiusquod no est proeli uis ad admirata,probatur. Is qui nihil existimat magnu non est procliuis ad admirandii.mai animus nihil rem humanarum existimat ni nugigo dccxlcra.Notandu quod admiratio fim potest circa intima,& circa externa: circa intema admiratio vidctur copricremagna limo,quia admiratur, de magnifacit vitii sui limis virtutibus pratalitum,alia est circo externa.scirca diuitias,& potentia, di similia,& de hac loquitur. pM,5 eam ioueti magnanimo. N EC est sibi. Alia est proprietas sumpta ex pane mapnam
mi .s quod magnanimus non est memor iniuriam,& non retinet iram aut odiu quia parui Atta
les iniurias sibi non digno illatas. unde & magnam mi appellan sol mi qui clementissimi sunt in eos a quibus se loos arbitrantur. auare & Demosthenes ad Alexandru & Cicero multis in locis hac speciem magnanimitatis miris ess t laudibus. hine &illud est veni nimii vincere racundia cohibe/re: victoriam reperare,dereliqua.5oc cra. NEC de hominibus. Alia proprietas ex parte magna/nimi. .quod non multii loca uitur de hominibus aut laudando, aut vituperandonice de se ceti' liquitur praebendo occasioneis de se alij loci tantur visaciunt ventosi homines. DE necessariis ripterea. Alia est proprietas. quod ma animus non est querillus si sibi desint necessaria vel parma, nec est promptus ad precata,quia hoc pertinet ad rii cuius huiusmodi res sunt cordi,ma amnis diit taliae gnon sunt neccirca talia studer. EI Tet. Alia eiusde propnctas. quod ipse mavult possidere res praeci. aras sine utilitate uriales,& anteponit honestum utili,5 hocin quia illud magis insufficietis hominis,&persecti. INSUPER ipsius magnanimi. Aliaproprietas sumpta redis γ ῆ spositione magnaninu. quM m. nammi motus,5 incessus est tardus: vox grauis,& non nimium propcrata.his mcontraria indigentis' imposccti potius esse odentur . notandum qudd proflprietates omnes allate bisariam sumi possunt, aut ex parte riterarum vi matum,quas m animus exercre in summo gradu,aurex parte propna ipsius magnanimi .at de tepcranna materia non vides sacere mentione,quia pani videtur operari rixa illa.notandum quia motus est a s impcisteriis. vnde definitur quod est actus entis in poteria ea rone qua in poteria est: celeritas aut m s indicat Indigentiandeo magnanimus cu grauitate mouetur.obseruat aa.deconi & Clim de ramo iii luit
Cn. Poprius vir ad ola summa natus habebat in voce splendore,& in morulamma die itate. Isint qui diat. Hec est quarta pars hunis capituli,in qua M ordinesuum plis declaratuitia opposita niagnaitianitati,& primo obiter dicit luta isti duo vitiosi oppositi magnanimo non sunt mali,sa immini noc sunt in in eo vitios, qa a recto medio, a nata P Vss ILLA NIMV S.IAntea
7 3 colici nune sigillatim ambo declarat,& primo de pusillanimo afferendo primo actum suum, de minime illius actus:demo affectu qui soluiturαλωula. primus a scit eius quo d I riuat se boe