장음표시 사용
271쪽
LIBER SEPTIMUS OtAtm sunt quidem hi circa haec eadem sed non eodem modo,sed illi quide eli,
unt: hi uero non eligunt. Quapropter potius eum intemperante dixerimus
qui no cupiens,aut remisse exuperari oes uoluptatu prosequitur,ac mediocres
lagit dolores, si hunc qui ob uehemetes cupiditates eade agit quid enim iaceo
ret ille si cupiditas adueniret ingens:& circa reru necessariaru indigetia uehes 4 mens doloreCum aute cupiditatum ac uoluptatum,aliae genere sint honestae studiosae*,aliae non sint eorum enim quae uoluptate efficiunt, quaedam expetibilia sunt natura,quaedam hisce contraria,quaedam media, quemadmodum prius distinximus: ut pecunis lucru,honor,uictoria in omnibus talibus atomed is n5 ex eo uituperantur h om ines,q uia his assciunt cupiun t at* amant: sed ob modu,& quia exuperant. Quapropter qui praeter ratione aut uincuno tur aut sequuntur quippia eorum quς natura sunt honesta Sc bona,no laudantur.ut ii qui circa honore, magis u oporteat student: aut erga filios& paren, tes .Etenim bona sunt haec:& laudantur qui circa haec studenti attamen est M
in his exuperatio quaedam: si quispiacut Niobe 3 aduersus deos contende.
ret,aut sierga patre assiceretur,ut Satyrus ille qui patris amator appellabat. insanire nam cpnimiu uidebatur. Circa igitur haec nulla est prauitas proptes rea unum quod persecut diximus natuta est expetibile: exuperatioes tast men ipsoru improbae sunt ac siigiendae. Similiter nec incontinetia:etenim inocontinentia non solu est sugienda: sed etia uituperada.Ob perturbationis auo tem similitudine adiungetes sit gula incontinentia circa unumquod dicut: ' ut malum medicit,aut malum histrione,quem absolute non dicerent massi. ut
igitur,nem hic ab lute dicitur malus,quia no est uitiu quicquam ipsoru,sed rationu comparatione simile: sic & illic sola existimandu est incontinentia Sccontinentia esse quae in iis est circa quae temperantia,intemperantiat uersaotur.circa autem iram per similitudine dicimus. Quapropter 8c ipsam addens
res,incontinentem dicimus irae quemadmodum dc honoris Sc lucri. COMMEN.
so TZ TRVM aut sit quispiam inestinois N inura. Hoc est quatia capitulum huius primo tra' Vietatuxin quo postea q soluit prinia dubitatione positam in principio antecedentis capitulusii incontinens agat sciens necne,& si sciens agat ouomodo scies,&eam pluribus modis declarauit, nune declarat aliam quςmouem etiam ibi secundo loco positam.stinum sit absolute incontinens, di circa quam materiam sit proprie ille qui simpliciter est meontines diuiditur hoc capitulit in qua eum partos quae patebunt . in prima parte videtur proponere duas quaestionexprima 'est xet ii quis simpliciter sit incontinens,an omnes incontinentes sint secudia quid,& aliqua ex parte, ita quad nullus sit simplaeiter incontinens&ab lute.secuta est si aliquis sit simpliciter 5: absolute incontinens circa quam materiam proprie sit. P ATET igitur continentes. Haec insecunda pars huius quarta capituli,in qua phs incipit declarare illas duas quaestiones,&primo incit materia in genere ipso rum habituum is dispositionum. cotinctiae & in tinentis, stantiae ,&mollitudinis,se dicitia' esse circa voluptates,&dolores.& accipit hic non tantu voluptates,5 dolores con raris,sed in genere octamunit Notandu ιν omnis inus 5c vitili versatur circa voluptates Ac dolores, & propterea cacontinentia A constantia sint prisin lus ulmiti: incontinentia uero bc mo litudo sint propinquae vi et tio,ideo habitus isti siue dispositi des videntur versari circa eandem materia. QUONIAM aure Iquς uoltiptate. Ihinc est tertia pars huius capitulinn qua primo diuidit materia circa quam in penere vers incontinens: deinde ex diuisi illa venaturii ontinente se continente simpliciter se dicit
quod afferentisi voluptate quma sunt Metilariarm expetenda per se tal suscipi ut exuperationEdierosum vitumandum. ut honores θή diuitigae aera huiusnodi rea quae excussus fieri potes'
272쪽
desectus.ut antra vidi inuis & haec dicuntur de se cloada non tamen ut taleiras ves rietuς quo ii5 suscipiunt ocessum vel desectum ut in praecedentidus declarauit philosephus .esset enim occistis ipsius&excessus&dcscetiis,&posset fieri processus in infinitum,sed circa illapotest fieri exemiis ei petendo plusquam oportet,& quamuis dicantur de se expetenda,sunt tamen ob aliud: m ordinent ad virtut &felicitatem. qui igitur circa haec quae efficiunt voluptatem &non sunt neossa ria,excedunt praero rationem rectam, non dicuntur absolute, & simplicito incontinclares, sed curri. hae additione ut incontinens circa honores vel circa diuitias, & huiusmodi,ita ut nisi adderetur illud,scilicet circa honores vel diuitias non intelligeretur.sed cum dicitur incontinens non addendo aliud,intelli 'riir circa voluptates corporis, quia proprie latcs dicuntiar incontinentes, sed illi alij dicuntur per similitudinem,ri cum additioneincudiomo in Olympia victor cum hac additione discitur homo,scilicit homo victo qui Mi habeat rationem communem cum homine,differt tamen
ab homine di ab scipse is est homo simpliciter, & a sua ratione propria cum alia sit cius ratio qua homo est,& alia qua homo in Olympico ictor. sic est alia ratio incontinentis qua incontinctas est simplicitoe,5 absolute,& alia qua inconcinens secundum quid. hoc Gnde probarphilosophus gsigno,& communi hominum binnone,nam incontinentia circa voluptates corporis, quae est abs tuta talis vituperari sol ci,quia aut in alium,aut aliqua ex parte Ac propinqua vitio, sed incontinentia dicta secundum quid non inruperatur vitium, sed solum vidclictum quoddam reprehcnditur. His dictis ostendit philosophus eos qui sunt incontineres simpluato,b dicit quod sunt illi qui vasantur circa voluptates corporis,circa qu. sversatur temperans, &lntem ras,&hae sunt voluptites gustus,&taetiis xt in remo patuit.tales igitur qui circa illa ex dunt non eligente es prcta lectionem dictiturabsolute inconcinentes,&' proprie 5 sine ulla additione. signum aut huius ei quod inrem rantes appellari solciat qui circa supradictas voluptato versantur,& no circa illa alia Ac maincontineres qui versanturUrca castim voluptates circa quas versantur intempcrati, appcllari a solute incontinentes debent: non crina addicione , lla ut hi qui ves circa iram ves lucrum diciitur in ininentemn quo addit Itoius quod in eodem inconcincialem ponimus 5 intemperantem, quia versatur circa eandem materiam,& ex hoc videntur aliquo modo Dene di xilla qui ideiri esse dixerunt contineritem,& temperantem,& inconuentem,& intemperant .sed Namen disserui ut inie osten/dit. ΑΤ Q UE sunt quidcm. Ne videretur ob supra dictaquMesset ide omnino incolino simpli', .citer,& ipse intem'ras,ldeo statim subditaquM,5 si versentur circa eandciri materiam notame eo/ dem modo,quare di flami inter se, ludd aute non eode modo alui ex eo discrutprobatumili inter se differte , id tur quorum alter eligcs oriratur,alter non climas,at intemperans ligens in tinens non eligos agit& operatu ergo irrct se diffcrur cum diuerso modo versentur circa Cand materia voluptarum fi dolorum.his dictas asscit philosophus mim aliud. quod maris inrem rantern dicemus illum oui facile,& sine resistina vita parum cocupis assequitur excessum voluptatum quam qui veheme inus cupiditaribu stimulatus excedit in voluptatibus eisdem,& per haec verba insore videtur quod sit de nor qua incivin s.nam quid saceret simpiditas adessa iuuenilis, cum panim cupis is latopere sequitiar voluptate,& sunt dolores mediocres prouenientes ex indigetia taliarem quae dictitur iaccessaris ex quo paret quodest damor, paruis incanir,& ideo etiam disserui cum altar sit dacrior altero.i .intam mas ipso incoiitinente.notandu quod cotinciaria & incontine tia dicitur proprie Simpropne,vel limplici rer,di fim quid: tinetia proprie dicta vegatur circa de terminatam materia.i .circa voluptates corporis Fin quitii di tactum quemadmota temperatia . utinentia vcl inest Catia improprie cheta di sim quid versatur circa honores , es iram vel lucium vaaliquod hmoi,sed nunq talcm appellamus concinentam vel in tinentam sinapliciter,scis incolinorem cum hac ciddici oci circa hoi ores,inconcinet menca lumi & sic de alij xii andii quod ea obiecta quae inicere videtur Voluptatem circa alimentum dictitur necessaria,no quo ad voluptatem, scd quo ad nutrimentum,& ad x ictum qui nccessario requiritur pro cogerum, indiuidui in vita humaria. intelligora item Urilcris usus non cst ncccssariuspro colam aciJe eius indiuidui in quo est,& qui illii exercet, sed pro gencratione alterius ut paret. C V M autem cupiditatum ac voluptam. Is Acin quarta pars huius capitulum qua philosophus postea quam attulit materiam inconnenric pro me die ς fi in cinentic improprie,& secundum quid, secudum illam diuisionem quam serit, nucaddit aliud membrum,quia sumor diuisio videbatur diminuta ad prcscias propositum .nam supra
Iocutus est tantum de inestineria simpliciter& secunda qii id, iue clauduntur intra nactas humans natum,ami idctumcludi immanitas.in hac vero duillione xidetur complem eaque tra redissitur reditione humanae naturae x t voluptates,& clipiditates immanes,& incipit iam innite e materia imanitatis ut paulatim dcumiat ad ea qua paulo post d arabit. voluptate igitur efficiena malannoda natura expacta vivictoria:honores& haec lupinus appellauit no nccelaria,& dc se expo
273쪽
I EM, hie diciti dia apprilauit necessanatarea corpus Vespertinentia ad corpus, aut pro conserua, monem idui aut pro gemeratiotie alterius vidi ramus,quare hic addita est vira pars pranens ad Vanitatem verrum in illis duobus. s. medius renaturae homines solent incii 5d excediit modum, et Niobe in amadis filiis, M poenas dedit ut reserunt tabulae poetarum..ta L, retrahit arcum&exterae ut inquit poeta ille,affert item exemplum de satyro qui adeo
nem uuandam sicut dicimus malum medicum quem simpliciter non damus malum, sed eum hae additione medicum malum, di simpliciter malus,quia non euvinosus sed per similitudinem quandam,quia est malus medicus, α' pacis mconcinens circa iraves luc,si,talia dicitur inretines per similitudine quandam,& ideo dicimus incontinentem addendo ei miram circa homia, cim lum di moi.sed continens re inconmcnssimpliciter,&absolu diomune est a quae temperantia & intemperantia. .cim voluptates eorporis in dolores res . Agustum uri Maea vero circa quae dicitur ipse immanitas patebunt in sequentibus.
Quod circa delectabilia Faeter naturam non sit incontinentia, & eius duae
um autem quaedam natura uoluptatem efflciat: quorum alia sim.pliciter,alia generibus animalium uoluptatem,atque hominum serunt: quaedam non natura,sed partim ob morbos,partim ob coo suetudinem,partim ob naturas prauas delectent: licet 8c circa hoorum singula similes habitus ternere.Dico autem ipsos immanes: ut mulierem illam quam grauidas rescindentem,soetus deuorare atur, aut qualibus serunt non ullos circa Potum esseratos hom ines delectari,quorum alios inquiui crudis,alios humanis carnibus gaudere alios suos filios in couiui js comedendos
mutuo dare,aut id q d de Phalaride dicitur.atque hi quidem sunt habitus sera
les. Alii aut quibusdam ob morbos, S ob insaniam fiunt.ut qui mactauit mao' trematim comedit: qui, coserui iecur item comedit. Alii sunt ex morbo uel
excosuetudine: ut evulsiones pilorum:& unguium eius,& carbonu,8c terer: in super uenereorum habitus maribus. Alris enim natura: aliis excosuetudi 'ne accidui.ut iis qui a pueritia consuescui. uibus igitur causa est: natura, eos 7 nemo dixerit incontinentes. quemadmodum neque mulieres,st uenere' non
agat sed patiantur: pari modo neque eos qui ob consuetudinem morbos ue se habent. Igitur singula quidem horum habere extra fines est uitii: quemadmo' ' dum&ipsa seritas. Habentem autem uincere aut uinci,non est ea quae ab Iuta est continentia aut incontinentia: sed ea qus per similitudine dicitur. e. admodum 8c is qui eirca iram sic se habet: dicendus est cum affectu,& no in. continens ab lute. Omne naque uitium exuperans & demetia, S timiditastre intemperantia, Sc acerbitas: aut est serale aut ex morbo. Nam qui talis est natura ut uniuersa sermidet,etiam si obstrepuerit sorex: timidus est timidita, ' te serest. quidam etiam muscipitiam ob morbum pertimescebat,& demetium
qui natura quidem ratione carent,sensui tantummodo uiuu immanes sunt. quales non nulls nationes sunt longe habitantium barbarorum. Qupuero nonatura, sed ob morbos ut comitialem,aut insaniam: ii sunt morbosi, fieri molem potest ut horum aliqua quispiam interdum habeat tantum: sed non stiperetur.ut si Phalaris puerum percupies comedere sese detineret,aut a. nefanda
274쪽
ETHICORVM iIibidine abstineret. Fit etiam ut non solum habeat uerum etiam superetur. Igitur Sc prauitatum ea quide quae est humana ,absolute dicitur prauitas alia uero cum additione seralis inquam, aut ex morbo)5c no ab lute: sic& in.
continentia alia est seratis,alia ex morbo. Absolute autem ea est sola, quae ob temperantiae humanae non egreditur fines. Perspicuum igitur est incontinentiam& continentiam in iis essed utaxat, circa quae intemperantia temperano
tia* uersatur.& in caeteris speciem aliam incontinentiae esse,quae quidem no absolute,sed per tralationem incontinentia dies solet.
CU M autem quae dam natura voluptatem.yHoc est quintum capitulum huius tractatum 3 squo philosophus post .a declarauit cum quae vcisatur incontinentia simpliciter,& proprie
dicta,& item incontinencia secundum quid sumenta ea quae non egrediuntur terminos conditidis humancinunc ollandit circa eas volu res quae humanae natum cancellos transeunt continentiadi incontinentiam dici secundum quid Λ: aliqua ex parte,non autem simpliciter,& proprie.nam an ira declarauit quomodo sit incontinens proprie,& simpliciter, N: item improprie,& secundum quidorea ea quae sunt humanae naturς terminisnune claula,quoimodo videtur esse incontinens improisne,&secundia quid in his voluptatibus quae excedunt naturam humanam. diuiditur hoc capitu
um in duas partes q suis locis parebunt.1n prima parte philosophus talem sumit diuisionem quod
eorum quae voluptatem efficiunt,quaedam natura emcientia sunt,quaedam no sunt talia ,rursus eo/rum quae natura iniciunt voluptatem, Iussam simpliciter sunt huiusmodi ut ea quae sunt communia omnibus animalibus,& viaciatur omnibus afferre voluptatem,ut alimentum, quaeda vera sunt voluptaria Fri genera animalium,quia aliud us animalium aliud genus alimenti desectat,ut sopnium vel ordeum ipsum equi im, cames crudae leonem,sic ergo ut animalia distinguuntur genere vesaetiam speciesic ista voluptaria distingui videntur impliciter tamen sunt communia illa quae com muniter omnia desectat animalia utlagidum,de humidum in potu, ves siccum & calidum in cibo, cum enim samescunt appetunt siccum,& calidum nutrimentum,cum sitiunt humidum, & frigiduhoe simpliciter est comune omnibus,sed postea aliud huie,aliud illi genis animalium est voluptua rium vi exemplo ostendimus,sic ergo habemus quomodo illisquae natura efficiunt voluptatem aut simpliciter sunt,aut deiciminata secundum varia genera ipsorum animalium.Item illa quae noem ciunt natura voluptatem,sed contra naturam pluribus causis efficere possunt alia.n. ob morbos e lectare possutar,alia pro 'mores&consuetudinem,quaedam etiam p ter flagitiosam naturam arui priuersam ut multis exemplis deviraephilosophus,nam quaedam esses' gentes crudis vri humanis carnibus vescuntur.it i mulicrem lamiam ruisse tradiit in Ponto regni m qiis lactus deuorabat,a qua dicut postea appellatas eas quas vulgo lamias apprilancialios inquiunt filios comeden dos in conuiuiis tradere et de Phalande aiunt quod filium mactauit, ius est praeter Grems ut inquit Cicero nobilitata crudesitas alia quom ob insaniam capiunt ex aliqua re voluptatem cotra ruram et ille qui conseruiae reoncupiuit alia ob morbos uri ob malam cosuetudinem ut dicit intextu. Q VI mactatiit matrem. Hic nuncupatus est Xerxes,n5 tamen fuit ille qui in graeciamna , c ccit exercitum. venus maritimin quo patet quam sit trusanda libido cum sit contra natura,& mmmat ad immanitatem. Q U IB U S ieitur causa est natura. Haec est secum pars huius capituli in qua declarat quomodo uaconrincnti astu eoncinentia imp ria,& secundum quid rila possit circa voluptates tales quae ex dunt humanam naturam ubi sunt immanes.nam cum trifariam dicamur immanes, aut a natura peruersa,auti consuetudine,aut amor &insania, sumit philosophus primo immanes a natura peruersa,& ostendit quM tales non dicuntur incontinentes propriemari modo dicitur de aliis, qui propter consuetudinem sunt immanes, di sese habent morbos uoci no sunt incontincntes proprie. IGIT V R singula istom. Nunc declarat philosophus quomodo fieri possit ut iit inconcinens seeundum quid circa immanitatem,& ostendit i d cicitur per similitudinem quandam sicut dictum est de incontinente circa iram,& lucrum & similia cum additioe ut vidimus, eodem modo circa immanitatem diatur alium modo incontinenscum additione per similitudii equandam probatur, sicut se habet prauitas aci prauitatem, ita incontinentia ad incontinentiam,scrimultates qu Ham sunt simpliciter,quaedam vim non simpliciter, sed immanes iccontinentia, ecinconcinentia se habebit,nam incontulentia circa voluptates corporis natura dicetur in tincntia
si plum cum voluptat cor tutam naturam non est simpluata inconnentui,sal saeui dui'
275쪽
quid bo m simili nidinem. diei & argui potest hoc pacto ostendendo quod incontincncia imma/nis non est proprie inconcinentia&siimplicito,inconnentia quae transgreditur mctas intemperan tiae humatiae non est simplicita incontinciatiaeat illa quae dicitur incontinentia immanis est huiusmodi ergo non dicetur simplieiter incontinetiamam n illa est tantum incontinetia simplicito,quae non egraitur fines inrem Latiae humanae,& quae est circa voluptates corporis circa quas est humana intemperantia:sequiturqu6d illa qu. x versatur cum voluptates egredientes naturam humanam non sit simpliciter incontinentia,sed I similitudinem quandam,& talis erit incontinentia immMnis, dicitergo philosophus fluod habere singula istorum q enumerauimus de immanitate est esse traria metas viti sicut est ipsa immanitas. 'erum habetatem vel versantem citra ista si superet contine tem sin seperetur inconcinentem appestabimus,non simpliciter,de absilute sed eum addi noe hac imcontinentem immanem,sicut dicimus etiam improprie in tinentem circa iram mim additione in iis perturbatims.dicimus. n. montanentem,& adiungimus circa iram, sici oncinentem circa illa
quae transgredietur humanam conditionem dicemus cum additi scilicet immanem ne trudis graretur quod esset incinnes simpliciter & proprie,ideo additur illud quia no proprie dicitur inc inchsed similitudine quadam. m omne cedes vitium,quod est immanitatis, aut est immane, scilicetvd fl otiosa natura moribus ex quibusproprie vi tur e te immanes, aut ex morbo quo Ime proprie dicimus,sorsitan ipsos immanes, cum igitur excedit vehementissime in timiditate supra co/dicionem,&solitum naturae humanae,rius dicetur timidus immanis,& sic de alijs,&ipse quoqueliacontinetis circa ea quae naturam humanam videntur excedere, dicitur incontinens immanis, &non erit proprie 5c absolute incontinens,& immanitas multis modis fieri potest,& circa multa, scd fieri etiam test ut aliquis non summir ab appetitia,& si cupiat ea qua liliat immanitatis ut Pha/landis ostecit oemplo M siquis habeat,& superetur, talis erit incontines immanis,quare sicut pra/ utatis alia est simpliciter dicta et vitium,aliacum additione inuti vitium cum hac additice imma utatis,sic erit de cotinentia 5 inrani attaenam alia erit incontinetia secundum quid immanis ura. luti ramor proflurias,&omnes in cinciaticiales di tur secundum quid& improprie,&cii ad ditide,alia erit proprie,& simplicita di absolute quae marcirca fines intem ratiae numanae . t igitur supradicta bmitter repetamus: ea quae essicivi voluptat nilia sunt natura,alia ira sunt nam ra,riirsus ea quae sunt ii mira,aut simpliciter sunt talia,se communia omnibus animalibus tali motum,alia fecitndum genera, N: varias spccies .animalium viscenum equo,carnes 'midae I ru, Vinu homini Mic de aliis similibus.ea vero quae no sunt natura talia,sed praetergredi utitur natura huma nam, . 'ut propter morbum circa quae est immanitas secundum qui in propto mores vel flagitio/sam naturam circa quae est immanitas limpliciter & proprie. haec ii tur quae naturam mediit hii manam, e terminos viri 3 siquis habeat aut vincere potest aut vinciui ea n petes tame superet,& im Incatur ab apinti tu nodi r continens absolute tam similitudinem quadam n vero vinca rur,& supcretur, dicetur uacorincias non tamen simplicitoe,& absolute, sed cum additione,scilica in Continens immanis,& similitudine quadam.notandum quod loquedo de vitiis,& vii turibus quae
non egrediuntur naturam humanam, qui habet virtutem habet tectam ratione qui habet vitia ha/bα corruptam rationcin: scis immanitas in quoddam octacias vitium humaritim,& quidam excasus circa vitia, trimiditas quae longe sit maioru competat naturae humanae: ut siquis timeat murudi huiusmodi dicetur timiditas immanis 5e similia. huic opponitur heroica virtus quae etiam ipsa exuperare vid reomuno vires cursus humatii,& ideo raro iii uenitur,talis autem x idetur esse summum cuius et virtutis,N esse etiam quoquo modo mediocritas no ininduo vitia proprie dicta, sed int duas immanitates,de prauitat. s, quarum altera est excessus,altera in desectus, et sortitudo homica est mediocritas into audaciam inim. an timiditatem immanemmec obstat siquis dixerit quod magnanimitas cosistat in summo, quia ipta versaturcirca magnum cuius. Virtutis, Cominu ni cursu hominum,heroica auicinest circa magnum cuiusui virtutis. quod est supra coem cursum
humanae naturς,quare ita est in summo ut non supcret comunem cuisum,haec est in summo ita risi aperet sicuti diximus,& sic soluitur dubitatio.
De incontinentia irae: uoluptatum disserentiis,& uitio humano. Cap. VI. Ost haec aut & minus esse turpem, irae a cupiditatu incolinentiam
ostedamus. Irana in aliqua ex parte&no perseete rationem audi, re uidetur: perinde atin ues oces ministri. qui quide antea i totum id audierint quod dicitur,excurrui: deinde in agedo aberrat.canes
276쪽
ira propter caliditatem,celeritatem* naturae audita quidem ratione,no princepto autem audito: ad ipsam properat ultionem.ratio nano uel imaginatio contumeliam aut parvipensionem esse ostendit.illa autem ac si ratiocinatione facta concluserit oportere tali bellum inserre: statim insurgit. At cupiditas si solum dixerit ratio aut sensus hoc afferre uoluptatem, pergit adseuedu. Quasere ira quidem sequitur quodam modo rationem :cupiditas aute non sequitur. turpior igitur est. nam incontinens quidem irae a ratione quodam modo uinsteitur: cupiditatis autem non a rarioe sed a cupiditate. Praeterea magis est igno Oscendum: si quispiam naturales appetitiones sequatur. quippe cum dc cupidiotates tales sequenti, quae sunt omnibus communes,& quoad communes sunt. uenia magis detur. At ira atque acerbitas magis est naturalis,quam ese cupiditates quae exuperant Sc quae non sunt necessariae. Vt qui se excusabat quod patrem pulsaret.& hie enim dixit suum patrem pulsabat,& ille suum:&hie etiacostenso puero um uirisuerit,me pulsauit.est enim nobis gentile. Et qui trahebatur a filio sistere iubebat in ostio: & se enim patrem eius p traxisse dice, bat. Praeterea iniusti magis sunt η qui magis occulte procedunt,ac insidias si, 4rciunt.atqui iracundus igitur non insidias facit,nec ira, sed est manifesta. cupi,ditas autem contra quemadmodum Venerem aiunt.Nam ipsam dolos nectere dicut. 5 Homerus baltheum ipsi tribuit in quo fraudem etiam inesse dicit. Fraus quoque inest: quae prudentem persaepe sesellit. Quare si cupiditas ma, gis sit iniusta uira:&incontinetia quae est circa ipsam,turpior erit ea quae est circa iram,& absolute incontinetia,atque quodam modo uitium. Insuper no Q Σmo utitur libidine dolens. sed qui facit per iram,dolens omnis ficit: qui uere exequitur libidine,id facit cum uoluptate. Si igitur ea sunt magis iniusta quisbus irasci magis iustum: δέ incontinentia protecto quae fit ob cupiditate, mae, gis erit iniusta: non est enim in ira libido. Incontinentiam igitur circa cupidiotates . turpiorum esse incontinentia circa iram:&continentia atque incontinetiam circa corporis cupiditates uoluptates hueriari,ex iis qus diximus perspicuum iam euasit. Harum autem ipsarum dinerentiae sunt sumendae. Nam ut ab initio diximusJaliae sunt humanae ac naturales 3c genere,& magnitudine: aliae serales aliae ob labefactatum principium atque morbos emergunt. Circa autem harum tantummodo primus: temperantia, intemperantia r uersatur. Que apropter 8c seras nec temperatas nec intemperatas nisi pertias lationem dicimus :&si quo omnino aliud genus animalium ab alio differt petulantia, coitu voracitate . No enim habet electionem,nec rationem .sed dimotae sunt a natura: perinde atque homines qui sunt mente capti atque insani. Feritas au 4,tem minus est malum, I uitium : sed terribilius est. No enim corruptum est id
quod est optimum : ut in homine se non habet. Fit igitur perinde atque si quispiam in animatum cum animato copararet,utrum sit peius. Semper enim prauitas eius quod no habet principium minus nocere potest.at mens principiti.
Perinde est igitur atque si quispiam iniustitiam ad iniustum hominem como pararet.est enim utruque aliquo modo prius.homo nanque malus millies plura mala,quam sera facere pote'
277쪽
Pos T haee aurem in nrimitiam irae minus. Hoc est scitum capitulum huius tractatu on quo philosophus posteaq distinxit incontinentiam simplicito di incontinentiam secundum
quid,&obiccta utrius*5 materiam immanitatis,nunccomparat incontinentiam simpliciter, &propnedictam ad incontinentiam Irae quae est incoemina secundum quid.diuiditur autem hoc e pitulum in duas partexin prima camparat in tinetias illas ut di ximus,& quaerit utra sit deteriori in secunda vero comparat vitium proprie dictum.i. vitium humanum ad ipsam immanitatem. inprima igitur proponendo intentionem suam dicit deteriorem esse incontinentiam cupiditatis qua irae,& irae minus turpem,& hoc probat quatuor troibus. prima ratio. Id quod aliquo moda audit rationLesse videtur minus turpe ' illud quod nullo m5auuit rationem,sed ira audit quoquo modoratione,& si non omnino,at cupiditas no audit rationem, e turpior 14debitur eupiditas 5c tibi do,quam ira,& minus turpis ira q mei duas,& ra cosequenta incocinentia ire videbitur minus turpis quam in cinctia cupiditatis.quod autem ira aliqua re parte videtur audire, io tamen reaudirere excitui osteditduobus ciemplis,quorum unum in strui acceleratis,& m expectantis omnino ingceptum domini.aliud est canis latrataris antequam sciat si sit amicus.notandum qiiod interest inter inconnennam simpliciterq est cupiditatis at libidinis,&inestincntiam irae.quia haec videtur ali quo modo audire racionem,illa vero minime,sed hoc intelligesum de incinnente eum est in penitebatione &agitinam incontinens siderari potest aut antequam perturbatione occupaur,& vic halare lacntiam,&rationem,quia adhuc vi Vt in eo cum G sit adhuc victus,aut oesiderari potest per turbatioire irretitus a qua vincitur rati N: tunc proprie dicitur inretinens,& hoe m5 dicitur quedrion audit necroaudit ratione, de&si in ea periurbatide constituto afferatur aliquod obiectu sensum mouexsertur statim sine ratione ad illud a sequendum ut potiatursificii possit,atines ii Es se Ondum iram vidctur quoquo m5 discumre cum rati&: postea tamen ea post habita escludit secundum appreatum excedens modum. PRAET BRE A magis est danda. Affert secundam ratione,
illud quod est naturalius in minus turpe' id quod est minus naturale,sed ira est naturalior qua cu/Piditas, ergo ira est minus turpiis Rcupiditas atque libido.& re essequenti incontinentia im est minus in s quam inestinentia cupiditatis atque libidinis, e ideo vid mir maiore venia digna illa qhaee,cum sit affectus naturalior ut ostendit philosophus ex successione generationis a paretibius a cxpia,N: asscit exemplum eius qui patrem Verberauit a quo suus cruoque parens fuerat pulsatus.ex quo videtur inferre quod magis similes sint patribus filii in ira quam in coeupiscentia, si igitur mplexio aliquo modo similis itur filiis vititur quod ira sit naturalior quam libido,quae non ita videtur fluctera principiis complexionis, merationis quemadmodum ira et innuere videtur philosophus: ra quo sequitur illa principalis condusio quod inodrincntia secundum iram minus erit tura Pis ex eo quod est naturalior quam inc5tinentia concupiscentiae 5e libidinis.notandum quod nutrimeta quς appestatur necessaria bifariam consderari possunt,aut secundum debitam quatitatem, de qualitatem,aut excessive in quatitate & qualitate, primo modo naturalissimς 5c necessariae omnino asse videtur cum sine illis x iuere non possinus.secudo modo minime sunt necessarie vet dicit philo sophus.no enim nimia quantitate alim aut qualitate saporum indigemus.itanisi racessive aut su ue accipiantur, id r esse contra ordine naturς,veluti iaci ut ij qui variis epulis gavda,aut ex multis saporibus msi confici sit,aut nimia quatitare ventrem implet,&ob hanc rationem ciapidi resciteahmi quae n5 sunt ne artis idctur minus esse naturales si ira. de re te venerea dictu ests ius in nullo m5 est nccesssaria pro indiuiduo in quo est, sed tantii pro Penerari&alterius. PR RTERE A magis iniusti. Tertia ratio.illa inestinctiaqmagis est iniusta turpior est ciminus iniu/sta, sed inestinctia circa cupiditate est lim& respectit inestinentis circa iram,emo inestinentia eupiclitaris in turpior illa.patet to quia est magis iniustu quod utitur insidiis q manifeste & aperte pro cedes de openas,sed inestinencia eupiditaris, de ipsa cupiditas videtur est e lim&,quia videtur laterer irrepere dc dolis veti,quo dcclaratur auctoritate prim qui vocat venerem dolosam,& Homerus di cit balteu veneris esse varium,& multorum coloni, bc in ipso loco fraudem inesse quae posset ena decipere prudent notandii quod philosophus dicit incorinentiam similiciterquae est cupiditatis esse turpiorem quarta in nentiam irae,& esse quodainodo viriti no quod sit proprie vinu, sed quia sit
vino propinquiorquam inestinctia irae. IN S V P E R nemo libidinem. Id cui magis succensomus, & edtra quod magis indignamur,est deterius et id cui minus,at inracinenti circa libidine ma/gis succcsemus u inestinenti circa Iram,ergo videtur essedcterior. nam magis indignamurcotra euqui in voluptate agit quam ei qui re dolore,& inorino est talis quord agit cu voluptate ergo inde tures e claterioritaeluditur ergo quM inestincria circa voluptates est dri or qua circa ira ut paruit
ex supradictis, esimul et patetra dio quod ipsa incocinem dc continetia pre me dicta & simplici/Ethi .acci. Z ij
278쪽
rerest illa cinae circa eupiditat , 5 Voluptares corporis insatiar. Η A RUM aurem ipsarum dissorentiae. ra si secunda pars huius capituli in qua philosophus comparare vult inter se intium iiii 4i manum,& immanitatem,ostendendo quia immanitas si seritas minus est malum d vitium, desisit malum inribilius,rcsumit autem diuisionem antea factam cupiditatum,quarum alue humanae naturales sunt,&geiaere& magnitudine humanae, aliae vero dicuntur immanes natura, scilicet vesconsuetudine vel ramor ,verum circa primas cupiditates est temperantia,& intemperantia 5: sa. cit hane mentionem viiij proprie dicti,scilicet intemperantiae ut veniat ad comparationem viiij se immanitatis. atm statim ex 13s inscrtunum conelarium qu bestiae non dicuntur esse temporitimi intempera Mili Pasimilitudinem quandam cum ex uni in deuorando vel in aliquo nocuimento,ues in libidine,& aliquo huiusmo,, non tamen proprie dicuntur tales cum non habeant rationem ne 3 esectionem. ubi enim non in ratio non est clinio ne r innum neq; virtus proprie dicta. tigautem noli habent racionemn clectionem ergo nec vicium nec virtutem prici Eae si
quid omnino. Intriligi potest hoc pacto ut philosophus comparet istas bestias quς traseut natiram sui generis in aliquo alctorum mum. deuorando. 5: catera ,ad homines immanes Hostendat homines immanes esse excedendo natura in genere suo, inuri bestias quasdam transcures naturam sui generis: ves quia differant alijs differentius ipsa bruta inter se cum non habeant rationem neca; clectionem,de ex conse luenti nec temperantiam me Intemperantiam nisi persimili dinem quandam de improprie.Magnitudinciae pis in excessu bc quantitate,non transciido tamen fines humanosti si in colla acca piae sunt praus, de suo G ut pater. FERITAS autem minus. Coparati e 4 sphilosophus 1 itim humanum cum immanitate,at. intriligendii quod sicut intemperantia Acuca illas primas cupiditates,sic immanitas simpliciter circa secundas quae dicuntur immanes,& imma, nitas is undum quid ea quae α Isionibus membrorum ves morbis emergutiostendit igitur philosophus quod seritas siue immanitas minus est malum.i .mlnus nocivum a vitiu,tamen est renibilius posito quod utraq; smepraua,hae duae conclusiones uno medio videtur posse of hoe pacto,illud praud quod est eum ratione videtur esse deterius magis y nocivum, quam illud quord non est in ia, non sed vitiit humanum respectu seritatis videtur in huiusmodi: eris virium humanum videtur esse prius magisq nocivum a scritas ves immat iras, de medio probatur quo d immanitas sit ni, tum tembilius quia illud a quo ratio disiungitur est terribilius eo ar quo non disiungitur, sed semitas
respectu vitij si maiusmodi,ergo est terribilius. patet ratio quia seriis ves immanis omittit rationem, vitiosus est cum ratione licet corrupta.na vivere cum ratione bifariam ad hoc propositum consis derari potest,aut maena,aut corrupta. uri iudα qui sciat quid velint ΝΠs, tamen comptiis non iudicat Fm scientiam legum quam habet.iudicat enim cum cognitione illainficientia,nsi tamen fim sinentiam 5c rationem, laus & immanis,nec primo,nec secundo modo dicitur vi rectum rationedica habeat racion ,si: animam rationalem,ideo dicit philosophus quod non habet corruptum id quod in optimuim in homine.l.rationem Vt habet homo vitiissus,sed est omissa, bc exilis propterea incitur graecein ρι-.I.instar luanu, post hF adducit similitudinem philosophus qua intelliga, tur natura seriincis,de ritii humani, scilicet quod fit perinde ac si comparetur inanimatum mani malo,quasi dicat tanta est distantia inter utrassi istaequanta est inter animatum de inanimatum, ua
et non videantur posse comode comparari. enim qua comp. arantur darent cor arari in aliqua propinqua ratione in qua conueniant,at animarum ab inanimato uchtinenter distare 14detur, ,es
etia intelligi potest quod comparentur,sed oportet inuenire rationem coem secundum qua coi parentur,de aliquid coe , d autem erit meum tum,quasi dicat, traui nociva sunt, sed magis vitium et stritas,ut animatum magis Q manimatum:postra addit aliam similitudine, quota sicut se habet iniustitia ad iniustum ita seritas ad vitium humanum.nam cum iniustitia ia5 ha at principium quo per se non , idetur ita laedere nisi respectia eius in quo est,sicut ipse iniustus qui es principiti quod denabet inuistitiam principium quo: dem pacto viriosus dc serus cum triet sint mali. i. nocivulanae homo vinosus cum his trinonem licet comptam plura nocumenta sacere potest quam serata ha as rationem in serus,& immanis omittens rationem.
De continente,incontinente,constante,&molli. Cap.VII. It autem ut circa uoluptates dolores pertaehum,gustum δύο ' piditates ac stigas,circa qus uersari temperantiam 're intemperari tiam prius est definitum: ita sese habeat qui spia ut aut superetur abhsipsis quae plerit superant homines,aut superet eaipsa a quibus
pleris uincuntur. Atl si circa uoluptatea ita sese habeat:primo quide ino in,
279쪽
eontinens est: secundo aut cocines. Sin circa dolores,primo quide modo mollis est: secundo aut constans. In horum aut medio plurimorum hominum ha j bitus collocantur:etsi ad deteriores magis declinant. Quoniam autem qu da uoluptatum sunt necessariae,quaeda non necessariae & usci' ad quenda termi num: exuperati oes uero desectionesve no sunt necessiariae. Et simili modo res sese habet & in cupiditatihus,at w doloribus .aui uoluptatum exuperatiora, aut exuperates uoluptates obelectione at* ob ipsas,& ob nul Iam rem aliam inde proueniente prosequitur: intemperans est. sunt. n.non poenitere necesse a. est.quare est incurabilis. que.n .no poenitet. is est incurabilis. Qui uero descisi
oppositus est. Atqui qui inter hos medius collocatur: temperas est. Similiter intemperans est,& qui no quia uincitu ed ob ele 'ione olores corporis fugit. Eorum autem qui no eligui, alius ob uoluptatem: alius ob eius fiaga do
, Ioris,qui a cupiditate prouenit: ducitur. Quare inter sese disserunt.cuilibet. n. deterior esse uidebitur: siquis non cupiens,aut remisse, quippia ageret turpe, qua uehementer cupiens,& si no iratus pulsaret,quam concitatus ira. quid .n. ageret: si esset in perturbatione et quapropter intemperans incontinente deleorior est. at eorum quos diximus,alter mollitudinis magis sub acitur speciei,alo terest incontinens. At incontinenti quidetontinens: molli uero costans opponitur.Constantia nanque in resistendo:continetia uero insuperando cono
sistit.sunt diuersa resistere ac superare: sicut haud uinci,& uincere. Qua proopter & continentia magis ii constantia est expetenda. Qui aut aduersus, qua
plerique resistul& pollunt,deficit: is mollis est atm deliciis defluens deliciaenssque sunt mollitudines quaeda ui quidem ueste trahisine subeat laborem
tollendi,& cu imitetur aegrotantem: se non putat miserii esse,qui misero similis est. Similiter res sese habet,& circa cotinentiam dc incontinentiam. No est enim mirii siquis a uehementibus exti peratibus,aut uoluptatibus,aut doloristius uincitur: quin ignoscendum est si resistes uincitur tandem: ut Theodedit poete Philoctetes,a serpente morsus. Aut Carcini Cercyon in Aloper&ut
homines η qui detinere risum enitentes accumulatum illum effundunt: ut accidit Xenophanto. Sed si quis iis quibus multitudo resistere potest: succumbit,& non aduersari potest,no ob generis naturam aut ob morbu qualis est mollitiido quae regibus Scytharum inest ob genus.& ut foemella a maris distat natura. Videtur aut & is qui est ad locu propensior intemperans esse: est tamen mollis. Nam i us relaxatio est: siquidem requies est. qui uero ad iocum proo, di clivis est: ex ηs est qui in hac exuperant. Atqui incontinetiae alia est temeritas, alia infirmitas. Quidam enim deliberatione facta, non persis ut in is quae statuerunt ob perturbationem:quidam ex eo quia non consultarunt, perturbatione ducuntur. Sunt enim qui ante sentientes & praeuidetes: ac seipsos ratio nem excitantes,non superitur a perturbatioe,siue uoluptatem id quod mo uet siue dolorem esticiat,perinde atque praetitillati non titillatur. Maxime autem celeres ac biliosi atra bili: temeraria incontinentia sunt incontinentes. Illi enim uelocitatem: hi ob uehementiam,non expectant rationem: ex eo quia
ipsius sunt imaginationis sequaces.
280쪽
FIT aurem ut ei rea voluptates molestias ue. Hoc est septimum capitulum huius tractatus, inque philosophus affert differentias illorum nabituum,scilicet temperantiae, niitientis,c instantiae oppositorum comparando ea inter sese, ut cum videantur versari circa ean&m materia vid iis quomodo distinguantur.diuiditur autem in duas partes quae suis locis declarabuntur in prima igitur ostendit differentiam inter incolinentiam,& mollitudinem,& eorum opposta scilicet continentiam & constantiam cum omnes versentur circa dolores,& voluptates corporis tae , 5egustiis aut sugi o,aut prosequendo circa 'qus versatur temperantia, Ne intemperantia.dicis ei quola dupliciter versantur homines circa voluptates,& dupliciter circa dolores.nam aut superantura voluptatibus iis,quas plaris vincunt,& siclum incontinentes, auisuperant voluptates a quibus plerieti vincuntur,& sic sunt continentes. dem modo circa dolores, ii qui superantur idoloribus quos plerint vincunt molle qui vero superant dolores a quibus plerim vincuntur constantes appalantur.quatitor igitur habitus sunt ves dispositiones ut apparet, scilicet continetia 5: inc5tinentia, construitia & mollitudo, inta quae differentia ea voluprates,&dolores patet ex supradictis. verum inter haec plurimi habitus quoquo modo medij reperiuntur,qui non sunt omnino continentia inconstanti nec incontinetia Wl mollitudo,& ve santur circa eadem.nam cum multi sunt gradus circa vehementes & leues voluptates aut dolores it etiam ut maeri sint habitus,nam incontinens superatur non solum i vestemciatibus cupiditatibus, etiam interdum ab ijs quas plerim superant c, tinens ero superat veli rates cupiditates, quod siquis leues supcrabit videritu esse minus πον eius quam contino,nec imperscctus ut incontines te etiam qui magis resistit doloribus quam mollis,& minus quam constans,qilare inter illa quamor quidam habitus in dispositiones collocan viri tur quasi medipd inantes tame magis ad imperfectionem,& ad demtores partes, idest magis ad mollitudinem & inconstantiam declinant qitim ad continentiam,& constantiam ut dicit phi.
Iosophus. tandum quord cotincns Ac inconcines constans,& mollis Versantur circa voluptates,&dolores: tamen inirinens magis est circa voluptate mollis vero circa dolores. m incontincias vestuatur voluptatibus mans astimollis vero is fugiat dolorem,qui quidem oriri videtur ex abscimtia voluptatum. Q UONI AM quaedam voluptatum. Distinguit hac in pane philosophus coii 4rtinentiam 5c incontinciatiam i temperantia 5 intemperantia ex qua distinctione ogaetiam manifestius diffrientia inter concinentiam 5c constanti .nam cum omnes isti habitus siue dispositi,nes circa voluptates,ci dolores ciusdem generis versent oportet et philosophus qii admodum fiat diligentre distinguat 5: earam differentiam ostendat α diuersis modis versandi .sumit ergo di. uisionem voluptatum et secit saepius dicendo quod voluptatum quaedam sunt necessariae, is lanem quae ad viuendum pertinent usin ad tibi tum terminum quantitatis,& qualitatis, comitantes alan tentum.quaedam vero non nectit arim lex quibus homo carere potest, aut circa honores ves hu/iusinodi quae habent etiam quenda modum:vel sunt excessus,5 dctatus earum quae ad viuendum pertinet,& tautrimentum comitatur.nam & si cibum,& potum quaedam voluptares necesario coti uantur 1 set ad debitum terminum dicentur necessariae,sed excelliones, aut in quantare in quali rare,ves defectiore non dicentur necessariae, 6c idem quod de uoluptatibus dicitur de cupiditatibus dici potest & doloribus,quia similis rarioese videtur.haedistincti de allata dicit philosophus quo dilla qui resectionem persequitur iioluptates era dendo dicitur Intemperans,qui vero deficit, critin altero extremo. . insensibilis quidam ut in tertio uidimus,qui uera mediocritatem finiat ut που tit,& quomodo oporta tem ras erit medius inta isto at etiam qui per electionem sunt dolo prouolientcs ex ab itia uoluptatum per clinionem inquam sugit, di non quia vincatur ,intemperans quom critinam si ex eo sugeret dolores,quia uincatur non per electionem esset mollis. tu enim qui non eligui si uoluptatibus uincatur erit inconcinens: si fuse doloris qui prouenit ex cupiclitare silentium uoluptariim dicetiar mollis,ex ditiosis igitur uersandi modis oritur differen istori mobitum Aliud est resectionem sequi uoluptates excedendo,&po clinionem similitastigere do. lares prouenientes ire cupiditate abi ratium uoluptatum quod est intemperatis.aliud est non Cliterido sed cpici pugnado succumbit appetitui uoluptatem sequi quod est in cinentis,aliud item ecloetes prouenientes ex cupiditate absentium uoluptarum no in iactionem fugere quia stimus moilis diuersi enimsunt isti modi uersandi,& se habendi myca huiusmodi uoluptates,& dolores, in ipso autem temperato non fit repugnantia appetitus cum ratione,quia statim cedit appetitus ratici in ipso uero continente,& constante pugn. at ratio cum appetim&ui iacit, in ipse autem intem citono fit etiam pugna,quia statim ratio cedit appetitui, re eligi x e Implo uoluptates,& eligit propter
ipsas,& non propter aliquid aliud,quod ad disse uidetur philosephus, quia si pe sequoaetur uoti prateni ob aliquid aliud uestici ob lucium uti huiusmodi uo dimetur proprie uatemperatus,ut one