장음표시 사용
231쪽
int linu est habit me riuus principioAE.quoiseognitio in raeoptuMelanin remi nimia dilauis aut eum ais su impo-ribili Ut sum communia principia in re satis vesciminen. et aves aliter omim habet,& redimam sunt in memoriam ea quae dicta sunt in primo libro in philosophus ut quod principiorum quaedam indua ne,quaedam scilla di ext .
γl Apientia autem in artibus iis tribuimus,qui in Ipsis sunt exactisti mi. Phidiam enim,sapientem sculptorem lapidu dicimus:& Polyra i cletum staniarium identidem sapientem. Atque hic sapientiam nil aliud intelligimus et ipsius artis uirtutem.At quosdam etiam esse
sapientes omnino,no aliqua ex parte: nec aliqd aliud u sistentes arbitramur. ut in Margite dixit Homerus.Diuum is munere:nec sonor nec durus arator. Nec sapiens alia ulla nimiru extitit arte.Quare constat exaetissima scientiarii
ipsam si pientiam esse. Sapientem ergo non solum scire quae ex principiis eo gnoscuntur: sed etia circa principia dicere uera oportet.quare sapientia nieIIe, o ctus est&scientia:&cut caput habens cientia eorum quae honorabilissimas I sunt. Perabsurdum est autem si quispiam facultatem ciuilem,aut prudelia stuodiosissimam esse putet,si non sit homo eorum optimum quae sunt in mundo. Quod si sanu quidem ac bonu aliud est hominibus,tiiud piscibus, albu aute& rectum semper est idem:& sapiens omnes idem profecto,prudens uero diuersum dixerint esse. Singula nI quod seu perspicit bonum,id prudes dixerint esse: et seipsa gubernanda comiserint. Quapropter&nonnulla mutoprum animaliu prudentia dicunt esse: quaecum sua in uita prouidedi uim habe
F re uidentur.Consti terit aut eandem non esse sapientiam& facultatem ciuile. Nam si eam facultatem sapientiam esse dicent,quae circa comoda propria uersatur: multae sane sapientiae eruntinon enim una circa omnium animalium bonum: sed alia atque alia circa unuquod uersatur,nisi de omnibus quae sunt: una sit& facultas medendi. q, si homo praestantissimu essecstero ii animaliudiceretur: nil refert.etenim homine sunt alia I se diuiniora natura:ut haec ma nisestissima,ex quibus ipse consistit mundus. Intetigitur ex iis quς diximus: sapientiam,scientiam esse & intelIectum,eorum quae honorabilissima sunt na, tura.Quapropter Anaxagoram,&Thalem,& similes:sapientes quidem, at= non prudentes inquiunt esse cuuident ipsos propria comoda ignorare:& superflua quidem,S admirada,& dissicilia cognitu diuina scire ipses.sed in
utilia dicunt quia non quaerunt bona humana,prudξtia autem circa humana sc uersatur,& in quibus habet consultatio locum.prudetis.n.hoc maxime opus dicimus esse,bene inquam consulere.Consultat autem de hs nemo: quae aliter sese habere non possunt:& quorum non est aliquis finis,atch is bonum agendum. Is autem ad bene consulendum est simpliciter aptus: qui coniectura quod est homini optimum eorum quae eadunt in aetionemrexcogitado mente capere potest. Neque prudentia est uniuersalium solum . sed singula etiam oportet cognoscere.est enim activa:& actio circa singula ipsa uersaturiaua propter εc nescientes nonnulli, magis quam nonnulli scientes: idonei sunt
ad agendum. 6c in caeteris ii qui sunt experti.Nam si quispiam sciat leues caro Ethiacci. T ii
232쪽
nes facile concoqus,aeesse Rhabres,quae uero sint leues ignoret: non inicies sanitatem sed qui scit auium carnes leues esse, tque salubres: is es et magis. prudentia autem est activa quare utran cognitionem, aut hanc potius sa, s stibere oportet. fuerit autem quaedam & haec architecturae subiens rationeni.
SApIENTIAM aurein circa artes.IHoe est quintum capitulum huius secudi tractatus, in quo philolaphus determinat de ultimo habitu mentis ex quinque superius propositis.i.de sapitiatia ii ii est nobilissimum omnium habituu intellectus.it in orarione Fin eam philosephus videtur collocare summa selicitatem humaudm,ut in.Mapparet.diuiditur autem hoc capitiesu duas in partes. in prima ostendit quid sit sapient a simpliciter dicta. in secunda declarat, & probat quospia non est prudentia necciuilissacultasan prima igitur parte ostedit ex simo,& similitudine majam sicut etiam secit antea de prudenti inedit inquam sapientiam secundum quid utereo deci rei sapientiam simpliciter,ec proprie dicta. nam mi es inquit eos solemus appellare sapientes, qui sunt litis in artibus excellcntissimi, bc tunc nihil aliud intelligere Videmur nili summam rationem, di regulam illius artis:perqua aliquis euadit summus mea arte, dc populchre accipit philosophiis hanc similitudinem ut ex ea inserat,&dedaret quod sicut solentappellari arti es quoquo modo sapientes respectu primns artis in qua excellunt,sic simpliciter sapies appellabitur ille qui summam ha tin unaquaque linentia,artis virtut ,liis perfectionem summa illius. AT Q vos D Ari gaetiam sapientes.yinciarat philo vilius sapientiam simpliciter,& proprie dictam ostendedo quta est habitus exactissimus omnium scientiarum,& probari potest hoc hacto, sicut se habet ea, quaerato modo dicitur sapierit 6: secundum quid ad illam artem inpectu cuius dicitur sapientia, abet lapicntia proprie,& simpliciter dicta respectu cuiustabet tacti Q,sed illa q quoquo modo, de scundum quid dicitur sapientia, ita se habet ut sit certissim inc exacuissima respectu propriς artis ergo sapima proprie,de simpliciter dicta est itissima,& aetiissima respectu omnium lcientiam di summum di ex lentissimum renet locum di sic talis est qui dicitur proprie esimpliciter, de non quodam modo de secundum quid in aliqua arte. Vt de Ma te dixit Homerus in poemate, quod Maigites stabitur quod non fuit lassobaut arator,aut in aliqua arte sapiciis, scilicet quodam mo/do,di improprie 5: secundum quid: scd simpliciter&ptopriesipiens. SAPIENΤEM ergo ita silum. ta supradi inscit sentciuiam quandam siue mortum quod appestant condarium,scilicet quod oportet sapientem non solum scire ea qliae sunt ex In cipi 'scitura conclusiones. verum cita bene sentire , principijs, te ea postere cognoscere ut persecta sit in eo cognitio utronam, quo ad fieri potest. e non solum scientiam habeat nclusionem,sed intellectum etiam principiori. QVΑν s. RE sapientia. Affert nunc philosophus ex antea dictis diffinitionem sapientiae talem.sapima est intellectus atquesciencia simul: ec quasi caput habens sciencia summarum praestabilissimarum reflrum.haec diffinitio videtur emergere ex dictis, quia dixitquω oportet sapientem tare conclusiones quarum est scientia' habere veritatem principiorum quorum est intcllectus. merito igitur sapiae tia simul in virorum*.dubitatur quia uixit quod sapientia simul in lacntia de intelle s.hoe non videtur verum,quia posuit supra quinque habitus distinctos obiectis:& opcrationibus de nullus videtur includere alium . hic vero sic vid r diffinire sapientia ut non vidcatur diffine a scientia, vaint Sectu,nee esse habitus distinctus,dicendum ad hoc secundum expositores: uola bientia est habitus simul stantia de intellectus,ec non est aliquis illorumuta quoddam tertiit resultas ex illis dii
hussimul sumptis, de in eo quod in scientia distat ab intellectu:& in eo quod est intellectus differt amentia. h Glutio vera est:sed tamen aliquid ultra es incitur esse addendii dicendiij quod non so/lum 6pientia in habitus distinctus per intellectu a tacti de per scientia ab intcssectu edet ob alias
conditiones.primo quia sapientia cognoscit simul coclusi des,& principia eo pacto quo ipsa cogno inpossint,tu reddit quoquo m6 ratione eom. Praetcrea in duplicia sint alia Gi alia propria culmscientis, sapientia de viris* reddit ratione,&propria probare potest a priori: communia vero de si co tis terminis statim luciscantramen probare potesta posteriori. aquem vero scietia habet sint
principia propria, quq a priori nullo pari probatditos enim cancellos transiret, hoe primi sit sapientii, officium esse videtur sprobare insonorum principia,id larissime Mesaiat philosophus in uum postmorum.eorum inquit,quibus in demonstrativis utuntur scienti js alia cuiusta' sc ς πω
privialia comunia sunt:& paulo insta impria sunt ut lineam esse talem rectum ite . communia ves ab qualibus squalia rara quae rotant aequaliasunt ei cram. erum principia comunia e stum taminis ea apto patent, ocimum*Iiu Probduominosi quareturprobatio afferetur as, Pimie
233쪽
LIBER SEXTUS et illhisi te Mim philosopho,& ille maxime dignitates aposteriori plobabuntur at vero principia
propna priori etiam probantur a lapiente,non autem pmbari debent ab eo anifice ea. facultate cuius pna sunt principia de principiis enim is inquit philalaphus, non est reddenda ratio ge meus ut est prasessor Nometripeadem lunt di in exteris scientiis obseruanda,&paulo anteetia ime soluti uis posterioribus sic inquit, quta si id constat patet fieri non posse quo quisui proprioru principiorum exhibeat nonstrationem erunt enim illa omnium principia,& illorum scientia domina omnium erit.& enim is scit magis qui superioribus ea causis scitana scit tum ex prioribus,ta ex cau/sis sest quς non effectus subeunt rationem, quare si magis scit,'maxime si est illa scientia, may profecto maxime scientia est 5 cxtera. Ex quibus percipi podes quam late pateat primς phila phiae, di sapienns amplitudo: saturenim circa ens quoa est obiectum suum ea ratione qua est iscundum omnem sua latitudine,& ideo non clauditur certis quibusda, bc determinatis ibus quo admodum alie saeuitates: sed ea est quq distinguit: assignat fines reprios euilibet scieti sena cumens multiplexnt ea ratione qua numerus est, assignatur arithmetico,inquatum vero magnitudo insgnatur geometre,& tam arithmeticus a geometra obligatur seruare cacellos suos,nec tra redi de -.tune enim trairet de subiecto in subicctum: di de gelam in mus, & sie periniscerentur oes scientiae,sed primuς philosophus per omnia principia,& Vnaqua scientia discunere potest, de rebare ea quae a tali scientia quorum illa sunt Principia rebari non possunt,merito sapientia prima primc sq: omnium scientiamn dicitur a philos, ho,& distinguitiir ab intcllectu, & scientia,quia inrcllectus ut intellectus non lacit ea q cliximus,nec scientia Ulla,ut patet ex dictis. accedit 'R- quosipientia eonsiderat subflatias separatas a materia ea rosae qua separare sunt,& mobat de ijs quasda 'proprietate quae competunt eis po scidi hoc eria distinguitur ab in cctu & scientia. notandu m apientia dicitur eaput habens a is,ilosopho quod duobus modis intelligi potest, aut . emi sui quia ipsa sumit principi rima in sua maxima latitudine,& Gmunitate ide quolibet ammatio, di negatio &caetera, non restringitur necessario ad aliqua principia determinata ut alis scientiae,4s sumunt principia communia contrahunt ipsa, & accommodant subaecto suo,ut si ab aequalibus
aequalia demas,& caetera. geometra manvrudinibus arithmeticus numeris accommodat illa coinmunem dignitatem . at sapientia primaq; philosophia sumit principium illud primum mom ni latitudine scilicet de quolibet affirmatio di negatio,quod est dignitas maxima,&caput omnium dignitatum. atur etiam tam substantias se as di ipsum deum,qui est eausa omnium a quo tanquam a capite omitia profluuntiquare sapiuntia quae circa contemplationem eius vel satur, ni/re appellari videtur caput habens . Alio modo dici potest cmut habens respectu aliarum scienci rum quorum principia probat,& conririer quasi caput euiustibet scientiae, iam ut supra diximus inresolutivis pos oribus princeps a philosopho appellatur &domina scientiariam , cum autem discita EORVM quaehonorabilissima sunt.)Intelligi potest aut respectu conclusionum aut primcipi m. ves etiam substantiarum separatarum . de quibus nulla alia scientia contemplatur, & est nobilissimum subiectum sapientiae, quo sapiens Past omnia alia tractat tanquam ae rebus omnium supremis.de nostra autem theolo, qui summa est omniumsacultatum,& scienciarum,rem pus dicendi non esse ridetur. PER ABSURDUM est autem. Haec est secunda pars huius e pituli:inqua affert diffcrentiam inter sapientiam,&prudentiam, auia multi confiinde anthos ha bitus mentis, putantes esse idem,probat autem differentiam illorum sex rationibus,sed primo affert quod scientia non infacultas ciuilis,affert inqua hac sententiam tanquam notam,quia patet cum altera sit circa necessaria,altera circa ea quae poliunt aliter se hincte,' exinde probat q, Glantia noest prudentialex rationibus,prima rosi prudentia rect idem qd sapientia, tunc prudentia essethabi/tus praestantissimus omnium habituum mencis.consequens absurdum,ergo & antecedens, patectatio quias prudentia,& sapientia essent idem, quicquid competeressapientiae eompeteret etia pruderie, sed sapienti eompetit ut sit habitus exactissimus,& pr ancissimus omnium,ergo competeret etiam ipsi prudentis,sed hoe est absurdu nisi iam homo circa quem vosatur prudentia esset nobilissimum omni u entium mundi quod non concederet philosephus,quasi dicatis homo esset nobiliss/mum omnium entium quae sunt in mundo, trunc prudelia esset nobilissimus omnisi habitusi rati nobilioris subicini,qaversatur circa ea qlanthoininis,&circa humatia bona.at homo non est no/hilissimu omni u entium mundi,ergo nec prudentia erit nobilissimus habitiam omnium quod aues homo non sit nobilissimum entium pisatur, lura secundu nonullos phos sive cossi orbore cos sies si meres dicerent esse nobiliora entia ta ea ponant alata nobilioribus animabus,quod est edtra fidei veritates sumeres substatias separatas,qsunt nobiliores, qua homoxima quas est sapietia, de n5 prudentia tu prudentia sit circa humana.vem de mundo fim veritate fidei nostis' tmeda est, dicendii esset φ homo esset nobilior eo inquantu deus ita instituito esset propter homine ipse mundus.& etiam omnia aliainscii ora, in quibus omnibusrescimus nos ad sinonim sententiam. Sed
234쪽
philosopluuipse hoe medio ostendoexf q, sapientia non est pruderia. Ida G. QUOD si sana
quid .IAficit secundam rationem hoc pactos habitus inter sedularii quorum alter versatur s Q circa ea quae sunt eadem apud omnes,alter circa ea quae vario modo se habent, scd sapientia versa tur circa ea q sunt eadem apud omnes,re pru&ntia minime,ergo si Plantia differt a prudentia ratio paret, N. minor probatur a philosopho,quia albuis A rinum quae eoni Luat natura,& eorum eognitio semporit luem,&scientia est de his quae sunt scin read ,5 multo magis sapietia, verum intra humana circa quae versatur prudentia varia sunt,& vana est prudentia ob hanc rerum vineta quin etiam solemus quaedam animalia bruta,& bas appestare prudenres,similitudine quadam: quia prouident circa ea quae sibi sunt bona,sed in aliud sit sanum,& bonum piscibus, aliud alius animalibus,ideo alio modo dicemus formi eam esse prudentem,alia ratione Vulpem, alia apes, di sic de objs brutis,quae,&si non habeant vere prudentiam, affert tamen istam similitudinem philosophiis ut ostendatyri cntiam variari ex diuersitate bonorum circa quae versaturi S A N V M ac tum. saeQuς diuersa sunt apud dui . C ONS TITE R IT autem non esse. Haec est alia rario proflues s sex dictis,sed sumit in ea non selum prudentiam,sed etiam facultateni ciuilem,&probat quo sapietia differt ab illis hoc pa ,si prudentia di facultas ciuilis esset idem cum sapientia,tunc sapietia minet una ar* ead ml plures.sed eonsequens falsum,ergo de antecedens, sera ratio, quia diuersis sunt impub.diuersa sunt commoda, na4 animalium,quod si sapientia esset Crea haec non e reumatii eadem quemadmodum est,nam istorum est alia at palia facultas,nisi sit una omnisin bras m adi,at etiam medicina non est masum alia sint sana homini,& iana,alia brutis, quales, Piencia nulli acto erit pru&ntia ciuilisq; saeuitas,qua a hare: proprie non verseaturnisi circa humana bona,quae tamen polliunt alito se habere ut 'pius di dinus.post hac philosophus videtur excludae obiection quandam quia posset aliquis dicere sapientiam oleidon cum prudentia,& saevitate ciuili,quia sapientia in prasimitissimus habitus omnium,&similita prudoacias ultasq; ei, inlisaerobatur quia homo est praestantissimum animalium ,ergo facultas quae est circa homine erit nobilissima omnium,& se erit idem eum sapima ad hoc videtur dicere philosophus quM,Ekii lio, rno sit prasabilissimum animalium omni ii quae sunt in hoc mundo, tamen sunt alis quaedam res maestabiliores in ratione rerum ut ipse dicit i ergo prudentia saevita mullis non erit habitus mohantissimus, scd ipsa sapientia quae versatur circa substantias separatas,& nobiliora subiecta, & sierursus affat diffinitionem sapiuntix.L fAPIENTIAM scientia esse & intelle in eois Earum quae natura sunt praestarissimque patet intextu. QVA PROPTER Anaxagoram. Asfert rationcm ad idem p andum quod sapientia non est prudentia hoc pacto,prudentia versatur
circa res humana sapientia non venatur circa res humamis, F lapicntia non est prudentia: pro.
hat hoc ex signo,& communi sermone hominum qui appellabat Anaxagorii, ala A alios huiusmodi homino sapientes,non autem prudentes,quia negligebat propria commoda,&tem lambliarem et inquirerent res altissimas,ti arcliana naturae. 'nde illud Cicironis de Democrito patrimonium inquit imgloit,agros destruit incultos,quid qupens aliud nisi brata vitam quam di si in retia cognitione ponebat 'men ex illa inuestigatione naturae essequi volebat Vicisci bono animo.id imille summii bonum Euthymia & Athamia appellat. i.animum terrare liberum.notadum qu mulatum interest inter sapientiam &prudentiai tamen stetia aliqua simili do,quia sicut se habet io ,respectu omnium scienti in sic prudentia respectu virtutum molatium. na omnis .entia accipit principia sua rebara iam a bicntia: est imirsapientia princeps, di obtinet loeum archatoctii. rae rispinu aliarum scientiarum, timiliter prudentia habet principia omnium rerum agendarii cumst recta ratio, tuae ponit in mediocritate ipses affectus,&o rati eorum: habet igitur & ipsa prudentia locum architectui respc omnium vimirum moralium,ideo philosophus p at multis rationibus istas virtutes iton esse idem,ut patuit & parebiti PRUDENTIS enam hoc maxime. Quinta ratio.λid ita versatur circa ea aequibus est consultatio, di finis bonus agendus,at sapim Fria non crsatur circa talia,ergo sapientia non est prudmia, post fiae asscit quanda pmprietate pructims.cquod maxime est opus pru&ntis ne consulae et pam in textu. NEQ U E prudentia est iurisiarum solum.ISota ratio. pleia est tantum de uniuersalibus,mdentia non est tantum sR de uniuersalibus,sed etia de singularibus ergo prudentia non est sapientia, maior est clar quia tam intellectus si scientia in tantum circa uniumalia,ci sapientia quae est simul ex Vtrisu constas erit silum circa muc alia minor probatur a philosopho,na prudentia est uniuersalium,quia in ri bus amidis sunt principia uniuersalia de quibus nulla alia virius considcrat qua prudentia, consultat etiam pru&ns utrum sit facienda pax utrum magistratus' sint esectione constitvcndi,&alia huius modi, crum non solum est uniuersalium,sed etia singularium, quia ipsa est principium agendi di cit philosophus: omne autem agendi principium vesatur circa singularia, quia uniuersale non m
in agi a nobisuiunt autem a nobis res singulares, idae haec in illa vi expallantia PMipi potest. Quapropto
235쪽
o v APROPTER scientas.yAd eam rationem consumanta incit philos hus quoddam ex plum experienna sumptum , quo patet quod prii denria mus est cim singularia d uni insalia,eum sintnonnulli qui no ita ni cognitionem muniuersali,&iunt efficaciores in age, quam ii qui tantum sunt stilantes in uniuersali. ec afferro plum in medicina ubi est quoddam uniue υla principium quod leuia sunt sana,&factis digestionis,alia est eam Iam mpositu quola υnes avium sunt leues 5c salubres,ille qui habet propositionem utraq; scire curare aegrotum aliquem melius si ille qui hisci uniuersalem tantum, parricularem tantum,at ille qui habet uniuersalem tantummullo modo curabit,sed qui habet particularem solum melius inducere potest sanitatem stille qui habet tantum uniuersalem, unde in primo inquit philosophus, neque enim isto modo sani/tatem considerare videtur indicus,sed hominis sanitatem,immo forsitan huius: nam si lis me asi alidetur in ipsa istitur prudentia ita fit M oportet practium complam n*,tamen si alterum
rordinari ad singulare,di ad ipsam
eligendum sit sumere potius oporter particulare,quia est maris accomodatum ad actionem 5e hoe hiues aptior erit adayndum,di cognitio illa uniuersalis vi ordinari ad singulare,di ad ipsam actioncm texpcrientia patet. Q V A RE traq;.IAmriphilosophus unum reclarium,&aoc J mentum ortum ex dicti MLquo oportet eum qui futurus himsecte prudens complecti utraqi eo/gnitionem,qudd si altera sit tantum eligenda magis peteta est particularis d uniuersalis,quia erit aptior ad arandum. FV ER IT autem quaedam.IAffert philosophus aliud eorrelatui siue μου tum,scilicet quod cum prude a sit ram uniuersalium quam singularium, erit aliqua prudelia ciuestibi re videtur rationem a it arsedc prauidentis ut in aedificatis fieri solet, ali x ero erunt subeates rationes earum artium quae subuciuntur architecturae.nec est absurdum ut subeat modiis titiones, cum multifariam dicariu xt apparctit in sequenti capitulo.
T qui ciuilis facultas,8c prudentia idε est habitus,esse tamen ipseo
rum non idem est. Eius autem quae in ciuitate uersatur: ea quidem quae est ut architectura prudensia,legum est serendarum faculotas. quae uero in singulis uersaturi ciuilis, nomine communi uocasttur. Hsc autem est activa,& deliberativa.decretum enim in aestionem uenit ut ultimum.iccirco rem ciuilEhos solos gerere dicunt.hi nanque seli agunt: peroinde atque η qui suis manibus artis conficiunt opus. Videtur autem ea mario
me prudentia esse: qua sibi ipsi quispiam uni quaeritae prospicit bona. atque
haec ipso communi nomine prudentia nuncupatur. Illarum autem alia gubernandi rei familiaris: alia serendarum legum facultas,alia ciuilis uocatur.atque
huius alia est deliberativa, alia iudicialis. Cognitionis igitur quaedam species Iberit: ea quae bona sunt sibi scire.sed magnam disserentiam habet. Atque quistiunt ea quae sibiipsis sunt bona in illiscn uersantur,prudentes esse uidentur, ciuiles autem negotiosi. Q uapropter & Euripides dixit. iii nanque prudes sum: negotio sine. Licebat inter milites cui uiuere: Aequam partem habeo regunctis ex bonis: Quaerunt enim quod sib apsis est bonum,g hoe arbitratur esse agendum ex hac igitur opinione est ortum,prudentes hoc esse. 8cmen proprium uniuscuius , bonum: non est sortasse sine rei familiaris gubernatione, atque ciuilis. Praeterea enim quonam modo sua cuiusque administrada sit res: non est manifestum, atque considerandum est. Indicatur id quod dicitur illo signo.Geometrae enim iuuenes,& mathematici,ac sapientes in talisbus fiunt:prudentes autem fieri non uident .causa autem est,quM & singuo Iarium rerum est ipsa prudEtia: quae quidem per experientiam notae sunt. tuo uenis autem non est expertus.experientiam enim: temporis eiscit longitudo.
Nam & hoc quispiam considerauerit: cur puer mathematicus quide fieri pos
236쪽
test sapiens alitem aut naturalis non potest et An quia mathemauca quidem
sunt per abstractionem: horum uero pri ncipia,experientia innotesciat.& harequidem adolescentes non credunt,sed dicunt: illorum autem dis titiones no casunt obscurae. Praeterea peccatum quod fit in consulendo: aut circa uniuersa: ο 'ie,aut circa singulare fieri solet,ignorare nanque quispiam potest aut omnes aquas ponderosas esse prauas,aut hanc ponderosam esse. Prudentiam autem jono esse scientiam patet: est enim ut dictum est ipsius extremi. Tale enim id, quod cadit in actionem,opponitur igitur intellectui.hic enim est terminorii, 7 xi quorum ratio non est. Haec autem est ultimi cuius non est scientia, sed sensiis:
non propriorum quidem, sed qualis estis quo sentimus id quod ultimum in mathematicis est,triangulum esse. stabitur enim S ibi,sed hic prudentia mastgis est sensus: illius autem est alia species. COMMEN
AT V I ciuilissacultas 3c identia. me estisnam 5: vltimum capitulum huius secundi tractarias,in quo post a dcclarauit quinq; habitus sibi propositos qui sunt intellemuir nune
sumit ipsam pru amivi eam latius declare cum v litem esse vel ab ea profluererecta rationem Lubemamcem omnium virtutum morallium eam,quae distinguit in suas partes subicctium. diuiditur tem hoc capitulum in tres partes quae suis locis patebunt. in prima igitur dicit philosophus quod ciuilissacultas, Ac prudentia est idem habitus te,& subiecto,non tamen sunt itim ratione, dclifferunt,hoe in multis fieri videmussi ut ascensus,&descensus.concauum &connexum in circunferentia,& alia similia quae re N: subiecto idem lan Mesunt tamen ration odem pacto prudelia, di ciuilis facultas idem est habitus.differant tamen ratione, nam talis habitus dicitur prudentia ea ratione qua est principium apendi bona ad seipsum.ciuilis ino facultas ea ratione qua est principiangendi Mna erga plures pres-m in repub.5: similcm rationem videntur habere inter se prudaia, di facultas ciuilis: ut habet virtus tota,& iustitia legitima. est enim xetram , ut in quinto inquit plis, eadem re,sed ratio n5 est eadem, is ut est ad alium est iustitia,ut taliς est habitus simpliciter virtus, ita est de prudentia di facultate ciuilli nam enim est habitus agendi cum vera ratione circa hum, Da bona: ut vero talis est habitus ad Lipsum,&ad unum dicitur prudentia, ut vero ad alium, di ad Plures dicitur ciuilis facultas,&sic disseriant ration cra parte usus ut mansscstius apparebit infra. EIV S autem quae circa ciuitatem.yCum igitur iste habitus prudenti aut sit ad seipsum,& dica tur prudentia, aut sit ad plures insantes in ciuitate,&haee dicatur ciuilis, nunc philosophus sub dividat ista prudentia ciuilem dicendo quola esus prudentis ciuilis quaedam est facultas serendarum m quae praesidet alijs partibus prudentiae, 6c obtinet locum architectiarae,quaeda alia est q Versa ruror singula ciuitatis ut ius dicendo,&dmeta agoido,di dicitquω sola appestari a communi nomine ciuilis facultatis,sib qua est,& ad eam pestinet non condere leges: quia idest munus ciuilis vrchitectu scis agere dc dcccnioecirca singula to pub. dmetum Hait philosophus quod est huius prudentiae cadit in actionem ut ultimum. primo enim fit consultatio, deinde Getio, pastea demtum,demum executio. Consultatur utrum Carthaginem sint mittendi legati an G, deinde eligitur ex ijs duobus alterum, uti 'quM sunt mittendi,d insedec itur,fc fit decretum ut mittantur logari quod est ultimum praecedentium,se cadit in actio nem, vel dccernitur de aliqua controuersiasse addit philosophus queu ii qui habent hanc prudentia ciuilam versantem circa singula dicuntur soli rem pub.. Uministrare,quales vident esse magistratus,qui ius dicunt,&de troucis3s decemsit secundum quae praecipiuntur a legibus vel in senatu decernunt hoe vel illud ammat prudentia illa ciuilis linum sotiendarum prouid vid r in univosali sciendo law,5: promota tales condatorcs P in identur potius ut architecti tu e ex legibus quae agenda sunt u ipsi Masilii autem scem di inutimanta ut italo luaranifices respectu architecti, vidennir esse quasi ministri legum ex quendo ea quae praecipi uiaruralembus,circa singula nui decimendor nunc iudicando & in singinti membris rempu.administrancis: ideo talis prudentia ciuilis dicitur activa,&dcli ratio apsi Iosepho, illa vero prudentia architectonica totum eorpus ciuitatis respiciis quasi ipsius nauis opima gub atrix sedet in puppi elauum tenens,& praecipit per leges quid agendii si ic it turduplex
est in cntia ciuilis, una architectonica legum ut ita loquar conditris,alia activa, oc d libera tua qopprilan sola comuni nomine ciuilis: at illa quae est sui ad stipsum qua antea, bo in principio ratide
237쪽
TI 3 dirimis differre a ciuili lacultam munittr& praecipue sola appctari pitaciatiaequasi homines cuappellant aliquem prudentem, in ligere vide reum qui bene procurat circa O quae sibi sunt bonaepost haec philosophus resumit illam saeuitatem ciuilem,& diuidit eam trifariam addedo , num membrum cuius antea non secat mentionem.dicit enim quδd alia est peritia in familiaris gubem, , alia conditrix letum:alia ciuilis. t.actina & dcliberativae vel alia delibera a,alia iudicialis veni prudentia illa quae versatureirca priuata comoda eri quaedam species cognitionis,sed tame diuerata ab illis aliis,& magnam diffcrentiam haberictim haec cognitio sit circa propria & priuata illa ve/rocirca Gmuni Mideo dicit quaedam spretes quasi sit prima diuisio talis,alia propria,alia comunis di haec postea comunis nunci alias species ut colligitur ex textu philosophi. Wrum pro maiori.d Oratione huius partis, ut magis distincteappareat diuisio philosophi quae quoquo modo videtur consus uoces us per bimembrem diuisionem,ut innuitur a philosopho.sumatur igitur primi quae possit diuidi in suas partes ut comunis eonceptus hoc pacto. prudencia alia est unius ad soipsum q praecipue appestari solet nomine prudentiae: alia est ad plures,tune v tra illa quae est ad plu/ s,aut est ad plures ut in domo,& haec dicitur prudentia rei familiaris,aut est ad plures in ciuitate qdicitur prudentia ciuilis. rursus prudentiaiciuilis,aut est circa seredas cis,quae dicitur ut architectum iudicialis,aut circa singulas res gerendas m pu.quq cum non habeat aliud nomen sumit nome reneris, N. ideo appellatur civilis,N: haec rursus, aut est cliti rati ,aut iudicialis, di qui ea utuntiar dicuntur subire vicem eorum:qui obediuntari hitectis.nam illa quae est circa serendas leges praesidet omnibus agentibus rem pubri insantibus circa singulari avideamuntur,aut iudicatur: prodetii Quam praecipiendo omnibus aliis iacultatibus quae requiruntur ad gemissi reseruanaamj repub.ec haec conrespondere videntur iis quae in principio etsi rum dixit philosophus. ami idini tur inquit eius e leprosecto quae maxime dominati maxime bracioncm subit archilinurptatem autem sese ossest ipsa civilis facultas: haec enim & quas sciencias in ciuitatibus esse,& quales qtun discere,&quous et oportet instituere selmeas praeterea lacultatum,qsummis iniciuntur honoribus Vt rem militarem,rem familiarem & oratoriam artem huic subesse iacultati idemus, cum igitur 6e his & caeteris acta uis scientiis haec viamq& leges serat arm instituat.5 extera. ex quibus colligitur quod optimi. prudentissimi gubernatoris rei pu.praeciarissimu munus est bonis legibus itastitue re ciuitatem,& haec species facultatis pra tios ciuilis inter alias lacultates amitas veluti architectura quaedam eminere videtur,ut patet ex dictis philosophi. AT a V E qui sciuiit ea ius sibi j is sunt bona. His est seeunda pars huius capituli in qua philosophus asscit quandam mmune opi Dionem vulgi circa prudentiam deinde eam refellit.dicit enim qu3d homines vulgo comuniter ain lare solent eos prudentes qui sciunt comoda propria,eat, procurant quae ad se pertinent post hae Dira cura aliorum. viros autem vacantes Q pub. gociis non prudentes, quia Vidciatur inligere propria iurare aliena,sed ne cioses appellant, ad hae vetiis opinionem probandam affert a ctoritatem puripidi qui inducit Philoctetein quendam responcitarem cuidam qui eum interrogabat quonam pacto suillat dcceptus a Putino elim esset prudens,&philoctetes respo& quonamo do osum prudens cum mihi liceret sumeressi tum inter exteros milites si ire cura alieni nego ego reliqui omnia propria comoda,& aditii gubemationem exercitus procurado aliena nego classitan. asi non prudens sed n ociosus,5: loquitur secundum opinionem vulgi,ideo post haec addit philosophus quord ij dicuntur prudentes vulgo,qui quaerunt priuatum bonum ,&commidum,5 id agendum putant posthabitis exteris.notandum quod prudentia diuiditur in eam quae
est sui ad seipsum,1 in eam si est ad plures,qued si vulgus utram appestaret madetiam,& magis pu blicam v priuatam bene sentirenses eum illam quς est sui ad seipsum tantum appellet prudentiam. aliam vero excludat, ideo retalitura philosopho,&simul confirmatur diuisio superius allata quod utraq; est prudentia,& habitus idem re: dificit tamen rationciquia alia est ratio eius ut est ad unum, alia ut in ad plures,& cum vinet sit habitus a di cum vera rationciloquimur enim de vera prudεtia, men pa narior est idem habitus xl est ad plures:quam ea ratione qua est ad um tantu, Me in primo philosophus inquit. quanq enim vivus hominis idem & ciuitatis est bonum, ciuitati ta/men comparare coseruare. bonum maius perfectiust, esse Idctur,ex quibus patet quod praecianus est consul cree uni bono quam proprio. quin etiam ipsum proprium tunc vere adesse larvi caest coniunctum eum comuni hono familie&ciuitatis. Α T T A M E N proprium uniuscuius albonum. IH in parte refellit opinionem vulgi existimantis eos tantum esse prudentes qui suis comodis,& bonis consulunt,comunia vero procurantes esse negorioses,dicit eis philosophus quod noest sicut opinatur vulgus, quia proprium euius in hominis bonum non est sine gubernatione trisa miliaris & ciuilis h potest dupliciter intelli : primo modo quia cognitio rerum spectantiu adtapsum,non erit in pria te sine cognitionerei familiaris fociuilis. oponet enim ut qui debet scirerra vere utiles di bonas sibi: sciat ea quae sunt utiliasse bona tri familiari do publicsaeio modo intelli
238쪽
sti potest quὀd bonisti cimiis nori sine bono familiari , di ciuili,quia homo est animal socio, te Netolus videtur vivere humana vitasta alia quadam vita ut alibi oste 'sed in vitas id non vide, turaliquis vere esse prudens. erga seipsum ut pcicipiat flecte quae sibi sunt bona sine prudentia familiari de ciuili. PR AETEREA enim quo pacto. Alia ratio qua dicit quord illa opinio viam non est vera,quia non apparet quomodo aliquis possit gubernare rem sua sine cogniti 5eres sambliaris:&ciuilis,sed obscurum esse videtur sine tali notitia,quare gradus videtur esse in ipsa inuestiati summus est illius qui versatur circa gubcmationem rei pub sine qua non vicitur quis persecte qu mare rem priuata,nmiperfecte rem propriam agere nisi sit cum publico bono coniuncta. I Nni, C A T v R id quod dicitur. Alia ratio qua probat per quodda signum sententiam suam Grea opinionem vulgi praesupponendo quod ille est pru&ns qui habet experientiam rerum singulari si quae Pertinent ad 1 iram humanam. tune Vltra. lle est pin s qui scit res singulas pertinentes ad vita humanai sed res familiares le ciuiles pertinent ad vitam human uergo ille in prudens qui habet combrionem rerum familiarium aD ciuilium Natet ratio exmbati de philosophi, qui dicit qu3d fieri potest,t iuuenes sciant res mathematicas,& in his esse sapientes' idem autem esse no potantiquia prudentia non solum est uniuersalium cis etiam singularium: quorum cognitiora rientia indiget di temporis longitudine. lus non possunt euenire iuueniaest enim rudis ut inquit in primo experim tim* non habet actuum HK.os artet igitur prudentemperitiam habere rerum simianum stipuls autem res sunt,non solia quae pertinent admum sed etia quae pertinent ad rem familiarem reni euatilem. SINCvLARIU M. I solum uniuersalium. NAM &hoc Ex dictis videtur oriri dibitatio qua philosophus affert bc soluitiquaeritur enim unde sit cur puer potest fieri mathemati non aut sapiens.i. primus philosophus iam naturalis philosophus, oca et postea Iunone quia ideo fit, avia principia mathematica in res mathemati sumtur per abstractionem.principia pii, mae philoseoliis,& etiam naturalis innotescunt sensu vel experientia ψ longo tempore indidit ma, thematica vero non indigent experientia,quia eorum principia sunt dissinitiones rerum q absit situri sim laribus 5o non indigentexperientiara quo patet quord fieri mathematici possunt non asit primi philosophi ne in sapientes nem naturalesmm ob eandem causam prudentes ut sima otadit. N KC non cresunt. sprincipia naturalis di prinis philosophie. SED dicunt. Icut audiunt ea ει.
reserunt non autem credunt,quia non habuerunt experientiam. NON sunt obscure. y Cognitis enim terminis facile pocipiuntur,1 pro crunt res mathematice magnam euidentiam.sent mim
et ille inquit in primo gradu certini dinis. tandum quM bene plis attulit hic ista, tres ,ές scit, tiariam q oriuntur a triplici genere rerum.quaedam enim sunt in materia ut naturales. quaeda Euruetae a manna ut metaphysW,quaeda medis ut mathematice istae autem res cognostatur 'er primopia sua: principi mim autem naturalium perceptio fit aut sensu & inductione, quae experieria it di e etiam principia mathemati , mathemati ea vero primmia cognitis terminis habentur per obstractionem quam sacere possunt pueri,abstrahentium non est indaciumve inquit plis. PRIE TER E A peccam. Affert quarta rationem ad probanda sententia suam contra opinionem vulgi hoc pacto: siprudes errare non dinet in consultando oportet eum singula scire in re familiari arii ebinti .at primu est ergo Ac secundu,patet ratio quia prudes est qui Merrat incolaitando,&oportet ut habear notiti a noti solum in uniuersali sederia singularium rersi in resamiliari 5e ciuili.quord si non habent &sibi proponatur aliquid de resamiliari ves ciuiliDeileerrare poterit quod est contra prudestem,& dicit quδa potest creare dupIiciter,aut circa uniuersale, aut circa singulare ut probat exemplo ignoratiois de aqua leui& graui circa uniuersale. n.fieri poterior uti siquis ignoret omnes aquas ponderosas esse s uas circa singulare ut siquis ignoret hane esse pondcrosam,cum sit,& hae simili tudine ostendit quo pol fieri mor circa viris ad hoc igitur ut prudens noerret debet habere eomitione rerum tam pertinentisi ad rem ciuilem a familia 'gubemanda: quia illainmisine prudens Qui scit bene cosultare de quavis re pertinente ad vita humanam si sibi in matur, siue sit de tecti, siue de pix'na. PRUnENTI ΑΜ aut non esse.IHo est tertia pars huius capimii,inquariis rapostea qua diuisit prudentia in me a sua visum est sibi necessariti afferre dissitientia inter scientia,&Prudentia inter intellectum,&etia prudentia, quod, disi anteast c tamen post diuisionE pruden, rix in partes suas hoe congrua inlabatur simul etiam. quia dixerat nuper quod pueri mathemati ei fieri possunt' non prudentesmee metanhysici,nccnani es, ut omnis confusio tolleretur asin Gedisserentia istam Ac primo ostendit quasi aliquid iam quoquo vinossi γω prudelia non est scieruria hoc pacto. lactia versatur circa v insalia tantil ,pracsentia non versatur circa uniuersalia trusi, sed etia circa singulariarergoptumia non est scientia patet ratio quia prudelia non solii circa uni. 'trista etia circa extremsi quod est singulare vosarundicitur asit extremum quia descendendo ab
uniuersali Crimo loco inuenim Madit.n.in actione:vnde sumius,dccretum.n.in actione venit utvltimsi: quare cum scientia sit tantum circa uniuersale,prudelia vero et circa singula at uniueri di singulare
239쪽
5 singuine videriiropponi Matiue,& manifeste diffore,certe scienti una dentia differunt. o p/ 1 p O NIT V R aut intellectui. Nuncineri differentia inter prudentia ,1 intellectum principiorumhoe pacto. I, habitus distineuntur qui se habent opposito modo cima sua obiecta, sed prudentia fle' intellectus principioru sunt timin eis distinauntur.ratio patet quia &si ambo isti habitus sint e
ckiicia est etia extremi quod videtur primu ex parte nostra i singulare:vnde plis in libio postmorum Alip ea quide ad nos priora i otiora ue dico q pro uiora sensui sunt.ea vero simplicito priora notiora ue quo a sensu longius distant.sunt aut remoriissima quide ea quae sunt uniuersalia maxime: γpinquissima vero singularia sunt,atq; haec into sese opponuntur &caetera.dicit ergo phs quod iam τ1 lectus est. TE R MI NOR VM.Ii principiorum siue sint compicia ut dignitates,&h siue sint
diffinitiones.nam talua principiorum non est ratio.i. nocinario vel probatio vel diffinitio.princi/wa.n. ut antea vidimus quom est intellectus non demonstratur prirarie ea Mne qua principia sunt nee diffiniuntur irent si sintdimniciones,quia tunc diffinitionum esset mnitio. quare taliu re υnorum & extremoriam principiorum non est rario ncc et scienna proprie dictaear prudmatia in cevltimi & extremi cuius non est liuentia. men non extremoru quorum est ipse intelibus principio/rum,sed est non solii cim univcrsale sibi accomodam,sed etia est ultimi.i .extremi di singularis cuius νΣ non est scientia sed est sensus&iaonquis, quia talis ex nino est sensus. P ROP R IORU M. i. Masus citernus.na sessus est duplex,aut incri S,aut intemus:extemus est aut visus inui auditus,&alij tres quos appellat sensus propriam,quia qualibet sensus eatemus percipit obiectum suum pra/mu,& non alterius sensus obiectia,quia visus pocipit colore & non sonu,auditus sonu,& non colorem di se quilibet sensus externus est propnj obiecti, tum cum plis dicit ultimi.i ipsius singularis est sensus non proprioruLest sensus non citemus,staint v sensus etiam interni sunt plures, sed idctur intelligere hic piis de initanua pomatia q in brians dicitur,non existimatiua ut quid am di/cunt, sed alio nonaliae,quia existimatio in tanq genus opinionis, A complectitur vires rati tes in s in libro de anima. 5 unt aut existimationis ipsius lic distocliae,scieria videlica.& opinio, dentia dicareta. di haec non competunt brutis quare nec existimatio.nos igitur per hanc vim sensi. tiuamq dicitur cogitatiua in nobis pcrripimus indiuidua omnium praedicamentam ut hanc sub stantiam,hanc vel illa quantitatem , ct aliqua,& in mathematicis mangulit vltimum. Lultima figur tam.nam si mente resoluamus figuram multorum angulorum ut exagonum in pelagonum indem luadrangulum,dcinum deueniemus ad triangulualiquem,qilia non est figura rectilinea duoes an/ morum,quare aliquis triangul us Vt aequilater Vt indiuiduit vagum percipicturis ista vi cogitati uari est phaeclara potentia senstiua intema.naelicit et isti aiunt spccies,&cognitionem specierum non sentitarum ex speciebusi' cognitione marum sensatarum ut amicitia, inimicitiam,paternitatem filiationem di alia limo quae dicuntur species non sensate, quia non suntlamio eam sensibi lcssci bus externis ut sunt colorum formae 5. nmoi. Averroisa sphic diator post sensus citer nos ponit duas potentiassensitivas qsunt perceptiuc tantum, duas retenta uasq sunt retentius tantum .ponit.n. extemplo post quin sensus externos statum coem perceptiuum tantum:deinde una/ginatiuam rerentivam tantum, postea cogitatium per 3tiua tantum,deinde memoratiua retentium tantum: post hμ est ipse intellemis qui non ponitur in instrumento corporeo, nec extuditur extensone subiecti,& ipse solus percipit uniuersale iustractum ab omnibus coditionibus materiae &utitur omnibus illis potentiis sensitivis ut ministris. luarem plis dicit quod haec prudentia magis hoc album,aut hune sonu,sed hanc pace quae pompitur sensu inremo.i. a cogitania 3otem & adfldit quod illius. sensus extemi est alia ratio,& alia s .squa interiai.cogitativa.n.quae est intemus scillas est nobilior externo sensu.cum immediate subministret intellectui,& percipi species no serusatas,quas non percipiunt salsus extemi Waliquam amicitiam,oc inimicidam, pacem aliquam huiusmodi: iux di si prudentia di ipse in laediis per pia & etiam eminin re modo, utitur tame mediate isto sensu interno. i. cogitatiua vi Vt mi stra.
T uero quaerere ac consultare dissimant.ConsuItare n1que est aliqdi quaerere.Oportet autem S de bona c6sultatio e quidnam sit accipere,utrum scientia quaedam sit,an opinio,an coniectatio bona: an ali/
240쪽
quod aliud genus. Selantia igitur non est. Non enim de iis quamint quae sciat.
At bona consultatio quaedam est consultatio.qui uero consultat: qum it,rastionem si ibducit. Atqui neque bona coniectatio est. Ipsa nanque sine ratio. ν ne, & cito fit: ad consultationem uero longum temporis spatium adhibetur. atque aiunt celeriter quidem deliberata esse agenda, cum mora autem consuolendum. Praeterea,diuersia sunt: solertia,&consultatio bona. Solertia uero,bo di, na quaedam est conie statio. At neque opinio ulla. Sed cum is qui male delibe, νιrat peccet, is autem qui bene consultat recte deliberet: constat bonam consul. tationem rectitudinem esse quandam . non autem scientia neque opinionis. Scientis nanque non est rectitudo: quippe cum neque peccatum sit.opinionis uero rectitudo,ueritas est.Et insuper determinatum iam est id omne: cuius est opinatio.at uero neque sine ratione est ipsa cosultatio bona,deficit ergo a mente. Haec enim nonduesten unciatio.Etenim opinatio non inquisitio: sed qua ν dam iam enunciatio est. Qui uero consultat siue bene siue male cossiliet: quae,rit aliquid, rationem j subducit.sed ipsa consultatio bona: consilii quaedam est rectitudo. Quapropter quaerendum est primum quidnam sit cosilium:
circa quid ipsum uersetur. Cum uero multipliciter rectitudo dicatur: constat 7 non omnem rectitudinem,bonam consultationem esse. Incontinens enim Sc prauus: id quod uidere proponit attinget cogitando rationem* subducenν do.quare recte quidem consultabit.malum autem magnum,existimabit. Re s. ne uero consultasse,bonum quoddam esse uidetur. talis enim: rectitudo consilii qua bonum quispiam assequi potest: bona est consultatio. A t potest quispiam & hoc ratiocinatione falsa attingere: atque id quidem quod facere oportet,assequi, non autem per quod oportet, sed falsus medius terminus esse postest. Quare nec ipsa bona est consultatio,qua quispiam adipi seitur quidem id
quod oportet: non tamen per quod oportet, Praeterea fieri potest,ut alius Ion S rigo deliberans tempore id consequatur: alius cito. igitur nec illa bona est constiuitatio: sed eadem rectitudo bona est consultatio,qua quispiam ratione constducentis assequitur,quod oportet,& ut oportet,& cum oportet. Insuper sit 8α
ut 8c absolute quispiam bene costillet:& ad aliquem finem. Atque bona qui dem consultatio absolute est ea: qua ad eum finem qui est absolute finis pergitiir recte. quaedam aut ea: qua ad aliquem finem. Quod si bene consultare pria a sidentum est: consultatio bona rectitudo est ea, qua ratione conserentis ad alio
quem pergitur finem,cuius ipsa prudentia est existimatio uera. COMMEN.AT v ER o quaerere ae eonsultare chii t. Hic intrarius tractatus huius sem libri,in quo . postea quam declarauit quinq; habitus intellaetiuos dixitis plura de ipsa prudenti diuulo 7 do eam in membra sua:nunc declarat quasdam aptitudines siue habitus qui eum recti sunt videria coniungi eum ipsa prudentia,& ad eam redigi,ut bona consultatio,sagacitas, scientia, & huiusmodi quibus prudentia bene producere potest suas operatione liuidi mr .autem hie tractatus in tria capitula.in primo docet id sit bona consultatio.in secundo quid sit sagacitas. in tertio qiud sit scientiassive enim sint vires siue aptitudines iue dispoiiciones prudentiς, hani prosecto eonsideratio per tinet ad locum ubi agitur de prudentia. primum rapitulum diuiditur in trespartes quae patetat, ante omnia plis tractaturus de consultatione ostendit quω quaerere,& conlultare dificiunt,qua sunt aliqua quorum altarum est Humsalius in .illa inter se cillaruntiat quamre di consulta. re sunt