장음표시 사용
261쪽
s t. Est ne igitur id quod resistit prudentia:H enim est ualidissima. At est
absurdum .erit enim idem prudens atque incontinens simul. Nemo autem dioxerit prudentis esse ea sponte agere: quae prauissima sunt. Et insuper demonostratum est antea prudentem aptum ad agendum esse est enim quidem extremorum 8c caeteras uirtutes habere. Praeterea si continens est ex eo quia uehementes ac prauas habet cupiditates: neque temperatus c5tinens eri necρ continens temperatus,etenim neque uehemeres habere cupiditates neque prauas, est temperati. At cmortet. nam si cupiditates sinthonae prauus est habitus ille, qui prohibet non sequi quare non omnis continentia est studiosa.sin imbecilles& non prauae,non est quid egregium: nece iam magnusi sint prauae ac ims becilles. Praeterea si cotinetia in quavis opinione facit persistere,& praua est: ut si in salse Et si incontinentia a quavis opinione dimouet erit aliqua incTotin eua studiosa quale secit Neoptolemus apud SophocIem in Philoctete est enim laudabile: quia non perstitit in iis quae suas rat Vlysses ob mentiedi dolorem. Praeterea captio mentiens,dubitatio est: via na* admirabilia . prae ter* opinionem: sophistae in serre uolunt redarguendo,ut cum attigerint uis
deantur acuti: ratiocinatio facta dubitatio fitiligatur enim mens cum manere quidem non uult,quia conclusio non placet:procedere autem no potest, quia i et rationem soluere nequit. Fit autςm aliqua ratione ut imprudentia cum incon tinentia sit uirtus. Qui nanque habet utrunque: cdtraria iis quae existimat ob incontulentiam arat,existimat autem bona esse mala,& agere non oportere:
i i quare bona aget, no mala. Pr.eterea qui persuasus agit uoluptates. sequi tur atque eligit: melior eo uidebituresse,qui don ob rationem.1ed ob incontionentiam agit. nam ficilius curari potest: qu.pe cum possit illi dissuaderi. Atineontino obnoxius ei prouerbio quo dicimus: quid insuper bibere opus est cum stratis utat aquarEtenim si non persuasum esset ipsi ea non ageda esse quae agit: dissuasus tandem ces asset.nunc uero persuasum est ei, 5 nihilomis nus talia agit. Insupersi circa uniuersa continentia sit,atque incolinetia:quisonam sit ille qui est incolines absolute:Nemo enim habet incontinentias omones.dicimus autem quosdam simpliciter incontinentes esse.Tales igitur qu odam hac in materia dubitationes emergunt. Horum autem alia toller alia res linquere oportet.dubitationis enim solutio inuentio est.
. v BITAB'iT aut quispiam qui M.IHoc est secundum capitulam huius in uin tus, in quo philosophus resumat omiones allatas ct commoti δε incontinentia. 8eaflat dubitationes de quaestiones circa ipsas diarancta, di consutando ea quae sibi videriar ne laria, eodem indine eas resumcns,qtio supra posuit,scii aliam prius aliam posterius ut parebit infingulis. diuiditur autem hoc capitulum in Lipartes quae suis locis declarabuntur.in prima incipit dubitando quaerere circa tertiam opinionen .Vmma fieri possit ut aliquis recteriistimans, agat Incontinen tendicebat enim tema minio quod incontinens sciens esse improba agit ob euptatae,quaerit igitur quis quomodo hoc neri ponit et habe atrationem incomptam, atramen contra rationem,&arguit mo pro hac pati Quasi hoc fieri non possit, afferendo sciatenua Socratisqui dicebat quod cum scientia sit habitus validustinus si ponatur olam ipso incontinente non vine turi cupivita/te quae est debilior quam taciti quare fieri non posse ut sciens.iacientiam habens agat incontinenta, clauentia videtiue tam incoim num taranommoni iacebat: quisquisainoo
262쪽
potestissimaret quam scit aliter se ha cnec instinereontra id quod talem optimula, niscontra illud procedint nisi ignorariotici musquiset. n. iactur sem ad bonum siue inuin, siue dee privum set sciens non videtur circa id quod scit sedccipi,non rigo si sit sciens superabitur scientia cius a cupiditate quae est cibilior quam scientia, Mimoues itur ab ea,& in contrariu trahetur, di ob haec Socratas videbatur test omnino incontinentiam ex moribus hominum ut ait philos, Phus intextu. H AEC igitur sententia ijs aduersatur.IAllata opinione Socratis arguit sitam ad 7. oppositam partem & contra hanc sintentiam ostendendo quord opinio illius refellitur sensu,& experientia,quia aduolatur his quae manifeste apparentinam videmus quod est aliquis habens ratione . non corruptam,&pempi mura quae sunt turpia,tamen ea agentem Topter Cupiditat δε tilis non videturn nisi incontinens ergo illa sententia non est acta pianda quae dicit incontinentia non ei se circa mores hominum, post hare dicit philosophus hoc rite dignum cosideratione quomo do,dse ignoratione agat incontinens cum sit sciens,& qiue ignoratio sit ista 5c quando. in antequam fit in perturbatione est sciens,&postea quando est in perturbatione Mestur linasi ignoras,nama sunt tempora consideranda: mitio quarura non est in marione,& tunc est strens, secundo quando est in poturbatiotae,& vidctur quasi ignorans, di est similis o qui habet sciciatiam,& no agit secundum illam scientiam, is agit quasi sicut pueri qui dicunt carmina quae non intelli eum, disie illi proserunt labiis est e turpe qum tunc vix mente cognoscunt.tertium tempus est quan peracta re turpi rursus redit ad scientiam 5c cognoscit,& inserius ac piabit philosophus aliqua ex parte sententiam Socratis,quam lupra visus est remiae omnino. SUNT aute quibus. Hac in pati δὲ te philosophus assere solutionem quorundam circa hanc sententiam Socratisret indesoluti eram re it,illi enim in hoc assentiebantur Socrati,quta scientia esset habitus validissimus ita rei cupiditate superari non possetiverum altara parte ditan bant meo quod volabant incontincntiam esse in motibus hominumsed incontinentem non habere scientiam,sed opinione quae cum sit inubecillior laetitia,superari poterat a cupiditate,& Voluptate,&ita esset incontinens non habes stientiamniemo enim ageret p ter id quod sibi visum est ius, sed praeter opinion quae si rari posse videtur lvoluptate. ΑΤ vero si sit opinio. Arguit Otra solucionem illam philosophus hoc pacto ii in ipso incontinente non est scienti. a,ne F fimia existimatis,sed opinio quaedam talis ut facile a voluptatibus superetur tunc venia danda esset incontinetati re incontinentis,sed incontinetis noesidan, venia nec excusatio, in sit prauitas di res digna vituperation ergo non est ab incontinore remouenda scientia,& ponenda talis opinio ut sariti Notandum quod philosophus diuit antra continentiam non esse virtutem proprie,nec incontinentiam cile vitium: qua a non sint longe a viratureis vitiomune i ero dicit incontinentiam Me prauitatam, ergo vidaurole vitium .dicendum quola vitium porest sumi duobus modis,aiit comum modo aut proprio comuni H est fugiendum, de prauum: quod de uitio:& incontinencia'c immanitate,qus sint tres spe flagiendorii circa mores.proprio modo is est virium proprie dictum,quod opposito corrariariir virtuti proprie dica incontinentia igi di prauitas primo modo,non Hest rarium proprie dictum,sed ut prauum fugiedum&vituperiuile. EST ne igitur id quod Mistit. Haec insccutula pars huius capituli, in qua siphilasophus in quaestionem circa quintam sentcntiam, di opinionem supra allatam,non enim seruat ordinem quem renuit in illis propontata es Vt sibi Opportunii vititur. dubitat ergo & quae rit utrum in ipso incontinen re si pru&ntia,&primo omndit quota videtur esse in eo prudentia, postea declarat & probat quod non est,escit ergo in primis,inconcinens non videtur ha re scientiam
sed opinioncm,ar opinionum quae sunt in homine prudentia est validior,ereo erit in ipso incontiinente prudmcia xet videtur.post haec affert duas rationes contra hac seiarentiam . prima ro si in ipso incontinente esset prudentia prudens es et incontinens,at hoc est absurdum ergo absurdum est duaere tuta prudentia sit in ipso incontinerare,nam inconcinens agit res prauas 5 turpes, prudens non agit res turpes,ergo misens non est inconcinens, secunda ratio. prudens est aptus ad omnes res binas agendas,' eo linitur omnes virtutes morum,sed incomes non est aptus ad res bonas agendas nec complectitur ora virtutes morum,ogo incocines non est prudens. EXT R EMO RV M. isingulanum. PRAETERE A si continens Geo.IHaec est tertia pars huius capituli in qua phMiosophus arguit contra quartam opinionem q erat quod temperantia,& tinentia esset id evidetur proe re hoc pacto.concinentia in continens versatur circa cupiditam,& eas habet aut vino mentes aut leues,si vehementes:tunc vltra aut prauas, aut bonias, si vehementes & prauas no potest esse temperatus,nam temperata non est habere vehementes cupiditates, nec prauas cum appetitus Non pugnet cum rarione in homine temperato.at oportebat tamen. ve haberet ad hoc et sit idem ipse temperatus,& continens s ndum vestram positionem,quare si concinens habet vehementes cupiditares,& prauas,non potest esse temperatus ut patelain autem ipse hiscat vehementes & binasprauus ait illa habitus qui resistit bonis vehementibus4 cupiditatibus, nam continens pugnat
263쪽
eues ripiditatibus & tandrin vincit quod si resistat bonis N vesicinclitibus rimila erit habitus prauustata non eritoninis studiosa,at omnis temperantia studiosa est ex quo habemus qudd si eupiditates erunt vehementes siue praus, siue lac, temperantia non est cotinentia. verum si cupi tutes sint remi ,& non praue,tunc concinentia ἡon euet egregius habitus ut existimatur: et, non habet remissas cupiditatera non prauas,sin vero fiat remi illa & prauς,tunc continentia non est et po/tens dispositio,&tamen est cum resistat magnis cupiditatibus . concluditur emo quod cum contis Dens non versetur circa remissas cupiditates, nec circa vehementes bonas, seu potius habeat vino mentes & prauas,& temperari non sitillas habocconcluditur innuam quota temperans non est idequod continens,nec temperantia idem quod conti laetati aut volebat quarta opinio,& hoc videtur I innuere philosophus licet non manifeste inserat concluso m. PRAETEREA si continentia falcit. Haae est quarta pars huius emituli iniqua philosophus arguit contra secundam opinione qua di atur quod continens idem eu quod constans,& perseverans in ratione vel potius in propo di opinio ancontinens vero econtra est idem quod inconstans digrediens a sua opinion hanc sententiam refellit philosophus declarando qu3d si illa opini esset vera, sinuereturquod aliqua conti Mentia poli et rite praua,aliqua incontinentia bona 5c studiosa .at hFsunt duo absurda, No absursia . cla videbitur illa opinio,ex qua haecsequunturinam primum si continens sit idem quod ueras in opinione ut illi volunt,fim potest ut habeat opinionem salsam & prauam 5e perseuerantia in illa erit continentia prauae praemia si incontinetis sit idem quod digrediens a sua opini de fieri potest ut habeat opinionem prauam a qua digrediens omittet illam prauam opinionem,& hoc pacto aliqua incontinentia essct Dona, si incontinentia esset no pessistere in opinione,&probat hoc exemplis Neoptolemi de sophistarum.inducitur Neoptolemus apud Sophoclem in qu m opere quod inscribitur Philoctetes prunum mentiri: postea confiteri veritatem,&digredia salso,ergo si incontinetia est, inlitantia,& digressio a proposito talis digresso Neoptol l a proposito salso, sit laudabilis ergo
aliqua erit incontinentia laudabilis,quod est absurdu, quia nulla prauitas est laudabilis.Secudum . excinplum est desopiasticis rationibus quibus illi conantur decipere homines, ut inanem gloriam consequantur,&quauisiton recte concludantconclusionem,exm issis tamen rationibus eorum ligatur mens nescirentis solucre, uti quidam interrogabant ut in posterioribus dicit philosophus, scis ne omnem dualitarem esseparem c si se omnem scire dic stat, offerebantdualitatem quandam, quam habebant occultam & dicebant eam non potuisse scire esse parem cum ignorasset eam esse in rum natura,soluunt, illi non recte v ibi ostenditphilosophus: quare ligatur mens nescientis solu retalibus rationibus deceptiuis. quod si mens non pessisteret in illa assensione talis digressio in inestinentia laudabilis,quare absurde dicunt a destinentia faciat hominem persistere in quavis opumoneδε incontinentem nonpersistere ut illa quarta opinio vult. FIT autem aliqua ratione. pra/bat etiam idem alia ratione hoc pacto, si incontinentia esset omissio rationis,&opinionis ut illi dicebant,tunc sequeretur UuM ra duobus vitiis possct componi una virtus,quod est valde absurdum, primum quia virtus est simplicissima forma&indiuisibilis.dcinde dicitur 'abnegationem exteranorum,ex quo paret quod est absurdum dicere tam constare ex partibus,1 ex pambus duabus vitio iis,quod autem hoc sequaria rex eo apparet, quia fieri potest ut inestinenssit imprudens, &per im/Prude iam existimet aliquam rem malam esse bonam,&m inestinentiam omittat illam fallam opimionem, si inestinencia ut illi voliantomissio opinionis χ,sed omissio praue opinionis videtur in
Probitas,& virtus Ac haec fiet ex illis duobus viiijs, ergo ex vitii scdficietur virtus quod est absurda, disequitur ra quarta illa opini ergo absurda,&post habenda est illa opinio. PRAETEREA qui Posuasus agit. I Haec est quinta pars huius capituli,in qua philosophus affert dubitationem circa
Primam opinionem,quia illassicebat quia continctia est de numero bonorum,inretinentia de nu/mero prauorum,quia poli et aliquis dubitare in quo genere prauorum ipsa esset ponenda virum esset seior et vitium, idcirco in pane ista lacit hac da nationem disserendo,&disputando no alitem in so,quia videtur inferre disputatiue x t diximus id ex quo appareat intemperariam esse mi Morem improbitatem inestinentiam.nam intemperans persuasus aiat prauum, de dissuasioe remotim di sanari potest,& incontines non persuasus a rationeoperatur pravum eum ratio repugnet, de cum percipiat illud esse prauit,& i persuasus ad ratione, luci aducisatur appetitui suo, exequitur ibiud prauit,& intemperas persuasus, & eliges voluptates persequitur quas dissuasus potest omitte di sanari posse videtur,at incolines in non agat musiusmon videtur dissuaderi posse 5e dissurdoneremoueri.affert post haec & accomodat hvie proposito prouerbium quo dicitur,qudd non est in dus potus eliqui suffocati aqua,quiadado illi potum nihilproficitur simile fit incontinete que tristiadissuadet quis cum p niat quid agit,& in exequitur illud, 5 aliis a t qua sibi ostendat ratio agendii esse. tandum quo in hac parte phs procaeit argumorrado,& disserendo non asscierudo: quia neu veni cit,nec sua sit ut intcuiperanti quam incoliarentiarit uatemΠUos quam inci,
264쪽
si sitimor. nainint presis est vitiosus,&ha rationem iudicium eorrumin . inestinens vcio est viciosus proprie nec ha rarionem eo modo comiptam. raeterea facilius sanari potsi intepotam ut declarabiti isterius, Unuc arguit hincinde rima, illuc it veritas ,& iacioti, natio sua qua a las insta. IN S UPER si circa uniuersa. Haecestista pars huius capitii liuia i ε is affert dubitationem circa sexta opinione quae Hatur quω incolinentia est circa multa obiecta de uniuersa,vi circa honorem lucrum &hmo,arguit piis eontra hoe dicedo quota data hin opimone statim sequitur quoa no erit si ira incolimuria,& proprie dicta si versatur indissescio cis talia,sed mixta quada, sed hoc est absurdu,quare dicenda erit quota cocinentia di in tinentia Circa determinata obiecta versatur.i.circa voluptates,quod si diceretur alio modo nicno proprie nec simpliciter,sed secundu quid diceretur, at nos propria di simplicem quaerimus riparebit intra postea dicit philosophus quω harum dubitationum quaeda sunt solue tollendae,mnq no vers,quidam autem tamquenκ tana boni riveritatem inueniamus circa taGadictus &dis tibi
inronam paeto continentes agunt. Cap. III. Rimum iram considerandunt est :si incontinentes,scietes agris nee ii ne & quonam modo scieres. Deande circa quae sit incontines ponedus,& contineris.umim circa uoluptatem omnem at in dolorem
an circa definitas quasda uoluptates,aim dolorescEt utrum idem sit,an diuersus,cotinens,atcp consta scSimiliter re de caeteris quae ad hanc attinent cotemplationem. Est autem cosiderationis initium utrum continens Rincontinens, qs circa quae uersantur disserat,an modo . dico autem hoe pacto utrum incontinens ex eo solum sit incontinens: quia circa hse uersatur,an no: tr.
sed ipso modo,an utris p. Deinde si concinentia,& incontinentia sint circa universa: necne. Neque enim circa omnia uersatur is, qui est incontines ab Iute: sed circa ea cirra quae est intemperas.neque simpliciter sese habet adit Ia .esset is enim incontinentia,ac intemperantia idem: sed hoc modo. Nam ille quidem
elegans ducitur: putans semper oportere,persequi uoluptatem pr sentem,inseontinens autem non putat quidem: persequitur tamen. Si itaque uera sit opto i anio: sed non scienti qua transgredientes incontinenter homines agunt: nihil refert ad rationem,Nonnulli nanque eorum qui opinantur non ambigui: sed arbitrantur exacte se scire. Si igitur opinantes ex eo quia remisse credunt m a.
gis quam scientes: contra suam agent existimationem . nihil differet ab opinione scientia. Si in t enim qui non minus opinioni suae,quam at a suae scientiae credunt, ut ex Heraclito patet. Sed eum dupliciter dicatur scire Nam 8c is qui i, scientiam quidem habet non autem utitur ipsa, & is qui utitur: dicitur scirebhaec inter sese disserent: habentem inquam scientiam at non contemplantem,& habentem ac contemplantem: agere ea quae agere non oportet. hoc enim uidetur absurdum. sed non si non agat contemplando. Praeterea cum propos zositionum duo sint modi: nihil prohibet ut quissipia agat contrarium eius quod scit,si habeat quidem utrasque: uniuersali tamen,& non particulari propoll. tione utatur. Nam ea quae aguntur singularia sunt. Dissert autem re miniuniuersale. nam aliud est in ipso aliud in re. Vt omni homini sicca conducul. 8rbie est homo uel siccum est, quod est tale. sed si hoc sit tale: aut non habet. aut non operatur. Magna igitur per hos emerget utique differentia modos. atque adeo ut hoc quidem modo non absurdum esse,alio uero modo mirabis leuideatur. Praeterea fit ut hominea scientiam habeant, alio modo quam nuo fi
265쪽
pendi Emus. Nam in habendo quidem, sed non utendo disserentem cerni mus habitum: ut quispiam S habeat quodam odo&non habeat ipsum . quas Iis est dormiens, dc furens, ac ebrius. At hoc modo disponuntur 'a qui sunt
in perturbationibus constituti. nam irae, & cupiditates uenereae: caetera F sio milia:corpus etiam manifeste permutant. atque nonnullos Sc in furorem, ac insaniam adigunt . patet igitur dicendum esse incontinentes perinde sese habere atque hi sunt astecti. Dicere autem eas sententias quae ascientia proficiscuntire milium est signum, etenim η qui sunt in hisce perturbationibus constituoti, demonstrationes,&carmina dicunt Empedoclis.Et qui primum discunt, nectunt quidem orationes: sed nondum sciunt. oportet enim ipsorum insiodeant menti: ad quod tempore opus est.quare putandum est,ut sistrioes poer mata recitant: sic& incontinenter agentes sententias dicere. Insuper& hoe modo quispiam naturaliter inspexerit causam. Opinionum enim alia est uni uersalis: alia de singularibus est, quibus iam ipse praesidet sensus. atque cum ex ipsis ratio fuerit una: anima conclusum ipsum in contempIandis quidem dicat, in agendis autem rebus continuo agat necesse est. Nam si omne dulce
gustare oportet,& hoc est dulce ut unum quid singularium: is hoc simul & aνgat qui potest nec prohibetur necesse est. Cum igitur una quidem uniue a
iis inest opinio gustare uetans, alia uero dicit, omne dulce uoluptatem afferstre & haec insuper hoc esse dulce: haec operatiir,atque inest sorte cupiditas. illa quidem hoc sugere dicit: cupiditas autem ducit.mouere enim partes singulas Σς potest. Quare fit ut a ratione quodam modo,& opinatione incolinenter agatur: non tamen per se contrarie, sed per accidens,cupiditas enim recte rationi: sed non opinatio aduersatur. Quare S propter hoc helluae, non sunt inconti' nentes : quia non uniuersalem existimationem, sed singularium imaginatiost* 3 nem,atque memoriam habent. Quomodo autem soluitur ignoratio,ac mirosus fit incontineris,sciens readem est ratio,& de ebrio 8c dormiente:& no huius est propria perturbationis, quam quidam a naturalibus audire oportet. γ' Cum autem ultima propositio rei si t sensibilis opinatio atque actuum domi ma: hanc incontineris aut non habet dum est in perturbatione aut sic habet ut in habendo non sit scire sed dicere, perinde atque temulentus, Empedoclis
carmina profert. Et quia terminus extremus non est uniuersalis: nec ad selen tiam ut uniuersalis attinere uidetur. atque id accidere uidetur quod Socrates quaerebat.non enim ea quae proprie scientia uidetur esse praesente, sit perturo
batio, nec ipsa ob perturbationem distrahitur: sed sensitiva. De his igitur si
sciens inquam incontinens,an non sciens:& quonam modo sciens incontinerer agat: tota nobis sint dicta.
PRiM V M itam siderandum est. Hoc est totium capitulumi huius primi tractatumn nuo
piis postea quam attulit opiniones priscam de continentia,& In tinctia,&costantia,&himiusmodi N. circa his posuit dubitariones quasdam 5 oppositiones,nuc soluere intedit primam dobitationem quae posta est in praecedenricapitulo, vimin inestinens agat sciens inestinenterdini ditur hoc capioilum intres partes lux suis loci sciriarabunturiinprima igitur praemitte orc
de quibus dicturus Salicii considamdu ose virum agat sciens, in non sciens uaconiacias a cu
266쪽
quona pacto,haee.n.est magna diffleuitas 5c in hae se dilatat in intia patre huius.d de dicie
iiderandia esse circa quae versariar in linena,m circa ora voluptates&reliquaqine patet in textu.
EST Mit considerati bis initium. Immisso ordine nam de quibus dicere inserius intendit: assere tonue duas dubitationes distatim soluitii eam solucio idetur esse fundamentum misi quae ab eo dicetiir inserius: prima dubitatio est num cremens,& incontines de ni obicims circa siti e versanturian modis alue is versandi circa eadem obieeta eandemi, materia .haec dubitatio iii troduci me duobus modis,primo mim cotinens,& incontines dificiant inter se id,quia versentur circa di/uersa obiecta & materia an quia VFantur circa eande diuerso m5, in alio paeis introduci potiv estitiens Ec incontines differant.sa temperato & intemperato,an in materia, ves in modo vertandi diuerso,& haec semiada expositio magis es nare, te conuenire videtur cum iis quae diceti interius, quia hae dubitatione soluit potius secudo modo sumpta n primo. DICO aut.IHoc addit ut m os stipsum declaret. DE INDE sitatinentiar, incontinisa.IAffert secundam dubitatione tale: vim eontinencia bc in tinetia versentur eirca omnia obiecta, an no & statim asscit solutionem hiillus secudae quaestionis,dicendo quod simpliciter in cinens de quo loquimur non v Murcima oui Led circa ea quae versatur inreperans.i. circa voluptates, deinde triuertur Blutio scolag dubitandis s. quod licet intemperas,& inestino versentur circa eandem materiam.i.circa voluptates corporisu non simplicitct eode modo,qula essentnde quod est absurdum,sed diuerso, na intemperas Histit im
ntines non eligit,ergo inconnens non est intemptias, licet Trsenturcirca ean&m materia no/tanda est distinctio ista,quia 'idaur esse fundamentum eorum quae dicentur inserius.Nem simpliciterii.ndeo modo quo intem rus. SI itam vera sit opinio. Haec est secunda pars huius capituli in qua sposteaqpraemisit nonnulla necessaria,nsscsumit rationem illam priscorum qui ni statar luere opinionem Socratis, bc dissicultarem sua sela ortam cum diceret incontinentem non habere scientiam eorum lux p urgrescretur obcupiditatem,illi aute aiebant habere opinionem.&non scientiam plis autem ostendit quδd talis solutio illotu non est bona,quia nil triere trivi in i o inestinente sit scientia ves opinio qua ille diu rediebatur in Medo:&post habeat ipsam siue sit scientia 'lute opinio sequedo cupiditatemam illi putabant ideo vinci rationem inconnenns,quia non haberet scientiam rem opinionem quae est imbecillior,&superaria voluptatibus thoc aut non esse verum dicit,quia sunt nonulli qui habent ita insitam,& firmam opinione ae illi, Niciit scientia.nam si diesit in nivrentes exeo habere opinione quia remisse cimo astant coto immatione&itidicium suum,hoc argumenni non vale quia fieri potita vchemens opinio et in habente sit tand scietia.&hoeos edit exemplo Heracliti qui opinabatur quM oia essent in tinuo motu.huic opinioni adeo haerebat Hainim,et Q minus crederet cisi certissimesciret.quare sipitramus quod in incontinete sit opinio,& nonscientiamihil refert nec sequitur pro invii nostrave vincatur,quia opinio sit debiliosita possit esse opinio talis vires mi habentis sit tanq scientia.nωranda , multipliciter differt inentia ab opiniae,scientia semper inse nec Mariis minio vero non semper,scientias per demonstratim opinio G est per demonstratione,& stilantia lampo est verm mio potestine salsa.sunt Acalia multa quibus disserunt,uerum ad propostsi nostrum &fi s prestim si firma,opinio aute non semper, tamen fieri p& et aliquando in hoc sint similexi. risit opinio vehem ' & firma ac si esset scietia quaed a vi exempla ostendimus. I E n eum dupliciter dita ι 'tur scire. H rceli rema pars huius capituli,in qua phs incipit soluere dubitatione quam mouit in principio capituli praecedentis. immineontinens iit scims,&si sit quomodo si citra dubitariolia lit serumnam Scoacis, de priscorum vividimus,& duo facit. primo soluit quaestionem afferetis S, tres diiunctiones,deinde soluit alio modo ex parte naturalis prosectionis rerum astendarum ut late appa i sen tia,& solutio quam intendit prima distinctio est qudd scire bifariam dicitur. 1mo modo habitu reis qui habet 5c non etitur, alio modo ut est in operatione ut est ille qui ha Icientiam: utiturinam primo modo,Vt hoc patefiat exemplo,dicimus mometram dormientem non operantem vereculantem habera scientia geometriae & habitum secundo modo dicimus sciare eum specularer fim scientiam,& habitum Reometriae quam habet faciendo aliqua demonsi an nem x cluti quod magulus habeat tres amulos inuales duobus rectis de limoi, eodem pacto citharedus dicetur habere artem citharizadi in harum. primo modo si stet dormiens secundo mota si odoretur m habitum qui est in eo,& riatur arte sua,hac distinctiiae allata incit unam conclusione pinqua innuere videtur quoquo mo solutionem quanda,nam qn dicimus incontinente scire votam
rio is intestime quod habet opinione uri scientia in habitu,alio m6 φ utatur 6e actualiter speculetur re cosideret Fin tallam scientiam,m si viro modo polinatur scire in ipso inestinente. i. 't habere in harum do e tem Prii. Tatiar ipsa dc Gildoet fim eam dum agit forsitan erit absurdum .sed pismo modo tantumhur L .Vt habitu habear,&non'contempletur eum agit. Euri si ponamus aliquem lam rem quanda esse bonam,di habitu illa scientiam cognitionem; hatae,notamEhabere
267쪽
actu. i in ea diim apinnec eam respicere eum operatur. HOC enim ridetur absurdum. s. ponere vironi modo scire in ipso meminente.seum hdbere scientia habitu & uti in agit incontinenter, sed non. erit absurdu dicere quod hiscat scientiam,& cognitione illa habitu, di postea non coiidore, diaetempletur. et ea utatur cum Minnotandii quod philosophi solet aliis teminis hane distinctionem fame di est.n.quord aedium quidam primus quida secundus .primu appellant ipsum habitu, quia est tanq sorma posciniua potentis,& forma soler appellari actus respectu materiae, et anima diciturinus a pho .secudii in apprilamowurionem, de paeto scire dupliciter est,aut primo acto. habitu aut secundo.1.o ratione,& primo modo inestincris dicetur sciens cu agit,secundo vero noeiecturiciens.na si his somna secundo modo.i.ri eam respicoet quam habe nunil operaretur secundu incontinentia: sed culpa sua in quod noreiicit eam cum agit,sed post habet bo dimittit ut Gente sequatur voluptat animaduertendus est hiemi modusque ille multis in locis seruat ut mediusvisdistinimonibus caelatina antea vidimus quo d nonulli priscorum dicebat incontinenia sciente esse. Socrates vero dic at fieri non posse ut mens sit incontinens: s vero mediu te is partim sciente partim n5 scientem in voluit ,aifcrendo distinctione de modia sciendi. m.n.res dillinpulitur,quae indigent distinctione multa ausolitur dubitames, o ipsa veritas manifestius elucescititato primo his est inis distinguedi modi Merat.n.antea scienti ccpias cru Plato coepit distingue do tollere aequi uocationes ut in maero de furoribus,&alijs in locis iacit distinetioesprmaras: po/stea plis iste missi in modum amplificauit hos distinguendi modos , ut tollerentur ora cauillationes phistari quibus hie semperinimicissimus ruit. v κα TEREA cum propositionu. Affert rasseeunda distinctionem, tolutionem eiusde qstianis. vini inestinens sit sciens,& si est quo Et vi detur aut dicere hoe pacto quod in ratiocinatione siue dis ilione,& hiopsmo activo diis proposi/Ges sumuntur,uniuersalis una, altera sindularis,&M qmp ut sciamus virmi,& fit etiam ut sciamus tantum alteram & intelligitur hic de uniuersali,& particulari circa eosdem terminos, is in magno attrahit senu hic est magnes 5 extera 4 Ut ergo fieri Vt incontines sciat in uniuersali, nesciat pomparticulare es agilsicut in speculatiuis diomus quo diari pol ut quis sciat oem triangulum habere tres angulos aequales duobus rectis,ignoret aut hunc vel illum triangulum,sed eum sitquodda uni
.e sale duod habet sub se singulare quod ignorari non pol cum scitur suum uniuersalciquodda vero vnitierilesit quod scirimi sine suo singulari,ideo sis affert distinctionem illam nequis obiicercidicendoquMfieri potest vet sit Hailicssale aliquod quo scito ignorari non potest suu singulare,quod si
hoc competeret incontinenti tunc non essct Vera solucio tua. quo M incontinens sciat uniuersale,
postea vero eum agit G sciatsingulare,ailaret igiturhanc distinctionem quod duplex est uniuersale. Aliud in ipso qui his aliud in re,ex suprimi Vt omni homini sicca proficiunt,hic est homo': extera.haec propositio singularis ignorari no potest respectu uniuersalis quod est in ipsio. ian ipso homine.nam cum sciat tale viriuersale in ipso homine.i. in se, no potin ignorare hane propostione singularem.i.hie est homo nisi seipsum ignoraret, quod est absurdum.exemplum secudi, oesiccum homini prodestat hoc est siccum de caetera tale igitur uniuersale quod est in te sciri potest,& tame ignorari potest singulare,nam & si sciam quo docroebaibaria puit cholera quod est mi uersale in re, tame immare possum hoc vel illud r barbariam.quaredicere potest plis ad tollendam illam obectionem eum em loquor de incontinete, ec dico quila ipse habrescientiam habitu 5: univcrsale,cuvero agit sinstularem proposimonem no percipit,non intelligo de viriuersali inscisso quod scin rapotest tum sciatur suum singulare,sed intelli, de uniuersali in re quodsciri potest,te tame G percim sin lare si quod locatur sub ipso Hoeptis patuit.loquedo ibtur de uniuersali quod in in te, dicere possiimus quod incontines agere potin laedo univcrsal Cpostea vero cum apit non pempie do singulare:Gru autem absurdum is uicontinens habeat x traset propositiones. uniuersa- de particia larem,& tamen cum agit non utatur cognit e,di scientia illius in singulari,& id est no habere in actu & operarione,& sic aget ratra id quod scit ,'do erit quoquo mo scum respinu uniuersalis, quoquo modo nescies res etia singularis,ex eo quia cognitiae in paniculari propositi de no utitur, iracpsi hoc modo sciresticaturinestinens non erit absurdii,sed illud absurdum esset si diceretur evinetae scite,&Hi scientia in singularita agit. PRAETEREA Mutheses. Aficit tertia distinctionempta ex qua emergit tertia solumoenam dictum est superius aura scientes dici possunt,& in habeo, de in utendo Uiditu & actu seeudomunc aut istud habere icientiam. in habitu non utendo ea bisariam dici pot,aut quod habear,& no operetur,quia stet ociosus non impeditus aliqua perturbatisi aut quod habeat ecnon operetur ob aliquam poturbationem& hmolaicut est dormiens, ebrius,sarens de alii eiusde generis &isti videntur differre,quia ille sine poturbatione est habitu sciens, tamen non residerans actu,quia stat ociosas hic vero alter scientiam habet habitu,& impediri potest multifariam aut somno aut strierat aut perturbatione ne excreeat operationes fim scienti quam habet;& huic similista quo innuis Llutio: idetur esse incomines qin ha cognicione di scientiam
268쪽
inhabitu,&eum superueni sit Vchementes cupiditates permittit se sumari,&fit similis tests, Cirn
sit in illis petiuibationibus constiturus, tu iton solum agitant animum, sed etiam corpus in utant,aut pallore,aut tremore, ut similibus. Di C aut inconcilientes. Remoti vidi tur 23 obicetioncm quae fieri potuistet hoc modo. dicis,or Aristotelis incontinentem habere scientiam cum impedimcnto,ita is non Utatur ea cum Witanos tamen odemus aliquos incontinentes dicere
&proferre sententia quae indi ni Sellaconstituros in scientia, re icto non id tiir ignorare, sed percipcie magunt.respondet GSquod fieri potest Vlpmserant talia.vemm haec tantum ver/bis ditat,& non scituitur per hoc quord unt in scientia costi truci sicut cria pueri qui 'serui oratio/
nes quas no intelligunt δε lituriones camma in scena quae recitant δε tamen non intelligunt quod importatur per illa. luare non sequimr quodii in nrinentespmserunt sentctias ad scientiam Sco tionem potinentes quor diint inscientia constituri,&sic erue quodamodo scientes, Y quodamo conon scicii res eo modo quo dictum est. I NS UP ER hoc etiam paela. Iollatis distinctionibus et illis 3c solutionibus niti eiusdem dubitationis aliam solutione inm ex parte naturalis in citi scientis actiuς,& dicit naturaliter,non quia a natura pm scatur haec ratio, sed quia sie fit natur, liter in pro mone scientiae activae di opinionis.nam fit hoc modo quod quaedam in opinio uniuersalis, quaedam singularis,quae est circa res agendas singulares quarum est sensus .&exijs duabus obinionibus fit quandoqi una opimo, di una sciarentia quam inrelligit philosophusese conclusionem di non minorem prapositione sicut aliquidi texpositore finimex uniuersali &singuliari eonclusio' hoc paclo,omne animal est substantia,Socrat est animal, ergo Socrates est substantia lixe in orinio viiiii alis. Omne animal est substutia,&in alia singularis. i. crates est animal &exhilam. nionibus fit una quae est concitisio. s.Socrates est substontia, i nccessario assentitur menscii setatur neces Iariora premissis formam syllogismi.verum sicut fit in speeulatiuis ita in aestiui is in speculatiuis hoc fit et posta univosali,se particularim formam syllogismi necessario sequi iacti clusioste in activis posita uniuersali,5 siti lari statim' sequitur operatio quae est cluso in activis Lexecutio ipsa post discursione factam ut patet in hoc exemplo, biponitur Taiuersalis opinior particularis ex quibus fit una tema.l.conclusio Ex executio ipsa hoc modo, omne dulce in stustandum hoc est dulce bo statim fit executio,& prosecutio illius quae est coelusio actauaenai in se lanius satis est nosse oonclusionem sed in activis non tantii est clusio quae inscitur, sed etia quae astitur cii si tim post discussione illam fiat executio,6 ista pmccisio fieri videturitaturali ii rebus is Ilere non animaduertatur.primo.n.habemus aliquam cognitione sub qua ponim aliquam particula. do postea insertur conclusio millis.Loperat obc muriosi non 'hibetur. Curi igitur uniuerti, Eslis. Praemissis ijs quibus percipitur procinio q naturaliter fiat videtur in rebus agendis, Me philo sophus aecedit ad solutione,qua intelligi possit quomodo inc Incias operetur:& animaducitendia quod de eadem re diuersae opiniones, re propositiora ine possunt,il diuosae cum sint non tame sunt nariae ut de aliquo dulci datare possumus, quod est trupe,dc etiam quod affert voluptamn non tur aut ut dicit plis a cognitio 1d opinio nivcrsalis vetas nos gustarcii. nulluin dulce est mdum,si ctiam alia quae dicat quod omne dulce adire voluptatem,tile allato aliquo dulci ut hoe Adulce quord est singularis opinio,& mpositio statim incontin si adsit cupiditas collocabit illam propositionem singulare sub viuuersali affirmativa qua haber. sub hac univcrsali quod omne dulce a volii praten reollocabit inquam Istam singularem. hoc est dulae,& statim coeludet opera doctequedoc impedimentum absit,requiritur primo risit Viuuersalis opinio,deinde sit utarie nitide rei singularis quae agi possit a nobis di is adsit cupiditas, ec remotu sit operandii impiamcntu vetpossit fieri executio, illa aut aliaviuuenalis negativa. .nullum dulce est gustandu relinquitiirabino tinente,nam re posset illa singulare.shoc est dialae collocare sub ea negatiua bona quam habet: ipse collocat sub affirmativa viriticisali,5c si haest illam bonam negarium,quaredicitplis quoru ex uniuersali ratione,& singulari opinade quae in contraria Vniuersici illi non post,sed per accidens ciuia
coniungitur m cupiditate incretinens operatur,&sic uniuersali ratione non compta quae dicit
nullum dulce gustandum est,ecopina6e paniculariquae diothoe est dulce,agere utitur inretines nam cupiditas est conexa huic singulari opinioni: qua cupiditas est contraria illi uniuersali ratiori Iper se,opinio autem ut singularis est contraria per accides,quia de senon esset comm nisi rilat eum dirasq trahit ratiorem de mouα etia tartes organi eas corporis,& sicinestinens pennittens se superari operati iri A R A TIONE quod odore opinatio . Quia oportet vita uniuersalis Aparticularis adsint ibi in incontincnte, sed ut clarius inrelligatur sina pluralis videtur processus in ipso inestinentcitat incocinens quM nullum dulcristurpe est gustandii,scit etiam quia od dulce affert voluptatem: προςsentatur sibi aliquod dulce,& cupiscentia mouer discumtille&nestativa illa ratio veras gustare dulce, tuae dicit nullia dulce est gustandu,retrahit eum, dc si elut cupiditas
triret bonam conclusione, lura discurreret saeum hac pacto,uultu dulceingustandi ,hoe ii dui
269쪽
I 3o & statim opertave e udora, n6 est gustanduδε non gustis 5: no laberem enim sit ibi pulitas presem x et ipse ponit illam singulare minion .shoc est dulce sub a viuucisalia manua.somne dialoeas voluptatem, ruare in dulce a voluptatem i=-; hanc propositione prius Diuersalem, deinde ri hoc indullae, ergo c& t .coelii duorum i , prima bolia. naeatum quae dicit τω dulceest gustandum botri fecisset conclusionem non gusta ter, sed cum habeat isentiam ill niuersalis iratur post cum agitμα hoc tio habet sciciariam arui,de sit habeat in I tu in gueras vero differt ab eo,quia habre corruptam rationem ,& no putat illa ninatiuam es laveratis iis contine mairam percipit&m sequitur, oppositam illius iam uecise veram.saluod omne dulce est gustandum,quia ex mala eriuctu iam habet corruptum laeum
Eulce est gustanduim&quod omne dulce aifcri oluptarem,extemplo cum aduenit hoe dulctra citate ingente quae est conaria negarius propositioni: lina illa vetatmstare cupiditas suadis ii Timens ponit singularem illam sub affirmatiuasi concluditam ad Iu πχα oblitus medii t in illa per molle primae propositionare iusseumriam habes in habitu, in operando eam non respici liare dicitur quod alio Tmno sciens aliquo modo non mens operatur,&cum dicimus incontinentem habet Cinnam iis habitu eo pacto,& non actu nosumimus scientiam proprie dictam,sed lareo modo oro eo mei in qu amquam ille habet univcrsalis illius propositiois&huiusnodi.nams actissime scientiam proprie dii tam declarauit ut vadimus percepimus alam ex siti e
ando erum discursionis&ratiocinationis eius uniuersali di singulari sequitur conclusi quae no&sinit in nitide tantum ut in s eulatiuis,sed in opere & ααζtione rei se nu a, Tm,a quo radisupcratur vidulum est.& notandum quordis pugna inter ista,quia scietia&ω gnatio illa uniti alis coniuncta cum ratione Mucisatur cuinioi particulari non de se sed oseim in Coniuncti curulitati,Mis pugna, &in ipso incontincte superatur ratio.in eo vero qui in cnnens incit ratio is patet, sed videtur philosophus sententia sua tenere mesiam viam inter functiori, Niluae habu imaginatione,& apprehensione,& memoriam remi singulanum,non a V demovih niuer illaquod pocipitur rati in inrellectu tui,o quo parere potest qii 3d intellectus tutat si memoriam, phaia taliam,& alias limin potentias initiumLles quae sin lami sui: quS co oscit uniuersale,illamquc nullo mo Popitumueriale. Ocluditur emo cruriAR. η , Paeto incoliticyres esse piit cimi:,ἡhab antra' , autem solvituri talo. mini phs elucetioni,quae fieri posset Rcst iiDd in maes haber gluttinium,& scientiam,postea in operado obfuscaturi qui sublata rursus reuertitur in pristina sciciatiam,quam habitu habetiquaeritu ei '
quod fitsimili mode ebrio&dormimre,quorum solutio aptio naturali octin aestre vigilia N. smilibus doctrina tradit sc hytait plis ne victamir transmea etine i Inus di ebria 'ita in ipsa me inctia eumire iditurinam prilno homo vi ilat. postea aere ir
270쪽
centem,sciebam qu3d nullsi dulce gustandum est,&hoc cii esset dulce Gerat gustandum ego in pusavi prohibente rari . C v M autem ultima propositio. Dcclarat piis etiam magis quo incontinens dicatur sciens di nesciensi ex hoc emergit solutio dubitationis de sela Socratis.duas diximus incomi me habere proposita s,uniuersalem 5c singulare, & haec ultima in m sensibilis opinatio quae dicitur domina rerum amidam,quia actio est rem singularium, nam si in turn,la Giueis, iis num fiet a tuo: in timens igitur cum agit adueniente cupiditate habet quide sopitam illam vim/uersalem singulare vero quae in domina re ii astendarum,aut no habet,quia non Titur ea aut si hahet no animaduertuFm eam,nec percipit se habere at F ideo abutitur. Aproscit eam facit et vino Diari,aui proferunt pedoclis carmina,dicertan.& profore ut supra etiam dixit scientia no indicat. disie dici pol quod sit quodamodo scies,&nosciens agit ipse incontinens diuitiis modis ripa: Miltiaffert praemia aliae modu solutionis ipse s. quord duplexesti videtur scientia uniuessalita singulans, mi uersalis est firma & periscias a qua nemo dimoturi solat tamen no est domina rerumamidarumania vero est opinatio quaedam singularis 5 sensibilis. haec ita sint, dicere possumus quod illa sciencia quae est uniuersalis,& proprie talis non innotur in ipso incontinoi te,nec illa priscnte inconnes agit incontaneiam,& hoc fortasse intesinit Socrates inquit ras cum dixit quia ne/mo agit praetre scientiam suam,&sic accomodat proposito suo sententia Socratis intellant inqua de uniuersali, ius proprie est scientia,qua praescule fit mrbatio, sed cum extremus est te iis Livingularis&praesente singulari opinatione quae non est scientia proprie, sed rei sensibilis est. One fit paturbatio,& quasi caligine obsuscatur incontanes,&hoc pacto vidimus quomodo sciens di quo non sciens incontinento . at incontinens, de etiam quo Intelligi possit sententia Socratis. qua phs,, e consueuit accomodauit proposito suo. letin. Ectere aliorum opiniones primo Heahquid est boni trahere ad istam suam ut verior apparea quando alia quaerati ex ea parte qua sunt et conueniant secum,&salsa discordent,ut secuin primo,&in aliis locis.
Circa quae continens,& incontinens uersetur. Cap. IIII. Trum aute fit aliquis incontinens absolute,an aliqua ex parte sint omnes,& si sit,in quibusna sit: dicendum deinceps est. Patet igitur cotinentes atin constates,& incocinentes ac molles circa uoIuptao stes dolores uersari. Quonia aut eorum quς uoluptatem efficiu tralia sunt necessiaria, alia per se quidem expetibilia sunt exuperationem aut hahent.at necessaria quide dico : quae adbsum pertinet corpus, limentu in q, Veneris usum,&huiusmodi caetera,circa quae temperanti1, intemperantia posuimus. no necessaria uero,per se aut expetibilia,uietoriam honorem,diua
tias Ee quae sunt similis generis quae bona sunt,& dele stant. Eos quide qui in
his praeter reclam rationem quae est in ipsis,exuperant, absolute quide in cotinetes non dicimus. sed haec addentes pecuniarum incontinetes,& lucri, & honoris,& irae dicimus: ut diuersos & similitudine nome ide habentes. ut homo qui ludo in Olympico uicit. Cois.n. ratio parum ab illius ratione propria differebat.attamen erat diuersa.atcp huius signum est illud. nam incontinetia quisdem non solii ut delictum: sed etia ut quodda aut simpliciter,aut aliqua ex parte uitiu uituperatur. At horu nemo. Eorum aut qui circa corporis uoluptates uersantur,in quibus temperante,intemperante ponimus qui non eligendo, sed praeter electione ac mentem, esscientium quide uoluptate exuperationes
Persequitur,dolorem aut inserentiu fugit famis, ficis,aestus se oris,AI omnia quae ad tactum gustuue pertinet: is non additione circa haec in acut circa ira sed absolute solu incolinens dicitur.Cuius hoc indiciu est,circa nan has uo
luptates,& non circa ullam illaru intemperantes diculurct propterea in eosdem incontinentem ponimus & intemperante, & continente ac teperantem.
Sed illoru nemineincirca uoluptates easde quodamo dolores, uersantur.